Na današnji dan

Ana_ana · 07.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 7. decembar

1542. - Rođena je Marija Stjuart, škotska kraljica (1560-1567), kći Džejmsa V. U već protestantskoj Škotskoj vodila je nepopularnu katoličku politiku i time izazvala plemstvo i narod na pobunu. Godine 1568. pobegla je u Englesku, gde je posle dugog zatočeništva, po naređenju kraljice Elizabete, predata sudu i pogubljena. Njen idealizovan lik obradio je Šiler u drami "Marija Stjuart".

1834. - Rođen je srpski pravno-istorijski pisac Valtazar Bogišić, profesor univerziteta u Kijevu i Odesi, akademik i ministar pravde u Crnoj Gori. Slavu mu je doneo "Opšti imovinski zakonik za knjaževinu Crnu Goru", koji je 1888. izradio na zahtev crnogorskog kneza Nikole I Petrovića. Zakonik je preveden na mnoge jezike kao primer regulisanja imovinskog prava. Ostala dela: "Pravni običaji u Slovena", "Zbornik sadašnjih pravnih običaja u Južnih Slovena", "Pisani zakoni na slovenskom jugu", "Naputak za opisivanje pravnijeh običaja koji u narodu žive".

1842. - Održan je prvi koncert Njujorške filharmonije.

1857. - Rođen je srpski slikar Uroš Predić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, tipični predstavnik akademskog realizma, majstor portreta, ikona i istorijskih kompozicija. U Beču je završio Likovnu akademiju, na kojoj je potom bio asistent. Portretisao je gotovo sve istaknute ličnosti Srbije s kraja 19. i iz prve polovine 20. veka i izradio više od hiljadu ikona.

1877. - Tomas Edison demonstrirao je svoj pronalazak - gramofon.

1890. - Rođen je srpski pisac i botaničar Stevan Jakovljević, profesor Univerziteta u Beogradu i rektor od 1945. do 1950. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Kao oficir srpske vojske, borio se u Prvom svetskom ratu, a u Drugom svetskom ratu bio je u italijanskim i nemačkim zarobljeničkim logorima. Književno ime i popularnost stekao je romanom "Srpska trilogija", koji čine "Devetsto četrnaesta", "Pod Krstom" i "Kapija slobode". Ostala dela: romani "Smena generacija", "Velika zabuna", "Likovi u senci", dela iz botanike "Studije o biljnom svetu Prespanskog jezera", "Makrofitska vegetacija Ohridskog jezera", "Sistematika lekovitog bilja".

1896. - Dvorskoj kancelariji u Beču predat je prvi "Carski memorandum", u kojem su predstavnici 14 srpskih autonomnih opština u Bosni i Hercegovini izložili nepravde okupacione uprave, koja je pogazila sve povlastice Srba u crkvi i školi. Car Franc Jozef I s negodovanjem je odbacio memorandum, a potpisnici su na razne načine proganjani. Do 1902. podneta su još tri memoranduma, ali su u devetogodišnjim pogađanjima izneverena narodna očekivanja.

1914. - Skupština Srbije je u Nišu u Prvom svetskom ratu usvojila deklaraciju o ujedinjenju svih Južnih Slovena u zajedničku državu, na koju su savezničke sile odgovorile ćutanjem.

1921. - Umro je srpski biolog Živojin Jurišić, osnivač Muzeja srpske zemlje i Srpskog botaničkog društva. Gimnaziju je završio u rodnom Šapcu, a Veliku školu u Beogradu. Proučavao je floru Srbije, Bugarske, Makedonije i Bosne i objavio niz naučnih radova. Prikupio je veliku zbirku narodnih imena biljaka i popularisao biljne kulture.

1941. - Japanci su napali Perl Harbur, mornaričku i vazdušnu bazu SAD na ostrvu Oahu, oko devet kilometara od Honolulua. Iznenadnim napadom iz vazduha, Japanci su uništili veliki deo severnoameričke pacifičke flote, čime je počeo rat između SAD i Japana.

1945. - Patentirana je mikrotalasna pećnica.

1946. - Skupština Jugoslavije izglasala je zakon o nacionalizaciji kojim su obuhvaćena sva veća privatna preduzeća. Time je ujedno likvidiran inostrani kapital, koji je u industiji i rudarstvu predratne Jugoslavije učestvovao sa oko 50 odsto.

1975. - Umro je srpski internista Radivoje Berović, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Bio je glavni urednik časopisa "Acta medica jugoslavica". Objavio je više naučnih radova na srpskom i stranim jezicima, uključujući delo "Klinička hematologija".

1981. - Španija je postala članica NATO-a.

1988. - U velikom zemljotresu u Jermeniji, jačine 6,9 stepeni Rihterove skale, poginulo je preko 100.000 ljudi, a oko 5.000.000 je ostalo bez svojih domova.

