Na današnji dan

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 15. maj

​

1567. - Marija Stjuart, škotska kraljica (1560-1567), udala se za Botvela, ubicu svog drugog muža.

1610. - Francuski parlament naimenuje Luja XIII za novog kralja. On je vladao do 1643, a kasnije je, uz pomoć kardinala Rišeljea, zaveo apsolutizam u Francuskoj, ugušio ustanak hugenota i stupio u tridesetogodišnji rat.

1618. - Johan Kepler otkrio je zakon o harmoniji, koji će biti objavljen u delu "Harmonices mundi" 1619, gde je izložen i Keplerov treći zakon o planetarnom kretanju.

1672. - U Masačusetsu je donet prvi copyright zakon (Zakon o autorskom pravu).

1800. - Engleski kralj Džordž III preživeo je i drugi pokušaj atentata.

1859. - Rođen je Pjer Kiri, francuski fizičar i hemičar. On je sa svojom ženom Marijom 1898. godine otkrio radioaktivne elemente polonijum i radijum i dokazao da radioaktivnost uglavnom ne zavisi od spoljašnjih uslova. Godine 1903. Marija i Pjer Kiri dobili su Nobelovu nagradu za hemiju.

1914. - Umro je srpski književni kritičar i istoričar književnosti Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije, najuticajniji kritičar svog vremena. Diplomirao je na Velikoj školi u Beogradu i doktorirao u Lozani. Presudno je uticao na srpsku literaturu, boreći se za realizam i verodostojnost književnog dela. Prve radove objavio je u satiričnim i socijalističkim listovima, a zatim se visprenom kritikom - često beskompromisnom i presuditeljskom - najčešće oglašavao u "Srpskom književnom glasniku", koji je od 1905. do 1907. uređivao s Pavlom Popovićem, a potom do smrti sam. Dela: rasprave i studije "Pogled na današnju francusku književnost", "Uništenje estetike i demokratizacija umetnosti", "Francuski romantičari i srpska narodna poezija", "Srpska književnost u XVIII veku", "Omladina i njena književnost", "Istorija nove srpske književnosti", "Jakov Ignjatović", kraće studije, kritike i prikazi sakupljeni u devet knjiga pod naslovom "Pisci i knjige".

1926. - Umro je poslednji turski sultan, Mohammed VI Vahideddin, koji je vladao od 1918. do 1922. godine.

1928. - Prvi put se pojavio u javnosti Diznijev crtani junak Miki Maus.

1930. - Ellen Church je prva stjuardesa koja je letela avionom.

1933. - Prvi put je u američkom Senatu uveden sistem ozuvučenja.

1945. - Jugoslavija je definitovno oslobođena od okupatora i jedinice Jugoslovenske armije slomile su i poslednji organizovani otpor neprijateljskih snaga u Drugom svetskom ratu. One su nemačkim trupama presekle odstupnicu, zarobile komandanta grupe armija E, general-pukovnika Aleksandera Lera (Alexander Loehr) - koji je u aprilu 1941. rukovodio bombardovanjem Beograda - i prinudile nemačke trupe na predaju. U četvorogodišnjem ratu, prema zvaničnim podacima jugoslovenskih vlasti, poginulo je milion i 706.000 Jugoslovena, a zemlja je porušena i opustošena.

1948. - Egipat, Liban, Sirija, Egipat u Saudijska Arabija udruženim snagama napadaju Izrael.

1957. - Velika Britanija je nad Božićnim ostrvima izvela probu svoje prve atomske bombe.

1966. - Otpočela je izgradnja hidroenergetskog i plovidbenog sistema "Đerdap" na Dunavu.

1970. - Izašao je poslednji album Bitlsa "Let It Be" u SAD-u.

1970. - Južna Afrika je isključena iz Olimpijskih igara.

1988. - Sovjetski Savez je otpočeo sa povlačenjem svojih trupa iz Avganistana.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 16. maj

​

1532. - Ser Tomas Mor, engleski humanista i državnik, daje ostavku ne funkciju lorda kancelara kralja Henrija VIII.

1568. - Škotska kraljica Marija Stjuart pobegla je u Englesku, gde je posle dugog zatočeništva, po nalogu kraljice Elizabete, predata sudu i pogubljena.

