Na današnji dan

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 4. maj

​

1626. - Indijanci su prodali ostrvo Menhetn za 24$ u odeći i dugmadi.

1715. - U Francuskim manufakturama izrađen je prvi kišobran na sklapanje.

1814. - Stara francuska dinastija Burbon vraća se na presto.

1869. - Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, prvi predsednik Matice srpske, protivnik Vuka Karadžića - za razliku od Vuka, branio je etimološki pravopisni princip i negirao fonetski. Smatrao je da književni jezik valja obogatiti slavjanoserbskim jezikom. Bio je advokat, direktor gimnazije u Novom Sadu, a radio je i na izradi Građanskog zakonika Srbije. Uređivao je "Serbski letopis" i "Golubicu" i pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko". Pisao je poeziju u pseudoklasičarskom stilu i prevodio grčke i rimske pisce Homera, Horacija i Vergilija i nemačke pisce, uključujući Johana Volfganga Getea.

1878. - Fonograf, mašina za beleženje i reprodukciju glasa i zvuka preko ploče, koju je godinu dana ranije otkrio Edison, predstavljena je javnosti.

1885. - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa; u vreme vladavine kneza Aleksandra Karađorđevića donet je Građanski zakonik i reformisano je sudstvo, a Srbiji su 1856. na Pariskom kongresu date garantije velikih sila i objavljeno je "Načertanije" Ilije Garašanina (spoljnopolitički program). Posle svrgavanja kneza Mihaila Obrenovića, na presto su kneza Aleksandra Karađorđevića 1842. doveli ustavobranitelji. Zbog suprotstavljanja njihovom Savetu i vezivanja za Austriju, kajmakamska struja ustavobranitelja zbacila ga je 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i vratila na presto kneza Miloša Obrenovića.

1891. - U Beogradu je osnovana Železnička zadruga, i to radi kreditiranja osoblja Srpskih državnih železnica; Zadruga se održala i dosad, uprkos nizu ratova i promena sistema.

1924. - Otvorene su osme moderne Olimpijske igre u Parizu.

1932. - Al Kapone je osuđen za utaju poreza i poslat u zatvor u Atlanti.

1953. - Ernest Hemingvej dobio je Pulicerovu nagradu za roman "Starac i more".

1957. - U Amsterdamu je osnovana fondacija Ane Frank.

1959. - Održana je prva dodela Gremi nagrada. Dobitnici su bili Perry Como i Ella Fitzgerald.

1979. - Margaret Tačer je postala prva žena premijer Velike Britanije.

1980. - Umro je doživotni predsednik SFRJ i Saveza komunista Jugoslavije Josip Broz (Tito), koji je neograničenom ličnom vlašću upravljao Jugoslavijom 35 godina. Rođen u Kumrovcu 1892. godine, kao austrougarski feldvebel (kaplar) učestvovao je u Prvom svetskom ratu, a 1915. je zarobljen na Istočnom frontu. Član Komunističke partije Jugoslavije postao je 1920, a 1937. njen generalni sekretar, i to voljom sovjetskog boljševičkog diktatora Josifa Staljina. Kao vođa KPJ, vodio je u Drugom svetskom ratu ustanak protiv Nemaca od 1941, a 1943. je uspeo da izoluje rivalski četnički pokret kojem su saveznici uskratili podršku. Odoleo je snažnom Staljinovom pritisku 1948, čime je zadivio svet, ali se pri tom obračunao s pristalicama Moskve tipično staljinističkim metodama. Jedan je od osnivača i istaknutih lidera pokreta nesvrstanih. Proglašen je Ustavom iz 1974. za doživotnog predsednika i iste godine za šefa SKJ bez ograničenja mandata.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 5. maj

​

1855. - Prvi crnogorski svetovni vladar, knez Danilo I Petrović, doneo je Zakonik, kojim je nastojao da učvrsti pravni poredak i individualizuje imovinska prava po uzoru na rimsko pravo. Zakonikom su izjednačena prava svih građana nezavisno od nacionalnosti i religije, mada Crnu Goru, kako je precizirano u Zakoniku, nastanjuju isključivo Crnogorci i Brđani koji su svi Srbi pravoslavne vere.

1862. - U znak sećanja na bitku kod Puebla, američki Meksikanci svake godine na današnji dan obeležavaju svoj najveći praznik - Sinko de majo ili Dan pobede. Tada su malobrojne formacije siromašnih meksičkih seljaka pobedile mnogobrojniju, dobro opremljenu francusku armiju od oko 6000 vojnika i proterali Francuze iz svoje zemlje.

