Na današnji dan

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 4. jun

​

780. p. n. e. - Prvo potpuno pomračenje Sunca pouzdano su zabeležili Kinezi na današnji dan.

1647. - Engleska vojska je uhapsila kralja Čarlsa I, nakon čega ga je revolucionarni sud osudio na smrt i dve godine kasnije pogubio.

1784. - Gospođa Thible je prva žena koja je letela u balonu.

1859. - Rođen je srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma, član Srpske akademije nauka, prvi srpski slikar koji je stekao evropsku reputaciju. Najveći deo života proveo je u Beču, gde je umro 1957. Bio je izvanredan poznavalac slikarskog zanata i inspirisao se srpskom nacionalnom istorijom. Naslikao je velike ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom Sadu i crkvi u Dolovu i portretisao više vladara i crkvenih dostojanstvenika. Radio je i folklorne i istorijske kompozicije, uključujući "Seobu Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika", "Takovski ustanak", "Mačevanje", "Kićenje neveste".

1884. - Rođen je srpski pisac Milutin Uskoković, autor lirskog temperamenta, u čijim se delima sukobljavaju romantizam i moderno shvatanje sveta. Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Prilikom povlačenja srpske vojske u Prvom svetskom ratu 1915, izvršio je samoubistvo. Pokušao je da stvori tzv. beogradski društveni roman, ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je više prikazivao unutrašnja stanja intelektualaca nego kompleksnu sliku vremena. Dela: romani "Došljaci", "Čedomir Ilić", zbirka pripovedaka "Kad ruže cvetaju", crtice "Pod životom", "Vitae fragmenta".

1896. - Henri Ford je provozao svoj prvi model automobila ulicama Detroita.

1940. - Britanska mornarica je završila sa evakuisanjem 234.000 engleskih i 112.000 francuskih vojnika iz Denkerka za samo šest dana, i to pored žestokih i neprekidnih nemačkih napada i bombardovanja. U operaciji je učestvovao veliki broj brodova i motornih čamaca svih kategorija.

1964. - Svetska turneja Bitlsa otpočinje koncertom u Kopenhagenu, u Danskoj.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 5. jun

​

- Srpska pravoslavna crkva danas slavi praznik Vaznesenje Gospodnje - Spasovdan. Spasovdan uvek pada u četvrtak, i to tačno četrdesetog dana posle Uskrsa. Gospod Isus Hristos se posle svog vaskrsenja javljao apostolima još četrdeset dana i učio ih kako da propovedaju i šire njegovu veru. U Jevanđeljima je zapisano ukupno jedanaest javljanja. Posebno je značajno Hristovo javljanje apostolima kada je među njima bio i Toma, koji u početku nije verovao da je njegov Učitelj vaskrsao. Tek kada je video vaskrslog Hrista i svojim rukama opipao rane od klinova, njegova sumnja je pobeđena. Zato i danas u narodu postoji izreka za onoga ko sumnja i ne veruje da je "neverni Toma". Hristos se vazneo na nebo sa Jeleonske (Maslinske) gore blizu Jerusalima u prisustvu svih apostola. Blagoslovio ih je i rekao im da idu u Jerusalim i da, provodeći vreme u molitvi, očekuju silazak Duha Svetog, koga će im On poslati i koji će ih utvrditi u svakoj istini, duhovno naoružati i ohrabriti da podnesu sva iskušenja ovog sveta. U spomen na taj događaj slavi se Spasovdan.

1723. - Rođen je Adam Smit, najpoznatiji predstavnik engleske klasične ekonomije. Napisao je samo dva rada: "Teoriju moralnih osećanja" i "Bogatstvo naroda". Po njemu, altruizam vlada u etici, a egoizam u ekonomici.

1805. - Zabeležen je prvi tornado u južnom Ilionoisu, poznatom kao Dolina tornada.

1837. - Srpski knez Miloš Obrenović postavio je prve ekonome (agronomi), čiji je zadatak bio da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira.

1887. - Rođen je srpski lekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Napisao je više od 150 radova na srpskom i na stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Dela: "Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti", "Priručnik za lečenje tuberkuloznog meningitisa".

1898. - Rođen je Federiko Garsija Lorka, španski pesnik iz Granade. Njegov arijelski lirizam pun najsmelijih obrta, neočekivanih metafora, zrelo osećajan i detinje bezazlen, lirizam koji crpe snagu iz andaluzijskog tla - ostaje neponovljiva umetnost. U želji da približi klasike narodu, stvorio je putujuće pozorište i s njim obilazio najzabačenije krajeve Španije. Glavna dela: "Ciganski Romansero", "Pesnik u Njujorku", "Tameritski divan", "Krvave svadbe", "Dom Bernarde Albe"...

