Na današnji dan

Ana_ana · 08.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 8. oktobar

1818. - U Engleskoj su se prvi put koristile punjene rukavice u jednom boks meču.

1864. - Rođen je srpski pisac cincarskog porekla, Alkibijad Nuša, poznat kao Branislav Nušić, najveći srpski komediograf, član Srpske kraljevske akademije, koji je briljantno naslikao srpsku provinciju pod dinastijom Obrenovića i Beograd s početka 20. veka i između dva svetska rata. Studirao je pravo u Gracu i Beogradu, a kao diplomata radio je u konzulatima Srbije u Solunu, Bitolju, Skoplju i Prištini. Bio je dramaturg i upravnik pozorišta u Beogradu, Novom Sadu, Skoplju i Sarajevu. Osuđen je 1887. na dve godine zatvora zbog satirične pesme "Dva raba". Učestvovao je kao dobrovoljac u srpsko-bugarskom ratu 1885, a u Prvom svetskom ratu prešao je sa srpskom vojskom preko Albanije. Darovit portretista i pisac veoma razvijenog smisla za pozorišnu scenu i njene zakone, oštro je zapažao negativne pojave i s mnogo duha slikao svet u kojem se kretao - od opštinskog pisara do poslanika i ministra. Njegova dela suvereno su vladala repertoarom srpskih pozorišta između dva rata, a i sada su dosta igrana kod nas i u svetu. Dela: komedije "Sumnjivo lice", "Gospođa ministarka", "Narodni poslanik", "Protekcija", "Ožalošćena porodica", "Pokojnik", "Put oko sveta", "Dr", "Svet", "Ujež", "Mister dolar", pripovetke i romani "Pripovetke jednog kaplara", "Ramazanske večeri", "Opštinsko dete", "Ben-Akiba", "Autobiografija", tragedije "Knez Ivo od Semberije", "Hadži-Loja", "Nahod", drame "Tako je moralo biti", "Jesenja kiša", "Pučina", "Iza božjih leđa".

1895. - Rođen je albanski kralj Ahmed Zogu (1928-1939). Pre dolaska na vlast, živeo je u Jugoslaviji kao albanski emigrant, primao pomoć od jugoslovenske vlade i važio za njenog eksponenta. Posle obaranja vlade Fan-Nolija, došao je u Albaniji na vlast, i to uz pomoć jugoslovenskih graničnih jedinica 1924. godine. Kao predsednik republike, 1926. godine je sa Italijom zaključio Tiranski pakt, kojim je priznao italijanski protektorat nad Albanijom. Godine 1928. proglasio se kraljem kao Zogu I. Kada je 1939. godine fašistička Italija izvršila napad na Albaniju i okupirala je, Zogu je pobegao iz zemlje.

1912. - Crna Gora objavila je rat Turskoj i istog dana napala položaje Turaka kod Skadra, čime je počeo Prvi balkanski rat. Posle krvavih borbi - u kojima su gubici zaraćenih strana dostigli bezmalo 300.000 ljudi - Srbija, Crna Gora, Grčka i Bugarska su u maju 1913. srušile tursku vlast na Balkanu i proterale Turke iz Evrope.

1915. - Komandant Drugog bataljona 10. puka, srpski major Dragutin Gavrilović, izdao je zapovest braniocima Beograda - Drugom bataljonu, delovima Trećeg bataljona 10. puka i delovima Sremskog dobrovoljačkog odreda, poslednjoj odbrani srpske prestonice u Prvom svetskom ratu pred agresijom Nemaca, Austrijanaca i Mađara: "Tačno u 15 časova neprijatelj se ima razneti vašim silnim jurišem, razneti vašim bombama i bajonetima. Obraz Beograda, naše prestonice, ima da bude svetao. Vojnici, junaci, Vrhovna komanda izbrisala je naš puk iz svog brojnog stanja... Naš puk je žrtvovan za čast Otadžbine i Beograda. Vi nemate više da se brinete za vaše živote, koji više ne postoje. Zato napred u slavu!". U jurišu su izginuli gotovo svi branioci, a major Gavrilović je teško ranjen.

1962. - Alžir je primljen u Ujedinjene nacije kao 109. članica.

1967. - Bolivijske gerilske snage, predvođene revolucionarom Če Gevarom, poražene su u okršaju sa specijalnim odredom bolivijske armije. Če Gevara je bio ranjen, zarobljen i sledećeg dana pogubljen.

1971. - Džon Lenon je izbacio svoj megahit "Imagine".

1988. - U tesnacu Žuta Greda na putu Nikšić-Titograd, milicija je silom sprečila Nikšićane da se u Titogradu (sadašnja Podgorica) pridruže mitingu na kojem je zahtevana ostavka rukovodstva Crne Gore.

