- Učlanjen(a)
- 22.07.2016
- Poruka
- 11.465
O Crkvi bosanskoj
Problematika Crkve bosanske ide u onaj niz pitanja iz naše srednjovjekovne bosanske povijesti, koja su do danas sačuvala svoju aktualnost, privlačnost i zanimljivost, pa je tijekom proteklog 140-godišnjeg razdoblja imala svoje istraživače koji su objavljivali postignute rezultate, što je za posljedicu imalo opsežnu stručnu literaturu različite upotrebne vrijednost. Današnji istraživači se nalaze u puno povoljnijem položaju kad pristupaju izučavanju bosanskog krivovjerja, jer se solidno mogu osloniti na radove svojih prethodnika.
Govoreći općenito o Crkvi bosanskoj može se s punim pravom reći da je ona pripadala dualističkom pokretu rasprostranjenom na velikom prostoru od Male Azije, preko Balkana i Italije do južne Francuske i srednje Evrope. Dugo je u stručnoj literaturi ostao problematičan naziv za njezine vjernike, koje su nazivali “mrsnim ljudima”, danas prevladava mišljenje da bi ispravan naziv glasio mirski ljudi. Ta crkvena organizacija bila je na udaru službenih crkava, Katoličke i Pravoslavne.
Što se tiče određivanja njezina vjerskog učenja u mjerodavnim krugovima Katoličke crkve isticano je uglavnom da su krstjani slijedili manihejske zablude, ali to nije smetalo njihovim katoličkim suvremenicima u različitim sredinama da ih nazivaju posebnim imenima. Tako se u krugu najviših predstavnika Katoličke crkve, u Rimskoj kuriji, sljedbenici bosanskog krivovjerja najčešće nazivaju manihejcima, a susjedni su ih Dubrovčani dosljedno nazivali patarenima. Ni u krugovima pravoslavnog kršćanstva nazivlje nije bilo jedinstveno i dosljedno, nego se, s obzirom na vrijeme i prostor, razlikovalo, što je za posljedicu imalo upotrebu naziva kutugeri, bogomili i babuni. Postojeće terminološko šarenilo u osnovi nije izražavalo karakter vjerskog učenja krstjana, nego ustaljenu praksu dotičnih sredina da se neki od tih naziva upotrijebi za sljedbenike dualističkog usmjerenja u Bosni. Idući tim tragom, Crkva bosanska je pripadala dualističkom pokretu, kojega su pripadnici u različitim krajevima nazivani posebnim imenima, uglavnom u sinonimnom smislu. (Pejo Ćošković, Crkva bosanska u XV. stoljeću)
Ali ni jedan stećak sa gnostičkim simbolima ili spis njihov ne mogu da nađu. Sve što su pronašli i pročitali nema ništa gnsotičko. Stereotip je u tome što o njima pišu njihovi protivnici ili protivnici svih ovih srednjovekovnih pokreta da bi imali razloga za optužbu i kasnije proganjanje. Ali hajde da ne dužim sa tom temom već sam pisao i citirao Radmila Petrva o Bogumilima gde čovek, a on je samo jedan u nizu istraživača koji žele ozbiljnije da se bave a ne da ponavljaju stereotipe, ističe da nema nikakvih dokaza za Bogumisko manihejstvo. Manihejestvo je imalo procvat u IV veku ali nedugo posle tog perioda sa smrću Šapura II (335-375 n.e) Persijskog šaha koji je propagirao nasilnu manihejizaciju u Persiji pokret brzo nestao i do V veka ga više nema. Tako da manihejstvo i dualizam u X veku je samo iluzija i priviđanje.
Nema toga...ono je bilo na tlu Persije gde mu je poreklo nastanka i hrišćanske zajednice nisu mogle da ga prisvoje jer je ono u oštroj suprotnosti sa Biblijom. Ono je vezano za Persiju i okolna područja i nestaje u V veku.