Povrtarstvo

[Nostradamus]

Sl. 6 i 7 "zelena kragna" na paradajzu.
[TABLE]
[TR]
[TD]

[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
[TABLE]
[TR]
[TD]

[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
Sl. 8 i 9 Simptomi "uvijenosti lista" paradajza.
[TABLE]
[TR]
[TD]

[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

 

[Nostradamus]

Sl. 10 i 11 Simptomi neujednačenog dozrevanja ploda paradajza.
[TABLE]
[TR]
[TD]

[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

 

[Nostradamus]

Sl.12 i 13 Simptomi promena na biljci usled hormonskog tretiranja.
[TABLE]
[TR]
[TD]

[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

 

[Nostradamus]

PROIZVODNJA PARADAJZA
Proizvodnja na otvorenom
Proizvodnja paradajza na otvorenom ograničena je klimatskim uslvima, prvenstveno temepraturama, i moguća je samo u bezmraznom razdoblju. Rast i razvoj, do prvih zrelih plodova, može trajati 90 do 110 dana. Prinos zavisi od perioda plodonošenja i temperatura u to vreme. Zeleni plodovi, koji su 2-3 dana izloženi temperaturi nižoj od 5 0C, ne mogu više sazreti. Zbog toga su važni uslovi, i u proleće, i početkom jeseni.
Orijentaciono razdoblje pojedinih faza rasta i razvitka vidi se iz tabele 4,(nalazi se u predhodnom tekstu "Fiziološki poremećaji paradajza") a zavisi, prvenstveno, od temeperatura i genotipa.

 

[Nostradamus]

U ranoj direktnoj setvi u suboptimalnim uslovima

Uzgojom rasada u zaštićenim prostorima, tokom šest do devet nedelja, omogućava se, na otvorenom, duže razdoblje plodonošenja i bolje iskorišćavanje kapaciteta rodnosti kultivara. To je glavni razlog i glavna prednost proizvodnje iz rasada. Pored toga, znantno je manja potrošnja semena po jedinici površine (150 do 200 g/ha), što nije zanemarljivo kod skupog, hibridnog semena, a omogućuje uzgoj ozime, ili prolećne, pretkulture, kratke vegetacije pre sađenja paradajza.

Proizvodnja direktnom setvom na otvorenom, koristi se, najviše, za paradajz za preradu, a prednosti ima, prvenstveno, u područjima s dužim bezmraznim razdobljem. Upoređeno sa proizvodnjom iz rasada, plodonošenje kasnije započinje i kraće traje. Uprkos većoj potrošnji semena, manji su troškovi proizvodnje po jedinici površine.

 

[Nostradamus]

Proizvodnja rasada

U poslednje vreme, rasad, sve češće, proizvode specijalizovani proizvodači u različitim tipovima zaštićenih prostora, uz delimičnu, ili kompletnu mehanizaciju radnih procesa. Rasad se proizvodi u različitim tipovima saksija, što omogućava presađivanje i sa grudvom zemlje, ili supstrata. Time se izbegava zastoj u rastu zbog prilagođavanja posle rasađivanja. Za ranu proizvodnju, kada se seje krajem januara ili u februaru, obično se seje gusto, u sandučiće (oko 2.000 biljaka/m2) i, u fazi otvorenih kotiledona ili prvih pravih listova, pikira se u veće saksije. Već i za pikiranje, paradajz se može sejati u sasvim male saksije (400-450 saksije u kontejneru veličine 60 x 40 cm), pa se biljčica pikira već sa grudvicom zemlje oko korena, što osigurava gotovo 100% primanje, a olakšava i ubrzava rad. Tom tehnologijom proizvodnje rasada, racionalnije se koristi grejani prostor, pospešuje ranozrelost. Za kasniji uzgoj, može se i direktno sejati u saksije. Veličina saksije, za pikiranje ili setvu, zavisi od planirane veličine rasada. Koren mora dobro prorasti supstrat, ali se ne sme previše zgusnuti na zidovima saksije.

 

[Nostradamus]

Za rasad od 5 nedelja, ispitivani su uticaj zapremine saksije od 3,6, 13,6, 27,0, 37,1 i 80 cm3. Rasad iz saksije 37,1 i 80,0 cm3 procevatao je ranije i dao veći rani prinos, ali je veći čist prihod postignut s rasadom iz saksije 37,1 cm3 (bolje korišćenje grejanog zaštićenog prostora i manja količina supstrata). Za veći i stariji rasad, potrebne su saksije još veće zapremine. Istraživanja s pretklijavanjem semena paradajza regulatorom rasta na bazi triazola (paclobutrazol), što je pospešilo rast rasada, bolje primanje i rast posle rasađivanja, posebno u nepovoljnim uslovima. To je omogućilo ranije rasađivanje i raniji početak berbe za 7 do 10 dana. Za ranu proizvodnju, rasad treba da ima 6 do 8 listova i, već vidljiv, zametnuti cvetni grozd.

 

[Nostradamus]

Rasad paradajza može se proizvoditi i na jednostavniji način: u klijalištima, niskim tunelima, ili u visokim tunelima. U gredicama širine 1-1,2 m, seje se ručno ili sejačicom, uz razmak redova 10-15 cm, i u redu 12-3 cm, što omogućava proizvodnju 25-400 biljaka/m2.
Sl. 1 Nicanje paradajza.

 

[Nostradamus]

Tokom rasta rasade u saksijama, ili u gredicama, bitni za ravnomeran rast i kvalitet rasada su: održavanje dnevnih i noćnih temperatura što bliže optimumu, održavanje ravnomerne vlage, provetravanje zaštićenog prostora, dobro osvetljenje i zaštita od parazita. Vodeći računa o mogućem roku rasađivanja, rasad proizdveden u uslovima bliže optimalnim, brže će postići potrebnu veličinu (debljinu stabljke 5-7 mm, visinu 15-25 cm, sa po 5-9 listova). U tome je prednost rasada od specijalizovanih proizvođača. Pre presađivanja, ili prodaje, rasad se mora prilagoditi spoljašnjim uslovima. Preporučljivo je preventivno ga prskati protiv gljivičnih oboljenja.
Ako se rasađivanje, zbog vremenskih prilika, mora odložiti, rasad se može skladištiti nekoliko dana, pri temperaturi od 10-13 0C.

 

[Nostradamus]

Tabela 1 . * Trajanje berbe zavisi od potražnje na tržištu i planu sadnje sledećeg useva.