Na današnji dan

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 26. avgust

Na današnji dan, 26. avgust

1346. U bici kod Kresija, u Stogodišnjem ratu, engleska vojska pod Edvardom III porazila znatno nadmoćnije francuske teške oklopnike kralja Filipa VI. Englezi u toj bici prvi put upotrebili samo pešadiju i ogromne lukove koji su izbacivali strele na izuzetno veliku daljinu.

1541. Turski sultan Sulejman II osvojio Budim i anektirao Mađarsku koja je potom do 1686. bila turska provincija Budimski pašaluk.

1676. Rođen engleski državnik Robert Volpol, prvi premijer Velike Britanije u modernom smislu. Politikom izbegavanja ratova i održavanja dobrih međudržavnih odnosa ojačao prekomorsku trgovinu i finansijski položaj Velike Britanije.

1740. Rođen francuski izumitelj Žozef Mišel Mongolfje. S bratom Žakom Etjenom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrejanim vazduhom.

1743. Rođen francuski hemičar Antoan Lavoazje, osnivač moderne hemije. Formulisao zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije. Osumnjičen kao monarhista, pogubljen na gijotini u maju 1794, tokom Francuske revolucije.

1839. Osnovana I beogradska gimnazija, kroz koju su prošle mnoge istaknute ličnosti srpske istorije, nauke, umetnosti i kulture, među njima Petar Karađorđević, Živojin Mišić, Stepa Stepanović, Jovan Cvijić, Mihajlo Petrović Alas, Jovan Skerlić.

1883. Počela erupcija vulkana Krakatau na istoimenom indonežanskom ostrvu između Jave i Sumatre, u kojoj je tokom dva dana dve trećine ostrva odletelo u vazduh, a u ogromnim talasima na zapadnoj Javi poginulo 36.000 ljudi.

1896. Jermenski revolucionari napali Otomansku banku u Carigradu, što je dovelo do trodnevnih sukoba s vlastima. Poginulo 6.000 Jermena. U suzbijanju jermenskih težnji za oslobođenje tokom 1895. i 1896. turske vlasti ubile oko 100.000 Jermena.

1899. Rođen srpski pesnik Radojko Jovanović, Rade Drainac, boem i buntovnik.

1906. Rođen američki virusolog, poreklom poljski Jevrejin, Albert Brus Sejbin, izumitelj vakcine protiv poliomielitisa, 1955.

1910. Umro američki filozof i psiholog Vilijam Džejms, tvorac personalističke verzije pragmatizma i jedan od utemeljivača američke naučne psihologije.

1914. Počela bitka kod Tananeberga u I svetskom ratu. Nemci tokom četiri dana gotovo uništili Drugu rusku armiju. Poginulo više od 30.000 ruskih vojnika.

1920. Ratifikovan 19. amandman Ustava SAD, kojim su žene dobile pravo glasa.

1939. Jugoslovenski premijer Dragiša Cvetković i vođa Hrvatske seljačke stranke Vlatko Maček potpisali sporazum kojim je ustanovljena Banovina Hrvatska, a lider HSS-a postao potpredsednik Vlade.

1944. Bugarska, u II svetskom ratu na strani Sila osovine, saopštila da istupa iz rata i zatražila primirje od saveznika.

1945. U Beogradu održano treće zasedanje Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugnoslavije. Veću promenjen naziv u Privremena narodna skupština. Doneta i rezolucija o teritorijalnim pravima Jugoslavije na krajeve koji su posle I svetskog rata priključeni Italiji.

1972. Otvorene 20. Olimpijske igre u Minhenu. Upamćene po napadu pripadnika terorističke palestinske organizacije Crni septembar na olimpijsko selo i ubistvu 11 izraelskih sportista.

1974. Umro američki pilot Čarls Lindberg. 1927. prvi sam avionom preleteo Atlantski okean.

1990. U eksploziji u jami Dobrnja jug rudnika Kreka u Tuzli poginulo 180 rudara.

1991. U Vukovaru počele borbe hrvatskih snaga i Jugoslovenske narodne armije. Posle tromesečnih borbi, jedinice JNA
18. novembra ušle u razrušen grad.

1993. Predsednik Rusije Boris Nikolajevič Jeljcin osudio invaziju armija Varšavskog pakta na Čehoslovačku 1968. i potpisao sporazum o prijateljstvu s Češkom.

1996. Južnokorejski sud osudio bivšeg predsednika Južne Koreje Čuna Dua Hvana na smrt pod optužbom da je 1979. izveo vojni udar kojim je prigrabio vlast, a njegovog naslednika Roa Tea Vua na 22 godine zatvora zbog podrške pučistima.

1997. Frederik Viljem de Klerk, poslednji belac na čelu Južne Afrike, dao ostavku na funkciju šefa opozicione Nacionalne partije i povukao se iz političkog života.

2000. Novi parlament Somalije u egzilu, posle devetogodišnje anarhije u toj zemlji, izabrao političkog veterana Abdikasima Salada Hasana za predsednika.

2001. Prvog dana akcije prikupljanja naoružanja od albanskih pobunjenika u Makedoniji, koja je po odobrenju NATO trajala oko mesec dana pod nazivom Suštinska žetva, etnički Albanci predali dosta mašinki, ručnih minobacača i drugo teško naoružanje.

2002. Prvi put u istoriji Novog Zelanda za predsednika Parlamenta izabran musliman. Ašraf Čudaru zakletvu položio nad svojim Kuranom.

2003. Na predsedničkim izborima u Ruandi, prvim posle genocida 1994, pobedio predsednik Pol Kagame.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 27. avgust

Na današnji dan, 27. avgust

55. p.n.e. - Rimski konzul Gaj Julije Cezar iskrcao se na tlo Engleske sa 10.000 vojnika Sedme i Desete rimske legije.

1576. Umro je venecijanski slikar Ticijan Večeli. Raskošan kolorit i veština upotrebe nove uljane tehnike učinili su ga jednim od najvećih majstora renesanse ("Venera Urbinska", "Bahanal", "Jupiter i Antiopa").

1664. Umro je španski slikar Fransisko de Surbaran, jedan od najznačajnijih umetnika španskog baroknog slikarstva.

1770. Rođen je nemački filozof Georg Vilhelm Fridrih Hegel, najznačajniji i najuticajniji predstavnik nemačke idealističke filozofije ("Fenomenologija duha", "Filozofija istorije", "Nauka logike", "Estetika", "Filozofija religije").

1789. Parlament Francuske usvojio je Deklaraciju o pravima čoveka i građanina.

1813. U bici kod Drezdena Napoleon Bonaparta je sa 130.000 vojnika porazio udružene austrijske, ruske i pruske snage od 200.000 ljudi.

1828. Urugvaj je zvanično postao nezavisna država na osnovu mirovnog ugovora sklopljenog u Rio de Žaneiru posle okončanja rata između Brazila i Argentine.

