Na današnji dan

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 14. April​

1629 - Rođen je holandski matematičar i astronom Kristijan Hajgens (Ćristian Huygens). Otkrio je prsten oko Saturna i konstruisao časovnik sa klatnom.

1759 - U Londonu je umro nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl (Friedrić Handel). Njegov veliki opus sadrži opere, oratorije i veliki broj kompozicija za orkestar, a najpoznatiji su oratoriji "Mesija", "Izrael u Egiptu" i "Saul".

1849 - Na inicijativu revolucionarnog lidera Lajoša Košuta (Lajos Kosuth) Mađarska je proglasila nezavisnost od Austrije.

1865 - Predsednik SAD Abraham Linkoln (Lincoln) smrtno je ranjenu atentatu nekoliko dana nakon završetka građanskog rata. Na njega je u loži vašingtonskog pozorišta pucao Džon But (John Booth). Preminuo je sledećeg dana, a novi predsednik postao je Endrju Džonson (Andrew Johnson).

1883 - Rođen je srpski pisac Sima Pandurović, jedan odosnivača srpske moderne.

1900 - Predsednik Francuske Emil Lube (Loubet) otvorio je uParizu Međunarodnu izložbu koja se prostirala na 547 jutara, najveću te vrste u istoriji Evrope.

1904 - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac Ser DžonGilgud (John Gielgud). Slavu je stekao ulogama Šekspirovih junaka, a filmsku nagradu Oskar dobio je 1981. za ulogu u filmu "Artur".

1907 - Rođen je haićanski predsednik Fransoa Divalije(Francois Duvalier), "Papa Dok". Bio je predsednik-diktator Haitija od 1957. do smrti 1971. godine.

1914 - Umro je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs(Ćarles Sanders Peirce), osnivač pragmatizma, pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms (William James).

1917 - Umro je poljski lekar Ludovik Lazar Zamenhof (LazarusLudwig), izumitelj veštačkog jezika esperanto. Pod pseudonimom Dr Esperanto izdao je 1887. godine udžbenik novostvorenog jezika "Lingvo Internacia".

1930 - Ruski pesnik Vladimir Vladimirovič Majakovski, jedan odutemeljivača ruskog futurizma, autor lirskih poema "Oblak u pantalonama" i "Flauta kičma", izvršio je samoubistvo u Moskvi.

1931 - U Španiji je proglašena republika nakon abdikacije ibekstva iz zemlje kralja Alfonsa III. Republiku je 1939, posle trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Francisko Franko.

1945 - Savezničke trupe uhapsile su nemačkog diplomatu ipolitičara Franca fon Papena (Franz) i izručile ga sudu za ratne zločine u Nirnbergu. Oslobođen je krivice, kasnije je u Nemačkoj osuđen na osam godina zatvora, ali je pušten već 1949.

1969 - Umro je srpski književni istoričar Petar Kolendić,profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti, poznat po studijama i raspravama o staroj dubrovačkoj i dalmatinskoj književnosti.

1975 - U Sikimu (severoistočna Indija) ukinuta je monarhija iproglašena republika. Sikim je postao 22. država Indijske Unije.

1986 - Umrla je francuska književnica Simon de Bovoar (Simone deBovoar), životna saputnica Žan Pol Sartra (Jean Paul Sartre). Njena knjiga "Drugi pol" bila je inspiracija feminističkog pokreta.

1988 - U Ženevi su Avganistan i Pakistan potpisali sporazum oAvganistanu, a SSSR i SAD su dali izjave o nemešanju i neintervenciji. Sporazumom je predviđen povratak avganistanskih izbeglica iz Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Avganistana.

1994 - Dva američka borbena aviona F-15 greškom su, iznadsevernog Iraka, oborila dva američka helikoptera, usmrtivši svih 26 ljudi u njima.

1995 - Svetska zdravstvena organizacija saopštila je da ubivšoj Jugoslaviji ima oko milion ljudi kojima je potrebna medicinska pomoć zbog psiholoških trauma izazvanih ratom.

1999 - Najmanje 75 ljudi je poginulo, a 25 je teško ranjeno uMetohiji u dve izbegličke kolone koje su raketirali avioni NATO-a.

1999 - Pakistan je izvršio probu balističke rakete dometa 2.000kilometara, sposobnu da nosi nuklearne projektile.

2000 - Mitingom u centru Beograda, pod geslom "Stop teroru - zademokratske izbore", srpska opozicija počela je koordiniranu akciju za demokratske promene u zemlji.

2003 - Na zasedanju u Luksemburgu šefovi diplomatija Evropskeunije (EU) odlučili su da zabrane ulazak na teritoriju EU svim licima na Balkanu koja pomažu haškim optuzenicima na slobodi.

2003 - U blizini Bagdada američke specijalne snage uhapsile subivšeg lidera palestinskog gerilskog pokreta Abu Abasa (Abbas), optuženg da je organizovao otmicu italijanskog putničkog broda "Akile Lauro" 1985. godine i ubistvo Amerikanca Leona Klinghofera (Klinghoffer) koji je bačen u Sredozemno more.

