Na današnji dan

[Mr Price]

Da dodam i ja, ako smem

........................

 

[Mihajlo]

1066. U Vestminsterskoj katedrali u Londonu normanski vojvoda Vilijam I Osvajač krunisan za kralja Engleske, pošto je kod Hestingsa potukao vojsku Harolda II, poslednjeg saksonskog kralja. 1070, kada je Vilijam osvojio celu zemlju, Normani počeli da se stapaju s pokorenim Anglosasima u englesku naciju.

1745. U Drezdenu potpisan mirovni ugovor kojim je okončan Šleski rat Austrije i Prusije.

1914. U Prvom svetskom ratu na Zapadnom frontu stupilo na snagu nezvanično božićno primirje, kada su dve grupe vojnika, britanskih i nemačkih, obustavile paljbu, izašle iz rovova i srele se na ničijoj zemlji.

1918. Rođen egipatski državnik Anvar el Sadat, predsednik Egipta od oktobra 1970. do oktobra 1981, kad su ga na vojnoj paradi u Kairu ubili protivnici sklapanja mira sa Izraelom. Jedan od protagonista trojnog sporazuma SAD-Izrael-Egipat u Kejmp Dejvidu 1977. i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1978, koju je podelio s premijerom Izraela Menahemom Beginom.

1941. Japanska armija u Drugom svetskom ratu okupirala Hongkong posle 17 dana opsade.

1942. Nemci u Beogradu streljali srpskog kompozitora, dirigenta i muzikologa Vojislava Vučkovića. Bio profesor Muzičke škole "Stanković" i dirigent Beogradske filharmonije, saradnik mnogih listova i časopisa, jedan od pokretača i glavnih urednika "Nedeljnih informativnih novina".

1979. Sovjetske trupe ušle u Avganistan, u prvoj vojnoj intervenciji SSSR-a van Varšavskog pakta, da bi podržale vladu Babraka Karmala. U ratu, iz kog se povukao posle 10 godina, SSSR izgubio 27.000 vojnika.

2001. Više od 540 osoba poginulo u sukobima pobunjenika i vojske Burundija tokom zauzimanja pobunjeničkog utočišta u šumi Tenga, blizu prestonice Budžumbure.

2003. U pokušaju ubistva predsednika Pakistana Perveza Mušarafa u Ravalpindiju najmanje 14 prolaznika poginulo, a 46 povređeno.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 26. decembar
​

1716. - Rođen je Tomas Grej, engleski pesnik klasicističke škole, iako ga ljubav prema prirodi, dubina osećanja i simpatija prema običnom čoveku, kojima je prožeta njegova poezija, čine pretečom romantizma. Pesme mu se odlikuju savršenošću forme, te stoga, iako je napisao vrlo malo, zauzima visoko mesto u istoriji engleske poezije, a njegova "Elegija napisana na seoskom groblju" smatra se jednom od najlepših poema na engleskom jeziku. Njegovu romantičnu pesmu "Bard" prepevao je Zmaj. Umro je 1771. godine.

1854. - U Bufalu je prvi put izložena pulpa (drvena masa) za izradu papira.

1878. - U Filadelfiji je prvi put jedna američka prodavnica osvetljena električnim sijalicama.

1908. - Džek Džonson je postao prvi crnac koji je osvojio titulu svetskog šampiona teške kategorije u boksu, kada je u 14. rundi nokautirao kanađanina Tomija Burnsa, na svetskom prvenstvu u Australiji. Džonson je titulu držao do 1915. godine.

1924. - Legendarna američka glumica Džudi Garland debitovala je u svetu šou biznisa.

1925. - U Turskoj je prihvaćen gregorijanski kalendar.

1944. - "Staklena menažerija", komad Tenesi Vilijamsa, premijerno je izveden u Čikagu.

1990. - Gari Kasparov je pobedio Anatolija Karpova i zadržao titulu prvaka sveta u šahu.

1991. - Pištolj Džeka Rubija kojim je ubijen Hari Li Osvald (atentator na predsednika Kenedija) prodat je na aukciji za 220.000 dolara.

 

[Mihajlo]

26. decembar

1805. Francuska i Austrija u Požunu, današnjoj Bratislavi, potpisale mirovni ugovor posle Napoleonove pobede u bici kod Austerlica, kojim je Francuska dobila Veneciju, Istru bez Trsta, Dalmaciju i Boku Kotorsku i učvrstila poziciju u Evropi. Odredbe sporazuma poništene 1814. na Bečkom kongresu.