1884. Rođen je američki filmski producent poreklom poljski Jevrejin Šmuel Gelbfiš, poznat kao Semjuel Goldvin, jedan od pionira filmske industrije. Osnovao je 1923. filmsku kompaniju "Semjuel Goldvin Prodakšns", koja se 1924. udružila s još dve filmske kuće u kompaniju "Metro-Goldvin-Majer".

1890. Rođen je američki slikar i fotograf Emanuel Radinski, poznat kao Men Rej, koji je 1915. sa francuskim vajarom i slikarom Marselom Dišanom osnovao dadaizam.

1907. Kralj Srbije Petar I Karađorđević položio je kamen temeljac za zgradu parlamenta u Beogradu po projektu arhitekte Jovana
Ilkića. Gradnja je trajala gotovo 30 godina, a prvo zasedanje skupštine Jugoslavije u njoj održano je 20. oktobra 1936.

1908. Rođen je američki državnik Lindon Bejnz Džonson, potpredsednik SAD od 1960, predsednik od 1963, nakon ubistva Džona Kenedija. Na izborima 1964. ponovo je izabran za predsednika, pošto je pobedio republikanca Barija Morisa Goldvotera.

1910. U Skoplju je rođena misionarka Majka Tereza, koja je u Kalkuti 1950. osnovala družbu "Sestre misionarke ljubavi". Oko 2000 redovnica raznih nacionalnosti posvetile su se siromašnim, bolesnim i umirućim ljudim (posebno gubavcima) u Indiji i na svim kontinetima. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1979. Umrla je u septembru 1997. u 87. godini.

1916. Italija je u Prvom svetskom ratu objavila rat Nemačkoj, a Rumunija Austro-Ugarskoj.

1921. Velika Britanija je postavila Fejsala, sina Šerifa Huseina, vođe arapskih pobunjenika protiv Turaka, za kralja Iraka.

1928. U Parizu je potpisan Brajan-Kelogov pakt kojim su se zemlje potpisnice odrekle rata kao sredstva nacionalne politike i rešavanja međudržavnih sukoba i obavezale da će sporna pitanja rešavati mirnim putem. Među 63 države potpisnice bila je i Kraljevina Jugoslavija.

1936. Postignut je sporazum o okončanju britanske okupacije Egipta, izuzev zone Sueckog kanala u kojoj su ostale trupe Velike Britanije.

1945. Američke trupe su na kraju Drugog svetskog rata počele iskrcavanje na tlo Japana.

1946. Francuska i Laos su zaključili sporazum kojim je Laos postao kraljevina pod francuskom dominacijom.

1975. U zatočeništvu je umro zbačeni car Etiopije Haile Selasije I, koji je 1928, posle smrti Menelika II, imenovan za regenta i kralja, a za cara krunisan 1930. Svrgnut je u vojnom udaru 1974. Postoje sumnje da je ubijen nekoliko dana pre nego što je zvanično objavljena njegova smrt.

1991. Moldavija je proglasila nezavisnost od SSSR.

1992. U Londonu je završena dvodnevna Međunarodna konferencija o bivšoj Jugoslaviji, na kojoj su predstavnici bosanskih Srba prihvatili da teško naoružanje stave pod kontrolu UN.

1995. Izrael i PLO su u Kairu potpisali sporazum o proširenju palestinske autonomije i na Zapadnu obalu. Autonomija je dotad bila predviđena samo za oblast Gaze.

1999. Umro je Helder Kamara, bivši brazilski katolički nadbiskup, poznati borac za ljudska prava. Dobitnik više međunarodnih nagrada za mir umro je u 90. godini.

2000. U Moskvi je u požaru izgoreo televizijski toranj Ostankino, jedan od simbola grada. Toranj, visok preko petsto metara, sagrađen je 1967. prema planovima arhitekte Nikolaja Nikitina.

2001. U izraelskom raketnom napadu na Zapadnu obalu ubijen je lider Narodnog fronta za oslobođenje Palestine Abu Ali Mustafa.

2002. Sud u Tokiju doneo je odluku kojom se priznaje da je Japan tokom II svetskog rata bio umešan u biološki rat u Kini, kao i da je
vršio eksperimente nad kineskim ratnim zarobljenicima, što japanska vlada nikada nije zvanično potvrdila.

2004. Vrhovni sud u Čileu odlučio je da oduzme imunitet bivšem diktatoru Augustu Pinočeu, u sklopu istrage o Planu Kondor (programu južnoameričkih diktatora u sklopu kojeg su od 1970-1980. likvidirani njihovi politički protivnici). Pinoče je bio na vlasti 17 godina.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 28. avgust

Na današnji dan, 28. avgust

430. Umro biskup Aurelije Avgustin, Sveti Avgustin, jedan od najznamenitijih crkvenih učitelja. Napisao je oko 90 dela od kojih je najpoznatije "O Božijoj državi". Imao je niz sledbenika, a u katoličkoj crkvi postoji više redova i kongregacija nazvanih po biskupu Avgustinu.

1619. Ferdinand II postao rimsko-nemački car. Njegova vladavina je obeležena borbom protiv protestantizma, što je podstaklo širenje Tridesetogodišnjeg rata.

1645. Umro holandski pravnik, pisac i humanista Hugo Grocijus, osnivač škole prirodnog prava i nauke o međunarodnom pravu. Njegovo delo "O pravu plena", napisano 1604-05, a izdato 1868. smatra se početkom samostalnog razvoja nauke o međunarodnom pravu.

1749. Rođen nemački pisac Johan Volfgang Gete, jedna od najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti nemačke i svetske književnosti. Pored književnosti, gde se ogledao u gotovo svim rodovima, bavio se i filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima u Vajmaru.

1849. Austrijske trupe pod komandom Johana Jozefa Radeckog savladale otpor Danijela Manina i zauzele Veneciju, koja je u martu 1848. proglasila nezavisnost. Austrijska vlast održala se do 1866. kada je područje Venecije pripojeno Kraljevini Italiji.

1850. U Vajmaru prvi put izvedena opera Riharda Vagnera "Loengrin". Orkestrom je dirigovao Franc List.

1910. Na svečanoj sednici Narodne skupštine u Cetinju, kneževina Crna Gora proglašena kraljevinom, a knez Nikola I Petrović kraljem.

1916. Nemačka u Prvom svetskom ratu objavila rat Rumuniji, a Italija Nemačkoj.

1922. Radio stanica WEAF u Njujorku emitovala, prvi put u svetu, reklamni oglas koji je trajao 10 minuta.

1944. Poslednji nemački vojnici u Marseju u Francuskoj predali se u Drugom svetskom ratu Saveznicima; oslobođen Tulon.

1960. Umro pisac Sima Pandurović, jedan od najznačajnijih pesnika srpske moderne sa početka XX veka.

1963. Borac za ljudska prava Martin Luter King održao pred 200.000 učesnika protestnog "Marša slobode" na Vašington čuveni govor pod nazivom "I have a dream".