2006 - Umro je Beri (Berry) Nelson, glumac koji je prvi oživeolik čuvenog britanskog agenta 007 Džejmsa Bonda u TV adaptaciji "Kazino Rojala" 1954. godine.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 15. April ​

1450 - U poslednjoj fazi Stogodišnjeg rata Francuzi su u bici kod Forminjija porazili Engleze, čime je okončana engleska dominacija u Normandiji.

1469 - Rođen je indijski duhovni učitelj, guru Nanak, osnivač sikizma. Njegovi sledbenici Siki žive uglavnom u Indiji, a najbrojniji su u državama Pandžab i Harijana.

1755 - Doktor Samjuel Džonson, engleski pesnik, novinar i leksikograf, objavio je "Rečnik engleskog jezika", prvi moderni engleski rečnik.

1765 - U Sankt-Peterburgu je umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedist svetskog glasa. Bavio se i fizikom, hemijom, geografijom i astronomijom i znatno doprineo razvoju tih nauka. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755), koji i danas nosi njegovo ime.

1764 - U Versaju je umrla Žan-Antoaneta Puason (Jeanne-Antoinete Poišin), markiza De Pompadur, ljubavnica kralja Luja XV (Louis) i jedna od najuticajnijih ličnosti na njegovom dvoru.

1843 - Rođen je američki pisac Henri Džejms (Henry James). Napisao je oko 100 knjiga, među kojima su najpoznatiji romani "Portret jedne lejdi", "Amerikanac", "Dejzi Miler", "Roderik Hadson"...

1909 - Austrijski car odobrio je Statut za autonomnu upravu u Bosni i Hercegovini.

1912 - Na prvom putovanju iz Velike Britanije u SAD potonuo je "Titanik", najveći i najluksuzniji prekookeanski brod svog doba. Život je izgubilo 1.523 od 2.224 putnika.

1912 - Rođen je korejski diktator Kim Il Sung. Upravljao je Severnom Korejom od osnivanja te zemlje 1948. do smrti 1994. Smrću "velikog vođe", kako su ga podanici zvanično oslovljavali, okončana je jedna od najdužih apsolutističkih vladavina u 20. veku.

1923 - Insulin, koji je kanadski naučnik, nobelovac Frederik Banting (Frederic), otkrio 1921. godine, počeo je da se koristi u lečenju dijabetesa.

1941 - Jugoslovenska vlada, na čelu sa njenim predsednikom, generalom Dušanom Simovićem, napustila je zemlju posle nemačke okupacije. Dan ranije iz zemlje je otišao i kralj Petar II Karađorđević.

1945 - Britanske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Bergen-Belzen.

1952 - Frenklin banka u Njujorku izdala je prvu kreditnu karticu u svetu.

1968 - Dva sovjetska satelita bez ljudske posade, Kosmos 212 i 213, automatski su se spojili dok su kružili u zemljinoj orbiti. 1974 - Nakon petnaestogodišnje vladavine, vojnim pučem svrgnut je s vlasti predsednik Nigera Diori Hamani.

1979 - U zemljotresu na Crnogorskom primorju poginulo je više od sto ljudi, oko 600 je povređeno, a više od 80.000 ostalo je bez kuća.

1980 - U Parizu je umro francuski filozof i književnik Žan Pol Sartr (Jean Paul Sartre), jedan od najznačajnijih predstavnika egzistencijalizma. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, ali je odbio da je primi ("Mučnina", "Zid", "Biće i ništavilo", pozorišni komadi "Mušice", "Iza zatvorenih vrata", "Prljave ruke").

1986 - Američki avioni bombardovali su Tripoli i Bengazi u znak odmazde za pogibiju dvojice Amerikanaca u eksploziji bombe u diskoteci u Berlinu 5. aprila. U bombardovanju je ubijeno oko 40 ljudi, među kojima i usvojena kćerka libijskog lidera Moamera Gadafija (Muammar Gaddafi).

1989 - Na fudbalskom stadionu u Šefildu, u severnoj Engleskoj, pod srušenim tribinama poginulo je 96, a povređeno 200 ljudi kada su na već prepun stadion puštene nove grupe navijača.

1989 - Umro je kineski političar Hu Jaobang (Yaobang), šef Komunističke partije Kine od 1981. do januara 1987, kad je smenjen pod optužbom da je dopustio prodor ideja "buržoaskog liberalizma". Na dan njegove smrti, studenti u Pekingu i Šangaju izašli su na ulice da bi izrazili žalost. To je bio početak velikog studentskog protesta koji je okončan krvoprolićem početkom juna 1989. na centralnom pekinškom trgu Tjenanmen.

1990 - U Njujorku je u 85. godini umrla filmska glumica švedskog porekla Greta Garbo, "božanstvena Greta", kako su je nazivali obožavaoci. Smatra se jednom od najvećih glumica 20. veka nemog i zvučnog filma ("Kraljica Kristina", "Ana Karenjina", "Marija Valevska", "Mata Hari").