Ana_ana · 08.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 8. decembar

1638. - Umro je srpski pisac iz Dubrovnika Ivan Gundulić, čija je poezija prožeta strasnim pozivima slobodi i borbi Slovena protiv Turaka. U najznačajnijem delu, epu "Osman", opevao je Hoćimsku bitku i Osmanovu smrt 1621, videći u tome predznak propasti Otomanskog carstva i oslobođenja Južnih Slovena. U mladosti je pisao melodrame, pastorale i lirske pesme, koje su najvećim delom izgubljene. Ostala dela: pastorala "Dubravka", spev "Suze sina razmetnoga", "Arijadna".

1813. - Premijerno je izvedena Betovenova VII simfonija.

1824. - Rođen je srpski pisac Jakov Ignjatović, začetnik realizma u srpskoj književnosti. Posle završenog prava, radio je u rodnoj Sent Andreji kao advokat, a u toku revolucije 1848. bio je poslanik Majske skupštine u Sremskim Karlovcima i član Glavnog odbora Vojvodine. Napisao je devet romana, 17 pripovedaka, knjigu memoara i veliki broj publicističkih i političkih članaka. U romanima je opisivao život vojvođanskih Srba i uspeo da obuhvati panoramu epohe, sjajno zapažajući unutrašnje suprotnosti društva. Dela: romani "Trpen-spasen", "Milan Narandžić", "Čudan svet", "Vasa Rešpekt", "Večiti mladoženja", "Stari i novi majstori", "Patnica".

1865. - Rođen je Jan Sibelijus, finski kompozitor, u osnovi romantičar. Njegov originalni stil veoma je blizak finskom muzičkom folkloru, a veliki broj njegovih dela inspirisan je "Kalevalom". Dela: simfonijska poema za orkestar "Finlandija", orkestarske legende "Labud iz Tuonela" i "Povratak Lemikainena", uvertira "Karelija", violinski koncert...

1931. - Patentiran je koakcijalni kabl.

1954. - Srpski i hrvatski pisci i lingvisti postigli su Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku koji je potpisalo 25 uglednih stručnjaka za jezik, sa srpskim piscem Ivom Andrićem na čelu. Zaključeno je da je narodni jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedan jezik s dva izgovora, da su oba pisma - ćirilica i latinica - ravnopravna i da jezik ima zajednički pravopis.

1961. - Lari Kostelo (Larry Costello) postavio je rekord u NBA ligi, postigavši 32 uzastopna poena bez ijednog promašaja.

1980. - Mark Dejvid Čepman je u Njujorku izvršio atentat na Džona Lenona.

1995. - U Londonu je počela dvodnevna konferencija na kojoj je, umesto ženevske Mirovne konferencije za prethodnu Jugoslaviju, osnovan Savet za ostvarenje mira sa 40 zemalja, uključujući Saveznu Republiku Jugoslaviju. Za visokog predstavnika međunarodne zajednice u prethodnoj Jugoslaviji izabran je švedski diplomata Karl Bilt.

Ana_ana · 09.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 9. decembar

- Danas je praznik Sveti Alimpije Stolpnik. Rođen je u Andrijanapolju i od malena je bio predan na službu Bogu. Kao đakon, služio je u crkvi u Andrijanapolju kod episkopa Teodora. Sveti Alimpije želeo je da se posveti Bogu i živi u molitvi i usamljeništvu, pa se povukao na jedno jelinsko groblje od kojeg su ljudi bežali zbog demonskih priviđenja. Tu je postavio krst i sagradio hram u čast svete Efimije koja mu se javila u snu. Pokraj hrama podigao je stub, popeo se na njega i tu, u postu i molitvi, proveo 53 godine. Ni podsmeh ljudi, ni zla demonska nisu ga mogla odatle pomeriti. Od svega se ograđivao krsnim znamenjem i imenom Hristovim. Najzad, ljudi su počeli da ga poštuju i da mu dolaze radi utehe, pouke i isceljenja. Oko njegovog stuba podignuta su dva manastira, jedan muški i jedan ženski. U ženskom manastiru živele su svetiteljeva majka i sestra, a on je sa svog stuba, primerom i rečima, ukazivao ljudima put ka spasenju. Sveti Alimpije poživeo je sto godina i upokojio se 640. godine, u vreme cara Iraklija. Od njegovih moštiju sačuvana je glava u Kotlomuškom manastiru na Svetoj gori.

1608. - Rođen je Džon Milton, engleski pesnik, jedan od najvećih u svetskoj književnosti. Posle pogubljenja Čarlsa I, postao je 1649. latinski sekretar Državnog saveta i ostao tu sve do obnove monarhije 1660, kada je bio zatvoren. Miltonov književni rad može se podeliti na tri perioda: u prvom je objavio nekoliko soneta, "Himnu u jutro Hristovog rođenja", maskeratu "Komus", elegiju "Lisidas"... Sva ova dela odlikuju se savršenstvom stiha, bogatstvom slika, lepotom pesničke misli i visokim moralnim idealom. U drugom periodu je ostavio poeziju i aktivno učestvovao u političkom životu zemlje. Sem nekoliko soneta, pisao je prozu kontroverznog karaktera, povodom raznih političkih i verskih problema. Najznačajnija dela iz ovog perioda su "Aeropagitika", pisana u odbranu slobode štampe, "Odbrana engleskog naroda"... U trećem periodu vratio se poeziji. Slep, siromašan i razočaran, spevao je svoja najveća pesnička dela: "Izgubljeni raj", "Vraćeni raj", "Samson Agonistes"...