1973. U zemljotresu jugozapadno od Siudad Meksika poginulo više od 500, a ranjeno oko 1000 ljudi.

1975. Francuska poslala vojsku i policiju na Korziku da uguše demonstracije na kojima je tražena autonomija. Francuzi su kupili Korziku od Đenove 1768. i od tada je deo francuske države izuzev perioda 1794-96, kada je ostrvo bilo pod britanskom okupacijom. Šezdesetih godina 20. veka ojačao je pokret za autonomijom.

1987. Umro američki filmski režiser Džon Hjuston, jedan od najistaknutijih američkih sineasta XX veka.

1990. Irak proglasio okupirani Kuvajt 19. provincijom Iraka.

1991. Umro bivši poglavar Srpske pravoslavne crkve patrijarh German. Kao Hranislav Đorić zamonašio se 1951. u manastiru Studenica, a za crkvenog poglavara je izabran 1958, posle smrti patrijarha Vikentija. Nakon što se razboleo na njegovo mesto je 2. decembra 1990. izabran patrijarh Pavle.

1994. Na referendumu u Republici Srpskoj 94 odsto bosanskih Srba izjasnilo se protiv prihvatanja mirovnog plana Kontakt grupe za Bosnu i Hercegovinu.

1995. Od eksplozije granate na sarajevskoj pijaci Markale poginulo je 37, a ranjeno 85 ljudi. Predstavnici UN u Sarajevu optužili su bosanske Srbe za masakr civila, a dva dana kasnije avioni NATO bombardovali su postrojenja Vojske Republike Srpske.

2001. Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije saopštilo da je iz masovnih grobnica u Srbiji iskopano više od 340 leševa za koje se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu 1999. godine.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 29. avgust

Na današnji dan, 29. avgust

1189. Dubrovnik s bosanskim banom Kulinom sklopio ugovor kojim se Dubrovčanima daje sloboda trgovanja u Bosni bez ikakvih ograničenja i nameta. Ugovor jedan od najstarijih sačuvanih dokumenata u regionu.

1521. Turci pod komandom sultana Sulejmana II Veličanstvenog osvojili Beograd i proglasili ga za sedište Smederevskog sandžaka. Beograd postao pogranična tvrđava iz koje je turska vojska napadala Ugarsku i Austriju.

1526. U bici kod Mohača turska vojska, pod komandom Sulejmana II Veličanstvenog, pobedila trupe mađarskog kralja Ludvika II, koji se u povlačenju utopio u reci. Ugarska država se raspala na deo koji je potpao pod tursku vlast, drugim je zavladao ugarski vladar Ivan Zapolja, a treći je došao pod vlast Habsburga, koji su, po Zapoljinoj smrti, 1540. preuzeli ugarski presto.

1619. Rođen francuski državnik Žan-Batist Kolber, ministar finansija kralja Luja XIV od 1661. Merkantilističkom politikom učinio Francusku evropskom privrednom silom.

1632. Rođen engleski filozof Džon Lok, jedan od utemeljivača empirizma i liberalističke filozofije. Njegovo delo presudno uticalo na razvoj evropske filozofske i društveno-političke misli.

1756. Napadom na Saksoniju, pruski kralj Fridrih II počeo Sedmogodišnji rat, prvi oružani sukob svih evropskih sila, koji se potom preneo na ratišta u Aziji i Severnoj Americi. Rat završen 10. februara 1763. mirom u Parizu.

1820. U Oportu u Portugaliji počela građanska revolucija. Kralj Žoao VI prinuđen da, 1821, donese liberalni ustav, kojim su ukinuti inkvizicija i privilegije feudalaca.

1825. Portugalija priznala nezavisnost Brazila pod carem Pedrom I.

1842. Završen Prvi opijumski rat Kine i Velike Britanije, sporazumom o miru u Nankingu. Kina morala da otvori svoje luke za evropsku trgovinu pod eksteritorijalnom režimu, a Hongkong prepusti Britancima.

1871. Rođen francuski državnik Alber Lebren, predsednik Francuske od 1932. do 1940. Kao poslednji predsednik Treće republike, posle nacističke okupacije u Drugom svetskom ratu, prisiljen da vlast preda marionetskoj vladi maršala Anri-Filipa Petena.

1885. Nemački inženjer Gotlib Dajmler patentirao prvi motocikl.

1915. Rođena švedska glumica Ingrid Bergman. Svetsku slavu stekla filmovima snimljenim u SAD. Dobitnica Oskara za filmove "Plinsko svetlo", "Anastasija" i "Kazablanka".

1943. U pobuni protiv nemačke okupacije Danska, u Drugom svetskom ratu, potopila svoju flotu od 30 ratnih brodova i nekoliko podmornica.

1944. Na zahtev izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije kralj Petar II Karađorđević posebnim ukazom oduzeo komandu generalu Dragoslavu Mihailoviću i pozvao vojsku da se stavi pod komandu Josipa Broza Tita. Kraljeva odluka objavljena preko radija 12. septembra.

1945. Trupe SAD pod komandom generala Džordža Maršala počele, u Drugom svetskom ratu, iskrcavanje na tlo poraženog Japana.

1949. SSSR u tajnosti izveo prvu eksploziju atomske bombe. Vest o tome 22. septembra objavile SAD, Velika Britanija i Kanada.

1960. Premijer Jordana Haza el-Madžali i deset osoba poginuli u eksploziji podmetnute bombe. Za atentat optuženi teroristi iz Sirije.

1965. Američki vasionski brod Džemini V, sa astronautima Gordonom Kuperom i Čarlsom Konradom, spustio se u Atlantik posle rekordnih osam dana u Zemljinoj orbiti.

1975. Umro irski državnik Emon de Valera, učesnik irskog ustanka 1916, jedan od lidera Šin fejna. Kao premijer, od 1937. do 1948. sporazumno rešio mnoga sporna ekonomska, politička i vojna
pitanja. Predsednik Republike Irske bio od 1959. do 1973.

1978. Predsednik Centralnog komiteta Komunističke partije Kine Hua Kuo Feng posetio Rumuniju, Jugoslaviju i Iran. Te posete označile prekid izolacije Kine od međunarodnih aktivnosti odlukom o Kulturnoj revoluciji u toj zemlji u avgustu 1966.

1991. Sovjetski parlament suspendovao Komunističku partiju i zamrzao njene bankovne račune pod optužbom da je bila umešana u pokušaj državnog udara, 19. avgusta.

1995. Pod snažnim međunarodnim pritiskom, rukovodstva Jugoslavije i Republike Srpske dogovorila se o formiranju jedinstvene delegacije koja će učestvovati u mirovnom procesu za Bosnu i Hercegovinu, a predsednik Srbije Slobodan Milošević ovlašćen da pregovara u ime delegacije.