1825. U Sankt Peterburgu, na dan polaganja zakletve novom caru Nikolaju I, izbila pobuna dekabrista, protivnika carizma u Rusiji.

1890. Umro nemački arheolog Hajnrih Šliman. 1868. otkrio Troju, koristeći se podacima iz Homerovih spevova "Ilijada" i "Odiseja". Otkrio i Mikenu, Orhomen i Tirint, utrošivši na arheološka iskopavanja ceo imetak u mladosti stečen trgovinom.

1893. Rođen kineski revolucionar i državnik Mao Ce Tung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine. 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu i do smrti, 1976, bio njen neprikosnoveni lider. Njegove misli i ideje objavljeni u "Crvenoj knjižici". 1966. pokrenuo Veliku proletersku kulturnu revoluciju tokom koje je smenjeno mnogo partijskih funkcionera, među njima njegovi najbliži saradnici.

1898. Pjer i Marija Kiri otkrili prvi radioaktivni hemijski element i nazvali ga radijum.

1922. Vođa Oktobarske revolucije Vladimir Ilič Lenjin završio prvi deo svog "Pisma kongresu", kasnije poznatog kao "Lenjinov testament", u kom je pozvao komuniste da sačuvaju jedinstvo partije i predložio reforme. U drugom delu testamenta, koji je napisao 4. januara 1923, Lenjin sugerisao da Staljin bude smenjen sa mesta generalnog sekretara Komunističke partije.

1941. Suočen s napredovanjem japanskih snaga ka Manili, u Drugom svetskom ratu, američki general Daglas Makartur proglasio filipinsku prestonicu otvorenim gradom. Uprkos tome, u Manili 1941, 1942. i 1945. vođene teške borbe japanskih i jedinica SAD tokom kojih su srušeni mnogi delovi grada.

1943. Britanska mornarica u Drugom svetskom ratu potopila Šarnhorst, poslednji veliki nemački bojni brod.

1971. U znak protesta zbog angažovanja SAD u Vijetnamu, 16 američkih ratnih vetarana Vijetnamskog rata zauzelo Kip slobode u njujorškoj luci.

1972. Umro Hari Truman, predsednik SAD od 1945. do 1953. Za predsednika izabran posle smrti Frenklina Ruzvelta. Učesnik Potsdamske konferencije. U avgustu 1945. po njegovom nalogu na Japan bačena atomska bomba. 1947. uveo doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim revolucionarnim pokretima; administracija SAD iste godine sačinila plan o posleratnoj obnovi Evrope, Maršalov plan. Doneo zakon protiv radničkih sindikata i osnovao Komisiju za ispitivanje antiameričke delatnosti, čiji se rad pretvorio u tzv. lov na veštice, kasnije nazvan makartizam. Uveo SAD u rat s Korejom.

1975. Letom na liniji Moskva-Alma Ata, tupoljev-144 postao prvi supersonični avion u svetu u redovnom saobraćaju.

1989. Rumunski Front nacionalnog spasa imenovao novu vladu s Jonom Ilijeskuom na čelu, dan posle pogubljenja svrgnutog predsednika Nikolaja Čaušeskua.

1990. Skupština Slovenije proglasila samostalnost te republike posle referenduma, 23. decembra, a na kom se 86 odsto glasača izjasnilo za nezavisnu slovenačku državu.

1991. U Alžiru održani prvi višepartijski parlamentarni izbori od sticanja nezavisnosti od Francuske 1962.

1994. Napadom komandosa na otet francuski putnički avion na aerodromu u Marseju oslobođeno 239 putnika i članova posade koje su islamski teroristi držali kao taoce posle otmice 24. decembra u Alžiru. Komandosi ubili svu četvoricu terorista.

1998. Bivši lideri Crvenih Kmera Kije Sampan i Nuon Čea predali se Vladi Kambodže. Za vreme režima Crvenih Kmera sredinom sedamdesetih godina XX veka u Kambodži ubijeno ili umrlo od gladi i bolesti 1,7 miliona ljudi.