1917. - Počela je mobilizacija deset miliona Amerikanaca u Prvom svetskom ratu.

1940. - Izložena je prva automobilska guma načinjena od sintetičke gume.

1941. - U detonaciji oko 450 vagona municije i drugog eksploziva koje su u srednjovekovnoj trvrđavi u Smederevu lagerovali nemački nacistički okupatori u Drugom sveskom ratu, poginulo je približno 4.000 ljudi. Od siline eksplozije koja je u 14:20 časova potresla ceo grad i okolinu, srušeno je 445 kuća i oštećeno više od 2.000. Uzrok eksplozije ostao je nepoznat.

1953. - Danska je usvojila novi ustav.

1954. - Umro je srpski inženjer ruskog porekla, Vladimir Farmakovski, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka, prvi mašinski inženjer akademik kod nas. Objavio je više od 50 naučnih i stručnih radova, uglavnom iz oblasti lokomotiva. Dela: "Prilog teoriji isticanja vode iz reakcionih turbina", "Promena stanja u cilindru parne mašine za vreme punjenja cilindra", "Raspored grejne površine lokomotivskog kotla na peć i cevi", "Prstenasti pregrejači pare lokomotivskih kotlova".

1968. - Sirhan Sirhan je izvršio atentat na senatora Bobija Kenedija, koji je sutradan preminuo.

1977. - Prvi personalni računar - "Apple II" - pušten je u prodaju.

1984. - Indira Gandi je izdala naređenje o napadu na najsvetije mesto Sika - Zlatni hram.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 6. jun

​

1523. - Gustav I proglašen je za kralja Švedske. On je poznat kao osnivač dinastije Vaza. Uveo je reformaciju i oslobodio Švedsku od Danske.

1599. - Rođen je Dijego Velaskez, španski slikar i jedan od najvećih slikara svih vremena. Najviše je radio na dvoru Filipa IV. Najčuvenija dela: "Menine", "Prelje", "Predaja Brede", "Princ Baltazar Karlos na konju", "Apolon u Vulkanovoj kovačnici", "Bahusov trijumf", "Venera pred ogledalom", "Merkur i Argus", "Ezop", "Dama sa lepezom"; radio je, dakle, pre svega portrete članova kraljevske porodice, naglašavajući posebno njihovu izveštačenost, pa i degenerisanost, ali i portrete dvorskih budala, kepeca, ljudi iz naroda, kao i mitološke kompozicije, pri čemu su mu za likove paganskih božanstava neretko pozirali i obični ljudi, štaviše predstavnici društvenog taloga... Dela mu se nalaze pretežno u muzeju Prado u Madridu.

1816. - U Novoj Engleskoj je palo deset inči (oko 25 sm) snega. Ova godina je ostala zapamćena kao godina bez leta.

