I Srbi i njihovi neprijatelji znaju: dok god postoji jedinstvena Srpska pravoslavna crkva, dotle komadanje srbskog nacionalnog bića nije završeno. Ako je to tako, onda ne smemo biti beslovesni pred procesima koji se, kad je Crkva u pitanju, odvijaju sve brže i brže. Jedan od procesa koji može imati dalekosežne posledice, ne samo po opstanak SPC-a, nego i svih pravoslavnih pomesnih crkava, upravo je u toku i odvija se paralelno sa pripremama za održavanje Vaseljenskog sabora
Uloga Srbske Pravoslavne Crkve u narodnoj istoriji tolika je da se ne može preceniti. To su znali (i znaju) svi srbski neprijatelji: hrvatski geopolitičar, dr Ivo Pilar, koji je 1917. u Beču objavio habzburgofilnu studiju o južnoslovenskom pitanju (preštampali su je u Zagrebu 1942) tvrdi da su Srbi kao narod neporaženi dok god imaju Crkvu i kult Svetog Save. Mogu da izgube sve druge ustanove, pa i vojsku i državu, ali Crkva će ih očuvati.
Ipak, ma koliko naša Crkva bila jaka duhovno, podrška srbske države nije bez značaja. Ne zaboravimo: čim je pala slobodna Despotovina Đurđa Brankovića 1459. godine, srbske crkvene oblasti našle su se pod vlašću grčke Ohridske arhiepiskopije (1459-1557). Godine 1531, mitropolit smederevski Pavle odmetnuo se od Ohrida i, oslanjajući se na ugledne Srbe, a podmićujući moćne Turke, sebe proglasio Pećkim patrijarhom. Ohridski arhiepiskop ga je prokleo, a carigradski patrijarh svrgao i konačno ukinuo Pećku patrijaršiju. Tek 1557. godine, kada je najmoćniji čovek na sultanovom dvoru bio Srbin Mehmed paša Sokolović, Pećka patrijaršija je obnovljena, a na njeno čelo je došao Mehmed pašin brat Makarije. Veliki vezir srbske krvi je razmišljao ne toliko krvlju, koliko mozgom: u borbi protiv Habzburga i Mletaka, iza kojih je stajao Vatikan, njemu je bio potreban, bar delimično zadovoljan statusom, mnogobrojni srbski narod, od Marče i Gomirja do Vidina i Ohrida. Logika je prosta: ne treba ih duhovno tlačiti, da ne bi ratovali na strani Zapada.
Međutim, SPC se kasnije ipak uključila u ratovanje Srba za slobodu, i podstakla svoj narod da se s Austrijancima bori protiv sve nazadnije turske vlasti. Kao što je carigradski patrijarh priznao obnavljanje Pećke patrijaršije 1557. godine pod pritiskom turske državne vlasti, tako su Turci i Fanar (naziv istambulske četvrti u kojoj se nalazi središte Patrijaršije) dogovorili da smire nesmirene Srbe, i 1776. Pećka patrijaršija je opet ukinuta. Period fanariotske uprave nad Srbima (u Staroj Srbiji, Bosni i Hercegovini, centralnoj Srbiji i drugde), čuveni istoričar naše Crkve, Radolsav Grujić, opisuje ovako: „Još su fanarioti nastojali da pogrče Srpsku Crkvu, a onda postepeno i narod. Stoga se u svima južnim krajevima našim istisli slovensko bogosluženje i uveli grčko; a vladike su i po drugim krajevima služili samo grčki. Stare rukopise i knjige, slovenski i srbuljski pisane i štampane, palili su i uništavali. A da ubiju narodnu svest i ponos zabranjivali su proslavljanje Krsnog Imena i srpskih svetitelja!“
Srbi koji nisu bili pod vlašću fanariota nalazili su se u raznim crkvenim oblastima i pod različitim jurisdikcijama, i tek je sa nastankom Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kao i zalaganjem kralja Aleksandra, Pećka patrijaršija obnovljena ne samo kao crkvena autokefalija, nego i kao nacionalna institucija.
I Srbi i njihovi neprijatelji znaju: dok god postoji jedinstvena Srpska pravoslavna crkva, dotle komadanje srbskog nacionalnog bića nije završeno. Zato to jedinstvo treba razbiti. Dr Predrag Nikolić, predsednik Spoljnopolitičkog odbora Srpske demokratske stranke, s tim u vezi dalekovido zaključuje („Vidovdan“, br. 1/2010):
„Sve je podređeno slabljenju naše nacionalne energije i kapaciteta za djelovanje, i uklapanju Srba (i drugih perifernih naroda tek donekle na drugačijim osnovama) u evroatlantski svjetski poredak. Cilj je, stiče se utisak, i da se razbije Srpska pravoslavna crkva, i podijeli na Pravoslavnu crkvu u Srbiji, Pravoslavnu crkvu u BiH, Pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori, itd. Drugim riječima, da se etnički karakter crkve zamjeni teritorijaljnim, a da sve nasljednice SPC-a budu dio nekakve anacionalne „evropske pravoslavne crkve”. Tako bi izgubili bazičnu nacionalnu instituciju, koja je opstajala i kada su nestajale naše države, a dobili bismo nove činioce naše ideološke obrade, u skladu sa voljom samozvanih gospodara svijeta.“
Ako je to tako, onda ne smemo biti beslovesni pred procesima koji se, kad je Crkva u pitanju, odvijaju, na žalost – sve brže i brže.
Ovaj članak je mali doprinos razmatranju date teme. On ne pretenduje na sveobuhvatnost i nepogrešivost, ali nudi niz činjenica osvetljenih iz „mističko – geopolitičkog“ ugla. Ko zna bolje, široko mu polje.