1887. - Rođen je srpski revolucionar i pisac Dragojlo Dudić, organizator ustanka u Drugom svetskom ratu u zapadnoj Srbiji 1941. protiv okupatorske vojske nacističke Nemačke. Član Komunističke partije Jugoslavije postao je 1920, posle čega je često hapšen. Između Prvog i Drugog svetskog rata sarađivao je u više listova i časopisa, uključujući "Radničke novine", "Rad", "Narodnu pravdu" i zbornik seljaka pisaca "Za plugom". U julu 1941. formirao je Kolubarsku partizansku četu, potom je postao komandant Valjevskog odreda, u novembru 1941. izabran je za predsednika Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora Srbije, a istog meseca je poginuo u borbi s Nemcima. Njegov "Dnevnik", važno svedočanstvo o prvim mesecima ustanka u Srbiji, objavljen je 1945.

1905. - Premijerno je izvedena opera "Saloma" Riharda Štrausa u Drezdenu.

1910. - Umro je srpski pisac Laza Kostić, snažna i originalna pesnička priroda, koji je u poeziju uneo nove i smele oblike (jamb) i obogatio srpski književni jezik novim izrazima. Eksperimentator i krčilac novih puteva, bio je začetnik srpske avangardne lirike i napisao je nekoliko pesama koje predstavljaju najviša ostvarenja srpskog romantizma. Istakao se i prevođenjem Vilijama Šekspira i zaslužan je za popularizovanje dela tog velikog engleskog dramatičara kod nas. Dela: lirske pesme i balade, poetične tragedije "Maksim Crnojević", "Pera Segedinac", rasprave "Kritički uvod u opštu filozofiju", "O Jovanu Jovanoviću Zmaju, njegovu pevanju, mišljenju i pisanju".

1916. - Rođen je Kirk Daglas (pravo ime Issur Danielovitch Demszky), američki filmski glumac rusko-jevrejskog porekla. Dao je izvanredne kreacije nervoznih, ambicioznih i grubih tipova. Filmovi: "Mladić sa trubom", Šampion", "Staklena menažerija", "Grad iluzija", "Žeđ za životom"...

1967. - Nikolaj Čaušesku postao je predsednik Rumunije.

1978. - Odigrana je prva utakmica ženske profesionalne košarkaške lige (WBL). Igrala je ekipa Chicago Hustle protiv Milwaukee Does-a.

1989. - Umro je srpski stručnjak za ustavno pravo, teoriju države i sociologiju, Jovan Đorđević, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Od 1945. je učestvovao u pisanju jugoslovenskih ustava i zakona i bio jedan od glavnih urednika "Arhiva za pravne i društvene nauke". Dela: "Državno uređenje FNRJ", "Narodni odbori", "Ustavno pravo SFRJ", "Osnovna pitanja federalne države", "Novo ustavno pravo".

1992. - Svetska fudbalska federacija priklonila se sankcijama protiv Savezne Republike Jugoslavije i obavestila Fudbalski savez Jugoslavije da reprezentacija Jugoslavije neće moći da učestvuje u kvalifikacijama za Svetsko prvenstvo u SAD 1994.

Ana_ana · 10.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 10. decembar

1582. - U Francuskoj je počeo da se koristi Gregorijanski kalendar.

1878. - Rođen je srpski socijalista Radovan Dragović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji, jedan od osnivača Srpske socijaldemokratske stranke 1903, čiji je bio sekretar a potom i predsednik do smrti 1906. Obnovio je 1901. "Beogradsko radničko društvo", osnovano 1896 prvu socijaldemokratsku organizaciju u Srbiji, a od 1900. do 1903. uređivao je listove "Napred", "Radnički list", "Stari radnički list" i "Radničke novine". Osnovao je i socijaldemokratski Centralni odbor, koji je objedinio sve radničke organizacije u Srbiji, što je omogućilo stvaranje Srpske socijaldemokratske stranke. S Dimitrijem Tucovićem doprineo je uspostavljanju jedinstva sindikata i radničke političke partije.

1898. - Rođen je srpski slikar Ivan Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Studirao je u Minhenu, Budimpešti, Zagrebu i Parizu. Pripadao je grupama "Zemlja", "Dvanaestorica" i "Šestorica". Dobio je Gran pri za slikarstvo na međunarodnoj izložbi u Parizu 1937. i Zlatnu medalju na međunarodnoj izložbi keramike u Pragu 1962.

1895. - Osnovano je Društvo za unapređenje i ulepšavanje Sokobanje, što se smatra začetkom turizma u Srbiji. Na to su uticali i česti boravci kneza Miloša i kneza Mihaila Obrenovića koji su tu dolazili na odmor. Sokobanja se kao lečilište pominje još u starom Rimu i ranoj Romeji (Vizantija).