1875. - Rođen je Tomas Man, književnik koji bez sumnje predstavlja jednu od centralnih pojava ne samo nemačke već i evropske književnosti prve polovine XX veka, izuzetnog kulturnog poslenika vazda zainteresovanog za probleme svoga doba, humanistu koji celokupnom svojom pojavom daleko nadilazi okvire germanske kulture, ali i, prema pojedinim mišljenjima, jednu od najkontroverznijih pojava literature minulog veka; stoga i ne čudi mnoštvo kako raznolikih tako i oprečnih interpretacija Manovog dela i kompleksne stvaralačke ličnosti. Valja napomenuti da upravo Tomas Man, koji je aleksandrinizam kao umetničku poziciju svesno izabrao (uspevajući pri tom da preuzet materijal estetski funkionalizuje u strukturu - stoga u pismu Teodoru Adornu i govori o "višem prepisivanju"), celokupnim svojim delom posvedočuje da stvaranje večnih vrednosti ne počiva u grubom odbacivanju tradicije, već u neprestanom uzdizanju iznad nje. Ovaj veliki poštovalac minulog tradiciji nije robovao (njegovoj pripovedačkoj umetnosti nikada nije pretilo da postane epigonska), nego ju je neprestano prevazilazio (čak i onu tradiciju koju je sam stvarao), rekapitulirao i kritički osvetljavao putem prepoznatljive ironije, parodije i humora. Svesno se oslanjajući na tradiciju, Tomas Man stvarao je, dakle, posve netradicionalno, s tim što njegovom umetničkom oblikovanju nikada nije zapretila opasnost od "dekadentnog rastakanja". Man, dakle, kao što primećuje Margerit Jursenar, pripada grupi onih retkih i "po prirodi opreznih i zamršenih umova", neretko "tajnovitih" i "neustrašivih", te uistinu "konzervativnih po tome što ne dopuštaju gubitak nečega što pripada akumulaciji hiljadugodišnjih bogatstava", no ipak "subverzivnih u njihovoj neprestanoj reinterpretaciji". Ovaj naoko hladan i uzdržan analitičar, ali i ljupko-podrugljivi mislilac britkog pera koji svagda "računa s naličjem rečenog", nikada nije pripadao nijednoj školi niti književnom pravcu, već je, kao i svi pangenijalni duhovi, svoje obimno delo stvarao jedino po meri sopstvene zakonomernosti. Mnogi komentatori i znalci Manovog umetničkog opusa veruju da je ovaj književnik, iako vrstan kao autor novela izuzetne umetničke vrednosti ("Tonio Kreger", "Smrt u Veneciji", "Tristan", "Prevarena", "Mario i mađioničar", da pomenemo samo najčuvenije) i esejista oštrih zapažanja, prevashodno romansijer par excellence. I doista, osmotrimo li Manovo književno stvaralaštvo kao jedinstvenu celinu, ali i unutar razvoja nemačke književnosti, čini se da nije preterano reći da glavni doprinos ovog stvaraoca počiva upravo u oblasti romana. Počev od mladalačkog romana "Budenbrokovi" koji se, bar kada je o tematici reč, nadovezuje na reprezentativna dela naturalističke književnosti (kao što je ciklus romana "Rugon Makar" korifeja naturalističke poetike Emila Zole, čijoj je popularnosti u Nemačkoj, uzgred rečeno, doprineo i Hajnrih Man) i zahvaljujući kojem Man već sa 26 godina postaje ne samo zreo već i poznat stvaralac, preko autobiografskog romana "Kraljevsko visočanstvo", u kom je prisutna ideja o strogoj sreći, nedovršenih "Ispovesti varalice Feliksa Krula", dela kojim Man, parodirajući ispovednu prozu i koristeći strukturu pikarskog romana, ukazuje na konfrontaciju građanina i umetnika, koji se ovde javlja kao sumnjivo lice, "Čarobnog brega", prema mnogima centralnog masiva Manovog stvaralaštva, "Josifa i njegove braće", u kom autor produbljuje, dograđuje i parodira biblijsku tematiku, "Lote u Vajmaru", romana o starom Geteu i njegovom susretu sa voljenom Lotom putem kojeg Man, služeći se Geteom kao neprikosnovenom veličinom germanske tradicije, upućuje Nemačkoj reč osude u želji da upozori na put Hitlerovog režima, "Dr Faustusa", neosporne krune Manovog stvaralaštva u kom, vraćajući se Narodnoj knjizi o Faustu, Geteu i Ničeu, autor kritički osvetljava politička i ratna zbivanja ali i avangardnu umetnost, pa do romana "Izabranik", koji stoji na samom zalasku piščevog romansijerskog rada - Tomas Man ne samo da je nemački roman uveo u krug evropskog romana već je stvorio i specifičnu vrstu romana koja se, zbog svoje slojevitosti i kompleksne strukture, opire jednoznačnom tipološkom određenju.

1942. - Izveden je skok u kojem se prvi put koristio padobran sačinjen od najlona. Inače, još je Leonardo da Vinči 1514. godine nacrtao jednu skicu padobrana u svojoj beležnici. Prvi javni skok padobranom izveo je Ž. Garneren 1793. godine. On je skočio sa visine veće od 600 metara, padobran mu je imao oblik suncobrana, a bio je sačinjen od belog platna za jedra.

1968. - Senator Bobi Kenedi preminuo je od posledica atentata.

1972. - U eksploziji u najvećem rudniku uglja na svetu, u Rodeziji, poginulo je 427 rudara.

1980. - Bjorn Borg je pobedom nad Džonom Mekinroom osvojio turnir u Vimbldonu.

1985. - Pronađeno je i ekshumicirano telo nemačkog nacističkog vođe dr Jozefa Mengelea.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 7. jun

​

1502. - Rođen je papa Grgur XIII, jedan od nosilaca katoličke reakcije. Ostao je upamćen po reformi kalendara izvršenoj 1582. godine (Gregorijanski kalendar).