1865. - Odigrala se prva pljačka voza u SAD-u.

1883. - Rođen je srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta. Inspirisao se narodnim melosom i snažnom muzičkom individualnošću je učvrstio nacionalni smer u srpskoj muzici. Dela: opere "Knez od Zete", "Vilin veo", "Koštana", "Seljaci", zbirke solo pesama "Moja zemlja", "Lirika", knjige "Stevan Mokranjac", "Miloje Milojević", "Knjiga o muzici".

1891. - U Njujorku je otvoren Karnegi hol gostovanjem Čajkovskog.

1893. - Veliki krah na njujorškoj berzi.

1904. - Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1912. - Otvorene su pete moderne Olimpijske igre u Štokholmu.

1944. - Mahatma Gandi izlazi iz zatvora.

1949. - U Londonu je potpisan ugovor kojim je osnovan Savet Evrope. Evropski savet predstavlja najstariju organizaciju i početni korak u integracionom procesu Evrope. Sedište organizacije je u Strazburu, a danas ova organizacija predstavlja glavni forum za pravna, socijalna, zdravstvena i ekološka pitanja u Evropi.

1976. - Anderleht osvaja 16. Evropski šampionat u fudbalu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 6. maj

​

- Danas je hrišćanski praznik Đurđevdan, veoma raširena krsna slava među Srbima. Za taj veliki prolećni praznik plodnosti vezani su mnogi običaji - ustaje se rano i kupa se u rekama, odlazi u prirodu, bere bilje kojim se krmi stoka, pletu venci i njima kite kuće, stoka i košnice, opasuje se vrbovim i drenovim prućem, u njive se postavljaju krstovi od leskove mladice, kolje se žrtveno jagnje. Iz doba vojevanja Srba protiv Turaka nastala je izreka "Đurđev danak, hajdučki sastanak". Prema predanju, Sveti Đorđe je kažnjen razapinjanjem na točak kad je, kao tribun u vojsci rimskog cara Gaja Aurelija Valerija Diokletijana (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus), javno priznao da ispoveda hrišćanstvo. Bog mu je "podario moć da svakom Božijem stvoru koji mu se molbom obrati pomaže u bedi i nevolji".

1237. - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti oca srpske državotvornosti Svetog Save, bezmalo godinu i po dana posle njegove smrti u bugarskoj prestonici Trnovo, gde je umro vraćajući se iz Jerusalima u Srbiju. Bugarski car Ivan Asen II jedva je pristao na zahtev Savinog sinovca, kralja Vladislava, da mošti prenese u otadžbinu - i Asen i Trnovljani smatrali su počivanje Savinog tela kod njih za veliku milost Božju.

1733. - Odigrao se prvi međunarodni boks meč. Bob Vitaker pobedio je Tita di Karnija.

1804. - U Ostružnici kod Beograda počela je ustanička skupština, radi uspostavljanja sudskih i upravnih vlasti na oslobođenoj teritoriji, koju je sazvao vođa Prvog srpskog ustanka - Karađorđe. Tokom skupštine okončane 15. maja propao je pokušaj nekih starešina da je usmere protiv Karađorđa i ponovo postave pitanje vođstva ustanka.

1804. - Surinam (Holandska Gijana) je prodat Engleskoj.

1830. - Miloš Obrenović je od 70 naočitih srpskih momaka formirao Gvardiju. Gvardija je bila tada, kao i Garda danas (koja inače ovaj dan proslavlja kao svoj), najelitniji i najreprezentativniji deo vojske.

1835. - Izašlo je prvo izdanje New York Herald-a.

1851. - Dr John Gorrie patentira "mašinu za hlađenje", preteču današnjeg frižidera.

1856. - Rođen je Sigmund Frojd, naučnik, lekar za nervne bolesti, profesor nervne patologije i osnivač psihoanalize.

1861. - Rođen je Rabindrant Tagore, indijski pesnik i filozof, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. godine. Glavna dela "Gradinar", Dom i svet", "Brodolom"...