1992 - UN su uvele sankcije protiv Libije zbog njene umešanosti u podmetanje bombe u avion kompanije Pan Ameriken koji je eksplodirao iznad mesta Lokberi u Škotskoj 1988. i rušenje francuskog aviona iznad Nigera 1989. godine.

1994 - Ministri vodećih zemalja sveta potpisali su GATT (General Agreement on Tariffs and Trade). 1996 - "Komisija za istinu" u Južnoj Africi, formirana da ispita zloupotrebu vlasti u vreme aparthejda, otvorila je istražni postupak.

1996 - Od podmetnute eksplozivne naprave oštećena je Bajrakli džamija u Beogradu. Beogradski muftija Hamdija Jusufspahić izjavio je da je to je bio sedmi napad na Bajrakli džamiju od 1990. godine.

1997 - Tokom hodočašća, u požaru koji je zahvatio šatorsko naselje blizu Meke, u Saudijskoj Arabiji, poginula su 343 hodočasnika.

1998 - Bivši kambodžanski diktator Pol Pot umro je od srčanog udara. Tokom njegove četvorogodišnje vladavine, od 1975. do 1979, više od milion ljudi je ubijeno ili je umrlo od mučenja, gladi i bolesti.

1999 - NATO preuzeo odgovornost za bombardovanje konvoja izbeglica na Kosovu, tokom kojeg je, prema jugoslovenskim izvorima, poginulo 75 civila.

2003 - Na 18 godina zatvora osuđen je Folkert van derGraf (Volkert van der Graaf), ubica holandskog političara Pima Fortjina (Pim Fortuyn). To je bilo prvo političko ubistvo u Holandiji u poslednja preko tri veka.

2005 - U memorijalnom parku holokausta u Bruklinu otkrivena je spomen ploca žrtvama logora Jasenovac (Hrvatska), što je prvi javni spomenik u SAD stradalima u tom logoru.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 16. April​

1346. - U Skoplju je srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić krunisan za cara. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem.

1828. - U Francuskoj, gde je boravio u dobrovoljnom egzilu od 1824, umro je španski slikar Francisko de Goja (Francisco, Goya). Kao dvorski slikar napravio je čuvene portrete članova kraljevske porodice, dvorjana i uglednih ličnosti, a među najpoznatije njegove slike ubrajaju se "Odevena Maja" i "Gola Maja".

1844. - Rođen je francuski književnik Anatol Frans (Francois-Anatole Thibault), član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1921. godine. ("Epikurov vrt", "Zločini Silvestra Bonara", "Pobuna anđela").

1850. - Umrla je francuska vajarka Mari Tiso (Marie Tussaud), koja je 1802. osnovala čuveni londonski Muzej voštanih figura.

1856. - Usvojena je Pariska deklaracija o pomorskom pravu za vremerata.

1859. - Umro je francuski političar i istoričar Aleksis Klerel Tokvil (Aledžis Clerel Tocljueville), čije delo je imalo značajan uticaj na razvoj građanske demokratije ("Američka demokratija").

1867. - Rođen je američki pilot i konstruktor aviona Vilbur Rajt (Wilbur Wright) koji je 1903. sa bratom Orvilom (Orville) izveo prvi let avionom. Let je trajao 59 sekundi, a avion je preleteo 285 metara. Braća Rajt osnovali su 1909. kompaniju za proizvodnju aviona.

1872. - Rođena je srpska slikarka nemačkog porekla Beta Vukanović. Bila je profesor na beogradskoj Umetničkoj školi i jedan je od osnivača društva srpskih umetnika, slikara i vajara "Cvijeta Zuzorić".

1879. - Umrla je Berandet Subiru čija je vizija Device Marije prethodila stvaranju svetilišta u Lurdu u Francuskoj.

1889. - Rođen je engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Čarli Čaplin. Karijeru je napravio u SAD, a 1952. emigrirao je u Švajcarsku gde je umro 1977. godine. Tokom 40 godina snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova, a 1972. je dobio Oskara za životno delo. ("Svetlosti velegrada", "Moderna vremena", "Veliki diktator", "Svetlosti pozornice").

1922. - Nemačka i SSSR potpisali su Rapalski ugovor kojim je Nemačka priznala Sovjetski Savez i kojim su obnovljeni diplomatski i trgovinski odnosi.

1940. - Rođena je danska kraljica Margareta II. Kraljica je postala 1972. i bila je prva žena koja je nakon 600 godina sela na danski presto.

1944. - Saveznička avijacija bombardovala je Beograd u Drugom svetskom ratu. Poginulo je više od 1.200 ljudi, više hiljada je povređeno, a razoreno je oko 600 zgrada.

1945. - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u nemački grad Nirnberg.

1947. - U gradu Teksas u istoimenoj državi SAD poginulo je više od 500 ljudi u eksploziji francuskog kamiona napunjenog nitritom.

1948. - U Parizu je osnovana Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OEEC).

1964. - Devetoro ljudi u Britaniji osuđeno je na kazne zatvora od 25 do 30 godina zbog učešća u velikoj pljački voza 1963. Jedan od glavnih aktera "pljačke stoleća" Ronald Bigz uspeo je da pobegne iz zatvora i da stigne u Brazil, gde je živeo do maja 2001. kada se predao Skotland Jardu.