1654. - Luj XIV krunisan je za kralja Francuske. Ostao je upamćen kao kralj Sunce. Digao je apsolutizam na najveću moguću meru; vodio je mnogobrojne ratove da bi obezbedio francusku hegemoniju u Evropi; sagradio je Versaj i bio mecena mnogih književnika i umetnika.

1917. - Rođen je Din Martin, američki pevač i glumac komičar, partner Džerija Luisa u mnogobrojnim filmovima.

1935. - Umro je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je profesor hemije na Filozofskom fakultetu Velike škole, potom Univerziteta u Beogradu, ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je organsku hemiju, agrikulturnu hemiju i mineralne sirovine.

1938. - Studenti Beogradskog univerziteta organizovali su akademiju pod parolom "Vernost za vernost", posvećenu odbrani Čehoslovačke od nacističke Nemačke. Prijavilo se oko 60.000 dobrovoljaca, ali oni nisu angažovani, jer su Čehoslovačku njeni zapadni saveznici prepustili na milost i nemilost Trećem rajhu.

1939. - Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta bili su prvi kraljevski par koji je posetio SAD.

1942. - U Jajincima je streljan srpski slikar jevrejskog porekla, Bora Baruh, koji je zarobljen kao učesnik narodnooslobodilačke borbe u Drugom svetskom ratu. Izlagao je u Parizu, Londonu i Beogradu. Slikao je pretežno pejzaže Pariza i Beograda, mora, zatim mrtvu prirodu, portrete, kompozicije. U poslednjim godinama života slikao je pak motive iz rata i logora. Realističku koncepciju ostvarivao je toplom impresionističkom obradom.

1953. - Izveden je prvi televizijski prenos programa u koloru.

1954. - Otvorena je prva mikrobiološka laboratorija.

1974. - U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV programe. Stanica je potpuno razorena bombardovanjima iz vazduha u proleće 1999, tokom napada NATO na Jugoslaviju.

1989. - Povukao se Zola Budd, 23-godišnji južnoafrički bosonogi olimpijski trkač.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 8. jun

​

452. - Hunski kralj Atila (Bič Božji), izvršio je invaziju na Italiju.

1786. - U Njujorku je prodat prvi komercijalno napravljen sladoled. Inače, sladoled je poslastica poreklom sa istoka; ideju o pravljenju sladoleda je odatle čuveni mletački istraživač preneo u Evropu, a kasnije je u SAD-u otvorena prva fabrika za proizvodnju sladoleda.

1810. - Rođen je Robert Šuman, nemački kompozitor i jedan od najznačajnijih predstavnika romantizma. Ističe se kao muzički liričar i autor klavirskih minijatura. Osnovao je časopis "Neue Zeitschrift fur Musik", u kom je vodio odlučnu borbu protiv negativnih pojava i konzervatizma u muzici svoga vremena. Dela: solo pesme (ciklusi "Pesnikova ljubav", "Ljubav i život žene"), klavirske kompozicije "Karneval", "Simfonijske etide", "Dečje scene", koncerti za klavir, za violončelo i orkestar, simfonije, kamerna muzika i dr.

1824. - Noah Cushing iz Kvebeka patentirao je veš mašinu.

1889. - U Los Anđelesu je počela sa radom prva žičara.

1922. - U Sabornoj crkvi u Beogradu venčali su se kralj Aleksandar Karađorđević i rumunska princeza Marija (kći rumunskog kralja Ferdinanda I i Marije, princeze od Saks-Koburg-Gota). Prvi kum im je bio engleski kralj Džordž, kojeg je zastupao njegov sin Albert, a drugi kum - knez Arsen Karađorđević.

1937. - U Beogradu su održane antifašističke demonstracije radnika i studenata povodom dolaska šefa nemačke diplomatije Konstantina fon Nojrata; tokom protesta, policija je uhapsila mnoge demonstrante. Nojrat je posetio Mađarsku, Jugoslaviju i Bugarsku da bi ojačao nemački uticaj i zbližio Jugoslaviju i Mađarsku radi izolovanja Čehoslovačke.

1940. - Otkriven je neptunijum, veštački radioaktivni hemijski element pod rednim brojem 93.