1901. - Dodeljene su prve Nobelove nagrade. Dobitnici su bili Jean Henri Dunant i Frederic Passy.

1909. - Prestala je da izlazi "Šabačka čivija", jedan od najboljih humorističko-satiričnih listova u Srbiji. Prvi broj pojavio se u septembru 1906.

1926. - Umro je srpski državnik Nikola Pašić, jedan od osnivača Radikalne stranke 1881. i njen vođa, tvorac Vidovdanskog ustava 1921, prvog ustava Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Kao student Ciriškog politehnikuma u Švajcarskoj, prišao je socijalistima i prihvatio ideje Svetozara Markovića i njegovog pokreta protiv apsolutističke vladavine dinastije Obrenović. Po povratku u Srbiju, uređivao je socijalistički list "Oslobođenje", a 1878. je izabran u parlament, u kojem se kao opozicioni vođa borio protiv autoritarnog monarhističkog režima Milana Obrenovića, zalažući se za uspostavljanje parlamentarne demokratije. Posle gušenja Timočke bune 1883, koju su u zaječarskom kraju podstakli radikali, emigrirao i u odsustvu je osuđen na smrt. Posle pomirenja kralja Milana s radikalima 1888, odlučujuće je doprineo da Srbija dobije veoma liberalan ustav. Ubrzo po abdikaciji kralja Milana u korist sina Aleksandra Obrenovića 1889, postao je predsednik parlamenta, a 1891. premijer. Dominantnu političku poziciju u Srbiji učvrstio je posle dolaska na vlast kralja Petra I Karađorđevića 1903. Premijer je ponovo postao 1904. i potom je još tri puta formirao srpsku vladu, a posle Prvog svetskog rata triput je bio i predsednik vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i uticao je na ključne istorijske događaje. Odlučno se odupro pokušajima Austro-Ugarske da potčini Srbiju, učestvovao je u stvaranju Balkanskog saveza uperenog protiv Otomanskog carstva i bio odan pristalica carske Rusije. Kao premijer i šef diplomatije, predvodio je Srbiju u pobedonosnim balkanskim ratovima 1912. i 1913. i u Prvom Svetskom ratu od 1914. do 1918. Igrao je istaknutu ulogu u stvaranju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, koju je posle rata zastupao 1919. na Versajskoj mirovnoj konferenciji.

1936. - Engleski kralj Edvard VIII abdicirao je da bi mogao da se oženi gospođom Volis Simpson.

1984. - Otkrivena je prva "planeta" izvan našeg sunčevog sistema.

Ana_ana · 11.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 11. decembar

1803. - Rođen je Hektor Berlioz, francuski kompozitor i muzički pisac, tvorac francuske programske muzike, vođa muzičkog romantizma. Izvršio je veliki uticaj na evropsku muziku. Pisao je muzičke članke i kritike, komponovao simfonijska dela, opere... Dela: "Fantastična simfonija", "Harold u Italiji", "Trojanci u Kartagini", "Prokletstvo Fausta"...

1858. - Svetoandrejska skupština zbacila je s prestola srpskog kneza Aleksandra Karađorđevića. Miloš Obrenović je ponovo postao knez, a za njegovog naslednika proglašen je knežev sin Mihailo Obrenović.

1866. - Održana je prva trka jahti preko Atlantskog okeana.

1888. - Skupština Srbije prihvatila je ustav radikala - kojim je prvi put uvedena parlamentarna demokratija - i kralja Milana Obrenovića. Kralj je ukinuo ustav državnim udarom 9. maja 1894. i vratio na snagu Namesnički ustav iz 1869.

1918. - Umro je Ivan Cankar, jedan od najvećih slovenačkih književnika, majstor snažnog izraza, slikar društva svoga vremena, nepomirljiv i oštar kritičar društvenog zla, branilac potlačenih i eksploatisanih. Odličan satiričar, sa mnogo osećanja za socijalnu pravdu, postavio je i raspravljao niz socijalnih i psiholoških problema; dao je veliki broj snažnih dela, od kojih su najpoznatija: "Kralj Bejtanove", "Za dobro naroda", "Martin Kačur", "Sluga Jernej i njegovo pravo"... Ljubljanski biskup Jeglič naredio je da se 1899. spali njegova zbirka pesama "Erotika". Jedan je od prvih i, pored Župančića, najjači predstavnik literarnog pokreta poznatog kao moderna.

1938. - U Jugoslaviji su održani parlamentarni izbori, sedmi i poslednji između dva svetska rata.

1961. - Album Elvisa Prislija "Blue Hawaii" dospeo je na prvo mesto top-lista i tu se zadržao narednih 20 nedelja.

Ana_ana · 12.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 12. decembar

1800. - Vašington je postao prestonica SAD-a.