1868. - Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović, osnivač Beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i mnogih inostranih akademija nauka. Kao dečak, izučio je ribarski zanat kod beogradskog alasa Gašpara Čuklje, potom položio majstorski ispit ribarskog esnafa i tako dobio nadimak Mika Alas. Napisao je više od 400 radova iz teorijske i primenjene matematike, matematičke fizike i hemije, mehanike, geometrije i opšte fenomenologije. Tvorac je matematičke fenomenologije i teorije matematičkih spektara, koja je praktično primenjena u astronomskim, statističkim i drugim izračunavanjima, i veoma je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcija. Dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina", "Elementi matematičke fenomenologije", "Fenomenološko preslikavanje", "Predavanja o matematičkim spektrima", putopis "Kroz polarnu oblast", popularno napisan roman "Jegulje".

1890. - Mormonska crkva zabranjuje poligamiju.

1910. - Engleski kralj Džordž V stupa na presto.

1914. - Engleski Gornji dom odbija da prizna ženama pravo glasa.

1955. - Nemačka je ušla u NATO.

1992. - Umro je srpski agronom Radisav Radovanović, jedan od 1.300 srpskih kaplara slavnog Đačkog bataljona, predsednik Društva za čuvanje spomenika i negovanje tradicija oslobodilačkih ratova do 1918. Učestvovao je u Kolubarskoj bici, prešao Albaniju sa srpskom vojskom s kojom je, posle proboja Solunskog fronta, nastavio marš za oslobođenje otadžbine. Posle Prvog svetskog rata, diplomirao je agronomiju i bavio se istraživanjima u toj oblasti. Bio je direktor poljoprivrednog kombinata "Belje", a potom je radio u Poljoprivrednom kombinatu "Beograd".

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 7. maj

​

1429. - Francuzi pod vođstvom Jovanke Orleanke prekidaju englesku opsadu Orleana.

1711. - Rođen je srpski matematičar, fizičar, astronom, filozof, pesnik i univerzitetski profesor Josip Ruđer Bošković, jedan od najvećih umova nauke svog vremena. Nasuprot Isaku Njutnu, verovao je da su vreme i prostor relativni, zbog čega se smatra pretečom Alberta Ajnštajna. Bio je osnivač i direktor Brerske astronomske opservatorije kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Postavio je dve geometrijske metode za određivanje elemenata rotacije Sunca, geometrijsku metodu određivanja putanje kometa, jedinstveni zakon sile; pretpostavio je, takođe, da tela ne samo da se privlače nego se i odbijaju na malim rastojanjima, sve formule sferne trigonometrije sveo je na četiri osnovne, izračunao je dimenzije i spljoštenost Zemlje na osnovu merenja meridijana, rešio je problem okaca u saću. Objavio je niz rasprava na latinskom, italijanskom i francuskom. Dela: "Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium", "Opera partientia ad opticam et astronomiam", "Elementorum universae matheseos", "O morskoj plimi", "O zakonu sila u prirodi", "O svetlu", "Teorija konusnih preseka", "Elementi matematike".

1824. - U Beču je premijerno izvedena Betovenova Deveta simfonija.

1832. - Grčka postaje nezavisna država.

1866. - Nemački premijer Oto fon Bizmark ozbiljno je ranjen prilikom pokušaja atentata.

1892. - Rođen je Josip Broz Tito.

1892. - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plava grobnica", koja peva o masovnom sahranjivanju srpskih vojnika u more, trajnog poetskog spomenika tragediji srpske vojske u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije. Studirao je filozofiju i pedagogiju u Beogradu. Učestvovao je u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu. Posle povlačenja preko Albanije, radio je kao državni službenik na Krfu i u Solunu. Umro je od tuberkuloze u 25. godini i sahranjen je na solunskom groblju Zejtilnik. Dela: četiri knjige pesama i više drama, uključujući "Kraljevu jesen" i "Uroševu ženidbu".

1893. - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica je pod predsedništvom Milana Milićevića priredila prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.

1912. - Na Kolumbijskom univerzitetu ustanovljena je Pulicerova nagrada u čast Jozefa Pulicera, američkog novinara i osnivača senzacionalističke štampe. Nagrada se dodeljuje za dela iz oblasti američke istorije, poezije, drame, muzike i novinarstva. Nagrade se dele svake godine, a ograničene su na američke državljane.

1928. - U Engleskoj je smanjena starosna granica za žene u vezi sa pravom glasa sa 30 na 21 godinu.

1934. - Na Filipinima je pronađen najveći biser na svetu, težak 6,4 kilograma.

1945. - Oslobođen je koncentracioni logor Mathauzen.

1951. - Međunarodni Olimpijski komitet odobrio je učešće Rusiji na Olimpijskim igrama 1952.