1943. - Umro je srpski matematičar Mihajlo Petrović, osnivač Beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i mnogih inostranih akademija nauka. Kao dečak je izučio ribarski zanat kod beogradskog alasa Gašpara Čuklje, potom položio majstorski ispit ribarskog esnafa i tako dobio nadimak Mika Alas. Napisao je više od 400 radova iz teorijske i primenjene matematike, matematičke fizike i hemije, mehanike, geometrije i opšte fenomenologije. Tvorac je matematičke fenomenologije, teorije matematičkih spektara koja je praktično primenjena u astronomskim, statističkim i drugim izračunavanjima i veoma je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcija. Dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina", "Elementi matematičke fenomenologije", "Fenomenološko preslikavanje", "Predavanja o matematičkim spektrima", putopis "Kroz polarnu oblast", popularno napisan roman "Jegulje".

1969. - U postavci grupe Rolling Stones dolazi do zamene - na mesto Briana Jonesa dolazi gitarista Mick Taylor.

1986. - Boston Celtics osvaja NBA šampionat pobedom nad timom Houston Rockets-a.

1991. - Monika Seleš je pobedom nad Arančom Sančez Vikario (6:3,6:4) osvojila French Open.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 9. jun

​

68. - Rimski car Neron izvršio je samoubistvo. U istoriji će ostati poznat kao svirepi despot koji je vodio oštru borbu protiv rimske aristokratije. Pogubio je mnoge ugledne Rimljane, čak i svoju majku Argipinu (Udri u stomak koji je mogao da rodi takvo čudovište - rekla mu je majka pre no što ju je ubio) i učitelja Seneku. Vodio je skupe i nesigurne ratove na Istoku, neuspešno pokušavajući da osvoji Jermeniju, severnu obalu Crnog mora i Etiopiju. Godine 64. je, u vezi sa velikim požarom Rima, Italiju zahvatilo nezadovoljstvo, našavši odraza najpre u glasinama da je Neron zapalio Rim, a zatim i u pobunama u vojsci. Jedna pobuna pretorijanaca oborila ga je s vlasti, nakon čega je i izvršio samoubistvo.

1462. - Poslednji srpski kralj Bosne Stepan Tomašević je - uzdajući se u pomoć hrišćanske koalicije, koju je organizovao papa Pije II (Pius) - otkazao danak turskom sultanu Mehmedu II i priznao vrhovnu vlast ugarskog kralja Matije I Korvina. Pošto je izostala pomoć zapadnih hrišćanskih zemalja, Bosna je bila nepripremljena za odbranu kad su je 1463. napali Turci, koji su zarobili i pogubili kralja Stepana i mnoge feudalce i pokorili tu srpsku srednjovekovnu državu.

1822. - Čarls Grejem (Charles Graham) je dobio patent za veštačku zubnu protezu.

1870. - U Engleskoj je umro Čarls Dikens. Književni rad je otpočeo crtama "Bozove skice" 1836, a sledeće godine je objavio humoristički roman "Pikokov klub", koji je odmah stekao veliku popularnost. On je realist u poznavanju života malih i neznatih ljudi, koji su uvek tema njegovih dela. Njegova popularnost plod je pre svega širokog i vedrog humora i izvanredne sposobnosti crtanja likova. Mana mu je patetičnost, ali i ona ima svoje opravdanje - duboko su ga dirale nepravičnosti društvenog poretka, pa ih je iznosio na videlo i time često talasao javno mnjenje. Glavna dela: "Dejvid Koperfild", "Oliver Tvist", "Velika očekivanja", "Prodavnica starih retkosti"...

1883. - Pušteni su u rad prvi vozovi na električnoj železnici.

1914. - U Beogradu je svečano otkriven spomenik srpskom prosvetitelju Dositeju Obradoviću, rad vajara Rudolfa Valdeca. Priloge za spomenik prikupljala je Srpska književna zadruga, a znatno su pomogle i Vlada Srbije i Beogradska opština. Spomenik je postavljen na ulaz u Kalemegdan, a posle Prvog svetskog rata prenet je u park na Studentskom trgu, gde se nalazi i sada.

1934. - Paja Patak se prvi put pojavio u jednom crtanom filmu.

1940. - Norveška se predala Nemačkoj u Drugom svetskom ratu.

1945. - Predsedništvo AVNOJ-a donelo je Zakon o konfiskaciji imovine i izvršenju konfiskacije, na osnovu kojeg je država preuzela svu imovinu Trećeg rajha, imovinu Nemaca na tlu Jugoslavije koji su u Drugom svetskom ratu sarađivali s neprijateljem i imovinu ratnih zločinaca.

1963. - U Njujorku je održana premijera filma "Kleopatra" sa Elizabet Tejlor i Ričardom Bartonom u glavnim ulogama.