1998. Srpske snage bezbednosti na Kosovu počele napad na području mesta Podujevo, posle ubistva Srbina u selu Obrandže.

2004. U naletu cunamija posle zemljotresa jačine devet stepeni Rihterove skale, nedaleko od indonežanskog ostrva Sumatre, stradalo više od 300.000 ljudi u Maleziji, Indiji, Bangladešu, Šri Lanki, Tajlandu, Indoneziji, Maldivima, Somaliji, Tanzaniji, Sajšelima, Mjanmaru, Keniji i Madagaskaru.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 27. decembar
​

1822. - Rođen je Luj Paster, francuski biolog i fiziološki hemičar, jedan od najznačajnijih naučnih radnika u medicini. Prvi je nepobitno dokazao da u našem dobu ne postoji samozačeće najnižih živih bića kao što su bakterije, gljivice... Dokazao je da bakterije izazivaju zarazne bolesti, pronašao je vakcinu protiv besnila, antraksa i crvenog vetra, uveo pasterizovanje, a zahvaljujući njegovim radovima stvorena je aseptika, tj. tehnika dezinfekcije.

1882. - U Beogradu je objavljen sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa Srbije i SAD. U skupštini je pročitan ukaz kneza Milana Obrenovića o odobrenju Trgovinskog sporazuma i Konzularne konvencije dveju zemalja. Konvencija je štitila prava građana dveju država, što je posebno koristilo srpskim iseljenicima u SAD. Sporazum je obezbedio građanima dveju zemalja slobodan ulaz, kretanje i boravak na bilo kom delu teritorije druge zemlje i obavljanje poslova uz ličnu i imovinsku zaštitu, na isti način kao i građanima "najpovlašćenije nacije".

1901. - Rođena je Marlen Ditrih (pravo ime Maria von Losch), glumica nemačkog porekla, najtipičniji primer filmskog vampa. Stekla je mesto u istoriji filma ulogom u Šternbergovom "Plavom anđelu". Ostali filmovi: "Maroko", "Šangaj-ekspres", "Kismet"...

1937. - Nemačke imigracione vlasti zabranile su bez objašnjenja ulazak u Nemačku Huanu Karlosu Zabali, argentinskom maratoncu, osvajaču zlatne olimpijske medalje iz 1932.

1941. - Sporazumom o tome da bugarska fašistička armija okupira istočnu Srbiju, u Sofiji su u Drugom svetskom ratu završeni nemačko-bugarski pregovori. Bugarske okupatorske trupe su na osnovu tog sporazuma ubrzo zaposele Niški, Moravski, Kruševački i Zaječarski okrug i otpočele - kao i u Prvom svetskom ratu - teror nad srpskim civilima u ime velikobugarskog sna o "Bugar-Moravi" u sastavu Bugarske. Srpski narod je odgovorio oružanim otporom dok okupatori nisu izbačeni iz zemlje.

1978. - Španski kralj Huan Karlos ratifikovao je prvi demokratski ustav u Španiji u prethodnih 50 godina.

1981. - Hokejaš Vejn Gretski ušao je u istoriju NHL lige kao igrač koji je najbrže postigao svoj stoti gol na samo 38 odigranih utakmica.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 28. decembar
​

1065. - U Londonu je otvorena Vestminsterska opatija.

1849. - M Jolly-Bellin je otkrio hemijsko čišćenje kada je slučajno prevrnuo lampu sa terpentinom i uljem na svoje odelo i video efekat čišćenja.

1856. - Rođen je Vudro Vilson (Woodrow Wilson), političar i državnik SAD, jedan od vođa Demokratske stranke. Kao predsednik SAD (1913-21), oštro je istupao protiv latinoameričkih država. Uveo je SAD u Prvi svetski rat, a 1918. je objavio "Četrnaest tačaka" u kojima je izneo načela za uspostavljanje svetskog mira. Dobio je Nobelovu nagradu za mir 1919. godine, a umro je pet godina kasnije.

1895. - U Parizu je otvoren prvi bioskop. Braća Ogist i Luj Limijer održali su prvu filmsku predstavu na svetu. Oko 30-tak ljudi je platilo da pogleda kratke filmove u kojima je prikazivan običan život francuskih građana - hranjenje bebe, vojnike koji marširaju, igranje karata i sl. Jedan od filmova koji je prikazivao lokomotivu koja ulazi u stanicu izazvao je paniku među gledaocima koji su pomislili da ide na njih.

1897. - Održana je premijera komada Edmona Rostana "Sirano de Beržerak" u Parizu.