1770. - Marija Antoaneta, kći Marije Terezije, udaje se za budućeg francuskog kralja Luja XVI. Narod ju je omrznuo zbog rasipničkog života i negativnog uticaja na kralja, nazvavši je Gospođom deficit, pa je pogubljena za vreme Francuske revolucije.

1792. - U Danskoj je zabranjena trgovina robljem.

1812. - Počeli su pregovori posle šestogodišnjeg rusko-turskog rata u kojem su Turci poraženi i primorani na velike ustupke Rusiji. U tom ratu Srbi su se borili na strani Rusije, pa je Bukureštanski mir, zaključen 28. maja 1812, predvideo da sultan amnestira srpske ustanike. Dogovoreno je i da turska vlada stupi u direktne pregovore s predstavnicima Srbije radi sporazuma o njenoj autonomiji u okviru Otomanskog carstva, ali su Turci 1813. napali Srbiju i ugušili Prvi srpski ustanak, iskoristivši zauzetost Rusije ratom protiv agresorske armije francuskog cara Napoleona I.

1881. - Prvi tramvaj na struju pušten je u saobraćaj u gradiću Lichterfelder, u blizini Berlina.

1898. - Rođen je srpski pisac Rastko Petrović, jedan od najoriginalnijih i najznačajnijih srpskih pesnika posle Prvog svetskog rata. U ratu je sa srpskom vojskom prošao albansku golgotu, posle čega je poslat u Francusku i u Parizu je diplomirao prava. U diplomatskoj službi bio je od 1923. - radio je u Rimu, a zatim u Vašingtonu, gde je umro 1949. Njegovi posmrtni ostaci preneti su u otadžbinu 1986. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista i bio sinonim za temperamentnu i nekonvencionalnu literaturu. Njegova knjiga pesama "Otkrovenje" najznačajnije je delo srpske poezije između dva svetska rata. Pisao je i putopise s putovanja po Africi i Americi, a o Prvom svetskom ratu u romanu "Dan šesti". Ostala dela: roman "Burleska gospodina Peruna boga groma", lirska proza "Ljudi govore", putopis "Afrika", drama "Sibinjanke".

1898. - Rođena je srpska književnica Desanka Maksimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, čija se topla, senzibilna, neposredna i muzikalna poezija odlikuje rodoljubljem i humanošću. Završila je Filozofski fakultet u Beogradu i bila profesor u Obrenovcu, Dubrovniku i Beogradu. Dela: zbirke pesama "Pesme", "Zeleni vitez", "Pesnik i zavičaj", "Otadžbino, tu sam", "Miris zemlje", "Tražim pomilovanje", "Nemam više vremena", "Pesme iz Norveške", "Letopis Perunovih potomaka", "Ničija zemlja", "Slovo o ljubavi", priče "Ludilo srca", romani "Otvoren prozor", "Ne zaboraviti", dečji roman "Pradevojčica", zbirka bajki i proze u stihu "Oraščići palčići", putopis "Snimci iz Švajcarske".

1917. - Srpski pisac Vladislav Petković Dis, jedan od najtalentovanijih srpskih pesnika, utopio se u Jonskom moru kod Krfa, kada je brod kojim se vraćao u otadžbinu u Prvom svetskom ratu torpedovala nemačka podmornica. S piscem Simom Pandurovićem, jednim od osnivača srpske moderne, uređivao je časopis "Književna nedelja". U Prvom svetskom ratu povukao se sa srpskom vojskom preko Albanije, posle čega je otišao u Francusku. Lirika mu je autentična, veoma senzibilna i fluidna, muzikalna u ritmu i emocijama, okrenuta unutarnjem životu, maštanju i halucinacijama. Njegov pesimizam iskazuje viziju smrti, zloslutnosti i dubok lični bol, a pesma "Možda spava" ubraja se u najizrazitija lirska ostvarenja simbolizma u srpskoj poeziji. Dela: zbirke pesama "Utopljene duše", "Mi čekamo cara".

1920. - Katolička crkva proglasila je Jovanku Orleanku sveticom.