1978. - Prvi od 24 primerka Gutenbergove Biblije, prodat je na aukciji u Londonu za 2.4 miliona dolara.

1990. - Monika Seleš je pobedom nad Štefi Graf osvojila French Open.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 10. jun

​

1610. - Prvi holandski doseljenici dolaze na Menhetn sa namerom da ga nasele.

1868. - Prilikom šetnje Košutnjakom kraj Beograda ubijen je srpski knez Mihailo III Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu, u vreme kad je dovršavao pripreme za rat protiv Otomanskog carstva. Na prestolu Srbije bio je od 1839. do 1842. i od 1860. do smrti. Zbog bune koju je 1842. digao Toma Vučić Perišić, morao je da pobegne u Austriju, posle čega je na presto stupio knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka - Karađorđa. Boraveći van zemlje, knez Mihailo III Obrenović pomagao je mnoge srpske kulturne radnike i pisce, uključujući Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića. Ženidbom s princezom Julijom Hunjadi (Hunyadi), stekao je veze s mađarskom i austrijskom aristokratijom. Kad se njegov otac, knez Miloš Obrenović, vratio na vlast 1858, preuzeo je komandu nad vojskom, a ubrzo posle očeve smrti 1860, zaveo je autoritarnu vladavinu, pretvorivši skupštinu u savetodavni organ. Ustanovio je 1861. narodnu vojsku od oko 50.000 ljudi i snabdeo je modernim naoružanjem, čime je Srbija postala vojno dominantna na Balkanu. Iskoristio je tursko bombardovanje Beograda 1862. da posle dužeg pregovaranja 1867. natera Turke da povuku garnizone iz svih srpskih gradova. Računajući na rat s Otomanskim carstvom, preduzimao je diplomatske inicijative i sklapao saveze s balkanskim hrišćanima radi rušenja Otomanske imperije - s Crnom Gorom 1866, s Grčkom i Bugarskim revolucionarnim odborom 1867. i s Rumunijom 1868. Takođe je nastojao da Bosna i Hercegovina ne padnu pod austrijsku vlast.

1875. - Umro je srpski pisac Jovan Grčić-Milenko, poetski sledbenik Branka Radičevića, poznat kao "fruškogorski slavuj". Sebi je dodao ime Milenko, po devojci Mileni u koju je bio zaljubljen. Gimnaziju je učio u Novom Sadu, Segedinu i Požunu (Bratislava), počeo studije medicine u Beču, ali se razboleo od tuberkuloze i u 29. godini umro u rodnom Čereviću, u Sremu. U lirskim pesmama lakih melodičnih stihova, izrazio je neposredan doživljaj prirode. U osećanjima je romantičarski čedan i sentimentalan, ali je napisao i više tzv. prostih pesama, po kojima se smatra pretečom realizma u srpskoj poeziji. U Beču su 1896. objavljene njegove "Pesme". Pisao je i pripovedačku prozu i prevodio Fridriha Šilera, Johana Volfganga Getea i Hajnriha Hajnea.

1902. - H.F. Callahan je postao nosilac patentne zaštite za novi tip koverta - koverat sa otvorom za adresu.

1908. - U Njujorku je formirano prvo vazduhoplovno udruženje.

1916. - Otpočela je velika arapska revolucija.

1942. - U borbi protiv Nemaca kod Male Remete u Drugom svetskom ratu, poginuo je Boško Palkovljević-Pinki, jedan od prvih partizana Fruške Gore.

1946. - Formirana je Republika Italija.

1956. - U Stokholmu su otvorene 16. moderne olimpijske jahačke igre.

1977. - James Earl Ray, ubica Martina Lutera Kinga, pobegao je iz zatvora.

1984. - Boston je pobedom nad L.A. Lejkersima osvojio NBA šampionat.

1985. - Kompanija Koka-Kola objavila je da se vraća svojoj 99 godina staroj formuli za napitak.

1999. - Poslednji projektili NATO - 79. dana agresije na Jugoslaviju - pali su nešto posle 13 časova na područje sela Kololeč kraj Kosovske Kamenice, a ubrzo potom, generalni sekretar NATO, Havijer Solana, zvanično je saopštio da je bombardovanje obustavljeno. Prve jedinice Vojske Jugoslavije su, na osnovu Vojno-tehničkog sporazuma potpisanog dan ranije u Kumanovu, počele povlačenje s Kosova i Metohije, a kasnije istog dana, Savet bezbednosti UN je, uz uzdržan glas Kine, usvojio Rezoluciju 1244, kojom je legalizovan dolazak međunarodnih vojnih snaga u južnu srpsku pokrajinu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 11. jun

​

1184. p. n. e. - Smatra se da su na današnji dan Grci zauzeli Troju. Detalji Trojanskog rata sačuvani su u Homerovom spevu "Ilijada", ali se ne mogu pouzdano istorijski utvrditi ni proveriti.