1908. - U južnoj Italiji je bio epicentar najdestruktivnijeg zemljotresa u istoriji Evrope koji je sravnio sa zemljom gradove Mesinu na Siciliji i Ređo di Kalabrija. U ovom zemljotresu je poginulo oko 100.000 ljudi.

1959. - U Vinči kod Beograda pušten je u rad prvi nuklearni reaktor u Jugoslaviji, što je omogućilo domaću proizvodnju radioizotopa koji se koriste u medicini, industriji, poljoprivredi i istraživačkim institucijama.

1989. - Aleksandar Dubček, bivši čehoslovački lider i tvorac "Praškog proleća", izabran je za predsedavajućeg, novog, višepartijskog Čehoslovačkog parlamenta. To je bila prva Dubčekova javna funkcija od kako je izbačen iz Komunističke partije 1970. godine.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 29. decembar
​

1782. - Samjuel Sterns (Samuel Stearns) objavio je prvi nautički almanah u SAD-u.

1800. - Rođen je Čarls Gudjir (Charles Goodyear), američki pronalazač. Godine 1839. otkrio je proces vulkanizacije kaučuka koji je doprineo brzom razvoju industrije kaučuka (gume). Umro je 1860. godine.

1835. - Umro je srpski guslar i pesnik Filip Višnjić, Srbin iz Bosne, "Homer srpske epske književnosti". Slep od osme godine, rano je počeo da uz gusle stvara prelepe pesme o borbama za oslobođenje od Turaka, krstareći balkanskim krajevima od Temišvara do Skadra, od Banjaluke do Smedereva. Priključio se 1809. Prvom srpskom ustanku i postao "pesnik bune". Posle sloma ustanka 1813, prešao je u Srem i nastanio se u selu Grk (sadašnje Višnjićevo), u kojem je ostao do smrti. U Sremu je 1815. upoznao Vuka Karadžića, koji je zapisao mnoge njegove pesme, uključujući "Početak bune na dahije", "Boj na Mišaru", "Knez Ivo Knežević", "Smrt Marka Kraljevića".

1920. - Vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca Obznanom je zabranila Komunističku partiju Jugoslavije, prokomunističke sindikate i Savez komunističke omladine Jugoslavije. Na izborima održanim ranije 1920. komunisti su osvojili 58 mandata u parlamentu i bili treća politička stranka u zemlji.

1921. - Rođen je srpski pisac Dobrosav Ćosić, poznat kao Dobrica Ćosić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, prvi predsednik Savezne Republike Jugoslavije, učesnik Narodnooslobodilačkog rata od 1941. Iz političkog života izopšten je kad je u maju 1968. javno progovorio o progonima Srba na Kosovu i Metohiji. Za predsednika Jugoslavije izabran je 15. juna 1992, ali mu je Savezna skupština izglasala nepoverenje 2. juna 1993, pre isteka mandata, uz nedokazanu optužbu da je prekršio Ustav. Prvim romanom, "Daleko je sunce", objavljenim 1951, predstavio se kao pisac strasno zainteresovan za revoluciju u njenom humanom, složenom vidu. U literaturu je na velika vrata ušao romanom "Koreni", u kojem je - opisujući selo i prve izdanke građanstva obrenovićevske Srbije - ispoljio moćan talenat za poniranje u najdublje slojeve ljudske psihe. U romanu "Deobe" prikazao je dramsko-psihološku panoramu srbijanskog seljaštva u Drugom svetskom ratu i zlu kob podela na partizane i četnike, koje su prolazile ne samo kroz porodice nego i kroz pojedine ličnosti. Roman "Vreme smrti", velika freska srpskog društva uoči i u vreme Prvog svetskog rata, poslužio je ideološkim čistuncima da, na podsticaj političkih moćnika, "utvrde" reputaciju Ćosića kao srpskog nacionaliste, čak šoviniste, ali je za većinu poštovalaca njegovog dela tim romanom postao "patrijarh srpske književnosti", a trilogija "Vreme zla" ("Grešnik", "Otpadnik", "Vernik") učvrstila je njegov status disidenta stečen za vreme režima Josipa Broza. Knjiga "Prizori Miće Popovića" svedoči o razvoju i slikarstvu Miodraga Popovića i širokom krugu njegovih prijatelja, mahom najistaknutijih srpskih antirežimskih intelektualaca. Ostala dela: roman "Vreme vlasti", knjiga članaka "Sedam dana u Budimpešti", eseji "Akcija", "Moć i strepnje", "Odgovornosti", "Stvarno i moguće".