1996. Ruski avion "tupoljev 154", koji je prevozio rudare na udaljeno arktičko ostrvo, udario u planinski vrh u Norveškoj. U najtežoj avionskoj nesreći na norveškom tlu poginuli svi putnici i članovi posade, njih 141.

1997. Islamisti u Alžiru u jednom selu ubili 300 osoba.

1999. Stanovnici Istočnog Timora, uprkos strahu od nasilja, izašli na istorijski referendum, na kom se 99 odsto izjasnilo za odvajanje od Indonezije.

2001. Vrhovni sud SAD osudio tri direktora jedne elektronske firme iz okruga Marin, u Kaliforniji, za ilegalnu prodaju opreme Indiji, a koja bi mogla biti upotrebljena za pravljenje nuklearnog oružja.

2003. U eksploziji automobila-bombe ispred džamije Imam Ali, u iračkom gradu Nadžafu, poginulo najmanje 80 osoba, među njima lider muslimanskih šiita, ajatolah Mohamed Bakir al-Hakim.

2003. U Francuskoj objavljeno da je u prve dve nedelje avgusta, tokom talasa vrućina, umrlo 11.435 osoba. Od vrućina u Evropi tog meseca umrlo blizu 20.000 ljudi.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 30. avgust

Na današnji dan, 30. avgust

30. p.n.e. Umrla je egipatska kraljica Kleopatra. Prema predanju, Kleopatra je izvršila samoubistvo pustivši da je ugrize zmija otrovnica. Njenom smrću ugasila se dinastija Ptolomeja, a Egipat je postao rimska provincija.

1483. Umro je francuski kralj Luj XI, koji je tokom vladavine od 1461. uspeo da pobedi Ligu feudalaca i da ojača centralnu kraljevski vlast. Nasledio ga je sin Šarl VIII.

1645. Holanđani i američki Indijanci sklopili su primirje u Nju Amsterdamu (Njujork).

1748. Rođen je Žak-Luj David, najznačajniji predstavnik klasicizma u francuskom slikarstvu, dvorski slikar Napoleona Bonaparte. Izvršio je veliki uticaj na likovnu umetnost, ali su njegovi sledbenici uglavnom završili u šablonu akademizma ("Zakletva Horacija", "Napoleonovo krunisanje", "Porodica Žerar", "Ubijeni Mara", "Gospođa Rekamje").

1757. Ruska armija je u Sedmogodišnjem ratu, pod komandommaršala Stepana Fjodoroviča Apraksina, porazila pruske trupe u bici kod Gros Jegersdorfa.

1797. Rođena je engleska knjizevnica Meri Šeli, autorka romana "Frankeštajn", supruga pesnika Persi Biš Šelija.

1871. Rođen je britanski fizičar Ernest Raterford, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1908. Otkrio je alfa i beta zrake u radijumu, a bombardujući azot alfa česticama izveo je prvu transmutaciju jednog elementa u drugi (1919).

1881. Francuski inženjer Kleman Ader patentirao je u Nemačkoj prvi stereofonski zvučni sistem.

1914. U bici kod Tanenberga u Prvom svetskom ratu nemačka Osma armija pod komandom generala Paula fon Hindenburga potukla je Drugu rusku armiju generala Aleksandra Samsonova, koja je izgubila oko 30.000 ljudi. General Samsonov je izvršio samoubistvo.

1918. Prilikom posete fabrici "Miheljson" u atentatu je ranjen Vladimir Ilič Lenjin. U lidera sovjetske Rusije pucale su pripadnice Socijal-revolucionarne partije Fanja Kaplan i njena sestra Dora.

1929. Umro je dubrovački književnik Ivo Vojnović, autor drama "Dubrovačka trilogija i "Ekvinocij", koje su više decenija bile na repertoarima jugoslovenskih pozorišta.

1940. U Beču su završeni razgovori predstavnika Nemačke, Italije, Rumunije i Mađarske (Bečka arbitraža), na kojima su Nemačka i Italija prisilile Rumuniju da ustupi Bugarskoj južnu Dobrudžu, a Mađarskoj deo Transilvanije.

1940. Umro je engleski fizičar Džozef Džon Tomson, koji je 1897. otkrio elektron. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1906.

1942. Ustaše su u Sremskoj Mitrovici u Drugom svetskom ratu streljale Savu Šumanovića, jednog od najboljih srpskih slikara između dva rata. Njegove velike kompozicije "Doručak na travi" i "Pijana lađa" ubrajaju se među najznačajnija dela modernog srpskog slikarstva.

1944. Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu zauzela naftna polja u Ploeštiju u Rumuniji, čime je nemačku vojsku lišila važnog izvora snabdevanja gorivom.

1945. Velika Britanija je ponovo uspostavila svoju vlast u Hongkongu, nakon tri godine i sedam meseci japanske okupacije.

1957. Senator Strom Turmond iz Južne Karoline postavio je novi rekord u opstrukciji američkog Kongresa, govoreći više od 24 sata protiv predloga zakona o građanskim pravima.

1963. Između sedišta vlada SSSR i SAD, Kremlja i Bele kuće, lideri Nikita Hruščov i Džon Kenedi uspostavili su posle kubanske krize, koja je zapretila opštim nuklearnim sukobom, direktnu telefonsku vezu, poznatu kao "crveni telefon".

1973. Kenija je zabranila lov na slonove i trgovinu slonovačom.

1974. Kod Zagreba se dogodila teška železnička nesreća, u kojoj je izgubilo život oko 150 ljudi. To je bila najveća železnička nesreća u istoriji jugoslovenskog saobraćaja.

1981. U Teheranu su u eksploziji bombe podmetnute u kancelariji premijera poginuli predsednik Irana Mohamad Ali Radžai i premijer Mohamad Džavad Bahonar.

1991. Sovjetska republika Azerbejdžan je objavila nezavisnost od Moskve i počela formiranje sopstvene armije.

1992. Prekinuta je petomesečna srpska opsada Goražda. U skladu sa dogovorom u Londonu komanda bosanskih Srba povukla je oko 1.000 svojih vojnika, a zajedno sa njima povlačila se i kolona civila izbeglica srpske naconalnosti. U napadu "zelenih beretki" (bosanski Muslimani) na kolonu poginulo je 22, a ranjeno oko 50 ljudi.

1995. Avioni NATO-a počeli su seriju napada na srpske položaje u Bosni u pokušaju da prisile rukovodstvo bosanskih Srba da prihvati mirovni plan za BiH. Napadi su usledili dva dana nakon što je u minobacačkom napadu na Sarajevo ubijeno 37 ljudi, a obustavljeni su 14. septembra, kada su Srbi potpisali sporazum o povlačenju teškog naoružanja na 20 kilometara od Sarajeva.