Ana_ana · 09.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 9. oktobar

1547. - Rođen je slavni španski književnik Migel de Servantes. Bio je najpre pomorac i sekretar rimskog kardinala Akvivija, a potom i vojnik. Njegov književni rad veoma je bogat i raznovrstan. Prva dela, roman "Galatea" i nekoliko pesama i pozorišnih komada, doživela su osrednji uspeh, da bi kasnije objavio svoje najbolje delo, "Don Kihot", roman koji najvernije oslikava njegovu umetničku genijalnost u opisivanju, pripovedanju, dijalogu i nenadmašnom, duboko ljudskom humoru. Posle "Don Kihota", najbolja dela su mu: "Uzorne pripovetke", "Blaženi raspusnik", "Pedro de Urdemalos"...

1854. - Rođen je srpski fizičar i pronalazač Mihailo Pupin, čije je najveće otkriće, samoindukcioni kalemovi ("Pupinovi kalemovi"), omogućilo prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Iz rodnog Idvora u Banatu je 1874, posle školovanja u Pančevu i Pragu, otišao u SAD, gde je završio Kolumbija univerzitet u Njujorku na kojem je kasnije bio profesor teorijske fizike i 40 godina predsednik Instituta radio-inženjera. Prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka bio je električni rezonator, pomoću kojeg provodnik omogućava istovremeni prenos vesti na različitim talasnim dužinama. Otkrio je i sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore i napisao univerziteski udžbenik termodinamike. Za naučni rad dobio je 1920. Edisonovu medalju, a za autobiografsku knjigu "Immigrant to Inventor", kod nas prevedenu pod naslovom "Od pašnjaka do naučenjaka", Pulicerovu nagradu 1924. Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta.

1857. - Rođen je srpski pisac iz Dubrovnika Ivo Vojnović, dramski pisac s veoma živim osećanjem za scenu. Dela: drame "Dubrovačka trilogija", "Ekvinocij", "Smrt majke Jugovića", "Gospođa sa suncokretom", "Lazarovo vaskrsenje", "Imeratrix", "Maškerate ispod kuplja".

1892. - Rođen je srpski pisac Ivo Andrić, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961, član Srpske akademije nauka i umetnosti, briljantan stilista. Studirao je književnost i istoriju u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu i doktorirao istoriju u Gracu 1924. godine delom "Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine". U Prvom svetskom ratu hapšen je i interniran, a između dva svetska rata bio je ambasador Jugoslavije u Berlinu. U mladosti je pisao pesme ("Nemiri", "Lirika"). Pripovedač snažne imaginacije i izuzetan poznavalac Bosne, njenih ljudi i suštine dominantnih religija, odlikovao se vanrednom čistotom jezika i brušenim stilom, prefinjenim psihološkim analizama, dubokim poniranjem u probleme egzistencije i umećem da magijom reči dočara ljudsku i društvenu panoramu minulih vekova. Koristeći narodna predanja, legende, istorijsku faktografiju, bogatstvo mašte i osećanja sveta, podigao je monumentalnu književnu građevinu. Dela: romani "Na Drini ćuprija", "Travnička hornika", "Gospođica", "Prokleta avlija", "Omer-paša Latas" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Nemirna godina", "Žeđ", "Jelena, žena koje nema", "Znakovi", "Deca", "Kuća na osami", putopisi i skice "Staze, lica, predeli", meditativna proza "Znakovi pored puta", "Ex ponto", "Eseji, kritike, članci I i II", "Sveske".

1915. - Nemačke i austrougarske trupe su, posle ogorčenog otpora brojčano slabije srpske vojske, uz to neuporedivo slabije opremljene, posebno artiljerijom, okupirale Beograd u Prvom svetskom ratu.

1934. - Ubijen je jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević, "kralj Ujedinitelj", prva žrtva fašizma, kojem je - u planovima za razbijanje Jugoslavije - smetala njegova jaka ličnost. Atentat u Marseju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Žan Luj Bartu, organizovale su hrvatske ustaše i italijanski fašisti, a pasoš nađen kod ubice izdat je u Zagrebu na ime Petra Kelemana. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na francuskoj vojnoj akademiji Sen-Sir, govorio je tečno francuski i ruski. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. Srbijom je kao regent vladao u ime bolesnog oca kralja Petra I. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921.

1940. - Nacisti su bombardovali katedralu sv. Pavla u Londonu. Ova katedrala iz 17. veka više puta je pretrpela značajna oštećenja.

1946. - Prodato je prvo električno ćebe. Cena mu je bila 39.50 $.

1965. - Singl Bitlsa "Yesterday" dolazi na prvo mesto top-lista i tu se zadržava naredne četiri nedelje.

1974. - Umro je nemački biznismen Oskar Šindler, zaslužan za spasavanje preko 1.200 Jevreja od holokausta. Iako član nacističke partije, rukovodio je fabrikom emajla u Krakovu za vreme nemačke okupacije Poljske u kojoj je zapošljavao Jevreje koji su živeli u getu. Kada je geto likvidiran, on je ubedio naciste da dozvole da se njegovi radnici prebace u obližnji radni kamp Plaszow, spasavajući ih tako deportacije u logore smrti. Godine 1944. svi Jevreji u Plaszow-u poslati su u Aušvic, ali je Šindler uz veliki rizik po sebe, podmitio zvaničnike da poštede njegove radnike i da premesti fabriku na neku bezbedniju lokaciju u okupiranoj Čehoslovačkoj. Do kraja rata, on je ostao bez novca, ali je spasao 1.200 ljudi. Godine 1962. proglašen je pravednim hrišćaninom od strane Yad Vashem-a, izraelske agencije za spomen na holokaust. Prema želji, sahranjen je u Izraelu, na katoličkom groblju na planini Zion.