1970. - Pod snežnom lavinom, koja je zatrpala dečji sanatorijum u mestu Salanš u francuskim Alpima, poginule su 72 osobe.

1975. - Umro je indijski filozof i državnik Sarvepali Radakrišnan (Servepalli Radhakrishnan), predsednik Indije od 1962. do 1967.

1982. - Britanska kraljica Elizabeta proklamovala je novi kanadski ustav na osnovu kojeg su prekinute poslednje kolonijalne veze Kanade sa Britanijom.

1988. - U Tunisu je ubijen Halil al Vazir (Khalil, Wazir) poznat kao Abu Džihad (Jihad), vojni komandant Palestinske oslobodilačke organizacije.

1992. - Košarkaši beogradskog "Partizana" postali su u Istanbulu prvaci Evrope pobedom nad "Žoventutom" iz Barselone rezultatom 71:70 (40:34).

1996. - Bivšeg premijera Italije Betina Kraksija (Bettino Craxi) italijanski sud je, na osnovu optužnice koja ga je teretila za korupciju, osudio u odsustvu na osam godina i tri meseca zatvora. Kraksi je pobegao u Tunis gde će ostati do smrti.

2001. - Bivši predsednik Filipina Džozef Estrada predao se antikorupcijskom sudu, nakon što je taj sud izdao nalog za njegovo hapšenje zbog korupcije i lažnog svedočenja. Estrada se povukao s mesta predsednika 20. januara pod pritiskom uličnih demonstracija i vojske.

2002. - Holandska vlada i načelnik Generalštaba holanske vojske podneli su ostavke. Pad vlade izazvao je zvanični holandski izveštaj o Srebrenici, u kome je ocenjeno da holandske mirovne trupe i UN snose deo odgovornosti za pad te enklave (juli 1995) u ruke Vojske Republike Srpske (VRS) i masakr oko
7.500 Muslimana.

2003. - U Beču je uhapšen Dragan Nikolić Gagi i izručen vlastima u Srbiji. Nikolić je u odsustvu osuđen na 15 godina zatvora kao saizvršilac u ubistvu vođe paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na dabašnj da - 17. April​

1790. - Umro Bendžamin Frenklin, američki naučnik i državnik.

1814. - Rođen je Josif Pančić (na slici), srpski botaničar i prirodnjak. Prvi predsednik Srpske kraljevske akademije.

1941. - Poručnici bojnog broda Kraljevske ratne mornarice Jugoslavije Milan Spasić i Sergej Mašera potopili su u Tivatskom zalivu razarač „Zagreb“ kako ne bi pao u ruke Italijanima.

1961. - Uz podršku SAD, kubanski desničari u egzilu iskrcali su se u Zalivu svinja u nameri da obore režim Fidela Kastra. U trodnevnim borbama ubijeno je oko 100, a zarobljeno više od hiljadu napadača.

1977. - U Lihtenštajnu prvi put su glasale žene.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 18. April​

1480. - Rođena je Lukrecija Bordžija (Lucrezia Borgia), mecena umetnika i naučnika u vreme italijanske renesanse, vanbračna ćerka pape Aleksandra VI.

1797. - Rođen je francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer (Louis Adolphe Thiers), osnivač i prvi predsednik Treće republike od 1871. do 1873. godine.

1820. - Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Zupe (Franz von Suppe), autor više popularnih opereta - "Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica".

1882. - U Londonu je rođen američki dirigent poljskog porekla Leopold Stokovski (Stokowski), osnivač Američkog simfonijskog orkestra.

1906. - Od zemljotresa u San Francisku poginulo je više od hiljadu ljudi, a oko 200.000 ostalo je bez kuća.

1909. - U Vatikanu je beatifikovana francuska heroina iz 15. veka Žana D'Ark (Jeanne d'Arc) - Jovanka Orleanka. Kanonizacija je izvršena 1920.

1922. - Umro je srpski pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, premijer Srbije i ministar unutrašnjih poslova (1894). Jedan je od osnivača Radikalne stranke.

1936. - Umro je italijanski kompozitor Otorino Respigi (Ottorino Respighi) ("Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", više opera).

1942. - Američki avioni u Drugom svetskom ratu prvi put su bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju.

1946. - SAD su priznale Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju pod vođstvom Josipa Broza Tita.

1946. - Zvanično je raspuštena Liga naroda, a njena imovina preneta je na novoosnovane Ujedinjene nacije.

1951. - U Parizu su Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik. To je bio početak stvaranja Evropske ekonomske zajednice, odnosno Evropske unije.

1954. - Gamal Abdel Naser (Nasser), jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk I (Farouk), postao je premijer i vojni guverner Egipta.

1955. - Umro je nemački naučnik Albert Ajnštajn (Einstein), tvorac teorije relativiteta. Od dolaska nacista na vlast u Nemačkoj

1933. živeo je u SAD. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1921. godine.

1955. - U indonežanskom gradu Bandungu počela je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su utvrđeni principi Pokreta nesvrstanih kao alternative vojnim blokovima - NATO-u i Varšavskom ugovoru.