1982. - Na Jamajci su izašle poštanske markice sa likom rege muzičara Boba Marlija.

1984. - Umro je srpski pisac Gvido Tartalja, u kom su pojedini književni kritičari videli Zmaja savremene književnosti za decu. Objavio je više od 30 knjiga, a na mnoge njegove pesme komponovana je muzika za dečje horove. Diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu. Dela: zbirke pesama "Pesma i grad", "Lirika", "Začarani krug", "Srmena u gradu ptica", "Pesme", pesme za decu "Oživela crtanka", "Šta meseci pričaju", "Od oblaka do maslačka", "Dedin šešir i vetar", "Gusarska družina", "Prvi let".

1989. - Vaclav Havel postao je predsednik Čehoslovačke.

1989. - Hokejaš Vejn Gretski i teniserka Martina Navratilova proglašeni su sportistima decenije od strane Associated Press-a.

1992. - Skupština Savezne Republike Jugoslavije izglasala je nepoverenje prvoj vladi SRJ Milana Panića, koja je zapala u krizu mesec dana pre toga, kad su iz nje istupila tri ministra iz Srbije. Za vršioca dužnosti premijera imenovan je potpredsednik vlade Radoje Kontić.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 30. decembar
​

1864. - Rođen je srpski slikar Marko Murat, osnivač Umetničke zanatske škole u Beogradu, koji je počeo kao realista, ali se kasnije približio impresionistima. Slikarsku akademiju završio je u Minhenu. U srpsko slikarstvo uneo je nova umetnička shvatanja i razvio interesovanje za probleme svetlosti. Snažno je uticao na stvaranje slikarske Beogradske škole. Slikao je portrete, istorijske kompozicije, predele. Njegova najznačajnija dela nalaze se u Narodnom muzeju u Beogradu: "Doček cara Dušana u Dubrovniku", "Proleće", "Cveti", "Konavoka", "Dum Ante", "Dubrovnik".

1865. - U Bombaju je rođen Radjard Kipling, engleski književnik. Objavio je veliki broj knjiga pesama, pripovedaka i romana. Iako je rado pisao o deci i za decu ("Izistinske priče", 1902), kao i priče o životinjama ("Knjiga o džungli", 1894/95), on je prevashodno pesnik "britanskog imperijalizma". Teme njegovih pripovedaka i romana najčešće su iz angloindijskog društvenog života ("Kim", 1901) i britanske trgovačke i ratne mornarice. Dobio je 1907. godine Nobelovu nagradu za književnost.

1906. - Iran je postao ustavna monarhija.

1916. - Ruski plemići, monarhisti, predvođeni knezom Jusufovim, ubili su Grigorija Raspućina, samozvanog proroka, zbog štetnog uticaja koji je imao na rusku carsku porodicu. Raspućin je rođen 1872. godine i u mladosti je bio konjokradica. Godine 1905. došao je u Petrograd i preko sujeverne i razvratne aristokratije dospeo na carski dvor dve godine kasnije. Vršio je veliki uticaj na poslednjeg ruskog cara Nikolaja, a naročito na caricu. Njegov štetan uticaj pokazao se u Prvom svetskom ratu, kada je, okružen nemačkim agentima i aferašima, uticao na smenjivanje i postavljanje vojnih zapovednika i ministara.

1922. - Na Lenjinov predlog obrazovana je savezna ili federativna sovjetska socijalistička država pod nazivom Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika (SSSR), kao socijalistička država radnika i seljaka sa glavnim gradom Moskvom.

1965. - Ferdinand Markos inaugurisan je za predsednika Filipina.

1974. - Grupa Bitlsi zvanično se raspala.

1988. - Jugoslovenski premijer Branko Mikulić i njegova vlada podneli su ostavku na talasu rastućih kritika zbog grešaka, posebno zbog evidentnog neuspeha Vlade da savlada ekonomsku krizu.