2000. - Evropska unija ukinula je sankcije na vazdušni saobraćaj JAT-u, Savet bezbednosti OUN ukinuo je sankcije prema SRJ, a američka administracija odobrila je JAT-u letenje u Severnu Ameriku.

Ana_ana · 10.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 10. oktobar

732. - U bici kod Poatjea, grada u zapadnoj Francuskoj, Karlo Martel odneo je odlučujuću pobedu nad Mavrima (Arabljanima) i zaustavio njihovo nadiranje u Francusku.

1813. - Rođen je Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor, uz Vagnera najistaknutiji operski stvaralac 19. veka. Njegove prve opere, nastale u doba bujanja rizorđimenta (pokret za ujedinjenje Italije), odražavaju slobodarske nacionalne ideje tog pokreta ("Nabuko", "Lombardi", "Jovanka od Arka"). U drugom stvaralačkom periodu ističe se osobita melodijska invencija i snažna dramatika ("Travijata", "Trubadur", Rigoleto"). Podstaknut Vagnerom, ali ne ugledajući se na njega, u poslednje opere unosi nove dramske principe ("Aida", "Otelo"). "Falstafom" daje uzor komične opere 19. veka. Od ostalih opera ističu se "Bal pod maskama", "Moć sudbine", "Don Karlos"...

1830. - Rođena je Izabela II, španska kraljica (1833-1868). Za njene vladavine, u Španiji je bilo nekoliko građanskih ratova. Najznačajniji je tzv. Prvi karlistički rat (1833-1840), po formi dinastički rat između starih feudalnih snaga (Don Karlos) i narastajućih kapitalističkih (Izabela II). Njena kasnija konzervativna politika jedan je od uzroka buržoaske revolucije 1868. u kojoj je zbačena.

1918. - Prva srpska armija počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu, uprkos upozorenju vrhovnog komandanta savezničkih snaga na Balkanu, francuskog generala Luja Franše Deperea, da je to srljanje u avanturu. Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska je, pod komandom vojvode Petra Bojovića, u munjevitom napadu oslobodila Niš i primorala okupatore na povlačenje ka severu.

1964. - U Tokiju su otvorene 18. moderne Olimpijske igre.

1970. - Fidži, grupa od 322 ostrva u Pacifiku, dobio je nezavisnost od Velike Britanije i današnji dan slavi se kao Dan nezavisnosti.

1976. - 98-godišnji Grk Dimitrion Yordanidis je najstariji čovek koji je istrčao maraton. To je učinio za 7 sati i 33 minuta.

1985. - Umro je Orson Vels, reditelj, glumac, scenograf, novinar i romansijer. Režijom je počeo da se bavi još na koledžu, režirajući Šekspirove drame. Njegov prvi film, "Građanin Kejn" (1941), delo je virtuozne izražajne snage i originalnosti, tehničkih novina i novog načina montaže. Izgradio je osobeni stil i uticao na niz američkih i evropskih reditelja. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Filmovi: "Treći čovek", "Veličanstveni Ambersonovi", "Otelo", "Dama iz Šangaja", "Zrno zla", "Proces"...

1991. - Skupština Srbije odlučila je da republička zastava bude trobojka, bez zvezde petokrake.

Ana_ana · 11.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 11. oktobar

1579. - Turskog velikog vezira srpskog porekla, Baja Sokolovića, poznatog kao Mehmed-paša Sokolović, obnovitelja Pećke patrijaršije, ubio je, prema nalogu pašinih neprijatelja, jedan derviš. Budući gotovo neograničeni gospodar Otomanskog carstva, odveden je u ranoj mladosti (danak u krvi) - prema novijim istraživanjima iz manastira Mileševa, gde je sasluživao - poturčen je i školovan u Jedrenu. Meteorski je napredovao - sa manje od 25 godina postao je kapudan-paša (ministar mornarice), 1549. beglerbeg Rumelije (zemlje Balkanskog poluostrva), 1551. glavni zapovednik u ratu s Austrijom, 1555. treći vezir. Drugi vezir je postao 1561, zet sultana Sulejmana II 1562, veliki vezir 1565. Posle smrti Sulejmana II 1566, bio je veliki vezir i pod sultanima Selimom II i Muratom III. Kao veliki vezir Sulejmana II, krio je njegovu smrt prilikom pohoda na Austriju i održao je red u vojsci do dolaska Selima II. Prisilio je 1568. Austriju na mir, a 1570. osvojio Arabiju. Zahvaljujući njemu, Otomansko carstvo vodilo je popustljivu politiku prema Srbima, davalo im povlastice za podizanje manastira, otvaranje štamparije i obnavljanje Pećke patrijaršije 1557, čiji je prvi patrijarh bio njegov brat (ili brat od strica), Makarije Sokolović. U srpskim zemljama podigao je mnoge zadužbine, uključujući znameniti most na Drini u Višegradu.