1956. - Raspušten je Informbiro, savetodavno i koordinaciono telo devet evropskih komunističkih i radničkih partija, kojim su dominirali sovjetski komunisti.

1980. - Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postala 50. nezavisna zemlja Afrike. Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti, glavni grad Solzberi preimenovan je u Harare.

1983. - Bombaš samoubica uleteo je automobilom u Ambasadu SAD u Bejrutu. Od eksplozije su poginule najmanje 63 osobe, a više od stotinu je ranjeno.

1994. - Počeo je građanski rat u Ruandi.

1996. - U Kairu je poginulo 18 grčkih turista kada su islamski teroristi otvorili vatru na turistički autobus.

1996. - Više od 100 libanskih izbeglica ubijeno je kada je izraelska artiljerija otvorila vatru na izbeglički logor.

1999. - SR Jugoslavija je, u vreme vazdušne intervencije NATO-a na SRJ, prekinula diplomatske odnose sa Albanijom zbog situacije na Kosovu.

2004. - Umro je Ratu Sir Kamisese Mara (83), osnivač države Fidži.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 19. februar​

1473 - Rođen je poljski naučnik Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema i utemeljivač moderne astronomije. Njegovo učenje bilo je u suprotnosti s crkvenom naukom o Zemlji kao središtu sveta, zbog čega su mnogi njegovi sledbenici stradali kao žrtve katoličke inkvizicije. Katolička crkva je 1616. zabranila sva dela koja su se zasnivala na Kopernikovom učenju. Zabrana je skinuta 1757.

1674 - Potpisan je Vestiminsterski ugovor kojim je okončan englesko-holandski rat, a Nova Nizozemska (područje današnjeg Njujorka) pripala je Engleskoj.

1797 - Papa Pije VI (Pius) potpisao je Tolentinski ugovor s Napoleonom Bonapartom prema kojem su Bolonja, Romanja i Ferara pripale Francuskoj.

1807 - Britanska flota prošla je kroz Dardanele da bi se potom pridružila ruskim snagama u ratu protiv Turske. 1861 - Carskim manifestom i Zakonom o pravnom položaju seljaka car Aleksandar II ukinuo je kmetstvo u Rusiji.

1918 - Sovjetski Centralni izvršni komitet izdao je dekret o zabrani privatnog vlasništva nad zemljom, vodama i prirodnim resursima.

1922 - U Zagrebu je izašao prvi broj lista "Borba", iza kojeg je stajala ilegalna Komunistička partija Jugoslavije. List je zabranjen 13. janaura 1929. Ponovo je izlazio u Drugom svetskom ratu u Užicu krajm 1941. i u Bosanskoj krajini od oktobra 1942. do februara 1943. Posle rata nastavio je da izlazi u Beogradu kao dnevni list.

1940 - Umro je srpski političar Ljubomir Davidović, jedan od prvaka Radikalne stranke Srbije do 1901. i jedan od osnivača Samostalne radikalne stranke 1902. Od 1919. bio je predsednik novoformirane Demokratske stranke, predsednik jugoslovenske vlade (1919. i 1924), a od 1929. lider Udružene opozicije.

1942 - Japanski avioni su u prvom napadu na Australiju u Drugom svetskom ratu bombardovali grad Darvin i obližnju vojnu bazu. U napadu su poginula 243 Australijanca, potopljeno je osam brodova i uništena su 23 aviona.

1945 - Američke snage iskrcale su se u Drugom svetskom ratu na pacifičko ostrvo Ivo Džima. U borbama koje su trajale do 26. marta, kada su se Japanaci predali, poginulo je više od 6.800 Amerikanaca.

1951 - Umro je francuski pisac Andre Žid (Gide), jedna od najkontroverznijih i najuticajnijih ličnosti francuske književnosti 20. veka. Romanopisac, esejist, kritičar, dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1947, a 1952. njegova dela našla su se na spisku zabranjenih knjiga Vatikana ("Kovači lažnog novca", "Podrumi Vatikana", "Pastoralna simfonija").

1952 - Umro je norveški pisac Knut Hamsun, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1920. Za vreme Drugog svetskog rata, kao simpatizer Kvislinga (Quisling) i nacističke Nemačke, izgubio je popularnost, a njegovi čitaoci vraćali su mu poštom knjige. Posle rata, već u dubokoj starosti, osuđen je na visoku novčanu kaznu zbog saradnje sa okupatorom ("Glad", "Pan", "Plodovi zemlje").

1959 - Velika Britanija, Grčka i Turska potpisale su u Londonu sporazum o nezavisnosti Kipra, na kojem je godinama trajao ustanak protiv britanske kolonijalne vlasti.

1977 - U Bukureštu je potpisan jugoslovensko-rumunski sporazum o daljem zajedničkom korišćenju Dunava i izgradnji hidrocentrale "Đerdap 2".

1991 - Boris Jeljcin je zatražio ostavku predsednika SSSR Mihaila Gorbačova, tvrdeći da je on žrtvovao reforme da bi povećao ličnu vlast.