1960. - Leonid Brežnjev postaje predsednik Sovjetskog Saveza.

1972. - L.A. Lejkersi su osvojili 26-ti NBA šampionat, porazivši Njujork Nikse sa 4:1.

1982. - IBM je izbacio PC-DOS version 1.1.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 8. maj

​

- Danas je praznik Sveti apostol i jevanđelist Marko. On je bio saputnik i pomoćnik apostola Petra koji je u svojoj Poslanici Marka nazvao svojim duhovnim sinom. Marko je napisao Sveto Jevanđelje, koje je i apostol Petar posvedočio kao istinito. Posejao je seme hrišćanstva po Liviji, Amonikiji i Pentapolju. Iz Pentapolja je otišao u Aleksandriju i tu osnovao crkvu, postavio episkope i učvrstio hrišćanstvo. Svoje propovedi je potkrepljivao mnogim čudesima i dobrim delima. Stradao je od neznabožaca koji su ga uhvatili i uz silne pogrde vukli po ulicama Aleksandrije. Sav izranavljen i krvav dospeo je u tamnicu, gde mu se javio anđeo nebeski, a potom i Isus. Sutradan su ponovo počeli da ga muče, ali je on izdahnuo i otišao dušom u bolji svet.

1794. - Osnovana je prva pošta u SAD-u.

1815. - Na brdu Ljubić kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku do nogu potukli trostruko jaču tursku vojsku. Oko 1.500 ustanika predvodili su Miloš Obrenović i Lazar Mutap, a oko 5.000 Turaka Imšir paša, poznat kao Ćaja paša. Pobeda je ustanicima ulila silno samopouzdanje i Srbe masovno podigla na oružje.

1840. - Aleksandar Volkot patentirao je postupak za dobijanje fotografija.

1873. - Prvu knjigu o vinu, "Iskusni podrumar", na srpskom je u Beču objavio Zaharije Stefanović Orfelin; u toj knjizi je pisao o berbi grožđa, spravljanju vina i podrumarstvu. Tvrdio je da su najbolja srpska vina manastirska, pre svih karlovačko.

1886. - Farmaceut iz Atlante, dr John Styth Pemberton, otkrio je formulu za čuveni napitak - koka-kolu.

1894. - Srpski fizičar Mihailo Pupin prijavio je u Njujorku patent za konstruisanje aparata za telefonske i telegrafske prenose na veće udaljenosti.

1895. - Kina je ustupila Japanu Tajvan na Šimonisekijevom miru.

1926. - Bennett i Byrd su prvi ljudi koji su preleteli avionom Severni pol.

1962. - Trolejbusi u Londonu izlaze iz gradskog saobraćaja.

1970. - Bitlsi su objavili album "Let it Be".

1980. - Svetska zdravstvena organizacija je objavila podatak da su male boginje iskorenjena bolest.

1984. - SSSR objavljuje da njihovi sportisti neće učestvovati na Olimpijskim igrama u Los Anđelesu.

1988. - Fransoa Miteran je izabran za predsednika Francuske.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 9. maj

​

1265. - Rođen je najveći italijanski pesnik - Dante Aligijeri. Njegovo najznačajnije delo je "Božanstvena komedija", u kom na više mesta pominje i naš narod, naše krajeve i srpskog kralja Milutina. Ostala dela: "Novi život" (autobiografija u kojoj opisuje svoju ljubav prema Beatriče), "Gozba", "O narodnom govoru"...

1502. - Kolumbo je isplovio iz Španije na svoje četvrto i poslednje putovanje u Novi svet.

1788. - Engleski parlament doneo je akt kojim je zabranjena trgovina robljem.

1899. - Patentirana je mašina za košenje trave.

1901. - U Melburnu je prvi put zasedao Australijski parlament.

1901. - U Beogradu je radi ostvarenja narodnog ideala - ujedinjenja srpstva - osnovana tajna organizacija "Ujedinjenje ili smrt", kasnije nazvana "Crna ruka", čije su vođe bili Dragutin Dimitrijević Apis, Ilija Radivojević i Bogdan Radenković. Organizacija je predviđala upotrebu nasilja u rušenju Otomanske imperije i Austrougarske.

1936. - Italijani zauzimaju Adis Abebu nakon aneksiranja Etiopije.