1941. - Poslednji nemački vazdušni napad na Veliku Britaniju. Bombardovan je grad Birmingem.

1972. - U rad je pušten hidroenergetski i plovidbeni sistem "Đerdap", zajednički graditeljski poduhvat Jugoslavije i Rumunije. Sistem je koštao oko 400 miliona dolara, a elektroprivrede dveju zemalja dobile su 5,6 milijardi kilovat-časova struje godišnje.

1989. - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov i kineski predsednik Deng Xiaoping okončali su 30-godišnji prekid dobrih odnosa svojih dveju zemalja, nakon zvaničnog susreta u Pekingu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 17. maj

​

1395. - Kraljević Marko, najpopularnija ličnost srpskih narodnih pesama, poginuo je - kako svedoče oskudni istorijski podaci - kao turski vazal u bici na Rovinama protiv vlaškog vojvode Mirče. Kao najstariji sin i naslednik kralja Vukašina Mrnjavčevića, posle očeve pogibije 1371. u Maričkoj bici protiv Turaka, nastavio je da vlada srpskim oblastima oko Prizrena, Skoplja i Prilepa. Pouzdanih podataka o njegovom životu i vladavini gotovo da nema, ali je u narodnim pesmama predočen kao uzor junaštva, viteštva i čestitosti i zaštitnik nejakih od zuluma i nasilja.

1510. - Umro je Sandro Filipeti, poznat kao Sandro Botičeli, firentinski slikar kvatročenta i jedan od najoriginalnijih slikarskih genija u svekolikoj istoriji umetnosti. Bio je učenik slavnog Fra Filipa Lipija, a slikao je pod uticajem Antonija Polajuola, učenika Donatelovog i Učelovog. Stvarao je mahom religiozne i alegorijske kompozicije, ističući se specifičnim linijskim stilom, a naročito je poznat po likovima Bogorodica sa malim Hristom ("Magnifikat", "Madona sa knjigom"...). Najčuvenija dela: "Proleće" (Primavera), "Rađanje Venere", "Mars i Venera", "Judita", "Blagovesti", "Poklonjenje kraljeva", portreti itd; čuvene su i Botičelijeve ilustracije za Danteovu "Božanstvenu komediju".

1620. - Prvi ringišpil viđen je na vašaru u gradu Philippapolis, u Turskoj.

1884. - Aljaska postaje deo teritorije SAD-a.

1917. - Umro je srpski vojskovođa, vojvoda Radomir Putnik, koji se kao sjajan strateg posebno iskazao u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu; bio je učesnik u svim srpskim ratovima od 1876. do 1916. U dva srpsko-turska rata, od 1876. do 1878, komandovao je Rudničkom brigadom i Veterničkim odredom. U srpsko-bugarskom ratu 1885. bio je načelnik Štaba Dunavske divizije, a 1890. postavljen je za pomoćnika načelnika Glavnog generalštaba. Tada je u program obuke starešina uveo rešavanje taktičkih zadataka na Višoj školi Vojne akademije, gde je predavao taktiku i generalštabnu službu. Komanda nad Šumadijskom divizijskom oblašću poverena mu je 1893, ali mu je 1895. oduzeta i 1896. je penzionisan pod sumnjom da sarađuje s Radikalnom strankom. Reaktiviran je 1903. i otad je kao načelnik Glavnog generalštaba i ministar vojske 1904, od 1906. do 1908. i 1912. rukovodio ratnim pripremama. Zahvaljujući umnogome upravo njemu, srpska vojska naoružana je brzometnim oružjem i teškom artiljerijom, utvrđena je njena doktrina, povećan je i obučen rezervni starešinski kadar, otvorene su oficirske škole rodova, obučeno je više generacija generalštabnih oficira, izrađeni ratni planovi i propisani postupci mobilizacije. U Prvom balkanskom ratu je kao načelnik Štaba Vrhovne komande znatno doprineo pobedi srpskih armija u neočekivanom sudaru s turskom vojskom u Kumanovskoj, a zatim u Bitoljskoj bici, u oktobru i novembru 1912. U Drugom balkanskom ratu 1913. pravovremeno je rasporedio i pripremio vojsku, predvidevši bugarski napad, što je bilo odlučujuće za trijumf u Bregalničkoj bici. U Prvom svetskom ratu 1914. veštim manevrisanjem i grupisanjem glavnine srpskih snaga doprineo je slamanju nadmoćnih austrougarskih trupa u Cerskoj i Kolubarskoj bici. Rukovodio je povlačenjem srpske vojske 1915. U toku povlačenja srpske vojske teško je oboleo i upućen je u Francusku na lečenje, gde je umro.