1993. - Vatikan je priznao državu Izrael.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 31. decembar
​

- Večeras najveći deo čovečanstva dočekuje Novu godinu. Proslavljanje Nove godine, prema antičkim piscima, potiče od svetkovine rođenja Sunca, a gašenje i paljenje svetla u ponoć podseća na običaj starih Egipćana da u pola noći najave dolazak svetlosti. Stari Persijanci Novu godinu su proslavljali darujući jedni drugima jaja, a Rimljani skupocene poklone. Kao početak Nove godine, 1. januar počeo je da se proslavlja u vreme vladavine rimskog državnika Julija Cezara, a kasnije su to prihvatili i hrišćani. Neki narodi, naročito u Aziji i Africi, Novu godinu ne dočekuju na dan prihvaćen u najvećem delu sveta. Doček Nove godine u sadašnjem smislu kod nas ranije nije postojao. Mladići obučeni u narodnu nošnju obilazili su kuće i pesmom čestitali ukućanima Novu godinu.

1781. - Otvorena je prva banka u SAD-u ("Bank of North America").

1845. - Rođen je srpski državnik Nikola Pašić, jedan od osnivača Radikalne stranke 1881. i njen vođa, tvorac Vidovdanskog ustava 1921, prvog ustava Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Kao student Ciriškog politehnikuma u Švajcarskoj, prišao je socijalistima i prihvatio ideje Svetozara Markovića i njegovog pokreta protiv apsolutističke vladavine dinastije Obrenović. Po povratku u Srbiju, uređivao je socijalistički list "Oslobođenje", a 1878. izabran je u parlament, u kojem se kao opozicioni vođa borio protiv autoritarnog režima Milana Obrenovića, zalažući se za uspostavljanje parlamentarne demokratije. Posle gušenja Timočke bune 1883, koju su u zaječarskom kraju podstakli radikali, emigrirao je i u odsustvu je osuđen na smrt, a kad se kralj Milan 1888. pomirio s radikalima, odlučujuće je doprineo da Srbija dobije veoma liberalan ustav. Ubrzo po abdikaciji kralja Milana u korist sina Aleksandra 1889, postao je predsednik parlamenta, a 1891. premijer. Dominantnu političku poziciju u Srbiji učvrstio je posle dolaska na vlast kralja Petra I Karađorđevića 1903. Premijer je ponovo postao 1904. i potom je još tri puta formirao srpsku vladu, a posle Prvog svetskog rata bio je triput i predsednik vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i uticao je na ključne istorijske događaje. Odlučno se odupro pokušajima Austro-Ugarske da potčini Srbiju, učestvovao je u stvaranju Balkanskog saveza uperenog protiv Otomanskog carstva i bio odan pristalica carske Rusije. Kao premijer i šef diplomatije, predvodio je Srbiju u pobedonosnim balkanskim ratovima 1912. i 1913. i u Prvom Svetskom ratu od 1914. do 1918. Imao je istaknutu ulogu u stvaranju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, koju je posle rata zastupao 1919. na Versajskoj mirovnoj konferenciji.

1857. - Kraljica Viktorija proglasila je Otavu za novi glavni grad Kanade.
1879. - Tomas Edison priredio je prvu javnu demonstraciju svog novog pronalaska - električne lampe sa ugljenim vlaknom.

1911. - Marija Kiri, profesor fizike i direktor Instituta za radijum u Parizu, dobila je svoju drugu Nobelovu nagradu, ovoga puta za hemiju. Prvu nagradu dobila je 1903. godine, zajedno sa svojim suprugom Pjerom Kirijem, za fiziku.

1935. - Čarls Darou (Charles Darrow) patentirao je društevnu igru "monopol".

1968. - Sovjetski Savez testirao je TU-144 supersonični avion, nekoliko meseci pre anglo-francuskog "konkorda". TU-144 bio je tako sličan "konkordu" da ga je zapadna štampa prozvala "konkordski".

1971. - Televizija Beograd, na prostoru nekadašnje Jugoslavije, emitovala je televizijski program u boji, iz Studija 3 u Aberdarevoj ulici. Time je počeo sa radom Drugi program Televizije Beograd i pojavila se televizija u boji.
1984. - Radživ Gandi postao je premijer Indije nakon smrti svoje majke Indire Gandi.