1806. - Rođen je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa, u vreme čije vladavine je donet Građanski zakonik i reformisano sudstvo, Srbiji 1856. na Pariskom kongresu date garancije velikih sila i objavljeno "Načertanije" Ilije Garašanina (spoljnopolitički program). Posle svrgavanja kneza Mihaila Obrenovića, na presto su ga 1842. doveli ustavobranitelji. Zbog suprotstavljanja ustavobraniteljskom Savetu i vezivanja za Austriju, "kajmakamska" struja ustavobranitelja zbacila ga je 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i vratila na presto kneza Miloša Obrenovića.

1811. - Počeo je sa radom "The Juliana", prvi parobrod-trajekt.

1851. - Rođen je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije, koji je najveći deo stvaralaštva posvetio herojskoj romantičarskoj muzici, znatno je obogativši u tehničkom i izražajnom pogledu. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira predstavljaju poseban doprinos srpskoj muzici. Završio je Orguljašku školu u Pragu i u Beogradu je bio dirigent pevačkog društva "Obilić". Dela: horovi "Narodni zbor", "Junački poklič", "Kola", "Potočara", "Zadovoljna reka", solo pesme "Čežnja", "Kaži mi, kaži, Stojanke", crkvena muzika "Liturgija", "Pomen", "Carju nebesni", "Opelo".

1922. - Prvi put je jedna žena dobila zvanje specijalnog agenta u FBI.

1936. - Premijerno je pušten "Professor Quiz", prvi radio-kviz.

1942. - U selu Kriva Reka kraj Brusa, nemački i bugarski vojnici su u Drugom svetskom ratu zatvorili sve stanovnike u crkvu i digli je u vazduh, usmrtivši 320 civila, uglavnom žena i dece.

1945. - Počeo je kineski građanski rat između snaga koje je predvodio Čang Kaj Šek i onih predvođenih Mao Ce Tungom.

Ana_ana · 12.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 12. oktobar

- Danas je Miholjdan, praznik pravoslavnih hrišćana, poznat i kao Sveti Kirijak Otšelni. Sveti Kirijak, rođen u Korintu krajem V veka, smatra se stubom pravoslavlja i monaškim učiteljem. Želja za duhovnim životom odvela ga je u Jerusalim, gde je stupio u manastir i od Božjeg čoveka Evstogorija dobio početna uputstva o monaškom životu. Boravio je u više manastira, revnovao je mnogo za pravoslavnu crkvu i razobličavao je razne jeresi, a post i bdenje u pustinji bili su uobičajeni način njegovog dugog života. Poživeo je 109 godina, a upokojio se 557. godine. Mnoge srpske porodice za krsnu slavu imaju Miholjdan, najviše u Boki Kotorskoj, jer se veruje da je Sveti Kirijak zaštitnik moreplovaca. S Miholjdanom nastupa prava jesen, ali kad su dani još topli narod to jesenje doba naziva miholjsko leto.

1492. - Nakon što je preplovio Atlantski okean, italijanski moreplovac Kristofor Kolumbo ugledao je Bahame misleći da je stigao u istočnu Aziju. Njegova ekspedicija istog dana je stupila na kopno i proglasila ga španskom zemljom.

1810. - Prvi put je održan Oktobarfest. Kada se bavarski kralj Louis I oženio sa princezom Therese von Sachsen-Hildburghausen, kraljevska porodica je pozvala stanovnike Minhena da prisustvuju veselju održanom na poljima ispred gradskih kapija. Ta polja su nazvana Terezina polja ("Theresienwiese") u čast nove princeze, ali je kasnije naziv skraćen u "Wies'n". Odluka da se ovakvo veselje ponovi i sledećih godina ustanovilo je zapravo tradiciju održavanja Oktobarfesta, koji sada počinje krajem septembra i traje do prve nedelje u oktobru. Konzumiranje alkohola je važan deo modernog festivala: na svakom Oktobarfestu popije se više od milion galona piva.

1865. - Rođen je srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Srpskog geografskog društva, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, predsednik Srpske kraljevske akademije, počasni doktor pariske Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Veoma su značajni njegovi radovi o migracijama jugoslovenskih naroda, o morfologiji i hidrografiji Dinarskog krša i drugih kraških predela, tektonici i glacijaciji planina Balkanskog poluostrva, studije o Jadranskom primorju, balkanskim kotlinama i poljima, Šumadiji i Panonskom basenu. Odigrao je izuzetnu ulogu kao savetnik srpskih državnika na mirovnim pregovorima u Parizu posle Prvog svetskog rata. Dela: "Osnove za geografiju i geologiju Makedonije i Stare Srbije" (tri toma), "Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Geomorfologija" (dva toma), "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja", "Geografska karta Jugoslavije", "Govori i članci" (četiri toma).