1928. - Otvorene su devete moderne Olimijske igre u Amsterdamu.

1932. - Kongres SAD-a menja ime ostrvu i svojoj koloniji Porto Rico u Puerto Rico.

1944. - General Dvajt Ajzenhauer, vrhovni komadant savezničkih snaga, određuje 5.jun za dan D.

1961. - Fidel Kastro ponudio je SAD-u da razmeni zarobljene iz Zaliva svinja za 500 buldožera.

1974. - Bajern iz Minhena osvaja 20. Kup Evrope u Fudbalu u Briselu.

1989. - Van Gogov "Portret dr Gašea" prodat je na aukciji slika za 825 miliona dolara.

1993. - Otkriven je novi Intelov Pentijum procesor.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 18. maj
​

323. p. n. e. - Aleksandar Veliki, makedonski kralj i najveći vojskovođa starog veka, umro je u 32. godini života u Vavilonu.


1804. - Napoleon Bonaparta proglašen je za imperatora Francuske.


1860. - Republikanci proglašavaju Abrahama Linkolna za predsednika SAD-a.


1872. - Rođen je Bertrand Rasel, engleski filozof-logičar, matematičar i publicist, profesor na Oksfordu, u Pekingu i u SAD-u. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1950. godine.


1897. - U Dablinu je održan prvi festival irske muzike.


1900. - Velika Britanija proglašava protektorat nad Kraljevinom Tonga.


1951. - Ujedinjene Nacije sele svoje sedište u Njujork.


1954. - Stupa na snagu Evropska konvencija o ljudskim pravima.


1974. - Indija postaje šesta država sa atomskom bombom.


1978. - U Italiji je legalizovan abortus.


1988. - Bajer iz Leverkuzena osvaja 17. Kup UEFA u fudbalu.


1977. - Juventus osvaja šesti Kup UEFA u fudbalu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 19. maj

​

1568. - Engleska kraljica Elizabeta I izdala je naređenje da se uhapsi škotska kraljica Meri.

1890. - Rođen je srpski karikaturista Petar - Pjer Križanić, jedan od rodonačelnika srpske i jugoslovenske karikature, pisac i esejista, jedan od osnivača "Ošišanog ježa". U Beograd je došao 1922. i zaposlio se u "Novom listu", a 1923. prešao je u "Politiku".

1896. - Stigao je prvi automobil u Holandiju.

1906. - Italijanski kralj Viktor Emanuel i švajcarski predsedik otvorili su Simplonski tunel. Tunel prolazi ispod Simplonskog prevoja, između Italije i Švajcarske. Dug je 19.8 km, a izgradnja je trajala 1898-1906. godine.

1926. - Francusko vazduhoplovstvo bombardovalo je Damask u Siriji.

1930. - Bele žene dobile su pravo glasa u južnoj Africi.

1939. - Čerčil je potpisao britansko-ruski antifašistički pakt.

1943. - Berlin je proglašen gradom očišćenim od Jevreja ("Judenrien").

1967. - SAD su bombarodvale Hanoj.

1982. - Italijanska glumica Sofija Loren uhapšena je Napulju zbog neplaćanja poreza.

1992. - Proglašen je Zakon o vojsci Srpske Republike u Bosni i Hercegovini, čime je stvoren pravni okvir za vojsku koja je posle povlačenja JNA ostala da štiti Srbe u BiH.

1993. - Juventus osvaja 22. Kup UEFA u Torinu.

1994. - Umrla je Žaklina Buvije Kenedi Onazis u 64. godini.