1863. - Rođen je Edvard Munk, slikar i graver, jedan od vođa norveških modernih slikara i glavnih predstavnika ekspresionizma. Slikarstvo je studirao u Oslu, a često je putovao u Pariz, gde je više puta bio u kontaktu sa Van Gogom, Gogenom i Tuluzom Lotrekom. Radio je kompozicije, portrete i pejzaže. Njegovi ekspresivni oblici sa oblom uprošćenom konturom spajaju arhaični lik nordijske usamljenosti sa modernim alegorijskim izrazom psihičke patnje, arhetipske predstave sa košmarnim prikazima. Slike mu pre svega odišu melanholijom: one predočavaju sumorno razmišljanje o misteriji života i ljudskoj egzistenciji, usamljenost, strah od smrti i duboku patnju. Izlažući u Nemačkoj, presudno je uticao na razvoj nemačkog ekspresionizma. Najzačajnije delo - "Vrisak".

1873. - U Srbiji je uveden dinar kao novčana jedinica. Srbija je pristupila Novčanoj konvenciji koju su u Parizu 1865. potpisale Francuska, Belgija, Italija i Švajcarska. Donesen je zakon o kovanju novca - 20 i 10 dinara u zlatu i srebrnjaka od pet, dva, jedan i pola dinara. Time je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta tuđeg metalnog novca - dukata, forinti, talira. Dinar je uzet za novčanu jedinicu jer je taj naziv postojao na Balkanu još u vreme starog Rima.

1896. - Srpsko učiteljsko društvo osnovalo je u Beogradu Školski muzej, kasnije Pedagoški muzej.

1806. - U Prvom srpskom ustanku oslobođena je Beogradska varoš i Turci su potisnuti u Kalemegdansku tvrđavu, za šta je izuzetno zaslužan buljubaša Konda, rodom iz okoline Janjine u Grčkoj, prebeglica iz tabora turskog komandanta grada Alije Gušanca. Konda, Uzun-Mirko Apostolović i još petorica dobrovoljaca pred zoru su se neopaženo prebacili preko bedema, pobili turske stražare kod Sava-kapije i ustanicima otvorili kapiju, što je bilo odlučujuće za ishod bitke. U višečasovnoj bici za varoš poginulo je oko 300 Turaka i 54 srpska ustanika. Uvidevši da je odbrana tvrđave beznadežna, Gušanac je pobegao niz Dunav 29. decembra, a 8. januara 1807. predale su se snage novog turskog komandanta, Sulejman-paše, pa je Beograd, posle 380 godina, ponovo postao centar srpske države.

1913. - U školama u Palestini uveden je hebrejski kao obavezan jezik.

1918. - Pobednička srpska vojska umarširala je po završetku Prvog svetskog rata u Zemun, čime je okončana dvovekovna vladavina Habsburške monarhije srpskim krajevima severno od Save i Dunava.

1940. - Jugoslavija je u Drugom svetskom ratu potpisala s Mađarskom ugovor o "večnom prijateljstvu", koji je Budimpešta pogazila posle manje od pola godine, okupiravši Bačku ubrzo po agresiji nacističke Nemačke na Jugoslaviju u aprilu 1941.

1951. - Legendarni bejzbol igrač Džo di Mađio povukao se iz sveta sporta.

1958. - Umro je srpski matematičar, astronom i geofizičar Milutin Milanković, osnivač Katedre za nebesku mehaniku na Beogradskom univerzitetu, potpredsednik Srpske akademije nauka i umetnosti, naučnik svetskog ugleda. Građevinsku tehniku studirao je u Beču, gde je i doktorirao. Bio je profesor teorijske fizike, a bavio se i kosmičkom fizikom i geofizikom. U prvom delu objavljenom na francuskom jeziku, "Matematička teorija termičkih pojava izazvanih Sunčevom radijacijom" (Theorie mathematique des phenomenes thermiques produits par la radiation solaire), izložio je novu teoriju rasporeda Sunčevih radijacija na površini planeta i toka klimatskih promena u geološkoj prošlosti Zemlje. Njegova reforma Julijanskog kalendara prihvaćena je na Svepravoslavnom kongresu crkava u Carigradu 1923. Tvorac je i teorije o pomeranju Zemljinih polova. Napisao je više od 700 monografija, studija, udžbenika i popularnih dela. Ostala dela: "Kanon der Erdbestrahlung", "Nebeska mehanika", "Osnovi nebeske mehanike", "Sekularna pomeranja Zemljinih polova", "Istorija astronomske nauke".

1958. - Umro je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. Pod komunističkom vladavinom Josipa Broza anatemisan je i prećutkivan je njegov rad. U Londonu je u Drugom svetskom ratu 1942. i 1943. bio predsednik emigrantske jugoslovenske vlade, a posle rata je u odsustvu osuđen na 20 godina robije na procesu Draži Mihailoviću i umro je u emigraciji u Velikoj Britaniji. U svetu je bio izuzetno cenjen i smatran jednim od najvećih svetskih autoriteta u teoriji ustavnog prava, što ilustruje i podatak da mu je francuski predsednik Šarl de Gol poslao Nacrt ustava Pete republike, zamolivši ga da ga prouči i oceni. Napisao je mnoštvo studija i rasprava. Dela: "O suverenosti", "O državi" (Osnovi jedne pravne teorije o državi), "Ustavobranitelji i njihova vlada", "Svetozar Marković", "Makijaveli", "Druga vlada Miloša i Mihaila", "Vlada Milana Obrenovića", "Ustavno pravo Kraljevine Srbije", "Ustavno pravo Kraljevine SHS", "Vođe Francuske revolucije".