1873. - Rođena je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač "Kola srpskih sestara" (s Branislavom Nušićem). Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900. godine. Njena dela nose snažan, originalan izraz i izvanredno bogatstvo boja. Sačuvano je oko 200 njenih dela, a pojedine slike ("Resnik", "Autoportret", "Notr Dam", "Bulonjska šuma") ravne su radovima vrhunskih evropskih majstora tog vremena. Njeno delo obuhvata raspon od plenerizma do snažnog realizma prožetog ekspresionizmom. U Srbiji svog doba ona se najsnažnije vezala za modernu umetnost i anticipirala njen dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat Rastko pisac. Umrla je od tifusa 1915. u valjevskoj bolnici, gde je kao bolničarka negovala ranjene srpske vojnike.

1874. - Rođen je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu, stručnjak za srpsku srednjovekovnu umetnost. Bio je urednik specijalizovanog časopisa "Starinar" i prvi direktor Arheološkog instituta SANU. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog Grada. Dela: "Pregled crkvenih spomenika kroz povesnicu srpskog naroda", "Le peiunture serbe en Mouen age " (Srpsko slikarstvo u srednjem veku), monografije o manastirima Žiča, Ravanica, Studenica, Kalenić i Dečani.

1897. - U Beograd su iz Beča preneseni posmrtni ostaci srpskog jezičkog reformatora Vuka Stefanovića Karadžića i sahranjeni u porti Saborne crkve.

1918. - "Marš na Drinu" srpskog kompozitora Stanislava Biničkog prvi put je odjeknuo ulicama Niša, tek oslobođenog u Prvom svetskom ratu. Uz zvuke marša, pobedonosno je koračala Drinska divizija srpske vojske.

1918. - U dečjoj bolnici u Bostonu prvi put su korišćena "gvozdena pluća".

1931. - Svečano je otvoren spomenik Isusa Hrista sa raširenim rukama, "Korkovado", zaštitni znak Rija de Ženeira. Spomenik težak 1.145 tona napravio je francuski skulptor Maksimilijan Pol Landovski. Spomenik se nalazi na 710 metara visine i godišnje ga poseti u proseku oko 770.000 ljudi.

1934. - Maloletni Petar I Karađorđević proglašen je kraljem Jugoslavije, tri dana pošto je u Marseju ubijen njegov otac Aleksandar I, u atentatu koji su, uz pomoć italijanskih fašista, izvele hrvatske ustaše.

1968. - Otvorene su 19. olimpijske igre u Meksiku. Norma Enriqueta Basilio Satelo je prva žena koja je zapalila olimpijsku vatru.

1999. - Umro je Vilt Čembrlen u 63. godini. Najznačajnija novinska agencija, "Asošijeted pres", uvrstila ga je neki mesec kasnije među deset najboljih američkih sportista 20. veka, kao jedinog košarkaša pored Majkla Džordana. Vilt Čembrlen će ostati upamćen po tome što je 1962. godine u Heršiju, u utakmici protiv Njujorka, postavio rekord svih vremena, postigavši 100 poena na jednoj utakmici. Poređenja radi, maksimum Majkla Džordana je 69 poena, a naš rekorder je neprikosnoveni Radivoje Korać, koji je postigao 99 poena za OKK u utakmici protiv švedskog Alvika 1965. godine. Inače, u Čembrlenovoj statistici povodom ovoga interesantan je podatak da je 118 puta zabeležio više od 50 poena po utakmici.

Ana_ana · 13.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 13. oktobar

1792. - Položen je kamen temeljac za predsedničku rezidenciju u Vašingtonu 1800. godine; predsednik Džon Adams bio je prvi koji se uselio u ovu kuću, ubrzo poznatu kao Bela kuća.

1812. - Britanske i indijanske snage predvođene ser Ajzakom Brokom (Isaac Brock) porazile su Amerikance u bici kod Queenstown Heights-a, u Ontariju. Engleska pobeda uspešno je okončala svaki dalji pokušaj Amerikanaca da uđu u Kanadu.

1921. - Rođen je Iv Montan, francuski šansonjer i glumac italijanskog porekla, bivši frizer, doker i metalski radnik. Sem na filmu, sa dosta uspeha nastupao je i kao dramski glumac u pozorištu. Glavni filmovi: "Vrata noći", "Nadnica za strah", "Heroji su umorni", "Veštice iz Salema"...

1943. - Italija je objavila rat svom dotadašnjem savezniku Nemačkoj.

1962. - Na Brodveju je premijerno izveden komad "Ko se boji Virdžinije Vulf" sa Utom Hagen.

1967. - Umro je srpski inženjer Dobrivoje Božić, konstruktor najbolje svetske automatske vazdušne kočnice na železnicama. "Kočnica Božić" u Jugoslaviji je usvojena 1922, a kad je ubrzo Međunarodna železnička unija proglasila taj uređaj boljim od svih dotadašnjih, usvojena je i u drugim zemljama. Božićeva kočnica neprevaziđena je po jednostavnosti konstrukcije, lakoći rukovanja i snazi delovanja.

1977. - Palestinci su oteli nemački Lufthanzin avion, sa zahtevom da se osloboi 11 zatvorenih članova nemačke Bader-Majnhof terorističke organizacije, poznate i kao Crvene brigade. Palestinski otmičari spustili su avion u Mogadišu, prestonici Somalije tek 17. oktobra, prethodno usmrtivši jednog od pilota. Rano izjutra, nemačke specijalne jedinice zauzele su avion, oslobodivši 86 talaca i ubivši trojicu od četiri otmičara. Vođe Bader-Majnhova na ovo su reagovale izvršivši samoubistvo u zatvorskoj jedinici u Nemačkoj.