1995. - Diplomirao je najmlađi doktor na svetu, 17-godišnji Balamurali Ambati.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 20. maj

​

1349. - Državni sabor u srpskom prestonom gradu Skoplju usvojio je prvi deo Dušanovog zakonika, tj. "Zakonik blagovjernago cara Stefana", kako je glasio zvaničan naziv, kojim su utvrđena opšta načela uređenja tada najmoćnije države na jugoistoku Evrope. Pored odredaba ustavnog karaktera, Zakonik je regulisao prava staleža, štiteći i najniže staleže, a imao je i kazneno-pravne i procesno-pravne odredbe i odredbe iz porodičnog i naslednog prava. Zakonik je 1354. dopunjen drugim delom na Državnom saboru u Serezu. Rađen je na osnovu običajnog prava, crkvenog zakonodavstva i romejskog (vizantijskog) prava. Proklamovao je načelo zakonitosti - zakon je jači i od suprotne volje vladara. Sačuvano je 25 prepisa, ali original nije. Najstariji prepis iz 14. veka sačuvan je u srpskom manastiru u Strugi (sada je u Moskvi). Prizrenski prepis iz 15. veka čuva se u Prizrenskoj episkopiji.

1498. - Moreplovac Vasko da Gama stigao je u Kalkutu u Indiji.

1506. - Umro je moreplovac Kristofor Kolumbo, i to u nemaštini, u 56. godini života.

1521. - Injasio Lojola, osnivač jezuitskog reda, ozbiljno je ranjen od topovskog đuleta.

1799. - Rođen je francuski književnik Onore de Balzak, "kralj romansijera" - kako ga neretko nazivaju, pored Stendala najznamenitiji francuski romansijer 19. veka i rodonačelnik realističkog romana, snažan i plodan pisac čije nadasve originalno delo (oko 100 romana sa preko 2000 likova objedinjenih u "Ljudsku komediju") predstavlja jedno od najznačajnijih ostvarenja u svetskoj književnosti. Dela: "Čiča Gorio", "Izgubljene iluzije", "Šagrinska koža", "Evgenija Grande", "Sjaj i beda kurtizana", "Rođaka Beta", "Rođak Pons", "Banka Nisenžan", "Traganje za apsolutnim"...

1825. - Šarl X Burbon postaje francuski kralj. Oslanjajući se na stranku ultrarojalista, sproveo je niz nazadnih mera koje su dovele do Julske revolucije 1830. godine u kojoj je i svrgnut sa prestola.

1867. - Britanski parlament odbija zakon Džona Stjuarta Mila o pravima žena.

1874. - Levi Štraus izbacuje na tržište prve farmerke sa bakarnim nitnama po ceni $13.50 ľa tuce.

1900. - U Parizu su otvorene druge moderne Olimpijske igre koje su trajale pet meseci.

1910. - Sahranjen je engleski kralj Edvard VII, sin kraljice Viktorije. Bio je protivnik tradicionalne spoljne politike "sjajne izloacije" i zagovornik osnivanja Antante.

1927. - Saudijska Arabija postaje nezavisna od Velike Britanije.

1932. - Amelia Earhart je prva žena koja je sama preletela Atlantik.

1939. - Kompanija Pan Am uvodi redovne poštanske i putničke letove preko Atlantika.
1944. - Raspuštena je komunistička partija u SAD-u.

1967. - BBC je zabranio emitovanje pesme "A Day in the Life" Bitlsa zbog toga što se u njoj popularizuje droga.

1991. - Sovjetski parlament doneo je zakon kojim je stanovništvu omogućeno da slobodno putuje u inostranstvo.

1992. - Indija je samostalno lansirala svoj prvi satelit.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 21. maj

​

- Danas je praznik Sveti Jovan Bogoslov, apostol i jevanđelist. Jovan je bio sin ribara Zevedeja i majke Salomije. Sa svojim bratom Jakovom krenuo je za Hristom i nikada ga više nije napustio. Jedini je sa svetom Bogomajkom ostao pod krstom raspetoga Gospoda, a potom je brižno čuvao i služio svetoj Devi sve do njenog uspenija. Kasnije je otišao u Efes i, nadahnuto propovedajući, mnoge je prebratio u hrišćanstvo. U progonstvu na ostrvu Patmos napisao je čuveno Jevanđelje i Otkrivenje. Kada je sveti Jovan imao više od sto godina, izašao je sa svojih sedam učenika iz Efesa i naredio im da iskopaju grob u obliku krsta. Potom je starac legao u grob i njegovi učenici su ga sahranili. Vernici su kasnije otvorili Jovanov grob, ali telo nije bilo u njemu. Jedino se, svake godine 21. maja (8. maja po starom kalendaru), od njegovog groba dizao neki sitni prah, mirisan i lekovit. Tim prahom narod je lečio mnoge bolesti.