1945. - Potpisivanjem akta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke u razrušenom Berlinu, zvanično je završen Drugi svetski rat. Tekst o bezuslovnoj kapitualciji potpisali su feldmaršal Vilhem Kajtel, general Hans Jirgen Štumpf i admiral Hans Georg fon Frideburg, a sa savezničke strane ruski maršal Georgij Žukov i saveznički general Artur Teder. Tim činom okončan je najstrašniji ratni sukob u istoriji čovečanstva u kojem je učestvovala 61 zemlja sa ukupno 2,1 milijardom stanovnika ili 96% svetskog stanovništva. Ratni vihor je odneo oko 50 miliona života, od kojih su oko 30 miliona bili civili. Samo u nacističkim logorima, umoreno je oko 12 miliona ljudi. Materijalna razaranja su nemerljiva.

1945. - Čehoslovačka je oslobođena od nacističke okupacije.

1946. - Italijanski kralj Viktor Emanuel, koji je pomagao Musolinijev fašistički pokret i oslanjao se na njega, abdicira posle pobede republikanaca na izborima, a na presto dolazi kralj Umberto.

1949. - Princ Renije III stupa ne presto Monaka.

1960. - Nigerija postaje članica Komonvelta.

1960. - SAD je prva država koja je legalizovala upotrebu antibebi pilula.

1970. - U SAD-u 100.000 ljudi demonstrira protiv rata u Vijetnamu.

1997. - Prvi put od pada Sajgona, SAD naimenuje svog ambasadora u Vijetnamu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 10. maj

​

1497. - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči kreće na svoje prvo putovanje u Novi svet.

1570. - Ruski car Ivan IV Grozni postaje protestant.

1594. - Mošti oca srpske državotvornosti i prvog srpskog arhiepiskopa, Svetog Save, Turci su spalili na Vračaru u Beogradu. Spaljivanju moštiju 359 godina posle svetiteljeve smrti prethodio je ustanak Srba u Banatu pod episkopom banatskim Svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici na zastavama nosili ikone Svetog Save. Turski sultan Muhamed III naredio je Sinan paši da po svaku cenu uguši pobune Srba, a ovaj je - znajući da grob Svetog Save u manastiru Mileševa hodočaste čak i muhamedanci, koji se potom vraćaju veri predaka - preneo mošti u Beograd i spalio ih. U narodu je tada nastala pesma: "Na Vračaru Sinan viče,/gori, gori svešteniče,/to si od nas zaslužio,/što si raju prosvetio."

1752. - Bendžamin Frenklin, američki fizičar, pisac i političar prvi put je testirao svoj pronalazak gromobran.

1774. - Luj XVI stupa na francuski presto.

1844. - Popečiteljstvo prosveštenija (Ministarstvo prosvete) Srbije naložilo je svim okružnim načelstvima da se staraju o sakupljanju starina. Taj datum uzet je kao dan osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, a akt o osnivanju jedne od najznačajnijih nacionalnih kulturnih institucija je - na inicijativu srpskog pisca Jovana Sterije Popovića, tada načelnika popečiteljstva prosveštenija - potpisan 4. septembra 1844.

1872. - Prvi put je jedna žena nominovana za predsednika SAD. Bila je to Victoria Woodhull.

1899. - Rođen je Fred Aster, američki filmski glumac i igrač. U svojoj igri spaja klasicizam s početka veka sa modernim shvatanjima plesa. Filmovi: "Vesela raspuštenica", "Vreme svinga", "Cilindar"...

1923. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile su konvenciju o osnivanju "slobodne zone u Solunu", koja je predata na upotrebu na period od 50 godina 6. marta 1925. Zona je obuhvatala 94.000 kvadratnih metara, a Jugoslavija je dobila isključivo pravo upotrebe i carinsku upravu, ali ne i policijsku, jer je područje ostalo pod grčkim suverenitetom. Novi aranžman SFRJ i Grčke o tranzitu jugoslovenske robe preko slobodne zone luke u Solunu potpisan je 3. februara 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina, posle čega se automatski produžava svakih pet godina.

1930. - U Čikagu je otvoren prvi planetarijum u SAD-u.

1931. - U Burlingtonu (SAD) je padao grad veličine loptica za golf.

1940. - Vinston Čerčil stupa umesto Nevila Čembrlena na mesto premijera Velike Britanije.

1968. - U Parizu otpočinju mirovni pregovori SAD-a i Severnog Vijetnama.

1969. - "Apolo 10" prenosi prve kolor slike Zemlje iz svemira.