1965. - Održan je poslednji veliki koncert Bitlsa u Velikoj Britaniji.

Ana_ana · 13.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 13. decembar

- Danas je praznik Sveti apostol Andrej Prvozvani. Rođen je u Vitsaidi, bio je ribar, kao i njegov brat - apostol Petar. Najpre je bio učenik Jovana Krstitelja, ali kada je video Gospoda Isusa Hrista, pošao je za Njim kao prvi apostol i priveo veri i svoga brata Petra. Po silasku Svetog duha, prvom apostolu, Andreji, palo je u delo da propoveda Jevanđelje u Vizantiji i Trakiji, zatim u Podunavlju i Rusiji oko Crnog mora i, najzad, u Epiru, Grčkoj i na Peloponezu, gde je i postradao. U Vizantiji je postavio prvog episkopa - svetog Stahija; u Kijevu je poboo krst na visinu i prorekao sjajnu hrišćansku budućnost ruskom narodu; po Trakiji, Epiru, Grčkoj i Peloponezu preveo je mnogo naroda u veru i postavio im sveštenike i episkope. U gradu Patrasu pridobio je mnoge za veru Hristovu, a među njima su bili i brat i žena carskog namesnika Egeata. Namesnik je zbog toga naredio da se sveti Andrej razapne na krst. Dokle god je bio živ, sa krsta je govorio okupljenim hrišćanima mnoge korisne pouke i usrdno se molio Bogu. Predao je svoju dušu Gospodu 62. godine, a njegove mošti su prenesene u Carigrad. Svetiteljeva glava sada se nalazi u Rimu, a jedna ruka u Moskvi.

1759. - U Filadelfiji je otvorena prva muzička prodavnica.

1797. - Rođen je Hajnrih Hajne, nemački revolucionarni pesnik, jedan od najvećih liričara 19. veka. Oduševljen julskom revolucijom, 1831. odlazi u Pariz, gde će ostati do smrti. Po dolasku Karla Marksa u Pariz, sklapa sa njim prijateljstvo i genijalna politička satira, "Nemačka, jedna zimska bajka", nastaje pod Marksovim uticajem. Kao osećajan, smeo, borben i pravdoljubiv pesnik, raskida sa romantikom. Polazeći od narodne lirike, prelazi put do realističke satire, a nenadmašan je u ljubavnoj lirici. Njegov uticaj na dalji razvoj nemačke literature (Mlada Nemačka) je ogroman, a daleko prevazilazi i granice Nemačke. Najvažnija dela: "Pesme", "Putne slike", "Knjiga pesama", koja sarži i čuveni "Lirski intermeco", "Romantična škola", "Romansero", "Put na Harc"...

1816. - Rođen je Verner Simens, nemački pronalazač i industrijalac. Njegovi izumi - telegraf sa kazaljkom (1846), prva telegrafska linija Berlin - Frankfurt na Majni, dinamo mašina (1866), električni tramvaj (1879), električni pirometar i dr, kao i izumi njegove braće Vilhelma i Fridriha - doprineli su snažnom razvitku nemačke industrije. Umro je 1892. godine.

1877. - Srpski kralj Milan Obrenović odazvao se pozivu Rusije koja je zaratila s Otomanskim carstvom, i Srbija je objavila drugi rat islamskoj carevini, iako se još nije oporavila od poraza u prvom. Srpska vojska je ubrzo potukla Turke i oslobodila južne srpske gradove - Niš, Belu Palanku, Pirot, Kuršumliju, Prokuplje i Vranje. Krajem januara 1878. rat je završen mirom Rusije i Otomanskog carstva u San Stefanu na štetu Srbije, ali su odredbe tog mira izmenjene na Berlinskom kongresu kasnije iste godine. Srbija i Crna Gora priznate su kao nezavisne države, a Srbiji je priznato teritorijalno proširenje.

1903. - Italo Marcioni je u Nju Džersiju patentirao kornet za sladoled.

1913. - "Mona Liza" je vraćena u Luvr nakon što je ukradena još avgusta 1911. godine.

1920. - Liga naroda osnovala je Međunarodni sud pravde u Hagu.

1928. - U Njujorku je premijerno izvedena smfonijska poema Džordža Geršvina "Amerikanac u Parizu".

1928. - Dizajnirana je prva igla za mašnu.

1943. - Sovjetska vlada je u Drugom svetskom ratu, povodom odluka Drugog zasedanja Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije, saopštila da odluke AVNOJ-a "pomažu daljoj uspešnoj borbi naroda Jugoslavije protiv hitlerovske Nemačke".

1950. - Džejms Din otpočeo je svoju karijeru pojavljivanjem u reklami za "Pepsi".

Ana_ana · 14.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 14. decembar

1503. - Rođen je Mišel de Nostradamus, francuski astrolog i lični lekar kralja Šarla IX. Napisao je knjigu "Proročanstva".