1981. - Hosni Mubarak izabran je za predsednika Egipta.

1987. - Prvi put su dresirani delfini korišćeni u vojne svrhe. Koristili su ih Amerikanci u Persijskom zalivu.

1993. - Sud u Hamburgu proglasio je Nemca Gintera Parhea krivim zbog ranjavanja nožem jugoslovenske teniserke Monike Seleš, ali je na osnovu toga doneo presudu koja je širom sveta ocenjena kao skandalozna. Parhe je kažnjen uslovno na dve godine zatvora.

Ana_ana · 14.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 14. oktobar

- Danas je praznik Pokrov Presvete Bogorodice. Crkva je oduvek proslavljala Presvetu Bogorodicu kao pokroviteljicu i zaštitnicu hrišćana koja svojim molitvama umilostivljava Boga prema nama grešnima. Bezbroj puta pomagala je pojedincima i narodima, u ratu i miru i svuda u nevoljama. Događaj koji crkva danas praznuje desio se 14. oktobra (1. oktobra po starom kalendaru) 911. godine, u vreme cara Lava Mudroga (Filosofa). Bilo je svenoćno bdenje u Bogorodičinoj crkvi Vlaherne u Carigradu. Crkva je bila puna naroda, a negde u pozadini stajao je sveti Andrej Jurodivi sa svojim učenikom Epifanijem. U četiri sata posle ponoći, ugledao je sveti Andrej Presvetu Bogorodicu sa rasprostrtim omoforom iznad naroda, kao da tom odećom pokriva narod. Bila je odevena u zlatnokrasnu porfiru i blistala je okružena apostolima, svetiteljima, mučenicima i devicama. Sveti Andrej pokaza rukom Epifaniju i upita ga da li i on vidi "Caricu i gospođu kako se moli za sav svet", što Epifanije začuđen potvrdi. Zbog tog događaja, uvedeno je ovo praznovanje da nas stalno podseća na taj trenutak i na stalno pokroviteljstvo Presvete Bogorodice, kad god to u nevoljama od nje molitveno tražimo.

1066. - Engleski kralj Harold II je poražen u bici kod Hestingsa od normanskih snaga predvođenih Viljemom Osvajačem. Harold je ubijen, a njegove snage uništene. On je bio poslednji anglosaksonski kralj Engleske.
1834. - Henri Bler je prvi crnac u Americi koji je dobio patentnu zaštitu, i to za sadilicu kukuruza.

1894. - U Beogradu je na liniji Kalemegdan-Slavija pušten u saobraćaj prvi tramvaj na konjsku vuču. U gradu je već 1896. bilo 9,5 kilometara tramvajskih šina, a između Terazija i Topčidera saobraćao je električni tramvaj.

1941. - Okupatorski vojnici nacističke Nemačke su u Srbiji u Drugom svetskom ratu počinili jedan od najtežih ratnih zločina, streljavši u Kraljevu više od 6.000 srpskih civila, uključujući žene i decu.

1944. - Umro je srpski slikar Marko Murat, osnivač Umetničke zanatske škole u Beogradu, koji je počeo kao realista, ali se potom približio impresionistima. Slikao je portrete, istorijske kompozicije, predele, snažno je uticao na stvaranje tzv. Beogradske škole i u srpsko slikarstvo je uneo nova umetnička shvatanja i razvio interesovanje za probleme svetlosti.

1944. - Nemački feldmaršal Ervin Romel je, posle neuspelog atentata na Hitlera (20. avgusta 1944.), kao jedan od zaverenika, izvršio samoubistvo.

1947. - Američki kapetan Čak Jejger (Chuck Yeager) postao je prva osoba koja je letela brže od brzine zvuka, tj. koja je probila zvučni zid.

1961. - Početak radova na izgradnji Avalskog tornja. Zidanje je trajalo do sredine 1965. godine.

1964. - Američki borac za ljudska prava, dr Martin Luter King, dobio je Nobelovu nagradu za mir povodom svoje nenasilne borbe za ukidanje rasnih predrasuda u Americi. Sa svojih 35 godina života, on je ujedno i najmlađa osoba koja je dobila ovo prestižno priznanje.

Ana_ana · 15.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 15. oktobar

70. p. n. e. - Rođen je Vergilije Publije Maron, rimski pesnik. Napisao je "Bukolike" ("Eclogae" ili "Bucolica") - pastirske idilične pesme, spev o zemljoradnji i pčelama "Georgike" i junački ep "Eneida" o legendarnom Enejinom putovanju posle pada Troje i njegovom nastanjenju u Laciji.

1582. - Mnoge katoličke zemlje prihvatile su gregorijanski kalendar. Da bi kalendar doveo u sklad sa prirodom, papa Gregorije XIII je prema predlozima jedne komisije poznatih astronoma, izvršio reformu julijanskog kalendara i naredio da se iza četvrtka, 4. oktobra 1582, naredni dan računa kao 15. oktobar.