1997. U automobilskoj nesreći u Parizu, poginula je britanska princeza od Velsa Dajana Spenser, bivša supruga britanskog prestolonaslednika princa Čarlsa. U nesreći su život izgubili i njen pratilac Dodi al Fajed i njihov vozač Henri Pol.

2001. Oko 438 izbeglica, mahom iz Avganistana, koji su spašenisa feribota koji je tonuo, nastavilo je da umire na norveškom teretnom brodu, jer im Australija nije dozvolila ulazak u tu zemlju.

2003. U Severnom moru potonula je ruska atomska podmornica. Od deset članova posade, jedan čovek je spašen.

2003. Umro je američki glumac Čarls Bronson (82), zvezda akcionih filmova iz 60-ih i 70-ih.

2004. Na Ilidži kod Sarajeva uhapšen je Ramiz Delalić-Ćelo, osumnjičen da je 1. marta 1992. na svadbi na Baščaršiji ubio jednog od svatova Srbina Nikolu Gardovića. To ubistvo produbilo je poremećene međunacionalne odnose i ubrzalo početak rata u Bosni i Hercegovini.

2006. Umro je egipatski pisac i dobitnik Nobelove nagrade za knjiženost 1988. Nagib Mahfuz.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 31. avgust

Na današnji dan, 31. avgust

12. Rođen je rimski car Kaligula, zapamćen kao jedan od najgrotesknijih istorijskih likova. Njegove ekstravagancije poput navodne namere da svog konja proglasi konzulom, doprinele su da ga smatraju ludim. Vladao je od 37. do 41. godine, kada je ubijen u zaveri pretorijanaca.

1290. Kralj Edvard I objavio je proklamaciju o progonu Jevreja iz Engleske.

1422. Umro je engleski kralj Henri V, koji je tokom vladavine od 1413. do smrti nastavio Stogodišnji rat sa Francuskom. Pobedio je Francuze 1415. kod Azenkura i osvojio Pariz. U Francuskoj je i umro, a nasledio ga je devetomesečni sin Henri VI.

1811. Rođen je francuski pisac Teofil Gotje, preteča parnasovaca i protagonist doktrine "umetnost radi umetnosti" (l'art pour l'art). Zahtev za autonomijom umetnosti izneo je u predgovoru romana "Gospođica de Mopen" (1836).

1867. Umro je Šarl Bodler, jedan od najvećih francuskih pesnika XIX veka, čija je poezija otvorila nove puteve lirike i afirmisala nove oblike pesničkog shvatanja sveta. Njegova zbirka "Cveće zla" (1857) smatra se jednim od najznačajnijih lirskih dela XIX veka.

1876. Dvorska klika smenila je turskog sultana Murata V pod izgovorom da je lud, nekoliko meseci nakon što je došao na vlast i dovela na presto njegovog brata Abdula Hamida II.

1887. Osnovan je Streljački savez Srbije, 36 godina posle formiranja prve streljačke družine. Savez je 1909. postao član Međunarodne streljačke unije, a strelci iz Srbije su prvi put učestvovali na međunarodnim takmičenjima u Londonu i Hamburgu.

1888. U Londonu je pronađeno telo Meri En "Poli" Nikols, prve žrtve DŽeka Trboseka.

1898. Rođen je književnik Dušan Matić, jedan od najznačajnijih srpskih nadrealističkih pesnika, član Srpske akademije nauka i umetnosti (zbirke pesama "Buđenje materije", "Knjiga ritula", zbirka eseja "Anina balska haljina").

1907. U Petrogradu je potpisan englesko-ruski sporazum kojim su Velika Britanija i Rusija podelile interesne sfere u Persiji, Avganistanu i Tibetu.

1920. Prve radio vesti emitovane su na stanici 8MK u Detroitu u Mičigenu.

1944. Sovjetske trupe i tenkovi ušle su, u Drugom svetskom ratu, u glavni grad Rumunije, Bukurešt, gde su ih građani oduševljeno pozdravili.

1957. Malaja (Malezija) je stekla nezavisnost.

1962. Trinidad i Tobago su postali nezavisna država u okviru Britanskog Komonvelta.

1962. Umro je francuski slikar Žorž Brak, jedna od dominantnih ličnosti Pariske slikarske škole. Paralelno sa Pikasom uveo je likovni izraz "kubizam" (1908).

1969. U avionskoj nesreći je poginuo američki bokser Roki Marćano, bivši svetski šampion u teškoj kategoriji. Titulu je osvojio 1952. pobedom nad američkim bokserom Džoe Volkotom, a sa ringa se povukao nepobeđen 1956.

1973. Umro je američki filmski režiser Džon Ford, autor više od 200 filmova i dobitnik četiri Oskara za filmove "Potkazivač", "Plodovi gneva", "Kako je bila zelena moja dolina", i "Miran čovek".

1977. Predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito doputovao je u prvu posetu Kini.

1980. Poljski radnički lideri potpisali su, nakon dvomesečnog štrajka, sporazum sa vladom o pravu na štrajk i priznavanju sindikata "Solidarnost", a Poljska je postala prva zemlja sovjetskog bloka u kojoj je dozvoljen rad jednog nezavisnog sindikata.

1983. U Manili je sahranjen vođa filipinske opozicije Beninjo Akina uz prisustvo više od milion ljudi. Ubijen je deset dana ranije na aerodromu u Manili prilikom povratka iz trogodišnjeg izbeglištva u SAD, čime je filipinski diktator Ferdinand Markos uklonio najozbiljnijeg protivkandidata na izborima 1984.

1986. Umro je Urho Kekonen, najistaknutiji finski političar posle Drugog svetskog rata. Kao predsednik Finske (1956-1982) i pobornik miroljubive politike i svestrane saradnje među državama, značajno je doprineo održavanju Konferencije o evropskoj bezbednosti i saradnji (KEBS, kasnije OEBS) 1975. u Helsinkiju.

1986. Umro je Henri Mur, jedan od najvećih engleskih vajara XX veka. Njegove skulpture nalaze se na mnogim javnim mestima kao što su zgrada UNESCO-a u Parizu i Linkoln centar u Njujorku. Bio je inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1991. Uzbekistan i Kirgistan proglasili su nezavisnost od SSSR-a, čime se broj republika koje su izašle iz Sovjetskog Saveza popeo na deset.

1994. Trupe bivšeg SSSR-a formalno su okončale poluvekovno vojno prisustvo u bivšoj Istočnoj Nemačkoj i na Baltiku, ceremonijom kojoj su prisustvovali predsednik Rusije Boris Jeljcin i kancelar Nemačke Helmut Kol.

2003. Kenija je ukinula zabranu rada "Mau mau" pokretu, koji je pedesetih godina prošlog veka inicirao proteste protiv britanskih kolonista.