1864. - Rođen je Rihard Štraus, nemački kompozitor i dirigent, nastavljač programske muzike, značajan stvaralac moderne muzičke drame, majstor orkestracije. Komponovao je opere, operete, simfonijske poeme, balete, kamernu muziku i sl. Glavna dela: "Saloma", "Elektra", "Egipatska Helena", "Arabela", "Don Huan"...

1895. - Održane su prve auto-trke.

1944. - U Njujorku je otvorena prva srpska pravoslavna crkva na teritoriji SAD-a. Reč je o crkvi svetog Save.

1979. - Umro je Džon Vejn, američki glumac, junak mnogih vestern filmova, a snimio ih je preko stotinu. Glavni filmovi: "Poštanska kola", "Miran čovek", "Rio Bravo", "Čovek koji je ubio Liberti Valansa", "Alamo"...

1982. - Film "E.T. vanzemaljac" počeo je da se prikazuje u bioskopima.

1989. - Sedamnaestogodišnji Majkl Čeng postao je najmlađi pobednik French Open-a (i prvi Amerikanac koji je od 1955. godine pobedio na ovom turniru), nakon što je u finalnom meču porazio Šveđanina Stefana Edberga.

1990. - Umro je srpski istoričar Vasa Čubrilović, učesnik atentata na austrugarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda 1914. u Sarajevu, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Kao učenik je pristupio nacionalno-revolucionarnoj organizaciji "Mlada Bosna", a kao najmlađi učesnik Sarajevskog atentata osuđen je na 16 godina robije i bio je u zatvoru sve do sloma Austrougarske u Prvom svetskom ratu. U Drugom svetskom ratu bio je zatvoren u logor na Banjici. Studirao je filozofiju na Beogradskom univerzitetu, gde je doktorirao 1927. Između dva svetska rata, pripadao je progresivnom krilu Zemljoradničke stranke, a posle Drugog svetskog rata, bio je direktor Balkanološkog instituta i ministar u vladi Jugoslavije. Autor je oko 70 istorijskih knjiga i studija. Dela: "Bosanski ustanak 1875-1878", "Poreklo muslimanskog plemstva u Bosni i Hercegovini", "Prvi srpski ustanak i bosanski Srbi", "Politička prošlost Hrvata", "Istorija političke misli u Srbiji XIX veka", "Odabrani istorijski radovi".

1991. - Microsoft je izbacio novu verziju MS DOS 5.0.

1991. - Ekipa Čikago Bulsa porazila je L.A. Lejkerse sa 4:1 i osvojila NBA šampionat.

1999. - Ruski bataljon s 23 kamiona, 16 oklopnih transportera, pet džipova i jednim vozilom veze prešao je iz BiH na teritoriju Savezne Republike Jugoslavije tokom prepodneva i uveče je prispeo na Kosovo i Metohiju kao prva jedinica iz sastava Kfora, zaposevši potom aerodrom Slatina kod Prištine, što je silno iznenadilo vojne zapovednike i vlade zemalja NATO.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 12. jun

​

1665. - Englezi su promenili ime gradu Novi Amsterdam u Njujrok, nakon što su se Holanđani povukli.

1792. - Džordž Vankuver je osnovao grad Vankuver u Britanskoj Kolumbiji (Kanada).

1812. - Počela je Napoleonova neuspešna invazija na Rusiju.

1839. - Odigrana je prva bejzbol utakmica u Americi.

1848. - Mađari su napali Sremske Karlovce, sedište Glavnog odbora Srba u Ugarskoj, gde je u maju 1848. Skupština Srba zatražila autonomiju Srpske Vojvodine (Banat, Bačka, Baranja i Srem), ali je napad obijen.

1849. - Lewis Haslett je patentirao svoj pronalazak - gas masku.

1849. - Bombardovanjem iz topova, Mađari su do temelja uništili Novi Sad, gde je u požarima izgorelo oko 2.000 kuća, a u gradu je posle napada, od 20.000 stanovnika ostalo 6.000 ljudi. Napad je usledio pošto je hrvatski ban Josip Jelačić, gušeći Mađarsku revoluciju za račun Beča, umarširao u Novi Sad i napao Mađare na Petrovaradinskoj tvrđavi.