1799. - Umro je Džordž Vašington, američki nacionalni junak i prvi predsednik SAD (1789-97). Poreklom iz imućne farmerske porodice, izabran je za glavnokomandujućeg vojske kolonista u ratu za oslobođenje i nezavisnost od Engleske. Stekao je velike zasluge u organizovanju nacionalne armije i njenim pobedonosnim borbama, kao i u donošenju Ustava 1787. godine i učvršćivanju jedinstva kolonija koje je dovelo do stvaranja Sjedinjenih Američkih Država. Za predsednika je biran dva puta, a na trećim izborima je odbio da se kandiduje i povukao se iz političkog života 1797, uputivši narodu poznatu oproštajnu besedu "Farewell add ress".

1901. - U Londonu je održan prvi turnir u stonom tenisu.

1911. - Norveški polarni istraživač Raul Amundsen prvi je stigao na Južni pol.

1927. - Irak je dobio nezavisnost od Velike Britanije.

1945. - Pod uticajem posleratnih promena u međunarodnom radničkom pokretu, došlo je do stvaranja jedinstvene svetske sindikalne federacije, čime je ASI (Amsterdamska sindikalna internacionala, stvorena 1919.) praktično prestala da postoji.

1950. - Konstituisano je Društvo za nauku i umjetnost Crne Gore, preteča Crnogorske akademije nauka i umjetnosti.

1969. - Grupa "Jackson Five" prvi put se pojavila u šou-programu Eda Salivana.

1977. - U Njujorku je održana premijera kultnog filma "Groznica subotnje večeri" sa Džonom Travoltom u glavnoj ulozi.

1995. - Šef jugoslovenske delegacije na mirovnim pregovorima u Parizu, predsednik Srbije Slobodan Milošević, predsednik Hrvatske Franjo Tuđman i lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović - potpisali su mirovni sporazum o Bosni i Hercegovini. U svojstvu svedoka dokument su potpisali predsednik SAD Bil Klinton, predsednik Francuske Žak Širak, premijer Rusije Viktor Černomirdin, premijer Velike Britanije Džon Mejdžor, kancelar Nemačke Helmut Kol i premijer Španije Felipe Gonsales.

Ana_ana · 15.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 15. decembar

1675. - Umro je Jan Vermer van Delft, holandski slikar, intimist. Majstor u slikanju svetla, izradio je svega oko 40 slika, ali se ubraja u najveće umetnike sveta. Pretežno je radio figure u enterijeru. Matematička tačnost kompozicionih kretanja, blistav plemeniti kolorit dragocenih odnosa, svetlost i prostor koji obavija svaki predmet, oduhovljen slikarskom materijalizacijom, prevode poetsku ozarenost tihog spokojstva malog čoveka i njegove svakodnevice, otkrivajući je kao fragment univerzalne harmonije. Dela: "Žena s pismom", "Čas muzike", "Devojka sa đerdanom", "U ateljeu" i svega dva pejzaža, među najlepšima u evropskom slikarstvu - "Pogled na Delft" i "Uličica u Delftu".

1801. - Dahije su ubile beogradskog valiju Hadži Mustafa-pašu i potom zavele strahovladu u Beogradskom pašaluku, što je 1804. izazvalo Prvi srpski ustanak.

1832. - Rođen je Aleksandar Gistav Ajfel, francuski inženjer koji je konstruisao veći broj gvozdenih mostova i čuvenu Ajfelovu kulu u Parizu (za svetsku izložbu 1889.) visoku 320 metara, čelične konstrukcije.

1854. - U Filadelfiji je upotrebljena prva mašina za čišćenje ulica.

1891. - Amerikanac Džejms Najsmit izmislio je novu igru - košarku. Košarka je zamišljena kao sportska igra između dve ekipe sa po 12 igrača, od kojih u igri učestvuje samo pet. Tokom cele utakmice, koja traje dva puta po 20 minuta efektivne igre, dozvoljava se neograničena zamena igrača. Cilj je ubaciti loptu u protivnički koš. Prvo američko prvenstvo u košarci održano je 1897. godine, a prva međunarodna utakmica u Ervopi 1919, između Francuske i Italije. Kod nas se košarka prvi put pojavila 1923. godine preko izaslanika Crvenog krsta, Amerikanca Vilijama Vilanda, ali se razvila tek posle Drugog svetskog rata.

1904. - Upućen je prvi poziv hitnoj pomoći u Beogradu. Srpsko lekarsko društvo je posle jedne saobraćajne nesreće odlučilo da u Beogradu organizuje "stalno dežurstvo lekara koji će u svako doba dana i noći ići kolima da ukazuju prvu i najpotrebniju pomoć".

1914. - Oslobađanjem Beograda u Prvom svetskom ratu završena je Kolubarska bitka. Srpska vojska je u kontranapadu proterala austrougarske trupe koje su 28. jula 1914. napale Srbiju i uvukle čovečanstvo u svetski rat. Pobeda srpskih vojnika nad agresorskom armijom, za koju velika zasluga pripada komandantu Prve armije, generalu Živojinu Mišiću, unapređenom posle jednomesečne bitke u čin vojvode, podigla je ugled Srbije među saveznicima i učvrstila samopouzdanje srpske vojske i naroda.