1992 - U Južnoj i Severnoj Koreji stupili su na snagu sporazumi o zabrani nuklearnog oružja na korejskom poluostrvu. 1993 - Od 1.500 putnika i članova posade feribota koji je potopljen u oluji pored obala Haitija, spašeno je 285.

1997 - U 93. godini je umro kineski državnik Deng Sjaoping (Xiaoping), koji je kao kineski lider od 1978. poveo zemlju u političke i privredne reforme. S vlasti se povukao 1990, ali je sve do smrti imao presudan uticaj u postmaoističkoj Kini.

1999 - Ubijen je verski vođa iračkih šiita veliki ajatolah Mohamad Sadek al Sadr (Mohammad Sadeq), zajedno s dva sina.

2002 - Nakon ubistva šest izraelskih vojnika, izraelske snage napale su sedište palestinskog vođe Jasera Arafata u Gazi. U tom napadu ubijeno je 15 Palestinaca.

2003 - Međunarodni krivični sud za Ruandu osudio je adventističkog sveštenika Elizafana Ntakirutinama, na 10, a njegovog sina doktora Žirarda na 25 godina zatvora za genocid i zločine protiv čovečnosti u toj zemlji. To je prva presuda Tribunala jednom sveštenom licu.

2003 - U Nemačkoj je osuđen na 15 godina zatvora Munir El Motasadeku, saučesnik u terorističkim napadima u Njujorku 11. septembra 2001.

2008 - Kubanski predsednik Fidel Kastro, legenda kubanske revolucije i svetska politička figura, povukao se sa čelnih funkcija u zemlji na kojima je bio od 1959. godine. Kastro je iz zdravstvenih razloga bio odsutan iz javnosti od jula 2006. godine. Za šefa države izabran je njegov brat Raul Kastro.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 20.april​

1526 - U bici kod Panipata mogulski vođa Baber je sa 2.000 boraca porazio 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je otpočela dvoipovekovna vladavina Mogula nad Indijom.

1653 - Vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel (Cromwell) raspustio je parlament, Vojno veće donelo je novi ustav, a Kromvel je imenovan doživotnim lordom-protektorom.

1657 - U englesko-španskom ratu, engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka (Blake), napala je i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Kruz na Tenerifima, a potom je razorila grad.

1768 - Umro je italijanski slikar Kanaleto (Canaletto), jedan od najboljih pejzažista 18. veka.

1792 - Francuska je objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardinskoj kraljevini (Pijemont).

1808 - Rođen je Napoleon III, car Francuske od 1852 do 1870. godine. Posle poraza u francusko-pruskom ratu zbačen je sa prestola, a u Francuskoj je proklamovana Treća Republika.

1841 - U filadelfijskom listu "Grahams magazin" objavljena je pripovetka Edgara Alana Poa (Allan Poe) "Ubistva u ulici Morg" koja se smatra prvom detektivskom pričom.

1889 - U Austriji je rođen Adolf Hitler, osnivač Nacional-socijalističke partije, kancelar i diktator Nemačke od 1933. do 1945. godine.

1893 - Rođen je katalonski slikar i vajar Huan Miro (Juan), jedan od najznačajnijih nadrealističkih umetnika 20. veka.

1893 - Rođen je američki filmski glumac Harold Lojd (Lloyd), jedan od najslavnijih komičara nemog filma ("Sigurnost na poslednjem mestu", "Brucoš", "Čuvaj se, profesore", "Luda sreda").

1912 - Rođen je irski književnik Bram Stoker, autor "Drakule".

1919 - U Beogradu je počeo osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije, koja je 1920, na kongresu u Vukovaru, promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.

1936 - Italijanske trupe su okupirale Etiopiju.

1947 - Umro je kralj Danske Kristijan X (Ćristian). Veliku popularnost stekao je otporom nemačkoj okupaciji za vreme drugog svetskog rata.

1972 - Američki svemirski brod "Apolo-16" spustio se na Mesec. 1984 - Velika Britanija je objavila da će njena administracija u Hongkongu prestati rad 1997. godine.

1986 - Pijanista Vladimir Horovic (Horowitz), koji je napustio Rusiju 1925, održao je nakon 61 godine svoj prvi koncert u SSSR.

1992 - Snage bosanskih Srba izvršile su blokadu Sarajeva, zahtevajući podelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali su tokom celog bosanskog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995.

1995 - Umro je jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Posle serije članaka objavljenih u beogradskom dnevniku "Borba" u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smenjen je sa svih funkcija, a potom je postao najpoznatiji jugoslovenski disident. Đilas je rođen 12. juna 1911. godine u Crnoj Gori.

1999 - Tokom vazdušnih napada NATO na SR Jugoslaviju u Hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju su služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se "Molitvom za mir" obratili desetinama hiljada ljudi okupljenih na platou ispred najveće beogradske crkve.