427. p. n. e. - Rođen je Platon, veliki helenski filozof, učenik Sokratov i učitelj Aristotelov. Bio je osnivač filozofske škole (Akademije) u Atini. Dela: "Država", "Ijon", "Gozba", "Fedar"...

1602. - Kapetan Bartholomew Gosnold prvi put je uočio Martine vinograde.

1819. - U Njujorku je predstavljen prvi bicikl.

1826. - Rođen je crnogorski knez Danilo, prvi svetovni vladar Crne Gore, naslednik Petra II.

1840. - Novi Zeland postaje engleska kolonija.

1845. - Rođen je srpski glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca 19. veka. Posebno se istakao ulogama heroja i ljubavnika. Kao prvi glumac iz Srbije, gostovao je u Budimpešti.

1908. - U Čikagu je premijerno prikazan prvi horor film - "Doktor Džekil i mister Hajd".

1922. - "On the Road to Moscow" postaje prvi crtani film koji je dobio Pulicerovu nagradu.

1945. - Uhapšen je nemački ratni zločinac Hajnrih Himler.

1945. - Venčali su se glumica Lorin Bekol i glumac Hemfri Bogart.

1950. - Vijetnamske trupe Ho Ši Mina napale su Kambodžu.

1979. - Elton Džon postaje prvi rok muzičar sa Zapada koji je uživo nastupao u SSSR-u.

1969. - Sirhan Sirhan, ubica Roberta Kenedija, osuđen je na smrt.

1975. - Borusija osvaja četvrti Kup UEFA.

1982. - Britanske trupe iskrcale su se na Folklandska ostrva.

1991. - Poginuo je prilikom atentata Radživ Gandi, indijski premijer (1984-1991), u 46. godini života.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 22. maj

​

- Danas je praznik Prenos moštiju Svetog Nikolaja Mirlikijskog. Ovaj slavni svetitelj, mudar i neustrašiv sveštenik, proveo je svoj vek kao anđeo Božji. Za života su ga već smatrali svetiteljem i prizivali u pomoć koju je on nesebično pružao. Zamonašio se u manastiru Novi Sion, a kasnije je izabran za arhiepiskopa grada Mira u Likiji. U tom gradu nalazile su se njegove mošti od 343. godine, kada se upokojio, pa sve do 1087. godine. Te godine, telo svetoga Nikolaja preneseno je iz Mira likijskoga u grad Bari u Italiji. To je bilo vreme najezde muslimana na Likiju. Svetitelj se, u jednom čudesnom snu, javio nekom časnom svešteniku iz Barija i naredio da mu se mošti prenesu u Bari, koji je u to vreme bio pravoslavni i pod pravoslavnim patrijarhom. Pri prenosu svetiteljevih moštiju desila su se mnoga čudesa, a spominje se kako je na današnji dan sveti Nikola povratio vid oslepelom srpskom kralju Stefanu Dečanskom.

337. - Umro je Konstantin Veliki, rimski car, rođen u Nišu. Bio je prvi rimski car koji je u hrišćanskoj veri tražio oslonac za svoju vladavinu. Najvažniji potezi njegove vladavine bili su osnivanje prestonice Konstantinopolj (danas Istanbul) i dekret od 332. godine kojim se kolonima zabranjuje da napuštaju zemlju pod pretnjom da će biti pretvoreni u robove (tzv. vezivanje kolona za zemlju).

1570. - Objavljen je prvi geografski atlas koji je sadržao 70 mapa.

1761. - U Filadelfiji je izdata prva polisa životnog osiguranja.

1836. - U Dizeldorfu je premijerno izveden Mendelsonov oratorijum "St Paul".

1906. - U Atini je održana proslava 10-godišnjice otvaranja prvih modernih olimpijskih igara.