2005. Blizu 1.000 ljudi je poginulo, a preko 460 je povređeno u panici koja je izbila među šiitskim vernicima na mostu preko reke Tigar, zbog glasina da će bombaš samoubica aktivirati eksploziv.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 2. septembar

Na današnji dan, 2. septembar

31. p.n.e. U velikoj pomorskoj bici kod Akcijuma u Jonskom moru Oktavijan pobedio flotu rimskog vojskovođe Marka Antonija i egipatske kraljice Kleopatre.

1666. Požaru koji je četiri dana harao Londonom skoro uništio grad. Stradale mnoge građevine, među njima katedrala Svetog Pavla.

1752. Na osnovu odluke parlamenta Velike Britanije, u toj zemlji i u njenim kolonijama Julijanski kalendar zamenjen Gregorijanskim. Drugi septembar bio poslednji dan po Julijanskom kalendaru.

1807. Britanska mornarica bombardovala Kopenhagen kako bi sprečila Napoleona Bonapartu da protiv Britanaca upotrebi dansku flotu.

1829. Sklopljen mir Rusije i Otomanskog carstva, Jedrenski mir, kojim su se Turci obavezali da Srbiji vrate šest nahija oslobođenih u I srpskom ustanku i da priznaju autonomiju Grčke.

1838. Rođena havajska kraljica Liliuokalani, poslednja suverenka Havaja, od 1891. do 1893, pre nego su ta pacifička ostrva 1898. anektirale SAD.

1866. Na Kritu izbila pobuna protiv Turaka. Proglašeni ukidanje turske vlasti i ujedinjenje s Grčkom, ali autonomija uspostavljena tek 1897, uz intervenciju evropskih sila. Londonskim sporazumom 1913. Krit postao deo Grčke.

1872. U Hagu počeo V kongres I internacionale. Odlučeno da sedište Internacionale bude premešteno u SAD, gde su postojali uslovi legalnog delovanja. Zbog frakcijskih borbi, na konferenciji u Filadelfiji 15. jula 1876. doneta odluka o raspuštanju te prve masovne međunarodne organizacije radničke klase, osnovane 1864. u Londonu.

1898. U bici kod Omdurmana anglo-egipatske trupe pod komandom Horacija Kičinera pobedile vojsku mahdista. Britanci potom zauzeli sve ključne strateške položaje u Sudanu.

1910. Umro francuski slikar Anri Ruso Carinik, jedan od najpoznatijih slikara-naivaca. Njegovo slikarstvo postalo cenjeno tek posle njegove smrti, kada je nastala prava jagma za njegovim slikama koje su dospele i u Luvr i druge velike svetske zbirke.

1930. Avionom "Znak pitanja", francuski piloti Diedon Kost i Moris Belont završili prvi neprekidan let između Evrope i SAD.

1937. Umro francuski istoričar i pedagog Pjer de Kuberten, inspirator i osnivač modernih olimpijskih igara, koje su prvi put održane u Atini 1896. Osnovao Međunarodni olimpijski komitet, Olimpijski muzej i institut u Lozani.

1945. Proglašena Demokratska Republika Vijetnam, s predsednikom Ho Ši Minom.

1945. Na palubi američkog ratnog broda "Misuri" u Tokijskom zalivu Japanci potpisali bezuslovnu kapitulaciju u II svetskom ratu.

1973. Umro britanski pisac Džon Ronald Ruel Tolkin, autor trilogije "Gospodar prstenova" i romana "Hobit".

1989. Tokom demonstracija protiv aparthejda u Kejptaunu, u Južnoj Africi, policija uhapsila više od 400 demonstranata.

1996. Vlada Filipina potpisala mirovni ugovor s muslimanskim pobunjenicima, posle 24 godine dugog građanskog rata na južnom ostrvu Mindanao, a tokom kog je poginulo 125.000 ljudi.

1996. Lideri Srpskog pokreta obnove, Demokratske stranke i Građanskog saveza Srbije, opozicionih stranaka, u Beogradu potpisali sporazum o formiranju koalicije Zajedno, koja je odnela pobedu na lokalnim izborima u novembru, čime je uzdrmana dotad neprikosnovena vlast Slobodana Miloševića.

2001. Na Kipru umro južnoafrički kardiolog Kristijan Bernar. 1967. izvršio prvo uspešno presađivanje srca.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan 7. septembar

Na današnji dan 7. septembar

1533. Rođena je engleska kraljica Elizabeta I, kćerka kralja Henrija VIII i njegove druge žene Ane Bolen. Za vreme njene vladavine (1558-1603) postavljeni su temelji buduće britanske imperije. Podržavala je razvoj nauke i umetnosti, a specifičan stil arhitekture iz njenog vremena, mešavina gotike i renesanse, nazvan je elizabetanskim stilom.

1566. U bici za Siget, koji je opsedala turska vojska Sulejmana II Veličanstvenog, poginuo je hrvatski ban Nikola Šubić Zrinski.

1701. U Hagu je potpisan sporazum Engleske, Austrije i Holandije protiv Francuske, poznat kao "Druga velika alijansa".

1714. Car Karlo VI potpisao je u Rahstatu sa Francuzima "Badenskimir" kojim je okončan rat za špansko nasleđe, a Francuzima su pripali Alzas i Strazbur.

1764. Za kralja Poljske krunisan je ruski štićenik Stanjislav II Ponjatovski, poslednji poljski monarh. Tokom njegove vladavine (do 1795) Rusija, Pruska i Austrija izvršile su tri deobe Poljske, koja je kao nezavisna država obnovljena 1918.

1788. Turci su zarobili, a potom ubili vođu srpskih dobrovoljaca u austrijsko-turskom ratu Koču Anđelkovića, poznatog kao Koča kapetan. Po njemu je borba srpskih dobrovoljaca u ovom ratu nazvana Kočina krajina.

1812. Završena je Borodinska bitka, blizu Moskve, jedna od najkrvavijih bitaka u Napoleonovim ratovima, u kojoj su Rusi pod komandom Kutuzova izgubili 44.000 vojnika, a Napoleon 50.000 među kojima i 23 generala. Nedelju dana kasnije Napoleon je ušao u Moskvu.

1813. Prvi put je upotrebljen naziv "Ujka Sem" za SAD, u uvodniku njujorškog lista "Troj Post".

1822. Guverner Brazila, princ Pedro, proglasio je nezavisnost od Portugalije i proglasio se za cara. Portugal je priznao nezavisnost Brazila 1828.

1860. Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi je sa svojim "crvenokošuljašima" zauzeo Napulj, u ratu za oslobođenje zemlje od Austrijanaca i ujedinjenje Italije.

1901. Potpisan je Pekinški protokol kojim je okončan "Bokserski ustanak" u Kini. Pobunu protiv stranaca ugušile su evropske sile, Japan i SAD, a Kina je primorana da plati odštetu za njihovu imovinu uništenu tokom ustanka.