2003 - Kinesko ministarstvo zdravlja je saopštilo da je od atipične upale pluća u Pekingu obolelo 339 osoba, od kojih je 18 umrlo, čime su kineske vlasti prvi put zvanično priznale razmere epidemije SARS-a u prestonici. SARS je te godine pogodio 20 zemalja, a najviše zaraženih registrovano je u Kini, 5.329 osoba, zatim u Hong Kongu, 1.754 lica.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 21. april​

753. pre n. e. - Današnji dan se tradicionalno smatra danom kada je osnovan antički Rim.

1816. - Rođena je Šarlot Bronte, jedna od triju sestara Bronte, istaknutih engleskih književnica. Šarlot je bila učiteljica i vaspitačica. Sa sestrama Emili i Anom dala je zbirku pesama, a sama je prvim štampanim romanom, "Džejn Ejr", odmah stekla slavu. Umrla je 1855. godine.

1828. - Noa Vebster objavljuje prvi američki rečnik.

1836. - Odigrala se bitka kod San Jacinto-a, u kojoj je Teksas izvojevao nezavisnost od Meksika.

1882. - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je prva srpska opereta - "Vračara" Davorina Jenka, autora srpske himne "Bože pravde".

1903. - Umro je srpski vojvoda Peko Pavlović, jedan od prvih oficira crnogorskog kneza Danila Petrovića. U ustanku u Hercegovini 1875.godine predvodio je 1000 dobrovoljaca iz Crne Gore i organizovao ustaničku vojsku, svrstavši 11.000 Hercegovaca u 12 bataljona. Evropska štampa, koja je opširno pisala o ustanku, posebno je isticala vojvodino vrsno komandovanje, koje je Turcima nanelo velike gubitke. Zbog sukoba s knezom Nikolom Petrovićem, koji mu je oduzeo komandu nad ustanicima, vojvoda Peko Pavvović je neko vreme bio u emigraciji u Bugarskoj i Srbiji.

1914. - Američki marinci zauzimaju Vera Kruz u Meksiku, gde ostaju šest meseci.

1959. - Upecana je ajkula teška 1.211 kilograma, ujedno i najteža riba ikada uhvaćena posredstvom štapa.

1960. - Brazilija je svečano proglašena za glavni grad Brazila. Izgrađena je u skladu sa savremenim urbanističkim tendencijama i ubraja se u najmodernije gradove na svetu. Urbanistički plan ovog grada izradio je arhitekt L. Kosta, a planove za administrativne zgrade - O. Nimajer.

1963. - Prvi put su se susreli Bitlsi i Roling Stonsi.

1967. - Svetlana Alliluyeva, ćerka Josifa Visarjonoviča Staljina, emigrira u Njujork.

1977. - Na Brodveju je prvi put odigrana predstava "Eni", koja će potom biti izvedena još 2.377 puta.

1984. - Nakon što je 37 nedelja bio na vrhu top-listi, album Majkla Džeksona "Thriller" ustupa mesto albumu "Footloose".

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 22.April​

1838 - Britanski brod "Sirijus" prvi prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Kork do američke luke Njujork trajalo 19 dana.

1870 - Rođen je Vladimir Iljič Lenjin, vođa Oktobarske revolucije.

1915 - Nemačka vojska u Prvom svetskom ratu na Zapadnom frontu kod Ipra prvi put upotrebila bojni otrov, kasnije nazvan iperit.

1975 - U Hondurasu vojnim pučem smenjen predsednik, general Osvald Lopes Arelano.

1997 - Peruanska vojska uspela da uđe u rezidenciju ambasadora Japana u Limi i da oslobodi 71 taoca koje su četiri meseca držali gerilci levičarskog pokreta Tupak Amaru.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 23. April​

1564 - Rođen je engleski dramski pisac Vilijam Šekspir (WiliamShakespeare). Njegove drame, od kojih je veliki broj ekranizovan, i danas su na repertoarima svetskih pozorišta ("Hamlet", "Romeo i Julija", "Otelo", "Makbet"). Umro je istog datuma 1616. godine.

1616 - U Madridu je, istog dana kada i Viljem Šekspir u Londonu,umro španski književnik Migel de Servantes Savedra (Miguel, Cervantes). Pisao je romane, drame, komedije, pripovetke i pesme, a u svetsku književnost ušao je sa romanom "Don Kihot", koji se smatra pretečom modernog romana.

1728 - U katastrofalnom požaru uništen je veliki deo Kopenhagena.

1775 - Rođen je engleski slikar Džozef Malard Vilijam Tarner(Joseph William Turner). Njegovo slikarstvo imalo je značajan uticaj na francuske impresioniste.

1850 - Umro je pesnik Vilijam Vordsvort (William Wordsworth) uzKolridža (Coleridge) najznačajniji predstavnik romantizma u engleskoj književnosti. Njegova zbirka pesama "Lirske balade" (1798) označila je početak romantizma u engleskoj književnosti.

1858 - Rođen je nemački fizičar Maks Plank (Max, LudwigPlanck), tvorac kvantne teorije, za koju je 1918. godine dobio Nobelovu nagradu.

1867 - Rođen je srpski političar, publicista i književnikJaša Prodanović, jedan od osnivača Jugoslovenske republikanske demokratske stranke. Bio je potpresednik vlade FNRJ od 1946. do 1948. godine. Uređivao je časopise "Narodna misao" i "Ođek", priredio je dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića.