1791. - Rođen je srpski pisac Sima Milutinović Sarajlija, preteča srpskih romantičara i autor dela nacionalno-romantičarske egzaltacije, koji je nadimak dobio po mestu rođenja. Školovao se u Beogradu, Zemunu, Segedinu, Sremskim Karlovcima. Borio se u ustancima Srbije za nezavisnost, a u Cetinju je od 1827. bio sekretar vladike Petra I Petrovića Njegoša i vaspitač i pesnički učitelj njegovog sinovca Rada, kasnije Petra II Petrovića Njegoša. Na poziv kneza Miloša Obrenovića, vratio se 1831. u Srbiju i bio diplomatski agent za veze s Crnom Gorom, sekretar Ministarstva prosvete, istoriograf kneza Miloša. Dela: spevovi "Srbijanka", "Trojebratstvo", "Trojesestarstvo", tragedija "Obilić", istorijski spisi "Istorija Srbije", "Istorija Crne Gore", zbirka narodnih pesama "Pjevanija crnogorska i hercegovačka".

1834. - Srpski knez Miloš Obrenović je ukazom o Velikoj školi u Kragujevcu
naložio "popečitelju prosveštenija" da "novi i shodni poredak uvede, kako bi se u njoj i one nauke predavale koje se u prosveštenijim evropejskim carstvima i po školama, takozvanim gimnazijama, predaju". Tu gimnaziju pohađali su mnogi srpski pisci i umetnici - Radoje Domanović, Jovan Ilić, Svetozar Marković, Sreten Popović, Vojislav Ilić, Dobrica Milutinović.

1844. - Rođen je Fridrih Niče, nemački filozof, profesor klasične filologije. Osnovu njegovog filozofskog učenja predstavlja ideja o natčoveku. Dela su mu više pesničkog nego naučnog karaktera, a neko vreme je, naročito početkom 20. veka, uticao na književno stvaranje u većini evropskih zemalja. Dela: "Tako je govorio Zaratustra", "Ecce Homo", "Rođenje tragedije", "Volja za moć", "Ljudsko, suviše ljudsko"...

1881. - Objavljen je prvi američki ribolovački časopis - "American Angler".

1917. - U Francuskoj je pogubljena Mata Hari (pravo ime Margaretha Geertruida Zelle), igračica i kurtizana, poreklom Holanđanka, upamćena kao nemačka špijunka za vreme Prvog svetskog rata.

1989. - Umro je srpski pisac Danilo Kiš, jedan od najvećih u srpskoj literaturi, u čijim je delima sažeta sva gorčina surovog 20. veka. Pisao je negovanim stilom, s moderno shvaćenom fabulom. Diplomirao je svetsku književnost na Beogradskom univerzitetu. Bio je dramaturg pozorišta "Atelje 212" u Beogradu i lektor u Strazburu, Bordou i Lilu. Dela: romani "Psalam 44", "Mansarda", "Bašta, pepeo", "Peščanik", "Grobnica za Borisa Davidoviča", pripovetke "Rani jadi", "Enciklopedija mrtvih", drama "Elektra 70", polemički spis "Čas anatomije".

Ana_ana · 16.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 16. oktobar

- Danas je Svetski dan hrane, ustanovljen 1979. Tog dana 1945. UN su osnovale Organizaciju za hranu i poljoprivredu (FAO).

1793. - Franucska kraljica Marija Antoneta je giljotinirana, devet meseci posle svog supruga kralja Luja XVI.

1837. - Srpski knez Miloš Obrenović ukinuo je kuluk - besplatan rad seljaka koji su koristili kmetovi, nahijske starešine i sveštenstvo. U tome se preterivalo, što je bilo povod za odmetanje seljaka u hajduke. Kuluk je više puta zabranjivan, ali su ukazom kneza Miloša ukinuti svi njegovi vidovi, osim kuluka za održavanje puteva i mostova.

1854. - Rođen je engleski književnik Oskar Vajld. Pord pesama, napisao je roman "Slika Dorijana Greja", nekoliko duhovitih komedija ("Idealan muž", "Glavno je zvati se Ernest"...), dramu "Saloma", ali najbolja i najčuvenija njegova dela su "De Profundis" (napisano na robiji u Redingu, gde je na dve godine, od 1895. do 1897, osuđen za seksualnu nastranost) i "Balada o tamnici u Redingu" (napisano 1898). Po izlasku sa robije, živeo je u Parizu pod imenom Sebastian Melmoth.

1869. - Jedan hotel u Bostonu postao je prva zgrada sa unutrašnjim vodovodom u modernom smislu te reči.

1910. - Jedan od pionira srpskog vazduhoplovstva, Ivan Sarić, izveo je, pred više hiljada znatiželjnika u Subotici, let drvenim "monoplanom" koji je sam konstruisao. Uzdigao se na visinu od 30 metara i u širokom luku obleteo konjičko trkalište. Sarićev "monoplan" čuva se u Muzeju vazduohoplovstva u Surčinu.