1979. - Umrla je srpska filmska glumica Italina - Ida Kravanja, poznata kao Ita Rina, posle udaje Tamara Đorđević, najpoznatija filmska glumica u Jugoslaviji između dva svetska rata i prva naša glumica koja je ušla u svetsku enciklopediju filma. Pre Drugog svetskog rata, igrala je niz glavnih uloga u filmovima nemačke i češke produkcije, a posle rata, epizodne uloge u nekoliko domaćih filmova. Filmovi: "Erotikon", "Galgentoni", "Fantom Durmitora", "A život teče dalje".

1994. - Nelson Mandela položio je zakletvu kao prvi crni predsednik Južnoafričke Republike.

1994. - Silvio Berluskoni formirao je italijansku vladu sa pet neofašista.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 12. maj

​

- Danas je praznik Sveti Vasilije Ostroški. Sveti Vasilije Ostroški rođen je u Popovom selu u Hercegovini od prostih i blagorodnih roditelja. Od malena je bio ispunjen ljubavlju prema veri i Crkvi a, kada je odrastao, otišao je u trebinjski manastir Uspenije Bogorodice i tu se zamonašio. Kao monah, ubrzo se pročuo zbog ozbiljnog i strogog podvižničkog života, a docnije je izabran i posvećen za episkopa zahumskog i skenderijskog. Kao arhijerej je živeo u manastiru Tvrdošu i odatle utvrđivao u pravoslavlju svoje vernike čuvajući ih od turskih svireposti i latinskog lukavstva. Kada su Turci razorili Tvrdoš, Vasilije se preselio u manastir Ostrog, gde je nastavio svoj život. Umro je u 16. veku, a njegove čudotvorne i celebne mošti i njegov grob čuvaju se do današnjeg dana. U njihovu moć isceljenja i utehe veruju i pritiču im i hrišćani i muslimani. U Ostrogu se svake godine na Trojice održava veliki narodni sabor.

1733. - Marija Terezija, austrijska carica, u Pragu je krunisana i za kraljicu Češke.

1777. - New York Gazette objavio je prvu reklamu za sladoled.

1792. - Patentiran je toalet koji sam ispušta vodu posle upotrebe.

1925. - Uzbekistan i Kirgistan postaju autonomne republike unutar Sovjetskog Saveza.

1926. - U Petrogradu je premijerno izvedena Prva simfonija Dmitrija Šostakoviča.

1928. - Musolini ukida prava žena u Italiji.

1942. - Ruske snage okupiraju Krakov, gde ostaju do 23. avgusta 1943. godine.

1947. - Posle godinu dana snimanja, prikazana je "Slavica", prvi jugoslovenski igrani film posle Drugog svetskog rata. Režiser i scenarista bio je Vjekoslav Afrić, snimatelj Žorž Skrigin, a tumači glavnih uloga - Irena Kolesar, Marjan Lovrić i Ljubiša Jovanović.

1949. - U SAD je stigla prva žena ambasador. Bila je to S. V. L. Pandit iz Indije.

1952. - Charlton Playground preimenovan je u Bronks.

1959. - Elizabet Tejlor, američka glumica, udala se po četvrti put. Ovog puta njen muž postao je Edi Fišer.

1976. - Bajern iz Minhena osvaja 21. Evropski kup u fudbalu.

1982. - U Portugalu je jedan španski sveštenik sprečen u pokušaju atentata na papu Jovana Pavla II.

1997. - Susie Maroney iz Australije preplivala je destinaciju od Kube do Floride.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 13. maj

​

1643. - Veliki zemljotres u Santjagu (Čile) usmrtio je trećinu stanovništva grada.

1798. - Rođen je srpski slikar Konstantin Danil, jedan od najvećih srpskih slikara 19. veka, predstavnik srpskog bidermajera. U stilu i tehnici bliskim bečkim klasicistima radio je ikonostase (najznačajniji su u Uspenskoj crkvi u Pančevu i u eparhijskoj crkvi u Temišvaru), portrete, mrtvu prirodu, kompozicije. Dostigao je pravo majstorstvo kao portretista, ispoljavajući izuzetnu umetničku snagu i plemenitost kolorita, pogotovo u periodu oslobađanja stega stilizacije, kad je modelovao slobodnije i težio psihološkoj analizi, što je naročito upečatljivo u portretima "Pavle Kengelac" i "Umetnikova žena".

1830. - Ustanovljena je Republika Ekvador. Prvi njen predsednik bio je Juan Jose Flores.

1835. - Osnovana je prva strana ambasada na Havajima.