1939. - U Atlanti je održana premijera filma "Prohujalo sa vihorom", ekranizacija istoimenog romana Margaret Mičel o istoriji američkog građanskog rata sa stanovišta buržoazije sa Juga.

1964. - Kanada je usvojila svoju zvaničnu zastavu sa listom javora.

1995. - Posle 36 godina zabrane, časopis "Playboy" ponovo se pojavio u slobodnoj prodaji u Irskoj.

1996. - Sudskom presudom potvrđena je pobeda opozicione koalicije "Zajedno" u Nišu, u drugom krugu izbora za lokalne organe uprave održanog 17. novembra 1996.

Ana_ana · 16.12.2009

Dogodilo se na današnji dan - 16. decembar

1770. - U Bonu je rođen Ludvig van Betoven, nemački kompozitor, najistaknutiji i najuniverzalniji stvaralac u istoriji muzike. Stvaralaštvo mu predstavlja i ujedinjuje poslednje etape klasičnog stila i prve klice romantizma, što se naročito ogleda u simfonijama i klavirskim sonatama. Komponovao je devet simfonija (deveta sa horom na tekst Šilerove "Ode radosti"), klavirske sonate (neke poznate i pod pojedinačnim nazivima "Appassionata", "Mondschein", "Pathetique"), koncerte za klavir i orkestar, gudačke kvartete...

1775. - Rođena je Džejn Ostin, engleska romansijerka. Realistički je slikala obične vidove života provincijske Engleske, uzimajući likove iz tzv. više srednje klase. Zapleti njenih romana su jednostavni, dijalog je vešto vođen, a ima i humora i ironije. Najvažnija dela: "Razum i osećajnost", "Gordost i predrasude", "Mansfildski park", "Ema"...

1818. - Rođen je srpski pisac i diplomata Matija Ban, član Srpske kraljevske akademije, profesor beogradskog Liceja i šef presbiroa u vreme kneza Aleksandra Karađorđevića. Dela: drame "Smrt Uroša V", "Kralj Vukašin".

1859. - Umro je Vilhelm Grim, nemački književnik, germanist. Sa bratom Jakobom dao je zbirku "Dečje i domaće bajke braće Grim", izdao je i objasnio mnoge srednjovisokonemačke tekstove, izdao "Nemačke junačke bajke"... Grimove bajke prevedene su na sve jezike sveta i postale su duhovna svojina čovečanstva.

1913. - Čarli Čaplin je započeo svoju filmsku karijeru u Keystone-u.

1915. - Albert Ajnštajn je objavio svoje "Osnove opšte teorije relativnosti".

1931. - Umro je srpski istoričar i sveštenik Dimitrije Ruvarac, član Srpske kraljevske akademije, bibliotekar patrijaršijske biblioteke u Sremskim Karlovcima. Proučavao je političku, crkvenu i književnu istoriju, posebno vojvođansku. Uređivao je "Arhiv za istoriju Srpske pravoslavne karlovačke mitropolije". Dela: "Postanak i razvitak srpske crkveno-narodne avtonomije", "Srpska Mitropolija karlovačka oko polovine XVIII veka", "Istorija Arh. Mitr. Patrijarške Biblioteke".

1934. - Pušten je u saobraćaj prvi beogradski drumski most preko Save, nazvan Zemunski most kralja Aleksandra I, koji je dignut u vazduh u aprilu 1941, ubrzo po napadu nacističke Nemačke na Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu. S potpornih zidova s obe strane mosta komunistički režim je u proleće 1947. uklonio kamene reljefe s grbovima Kraljevine Jugoslavije. Na mestu srušenog visećeg mosta, 1957. je podignut most nezvanično nazvan Brankov most, najverovatnije prema nazivu ulice čiji je most produžetak.

1942. - Vrhovna komanda nacističke Nemačke je u Drugom svetskom ratu izdala direktivu za borbu protiv partizana u kojoj je, suprotno odredbama Ženevske konvencije, jedinicama naređeno da upotrebe sva sredstva, čak i prema ženama i deci, i da zbog toga nijedan nemački vojnik ne sme da bude pozvan na odgovornost.

1944. - Otpočela je i odigravala se do 31. januara 1945. ardenska protivofanziva, kao neuspešan pokušaj Nemaca na Zapadnom frontu da protivofanzivom preko Ardena razbiju razvučene snage VIII američkog korpusa i time spasu ugroženu Rursku oblast i izmene nepovoljan tok ratnih događaja. U ovoj protivofanzivi Nemci su izgubili oko 220.000, a saveznici oko 77.000 ljudi.

1953. - Predsednik Ajzenhauer održao je prvu pres-konferenciju u Beloj kući kojoj je prisustvovalo 160 novinara.

1962. - Održana je premijera filma "Lorens od Arabije".