1906. - Braća Rajt patentiraju svoj pronalazak - avion. Inače, oni su još 1903. godine pobedili vazduh letom dugim 30 metara na visini od tri metra.

1926. - Čang Kaj Šek dolazi na čelo komunističke partije u Kini.

1927. - U Kini je nakon zemljotresa jačine 8.3, poginulo 200.000 ljudi.

1933. - John Mackay je prvi koji je prijavio da je video čudovište iz Lok Nesa.

1940. - Holandski premijer De Geer počinje saradnju sa nacistima.

1943. - Staljin raspušta Komiternu.

1947. - Ispaljena je prva balistička raketa SAD.

1961. - U Sijetlu je otvoren prvi restoran koji se okreće.

1972. - Cejlon postaje Republika Šri Lanka.

1985. - Real Madrid osvaja 14. Kup UEFA.

1990. - Microsoft izabcuje novu verziju Windows 3.0.

1990. - Severni i Južni Jemen se ujedinjuju formirajući Republiku Jemen.

1991. - Inter osvaja 20. Kup UEFA u Rimu.

1992. - SAD su uvele političke i diplomatske sankcije Saveznoj Republici Jugoslaviji, optuživši Beograd za agresiju u građanskom ratu u pojedinim delovima prethodne Jugoslavije.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 23. maj

​

1430. - Burgundinci su uhvatili Jovanku Orleanku kraj Kompjenja. Kasnije su je prodali Englezima, koji su je živu spalili u Ruanu 1431. godine.

1536. - Papa Paul III osniva inkviziciju - crkveni sud katoličke crkve - u Portugalu.

1785. - Bendžamin Frenklin objavljuje svoj novi pronalazak - bifokalna stakla.

1853. - Buenos Ajres dobija nezavisnost od Argentine. Ponovo će postati sjedinjeni 1859. godine.

1886. - U Berlinu je umro je Leopold Ranke, nemački istoričar. Bavio se uglavnom istorijom zapadne Evrope, ali je po podacima dobijenim od Vuka Stefanovića Karadžića, napisao i istoriju prvog srpskog ustanka - "Srpsku revoluciju". Ostala dela: "Istorija Francuske", "Istorija Engleske", "Rimske pape", "Nemačka istorija za vreme reformacije"...

1900. - Osnovan je Associated Press - američka novinska agencija u Njujorku. Osnovana je kao savez listova radi zajedničkog pribavljanja vesti.

1922. - Volt Dizni inkorporira svoju prvu filmsku kompaniju - "Laugh-O-Gram Films".

1937. - Umro je u 97. godini Džon Dejvison Rokfeler, američki industrijalac i veliki finansijski magnat; godine 1870. osnovao je petrolejski trust Standard Oil Company, a potom je ustanovio Rokfelerovu zadužbinu iz koje se pomažu medicinske i druge nauke.

1939. - Dmitrij Šostakovič, ruski kompozitor, postavljen je za profesora na Lenjingradskom konzervatorijumu.

1945. - Vinston Čerčil daje ostavku na mesto premijera Velike Britanije.

1945. - Nacistički vođa Hajnrih Himler izvršio je samoubistvo u zatvoru u Luneburgu u Nemačkoj.

1951. - Rođen je Anatolij Karpov, svetski šampion u šahu u periodu 1975-1985.

1970. - Američki bend Grateful Dead's prvi put nastupa van SAD-a, u Engleskoj.

1970. - Umro je srpski pozorišni i filmski režiser, scenograf i glumac slovenačkog porekla Bojan Stupica, čija se režija odlikovala bogatstvom duha i mašte, smelom izražajnošću i izrazitom kreativnošću. Radio je u više naših pozorišta, najduže u Beogradu (Jugoslovensko dramsko pozorište, Atelje 212, Narodno pozorište) i znatno je doprineo razvoju pozorišne umetnosti u nas. Režija: pozorišni komadi "Dundo Maroje", "Leda", "U agoniji", "Aretej", "Kavkaski krug kredom", "Ribarske svađe", "Krvave svadbe", "Opera za tri groša", "Idiot", "Poseta stare dame", "Sveta Ivana", "Glorija", "Madam San-Žen", "Dantonova smrt", "Jaje", "Bogojavljenska noć", "Braća Karamazovi", filmovi "Jara gospoda", "U mreži".