1848. - Skupština predstavnika 175 crkvenih opština vojvođanskih eparhija, zajedno s delegatima iz Srbije, izabrala je u Sremskim Karlovcima mitropolita Josifa Rajačića za partijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je istakla i pravo Srba u Austriji i Ugarskoj na autonomni politički i kulturni razvoj, a 15. maja proglasila je Srpsku Vojvodinu, koja je obuhvatala Srem, Vojnu Krajinu u Sremu, Baranju i Bačku s bečejskim i šajkaškim okruzima i Banat s Vojnom Krajinom i kikindskim okrugom. Proklamovan je savez Srpske Vojvodine sa Slavonijom, Hrvatskom i Dalmacijom. Austrijska i mađarska vlada proglasile su odluke Majske skupštine nezakonitim, ali je austrijski ustav od 4. marta 1849. potvrdio osnivanje Srpske Vojvodine i Tamiškog Banata, u koje su uključeni Bodroška, Torontalska, Tamiška i Krašovska županija i Rumski i Iločki okrug Sremske županije. Vojvodina je dobila status posebne upravne teritorije, a austrijski car dobio je titulu velikog vojvode. Austrija je 27. decembra 1860. ukinula Srpsku Vojvodinu i priključila je Ugarskoj.

1851. - Rođen je srpski pisac Laza Lazarević, jedan od najboljih srpskih realista. Prava je završio u Beogradu a medicinu u Berlinu. Napisao je samo devet pripovedaka, a jedna od njih - "Švabica" - fragmentarno je sačuvana. Mada obeležene patrijarhalnim pogledima na život, njegove pripovetke - sažete, s veoma snažnom unutrašnjom dramatikom - imaju klasičnu vrednost. Prevodio je ruske pisce Nikolaja Gogolja i Alekseja Pisemskog, ruskog književnog teoretičara Nikolaja Černiševskog, kao i francuskog pisca Ežena Srkriba (Eugene Scribe). Kao lekar, učestvovao je u organizaciji saniteta u Srbiji i objavio 54 rada u stručnim medicinskim časopisima, od kojih neki imaju izuzetan značaj. Ostala dela: "Prvi put s ocem na jutrenje", "Sve će to narod pozlatiti", "Vetar", "Na bunaru", "Školska ikona", "On zna sve", "U dobri čas hajduci", "Verter".

1862. - Rođen je srpski pisac Janko Veselinović, realista i romantik narodnjak, prevashodno slikar mačvanskog sela, koje je opisivao s mnogo ljubavi, idealizujući patrijarhalni život. Odlično je poznavao srpski jezik i vešto ga koristio u romanima, pripovetkama i pozorišnim komadima. Dela: romani "Hajduk Stanko", "Junak naših dana", "Borci", zbirke pripovedaka "Slike iz seoskog života", "Od srca srcu", "Rajske duše", "Zeleni vajati", "Male priče", "Seljanka", pozorišna igra s pevanjem "Đido" (s Dragomirom Brzakom), komad "Potera" (s Čiča-Ilijom Stanojevićem).

1881. - Rođen je srpski socijalista Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji, pacifista, tj. vatreni protivnik rata, mada se kao rodoljub borio u oslobodilačkim ratovima Srbije od 1912. do pogibije 1914. Predvodio je u aprilu 1903. demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića i potom je morao da emigrira u Beč. Po povratku u otadžbinu, posle Majskog prevrata 1903, uređivao je "Narodne novine". Sekretar Srpske Socijaldemokratske partije postao je 1908, a teorijski časopis "Borba" pokrenuo je 1910.

1887. - U Beogradu je osnovana Provizorna opservatorija Velike škole, čiji je rad omogućio izradu desetina naučnih radova koji su poslužili kao osnova za istraživanja klimatskih uslova. Kada je 1947. osnovan Republički hidrometeorološki zavod Srbije , Opservatorija je postala njegov sastavni deo.

1888. - U Brazilu je ukinuto ropstvo.

1931. - Umro je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije, koji je najveći deo stvaralaštva posvetio herojskoj romantičarskoj muzici, znatno je obogativši u tehničkom i izražajnom pogledu. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira poseban su doprinos srpskoj muzici. Završio je Orguljašku školu u Pragu, a u Beogradu je bio dirigent pevačkog društva "Obilić". Dela: horske kompozicije "Narodni zbor", "Junački poklič", "Kola", "Potočara", "Zadovoljna reka", solo pesme "Čežnja", "Kaži mi, kaži, Stojanke", crkvena muzika "Liturgija", "Pomen", "Carju nebesni", "Opelo".