1880 - Rođen je ruski baletski igrač, koreograg i pedagogMihail Mihajlovič Fokin, reformator klasičnog baleta.

1891 - Rođen je ruski kompozitor i pijanista Sergej Prokofjev,jedan od najoriginalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka.

1897 - Rođen je kanadski političar i državnik Lester BoulsPirson (Bowles Pearson), šef diplomatije od 1948. do 1957. i premijer Kanade od 1963. do 1968. godine. Zalaganje za mirno rešenje Suecke krize donelo mu je 1957. godine Nobelovu nagradu za mir.

1899 - Rođen je srpski istoričar Mihailo Dinić, profesorFilozofskog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je veliki broj radova iz srednjovekovne istorije Srbije, Bosne, Dubrovnika, Hrvatske. Izučavao je i rudarstvo srednjeg veka u našim krajevima.

1913 - Turci su u prvom balkanskom ratu predali Skadar Crnogorcima. Odlukom velikih sila 14. maja Crnogorci su se morali povući, a Skadar je pripao Albaniji.

1928 - Rođena je Širli Templ (Sćirly Tempel), koja je kao detepostala holivudska filmska zvezda. Kasnije je bila američki ambasador u Gani i Čehoslovačkoj.

1938 - Sudetski Nemci zatražili su, uz podršku Hitlera, punuautonomiju u okviru Čehoslovačke. Minhenskim sporazumom u septembru iste godine Hitler je Sudete pripojio Nemačkoj, a 1939. okupirao je Čehoslovačku.

1941 - Grčka vojska je kapitulirala pred trupama nacističkeNemačke, a kralj i vlada napustili su zemlju.

1945 - Sovjetska armija oslobodila je u Drugom svetskom ratunacističke logore Saksenhauzen i Ravensbrik.

1975 - Poslednja sajgonska vlada podnela je ostavku, a predsednik SAD Džerald Ford priznao je poraz u Vijetnamskom ratu.

1986 - Umro je američki filmski reditelj austrijskog porekla OtoPreminger (Otto). Proslavio se filmovima "Laura", "Karmen Džons" i "Egzodus".

1990 - Kineski premijer Li Peng doputovao je u Moskvu. To je bilaprva poseta jednog kineskog premijera SSSR-u posle 26 godina.

1992 - Umro je indijski filmski reditelj Satjađit Raj (SatyajitRay) tri nedelje nakon što je dobio Oskara za životno delo. ("Otac Pančali", "Kamen mudrosti", "Rabindranat Tagore").

1997 - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin(Jiang Zemin) potpisali su deklaraciju kojom su se usprotivili dominaciji jedne super sile u posthladnoratovskoj eri.

1998 - Umro je grčki državnik Konstantin Karamanlis(Konstantinos), premijer od 1955. do 1963. i 1974, posle pada vojne hunte, predsednik Grčke od 1980. do 1985. godine.

1998 - U Srbiji, na referendum o stranom posredovanju urešavanju problema na Kosovu i Metohiji izašlo je 73,05 odsto upisanih birača. Protiv učešća stranih predstavnika u rešavanju problema na Kosovu izjasnilo se 94,73 odsto.

1999 - Tridesetog dana vazdušnih napada NATO-a na SR Jugoslavijupogođena je zgrada državne televizije. Poginulo je 16, a ranjeno 18 radnika. Uništeno je i više repetitora RTS u Srbiji.

2003 - Svetska banka odobrila je kredit od 80 miliona dolara zapodršku reformama socijalnog sektora u Srbiji.

2003 - U Pekingu su održani prvi direktni pregovori SAD iSeverne Koreje, posle priznanja Severne Koreje da je tajno radila na unapređenju svog nuklearnog oružja i time prekršila svoje međunarodne obaveze.

2005 - Umro je Eduardo Paoloci (Paoloži) jedan odnajistaknutijih britanskih umetnika i osnivač pop art pokreta u Velikoj Britaniji. Među znacajnijim delima koje je ostavio je živopisni mozaik na stanici Totenhem kort roud u podzemnoj železnici u Londonu i monumentalna bronzana statua Isaka Njutna (Isaac Newton) ispred Britanske biblioteke.

2005 - Umro je britanski glumac ser Džon Mils (John Mills),nagrađen Oskarom 1971. za ulogu seoskog mutavca u filmu "Rajanova kći" Dejvida Lina (David Lean).

2007 - Umro je Boris Jeljcin, prvi predsednik Rusije i ključnafigura u postkomunističkoj Rusiji. Na predsedničkom položaju bio je u dva mandata, od juna 1991. do 31. decembra 1999, kada je podneo ostavku i na mesto vršioca dužnosti predsednika imenovao Vladimira Putina. Imao je ključnu ulogu u sprečavanju državnog udara u avgustu 1991. Te godine potpisao je i ukaz o zabrani Komunističke partije.

2009 - Umro je britanski fotograf i dobitnik dva Oskara DžekKardif (Jack Cardiff). Bio je jedan od prvih majstora fotografije koji su snimali u tehnikoloru.