1903. - Kralj Petar I Karađorđević položio je, po dolasku iz Ženeve, zakletvu na ustav i otpočeo svoju vladavinu. Ovaj događaj predstavlja smenu dinastija na srpskom prestolu, jer je do Majskog prevrata (prema Julijanskom kalendaru, tada važećem u Srbiji; odigrao se u noći između 28. i 29. maja) na prestolu bio kralj Aleksandar Obrenović.

1923. - Veliki mađioničar Hari Hudini uspeo je da se oslobodi iz ludačke košulje, viseći naglavačke na visini od 12 metara.

1929. - Rođena je Ana Frank, Holanđanka, žrtva fašističkog terora, koju su nacisti zatvorili zajedno sa roditeljima u koncentracioni logor u Bergen - Belzenu, gde je i umrla. Ostavila je dnevnik koji je pod naslovom "Zadnja kuća" (kod nas "Dnevnik Ane Frank") objavljen u Amsterdamu 1947. godine.

1936. - Na Malom Kalemegdanu u Beogradu osnovan je Zoološki vrt, u kojem je do 1941. sakupljeno oko 1.200 životinja. U nemačkom bombardovanju Beograda u Drugom svetskom ratu one su podelile sudbinu ljudi - 6. aprila 1941. mnoge su raznete avionskim bombama.

1964. - Južnoafrički borac za ljudska prava, Nelson Mendela, osuđen je na doživotnu robiju.

1952. -U Teksasu je mačka po imenu Dasti oborila svaki rekord time što je na današnji dan omacila svoje 420-to mače.

1989. - Kanadski atletičar Ben Džonson priznao je da koristi steroide.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 13. jun

​

1611. - John Fabricius objavljuje delo u kojem se prvi put pominju sunčeve pege - manji ili veći vrtložni "otvori" na Sunčevoj površini, nepravilnog i promenljivog oblika, znatno slabijeg sjaja od okolne površine, tako da, kad se posmatraju teleskopom, izgledaju kao crne pege, odakle im i potiče naziv.

1839. - Srpski knez Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Mihaila i napustio Srbiju, u koju se vratio 1859. i ponovo preuzeo presto posle odluke Svetoandrejske skupštine 1858. da zbaci kneza Aleksandra Karađorđevića.

1865. - Rođen je Vilijem Batler Jejts, veliki engleski pesnik, aktivan učesnik u irskom nacionalno-oslobodilačkom pokretu u svojim mlađim danima, inspirator irske kulturne ideologije. Njegovo pesništvo je kosmopolitsko, sa uporištem u helenskoj i vizantijskoj simbolici, istovremeno duboko vezano za irsko tlo i keltsku tradiciju, kao i za neposredne aktuelnosti vremena u kojem je živeo. Dobio je Nobelovu nagradu 1923. godine. Osim poezije, veoma su značajni i njegovi pozorišni komadi, u stihu i prozi, sa temama iz keltske mitologije.

1876. - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika izabralo slikarku Katarinu Ivanović. Ona je rođena u Stonom Beogradu (Sekešfehervar), učila je slikarstvo u Pešti i Beču, a živela je u Parizu i Beogradu. Radila je portrete, žanr-kompozicije i, s posebnim uspehom, mrtve prirode. Gotovo sva njena dela nalaze se u Narodnom muzeju u Beogradu, a najpoznatija su "Autoportret", "Portret Perside Karađorđević" i "Grožđe".

1930. - U gradu Siatista u Grčkoj, poginulo je 30 osoba od krupnog grada koji je padao.

1933. - Instalirana je prva cev sa natrijumskom parom u Njujorku.

1970. - Album Bitlsa - "Let It Be" - dolazi na prvo mesto top-lista i tu se zadržava naredne četiri nedelje.

1982. - Nakon smrti kralja Khalida, na presto Saudijske Arabije dolazi kralj Fahd.

1989. - Ekipa Detroita pobedila je L.A. Lejkerse i osvojila NBA šampionat.

1999. - Britanski vojnici su dvaput pokušali da prođu kroz blokadu prema prištinskom aerodromu, nesuđenom sedištu glavnog štaba Kfora, ali su ih ruske trupe oterale, postupivši kao i prethodnog dana, kada su osujetile istovetnu nameru francuskih vojnika.