1940. - Vinston Čerčil, britanski premijer, održao je čuveni govor u kojem je rekao da nema šta drugo da ponudi do "krv, suze i znoj".

1946. - U SAD-u je 58 čuvara iz logora Mathauzen osuđeno na smrt.

1950. - Diner's Club izbacio je svoje prve kreditne kartice.

1952. - Pandit Nehru postao je premijer Indije. On je posle Gandija
najznačajniji borac za oslobođenje Indije od kolonijalnog ropstva.

1966. - Rolingstonsi su izdali album "Paint it Black".

1970. - Premijerno je prikazan film Bitlsa "Let it Be".

1979. - Iranski šah i njegova porodica u Teheranu su osuđeni na smrt.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 14. maj

​

- Danas je praznik Sveti prorok Jeremija. Rođen je šest vekova pre Hrista nedaleko od Jerusalima. Počeo je da prorokuje u svojoj 15. godini. Stalno je proganjan jer je prorokovao mnoge nesreće carevima i velikašima zbog njihove vere u lažne idole i prinošenja dece na žrtvu tim idolima. Prorekao je skori pad Judejskog carstva. Jevreji su Jeremiju kamenovali u Misuru i tu je i sahranjen. Po predanju, car Aleksandar Veliki posetio je grob proroka Jeremije i naredio da mu se telo prenese i sahrani u Aleksandriji.

1610. - Ubijen je Anri IV, prvi vladar iz mlađeg ogranka francuske dinastije Burbona.

1643. - Francuski kralj Luj XIV, poznat kao "kralj Sunce", došao je na presto. Maksimalno je ojačao francuski apsolutizam, vodio mnoge ratove da bi obezbedio francusku hegemoniju u Evropi (npr. rat za Špansko nasleđe), sagradio Versaj i bio mecena mnogih književnika i umetnika.

1787. - U Filadelfiji su se okupili delegati radi izrade američkog ustava.

1811. - Paragvaj je dobio nezavisnost od Španije.

1878. - Prvi put je prodat vazelin, registrovan kao zaštitni znak za petrolejski žele.

1904. - Olimpijada je prvi put održana u SAD-u, u Sent Luisu.

1908. - Izveden je prvi putnički let avionom.

1932. - U Njujorku je održana parada pod nazivom "Mi hoćemo pivo". U to vreme je u SAD-u bila sprovedena prohibicija, tj. zabrana proizvodnje, prodaje i upotrebe alkohola, koja će biti ukinuta tek 1933.

1932. - Umro je srpski političar, ekonomista, diplomata, istoričar i pisac, Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije, utemeljivač Narodne banke Srbije, profesor ekonomije na Velikoj školi u Beogradu. Između 1873. i 1889. bio je više puta ministar inostranih poslova i ministar finansija. Kao šef srpske diplomatije, potpisao je s Austrougarskom 1881. Tajnu konvenciju, a kao ministar finansija uveo je dinar kao novčanu jedinicu Srbije i metarski sistem mera. Odlučujuće je doprineo izgradnji železnica u Srbiji i uključivanju Srbije u svetske finansijske tokove. Prvi je u Srbiji počeo sistematski da izučava privrednu istoriju. Posle pada dinastije Obrenović 1903, napustio je Srbiju i otišao u London, gde je živeo do smrti 1932.

1940. - Nacisti su bombardovali Roterdam, nakon čega se Holandija predala Nemačkoj.

1944. - Generali Rommel, Speidel i Von Stlpnagel neuspešno su pokušali da izvedu atentat na Hitlera.

1955. - Potpisan je Varšavski pakt, od strane SSSR-a, Bugarske, Albanije, Čehoslovačke, Istočne Nemačke, Mađarske, Poljske i Rumunije, kao savez o saradnji i uzajamnoj pomoći.

1963. - Kuvajt postaje 111. članica OUN.

1969. - Abortus i kontracepcija legalizovani su u Kanadi.

1986. - Institut za ratna dokumenta objavljuje kompletan dnevnik Ane Frank.

1998. - Umro je Frenk Sinatra, američki glumac i pevač, u 82-oj godini života. Nagrađen je Oskarom za ulogu u filmu "Odavde do večnosti". Ostali filmovi: "Reči i muzika", "Čovek sa zlatnom rukom", "11 Okeanovih"...