1923. - Osnovana je kompanija "Dizni".

1946. - Nad deset nacističkih oficira izvršena je smrtna kazna, nakon suđenja u Ninbergu za ratne zločine.

1983. - Umro je srpski slikar i likovni kritičar Mihailo Petrov, jedan od vodećih učesnika u velikom preobražaju umetnosti u Jugoslaviji između dva svetska rata. Bio je profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu. Ilustrovao je mnogobrojne knjige.

1993. - Prvi let motornim zmajem iznad Beograda (Kalemegdana) obavljen je u okviru prvog aeromitinga aerokluba "Naša krila". Prvi put obavljeni su i skokovi padobranaca iz istog motornog zmaja. Poletanje i sletanje organizovano je sa savskog keja između Gazele i tramvajskog mosta, a leteo je zmajar Bane Miljković.

Ana_ana · 17.10.2009

Dogodilo se na današnji dan - 17. oktobar

- Danas je praznik Sveti Stefan Štiljanović. Rođen je u Paštrovićima i bio je srpski despot. Upravljao je srpskim narodom u preteškim vremenima, boreći se hrabro i istrajno protiv Turaka i Latina. Ovaj veliki rodoljub i pravednik božji može se uporediti po svemu sa svetim Aleksandrom Nevskim i svetim kraljem Jovanom Vladimirom. Umro je početkom 16. veka. Na njegovom grobu često se noću pojavljivala svetlost, zahvaljujući kojoj su i pronađene njegove mošti. Kada je Stefanova žena videla njegove netljene mošti, i ona se zamonašila i do kraja provela u manastiru svoj podvižnički život. Stefanovo telo dugo je počivalo u fruškogorskom manastiru Šišatovcu. Za vreme Drugog svetskog rata preneseno je u Beograd i položeno u Sabornu crkvu pored tela kneza Lazara.
1860. - U Škotskoj je održan prvi profesionalni gold turnir. Pobednik je bio Vili Park (Willie Park).

1909. - Prvi let dr Vladimira Aleksića u Pančevu.

1912. - Srbija i Bugarska su, devet dana posle Crne Gore, objavile rat Turskoj, a 18. oktobra na strani balkanskih saveznika u Prvi balkanski rat ušla je i Grčka. Za nepun mesec dana oslobođen je gotovo ceo Balkan od Turaka, a na mirovnoj konferenciji u Londonu Turska se odrekla teritorija u Evropi, izuzev teritorije oko grada Jedrena, zbog čega je rat nastavljen do pada Jedrena u martu 1913, a mir između balkanskih saveznika i Turke potpisan je u Londonu 13. maja 1913.

1920. - Rođen je Montgomeri Klift, američki filmski glumac, poznat po ulogama ljubavnika sa primesom psihopatoloških kompleksa. Umro je 1966. godine. Filmovi: "Mesto pod suncem", "Odavde do večnosti", "Naslednica", "Stanica Termini"...

1931. - Najčuveniji kriminalac svih vremena, Al Kapone, osuđen je u Čikagu zbog izbegavanje poreza na 11 godina zatvora.

1945. - Huan Peron uveo je diktaturu u Argentini.

1957. - Francuski pisac Alber Kami dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

1967. - Prvi put je izveden mjuzikl "Kosa".

1972. - Umro je srpski princ Đorđe Karađorđević, stariji sin kralja Petra I, koji se odrekao prava na presto i posvetio vojničkoj karijeri. Do 16. godine, služio je u Petrogradu u paževskom korpusu s mlađim bratom Aleksandrom i vratio se u Srbiju kada je Petar I 1903. postao kralj. Učestvovao je u oba balkanska i u Prvom svetskom ratu, a u jurišu na Mačkovom kamenu 1914. teško je ranjen. Posle oslobođenja zemlje, bio je žrtva dvorskih spletki, proglašen je maloumnim i do početka Drugog svetskog rata bio je na prinudnom lečenju. Odbio je da se 1941. pridruži vladi i kralju u izbeglištvu, a potom je odbio i nemačku ponudu da se nastani u Belom dvoru.

1989. - San Francisko je zadesio najstrašniji zemljotres još od onog 1906. godine. Ovaj zemljotres trajao je svega 15 sekundi i bio je jačine 7,1 stepen po Rihterovoj skali. Njegove posledice mogli su da vide milioni ljudi koji su u tom momentu čekali direktan prenos bejzbol utakmice između San Francisco Giants-a i Oakland Athletics-a. Podrhtavanje je počelo nekoliko sekundi pre početka utakmice i sportski komentatori ubrzo su se našli u sasvim drugoj ulozi, direktno svedočeći o paklu koji je nastao na stadionu. U zemljotresu je poginulo 63 ljudi, više od 3.000 bilo je povređeno, a preko 100.000 zgrada ozbiljno oštećeno.

1997. - Rano ujutru dotrajale električne instalacije izazvale su požar u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Radovi na obnovi ovog pozorišta počeli su već sledeće 1998. godine, ali su prolongirani zbog nedostatka novca, bombardovanja i sl, te je pozorište ponovo otvorilo vrata tek u prvoj polovini 2003. godine.