1909. Rođen je američki filmski i pozorišni režiser Elija Kazan, dobitnik nekoliko Oskara ("Tramvaj nazvan želja", "Viva Zapata", "Istočno od raja", "Bebi Dol").

1914. Rođen je američki fizičar Džejms Alfred van Alen. Pomoću Gajger-Milerovih brojača postavljenih 1958. na veštačke satelite "Eksplorer 1" i "Eksplorer 2" otkrio je dva pojasa pojačanog zračenja oko planete Zemlje koji su kasnije nazvani "Van Elenovi radijacioni pojasevi".

1940. Nemačka avijacija pod komandom Hermana Geringa počela je bombardovanje Londona. Prvog dana poginulo je više od 300 ljudi.

1949. Umro je meksički slikar Hose Klemente Orosko. Smatra se najvećim slikarom murala u XX veku, dekorisao je mnoge zgrade u Meksiku i SAD.

1964. U mestu Sip na jugoslovenskoj i u Gura Vaji na rumunskoj obali Dunava, uz prisustvo predsednika Jugoslavije i Rumunije Josipa Broza Tita i Georgi Georgiju Deža, postavljen je kamen temeljac na gradilištu hidroelektrane Đerdap.

1975. Završeno je preseljavanje Turaka na Kipru. Pod nadzorom UN, oko 9.000 ljudi prebačeno je sa juga na sever zemlje.

1986. Biskup Dezmond Tutu postao je nadbiskup Kejptauna u Južnoj Africi kao prvi crnac poglavar južnoafričkih anglikanaca.

1990. Kao odgovor na reviziju Ustava Srbije 1989. kojom je značajno smanjena autonomna vlast u pokrajinama Vojvodini i Kosovu, 144 albanska delegata Skupštine Kosova proglasili su u Kačaniku Ustav Republike Kosovo.

1991. U Hagu je počela sa radom Međunarodna mirovna konferencija o Jugoslaviji. U radu konferencije učestvovali su svi članovi Predsedništva SFR Jugoslavije, predsednik savezne vlade i šestorica predsednika jugoslovenskih republika. Predsedavajući Konferencije, na kojoj je usvojena Deklaracija o mirnom rešenju jugoslovenske krize, bio je lord Karington.

1994. U komandi američke vojske u Berlinu poslednji put je spuštena američka zastava, čime je, nakon skoro pola veka, formalno okončano američko vojno prisustvo u Berlinu.

1997. U egzilu u Maroku umro je Mobutu Sese Seko, predsednik i diktator Zaira od 1965. do 1997. kada ga je sa vlasti zbacio Loran Kabila.

1999. U zemljotresu u blizini Atine, jednom od najjačih u Grčkoj u poslednjih više od 40 godina, poginulo je 101 lice.

2001. U nigerijskom gradu Džos izbili su hrišćansko-muslimanski sukobi tokom kojih su zapaljene crkve i džamije. Prema podacima Crvenog krsta, za nepunih nedelju dana nasilja, ubijeno je najmanje 500 ljudi, a stotine povređeno.

2004. Umro je Bejer Naud, južnoafrički sveštenik, jedan od retkih belaca koji je bio simbol otpora tokom godina aparthejda.

2005. Na izborima u Egiptu pobedio je predsednik Hosni Mubarak kome će to biti peti mandat na mestu šefa države. Na tim izborima po prvi put učestvovalo je više kandidata.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 9. septembar

Na današnji dan, 9. septembar

1087. Umro je normanski vojvoda i engleski kralj Vilijam I, poznat kao Vilijam Osvajač. Nakon pobede nad kraljem Haroldom u bici kod Hestingsa 1066. postao je kralj Engleske. Tokom njegove vladavine romanizovani Normani počeli su se stapati sa pokorenim Anglosasima u englesku naciju. Uveo je 1085. prvi imovinski katastar (Domesday Book).

1513. U bici protiv Engleza kod Fludena poginuo je škotski kralj Džejms IV zajedno sa nekoliko hiljada Škota, među kojima je bilo gotovo celo plemstvo.

1585. Rođen je francuski državnik, kardinal Arman Žan di Plesi Rišelje, koji je kao ministar kralja Luja XIII (od 1629) vršio stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moć francuske krune. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.

1737. Rođen je italijanski lekar i fizičar Luiđi Galvani, koji je 1789, vršeći eksperimente sa žabljim mišićima, otkrio vrstu elektriciteta, koja je kasnije po njemu nazvana galvanski elektricitet.

1772. Rođen je srpski književnik i pozorišni pisac Joakim Vujić, koji je 1835. u Kragujevcu osnovao prvo srpsko pozorište, gde je prenosio romantičarski duh Evrope prikazujući dela domaćih i stranih autora.

1776. Američki Kontinentalni kongres uveo je zvaničan naziv države Sjedinjene Američke Države umesto Ujedinjene kolonije.

1828. Rođen je ruski pisac Lav Nikolajevič Tolstoj, jedan od velikana svetske književnosti, autor čuvenih romana "Rat i mir" i "Ana Karenjina". Zbog kritičkog odnosa prema društvu i crkvi, dolazio je u sukob sa vlastima, a Ruska pravoslavna crkva ga je 1901. ekskomunicirala.

1894. Kineski revolucionar Sun Jat-sen osnovao je Društvo za preporod Kine i počeo da organizuje ustanak u Kantonu, nakon poraza Kine u ratu sa Japanom. Ustanak nije uspeo, a učesnici su uhvaćeni i pogubljeni. Sun Jat-sen je uspeo da pobegne iz zemlje i do revolucije 1911. živeo je u inostranstvu.

1898. Umro je francuski pisac Stefan Malarme, uz Remboa i Verlena, najznačajniji pesnik francuskog simbolizma. Njegova pesma "Popodne jednog fauna" inspirisala je Debisija da komponuje čuveni preludij.

1901. Umro je francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, slikar boema, atmosfere i likova iz pariskog noćnog života na kraju 19. veka.

1914. U Prvom svetskom ratu okončana je prva velika bitka na Marni u Francuskoj, tokom koje su ukupni nemački gubici procenjeni na 800.000 ljudi. U julu 1918. vođena je druga bitka na Marni i to je bila poslednja nemačka ofanziva u Prvom svetskom ratu.

1944. Dan nakon ulaska sovjetskih trupa u Bugarsku, bugarski komunisti preuzeli su vlast u zemlji.

1945. Trupe SAD iskrcale su se na kraju Drugog svetskog rata u Južnoj Koreji, sovjetske su od Japana preuzele Severnu Koreju, a 38. paralela je postala linija podele dveju korejskih država.

1948. Posle povlačenja sovjetske vojske, na severu korejskog poluostrva proglašena je Narodna Demokratska Republika Koreja sa glavnim gradom Pjongjangom.