1984. - Anderleht osvaja 13. Kup UEFA u Londonu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 24. maj

​

- Danas je Dan slovenskih prosvetitelja Ćirila i Metodija, Grka iz Soluna, osnivača slovenske književnosti i tvoraca prvog slovenskog pisma - glagoljice. To pismo stvoreno je prilagođavanjem grčke azbuke slovenskim glasovnim potrebama. Na glagoljicu su Ćirilo i Metodije preveli više crkvenih knjiga. U prosvetiteljskom radu u Velikoj Moravskoj, gde ih je na molbu kneza Rastislava poslao vizantijski car Mihailo III, naišli su na veliki otpor nemačkih crkvenih velikodostojnika, pa su morali da idu u Rim kako bi se pravdali pred papom. Posle Ćirilove smrti u Rimu, Metodije je nastavio misionarski rad u Moravskoj i Panoniji. Kad je umro, njegovi učenici su proterani iz Moravske, ali su nastavili rad među Južnim Slovenima.

1543. - U Poljskoj je umro Nikola Kopernik, slavni reformator astronomije koji je umesto geocentričnog postavio heliocentrični sistem sveta.

1738. - Osnovana je metodistička crkva. Ona broji oko 25 miliona vernika, a deli se na veslijevce i kalviniste.

1830. - Napisana je pesma "Mary Had A Little Lamb".

1850. - Rođen je srpski revolucionar Afanasije Stojanović, jedini učesnik Pariske komune među Južnim Slovenima, koji je 1871. ranjen na barikadama. Posle propasti Komune, vratio se u Srbiju, gde je dvaput zatvaran, potom se sklonio u Austriju, a zatim u Rusiju, gde je umro i sahranjen uz najveće vojne počasti.

1862. - Otvoren je Vestminsterski most na Temzi u Londonu.

1899. - U Bostonu je otvorena prva radionica za popravku automobila.

1899. - Rođen je srpski arhitekta Branislav Kojić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na Kalemegdanu i starog dela palate "Borba". Jedan je od osnivača i dugogodišnjih predsednika Grupe arhitekata modernog pravca posle Prvog svetskog rata. Dela: "Poljoprivredne zgrade", "Industrijska arhitektura", "Stara gradska i seoska arhitektura u Srbiji", "Seoska arhitektura i rurizam".

1903. - Rođen je Aram Hačaturijan, jermenski kompozitor. Njegovo stvaranje, osnovano uglavnom na jermenskom muzičkom folkloru, odlikuje se bogatstvom ritmike i instrumentalnih boja. Glavna dela: baleti "Gajane", "Spartak", koncerti za klavir, violinu i orkestar, simfonije, kamerna muzika...

1905. - Rođen je Mihail Šolohov, jedan od značajnijih ruskih pisaca. Roman "Tihi Don", na kojem je radio punih 15 godina, veličanstvena je epopeja života donskih Kozaka 1912-1922, nezaboravna slika revolucije. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1966. godine. Dela: "Priče sa Dona", "Azurna stepa", "Nauka mržnje"...

1915. - Tomas Edison otkrio je aparat pomoću kojeg je bilo moguće snimati telefonske razgovore.

1916. - U Velikoj Britaniji je uvedena regrutna obaveza.

1921. - Izabran je prvi parlament u Severnoj Irskoj.

1926. - Otvorena je Univerzitetska biblioteka u Beogradu, čija gradnja je uz pomoć Karnegijeve zadužbine započeta 1921, a završena 1924. Bila je to prva zgrada u Srbiji namenski građena za biblioteku. Naziv Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković" dobila je 1946.

1931. - Prvi put je jedan voz opremljen klima-uređajem.

1954. - Osnovana je nemačka avio-kompanija Lufthansa.

1954. - IBM je predstavio vakuumsku cev - "elektronski mozak" - koja je mogla da obavlja deset miliona operacija na čas.

1993. - Posle 30-godišnjeg građanskog rata, Eritreja je izdejstvovala nezavisnost od Etiopije.