1997. - Kompanija Microsoft kupila je Hotmail e-mail servis.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 1. januar

​

Nova godina je danas prvo stigla na azijsku stranu Beringovog moreuza, koji odvaja Aziju od Amerike, jer je tamo vreme 12 časova ispred griničkog vremena. Na Aljasci, međutim, koja takođe izlazi na Beringov moreuz, časovnici zaostaju 12 časova za griničkim vremenom. Tako ljudi s dve strane moreuza, dugačkog samo 86 kilometara, imaju različite dane u sedmici. Da bi zbog toga bile izbegnute razne greške u praksi, međunarodnim dogovorom uspostavljena je takozvana linija promene datuma. Ona se približno poklapa s osnovnim meridijanom. Linija prolazi između Azije i Amerike duž Beringovog moreuza i proteže se ka jugu, presecajući Tihi okean.

404. - U Rimu su održane poslednje borbe gladijatora. Gladijatori su obično bili robovi, zločinci ili najmljeni slobodni ljudi. Pre igre, prošetali bi celom arenom, pokazivali oružje onome ko je igru davao, zatim bi nastupila predigra sa tupim, a na kraju borba sa pravim oružjem. Ubijenog gladijatora mrtvonoše bi pod obrazinom Merkurija odnele u mrtvačku odaju. Pobednik bi dobio palmovu grančicu ili zlatnik kao nagradu, a ponekad i slobodu. Bilo je borbi i sa zverima. Zveri su dražene ili jedna na drugu ili na naoružane gladijatore.

1502. - Portugalski moreplovci iskrcali su se u zalivu Guanabara u Brazilu i, misleći da su na ušću reke, toj reci dali ime reka Januara, tj. Rio de Ženeiro.

1700. - Protestantska zapadna Evropa (izuzev Engleske) usvojila je Gregorijanski kalendar.

1801. - Irska i Velika Britanija (Engleska i Škotska) formirale su Ujedinjeno Kraljevstvo.

1808. - Američki kongres zabranio je uvoz robova.

1880. - U Srbiji su uvedene obavezne metarske mere i zvanično su prestale da važe mere poput aršina, lakta, pedlja. Merna jedinica za dužinu postao je metar, podeljen na decimetre, santimetre i milimetre.

1915. - Rođen je srpski pisac Branko Ćopić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, nadahnuti pripovedač, tvorac zanimljivih i upečatljivih likova i događaja, koji je pisao svežim, sočnim i slikovitim jezikom. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. U Narodnooslobodilačkom ratu učestvovao je od 1941. Počeo je da piše kao đak Učiteljske škole i pre Drugog svetskog rata objavio je zbirke pripovedaka "Pod Grmečom", "Borci i bjegunci" i "Planinci". Njegova prozna dela prožeta su lirikom, živopisnim realističkim slikanjem života na selu, poznavanjem mentaliteta i psihologije ljudi Grmeča i Podgrmečja, njegovog zavičaja, vedrinom i vitalnošću duha. Napisao je veći broj knjiga za decu: "Bojna lira pionira", "Put u vedrinu", priče "U svetu leptirova i medveda", "Bosonogo đetinjstvo", zbirke pesama "Ognjeno rađanje domovine", "Ratnikovo proljeće". Poslednjom zbirkom pripovedaka, "Bašta sljezove boje", za koju je dobio Njegoševu nagradu, vedri, čak vetropirasti Ćopić, kako su ga mnogi doživljavali, predstavio se kao pisac izuzetne misaonosti i stila, ali i kao razočarani čovek obuzet melahnolijom i sumornim slutnjama, posebno u uvodu knjige u kojem piše o strepnji od "crnih konjanika" - ubica španskog pesnika Garsije Federika Lorke (Federico Garcia Lorca). To kao da je nagovestilo njegovo samoubistvo 1984. u Beogradu. Ostala dela: romani "Prolom", "Gluvi barut", "Ne tuguj, bronzana stražo", "Osma ofanziva", zbirke pripovedaka "Rosa na bajonetima", "Surova škola", "Doživljaji Nikoletine Bursaća".

1863. - Rođen je Pjer de Kuberten, idejni i organizacioni tvorac prvih savremenih olimpijskih igara po ugledu na stare grčke olimpijade. Njegovim nastojanjem, organizovane su Prve olimpijske igre Atini 1896. godine.

1946. - Mokli (Mauchly) i Ekert (Eckert) završili su prvi američki kompjuter pod nazivom ENIAC.

1993. - Čehoslovačka se raspala na Češku i Slovačku.

1999. - Švedska je usvojila zakon koji krivičnim delom smatra kupovinu, ali ne i prodaju, seksualnih usluga, čime je ulična prostitucija u Stokholmu smanjena za više od dve trećine.