1976. Umro je kineski revolucionar i državnik Mao Cedung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu i do smrti bio njen neprikosnoveni lider. Njegove misli i ideje objavljene su u cuvenoj "Crvenoj knjižici". Godine 1966. pokrenuo je "Veliku proletersku kulturnu revoluciju" tokom koje je smenjen veliki broj partijskih funkcionera, među kojima i njegovi najbliži saradnici.

1987. Iračko ratno vazduhoplovstvo započelo je seriju udara na iranske električne centrale i naftna postrojenja.

1991. Sovjetska republika Tadžikistan proglasila je nezavisnost.

1993. Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija sporazumeli su se o međusobnom priznanju, otvarajući put ka okončanju sukoba Arapa i Jevreja.

1996. U tajfunu koji je pogodio priobalna područja ekonomski najrazvijenije kineske provincije Guangdong poginulo je više od 130 ljudi, a hiljade je ranjeno.

2001. Lider avganistanske opozicione "Severne alijanse" Ahmad Šah Masud, koji je predvodio borbu protiv talibana, smrtno je ranjen u njegovoj kancelariji kada su dva bombaša samoubice aktivirali bombe. Masud je preminuo tri dana kasnije.

2001. Na predsedničkim izborima u Belorusiji, u mandatu od pet godina, pobedio je Aleksandar Lukašenko, koji se već na toj funkciji nalazi sedam godina.

2002. Viši sud u Bijelom Polju osudio je Nebojšu Ranisavljevića iz Despotovca na 15 godina zatvora, zbog učešća u otmici i likvidaciji putnika, pretežno Muslimana, iz voza na pruzi Beograd-Bar u stanici Štrpci (RS) u februaru 1993.

2003. Umro je američki naučnik Edvard Teler, jedan od tvoraca hidrogenske bombe i jedan od učesnika u projektu Menheten koji je doveo do proizvodnje atomske bombe tokom drugog svetskog rata.

2004. U Minhenu je počelo suđenje 86-godišnjem Ladislavu Nižnjanskom, optuženom za nacističke zločine 1945. u Čehoslovačkoj, gde je 1962. u odsustvu osuđen na smrt. On je posle Drugog svetskog rata skoro 60 godina neometano živeo u Minhenu gde je radio kao dokumentarista i prevodilac u američkoj radio-stanici Radio Slobodna Evropa.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan

Dogodilo se na današnji dan - 27. septembar
​

- Danas je praznik Vozdviženije časnog i životvornog krsta Hristovog ili Krstovdan. Praznik je ustanovljen još 326. godine, kada je carica Jelena, majka cara Konstantina, otišla u Palestinu da se pomoli na svetim mestima. Tada joj se javila misao o tome da pronađe krst na kojem je Hrist bio razapet. Bio je to težak zadatak, jer su Jevreji krst, čim je Isus sa njega bio skinut, sakrili i strogo čuvali tajnu o tome gde je krst sakriven. Ipak, jedan Jeverejin reče carici gde je krst zakopan - na mestu gde je podignut hram boginje Venere. Posle dugog kopanja, naiđoše na tri krsta, Hristov i krstove ona dva razbojnika koji su zajedno sa Hristom bili razapeti. Pošto nije bilo načina da se otkrije koji je krst Hristov, jer sva tri krsta behu prilično istrulila, valjalo je pribeći veri. Upravo tuda su pronosili nekog mrtvaca na ukop, pa patrijarh Makarije zapovedi nosiocima da stanu, te redom krstovima dodirivaše mrtvaca, dok kod trećeg krsta mrtvac ne ožive i ustade, te oni poznaše da je to krst Isusov. Carica smerno klekne i poljubi sveto drvo, a pošto je mnoštvo naroda koji se beše okupio želelo da vidi časni krst, patrijarh Makarije izađe na jedno uzvišeno mesto i pokaza ga narodu. Tada je pronađen i vozdvižen (uzdignut) časni i životvoreći krst, te je od tog vremena, tj. od 326. godine, ustanovljen praznik Krstovdan. Na Krstovdan se časni krst kiti bosiljkom, pa se iznosi nasred crkve i ostavlja narodu da ga celiva. Krstovdan se provodi u strogom postu. U Bosni se veruje da duša umrlog na Krstovdan i Bogojavljenje odlazi u raj.

1540. - Papa Pavle III izdao je bulu, dokument kojim je priznao jezuitski monaški red, koji je 15. avgusta 1534. godine u Parizu osnovao Injasio Lojola sa još šest istomišljenika. Red je imao zadatak da vodi borbu protiv reformacije i svih protivnika katoličke crkve. Imao je čvrstu, gotovo vojničku organizaciju.

1895. - Rođen je srpski lekar Vojislav Arnovljević, osnivač kardiološke škole u Jugoslaviji, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Školovao se u Beogradu i u Francuskoj, gde je upućen posle prelaska Albanije u Prvom svetskom ratu sa srpskom vojskom. Organizovao je prve kurseve iz kardiologije za lekare iz cele zemlje i objavio oko 90 studija iz kardiologije i drugih oblasti interne medicine. Od 1932. do 1934. izdavao je "Medicinski godišnjak", a od 1948. do 1963. uređivao "Lekarski priručnik".

1901. - Rođen je crnogorski revolucionar Ivan Milutinović, jedan od najistaknutijih vođa Narodnooslobodilačkog rata, narodni heroj, član Vrhovnog štaba i Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Bio je jedan od glavnih organizatora ustanka protiv okupatora u Drugom svetskom ratu, većnik AVNOJ-a i član vlade, odnosno Nacionalnog komiteta. Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, poginuo je u oktobru 1944. pod nerasvetljenim okolnostima.

1902. - Rođen je srpski pisac i pozorišni kritičar Milan Dedinac, sledbenik francuske avangardne lirike; njegovu poeziju karakteriše uzlet modernog senzibiliteta sa specifičnim lirskim i intelektualnim akcentima. Doprineo je oslobađanju srpske poezije od tradicionalne forme. Pripadao je generaciji srpskih đaka školovanoj u Francuskoj u vreme Prvog svetskog rata. Filozofski fakultet završio je u Beogradu, do Drugog svetskog rata bio je novinar "Politike", od 1941. do 1943. u nemačkom zarobljeništvu, a posle oslobođenja zemlje, urednik "Politike", potom "Književnih novina", koje je osnovao s grupom pisaca, ataše za kulturu u Parizu, dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Dela: "Javna ptica", "Jedan čovek na prozoru", "Pesme iz dnevnika zarobljenika broj 60211", "Od nemila do nedraga", "Poziv na putovanje", "Studija o Branku Radičeviću", "Pozorišne hronike".

1940. - Potpisan je Trojni pakt o vojnom savezu između Nemačke, Italije i Japana, što je bila maska za prikrivanje osvajačkih ciljeva i pripremanje agresije.

1961. - Sijera Leone je primljena u Ujedinjene nacije kao stoti član.