VATIKANSKI AĐORNAMENTO
Dok među pravoslavnim Srbima i dalje traju trvenja i napetosti oko uklanjanja vladike Artemija sa uprave Eparhije raško-prizrenske („To je gore od zločina – to je greška“, rekao bi maršal Fuše), u pravoslavnom svetu javljaju se tokovi koji mogu imati dalekosežne posledice, ne samo po Srbsku Crkvu, nego i po sve ostale pomesne Crkve. Pre svega, inteziviraju se pripreme za održavanje Vaseljenskog sabora (koje je započeo još dvadesetih godina prošloga veka carigradski patrijarh Meletije Metaksakis, izazivač kalendarskog raskola u Grčkoj). U nedavnoj poseti Moskovskoj patrijaršiji, današnji prvi među jednakima na Istoku, patrijarh Vartolomej, istakao je da taj Sabor mora da se održi u najskorije vreme – između ostalog, da bismo dokazali inoslavnima kako smo spremni za tako važan događaj i kadri da ga organizujemo.
Vaseljenski sabori u istoriji Crkve održavani su, pre svega, radi učvršćivanja pravoslavne vere i svedočenja dogmatsko-duhovnih istina, a organizaciona rešenja, formulisana u kanone, proisticala su iz predanjskih rešavanja primarnih – dakle, verskih – crkvenih pitanja. U središtu svakog Vaseljenskog Sabora bilo je tumačenje Ličnosti Hristove i čovekovog spasenja u Njemu. Zato je svaki Sabor bio borba protiv neke od opasnih hristoloških jeresi, od arijanstva do ikonolomstva. Nameravani vaseljenski sabor, međutim, karakterističan je po dogmatskom „minimalizmu”. Njegove teme su uglavnom organizacione: pitanje pravoslavne dijaspore, način proglašavanja autokefalije i autonomije, poredak pominjanja poglavara autokefalnih crkava, promene bogoslužbenog kalendara, pitanja sklapanja braka (drugobračja sveštenstva), skraćivanje postova. Tu su i odnosi pravoslavnih i inoslavnih, to jest ekumenizam. Deseta tema iz kataloga zvuči globalistički aktuelno: „Doprinos pomesnih pravoslavnih crkava ostvarenju hrišćanskih ideala – mira, slobode, bratstva i ljubavi među narodima i ukidanju rasne diskriminacije“.
Mnogi kritičari ovog kataloga tema, među kojima je bio i Sveti Justin Ćelijski, ukazivali su na to da Vaseljenski sabor mora da jasno osudi velike jeresi koje su se pojavile nakon Sedmog vaseljenskog sabora (u 8. veku): papizam i protestantizam, kao i „svejeres” ekumenizma, pokreta za ujedinjenje hrišćanskih konfesija bez obzira na Istinu. Međutim, glasovi upozorenja nisu uslišeni. Zato savremeni analitičari, od Atine do Tbilisija, ukazuju da bi budući Sabor mogao da bude sličan modernističkom Drugom vatikanskom koncilu, koji je za posledicu imao etički relativizam, bogoslužbeni haos i masovno napuštanje rimokatolicizma od strane razočaranih vernika. I zaista: ako su uvođenje novog kalendara, skraćivanje postova i drugobračje sveštenstva „nasušna“ pitanja za Pravoslavnu Crkvu u doba antihrišćanske globalizacije, onda bi Sabor koji se sprema više ličio na vatikanski „ađornamento“ nego na Sabor Crkve od Istoka.
Bilo kako bilo, pošto je pitanje pravoslavne dijaspore prvo na listi tema budućeg Sabora, na njemu se najozbiljnije radi, i to već skoro dve decenije.
Za nas Srbe, to pitanje je sve, samo ne uzgredno. Jer, dijaspora ne samo da materijalno pomaže maticu, nego je i duhovno povezana s njom. Jedina pak ustanova koja objedinjuje Srbe svuda gde žive jeste Srbska Crkva. Ona, rekosmo, nikad nije bila jedino verska, nego je i nacionalna ustanova, koja je svoju pastvu učila sa je Srbstvo Hristovo, ali da, u Hristu, pripada i Sv. Savi, knezu Lazaru i Jasenovačkim Novomučenicima. Nijednom rodoljubu ne bi bilo milo da srbsko rasejanje, u kanonskom smislu, prestane da pripada svetosavskoj duhovnoj zajednici. No, turbo globalizacija zahvata sve segmente našeg postojanja, pa nas ni u toj oblasti neće poštedeti.
Da vidimo konkretne plodove predsaborskog rada.
Ruska Crkva je istakla da pitanje dijaspore preti „jedinstvu pravoslavlja“, i osudila „nemotivisane i jednostrane pretenzije Carigradske patrijaršije“: Patrijarh RPC-a Kiril
CARIGRAD: IZAZOVI I ODGOVORI
Prestonica pravoslavnog, Istočnog Rimskog carstva, Vizantije, države koja je trajala najduže u istoriji čovečanstva (Konstantinopolj – Carigrad – Drugi Rim), ima neprocenjivo mesto u istoriji svih pravoslavnih naroda, a naročito Slovena, kojima je poslala Svetu braću Kirila i Metodija. Justinijanova Sveta Sofija, crkve i oltari, mošti i ikone, podvižnici i mučenici Carigrad čine drugim Jerusalimom. Nema pravoslavnog hrišćanina koji tron carigradskog patrijarha ne priznaje za prvi među jednakima na Istoku, i koji duboko ne tuguje kad vidi u kom je položaju Konstantinopoljska patrijaršija u današnjoj Turskoj. Taj položaj je strašan: lišena svih prava (čak i na svoj Bogoslovski fakultet na Halki), ona tavori dok Turska zatire tragove pravoslavnog hrišćanstva na svojoj teritoriji.
Još tridesetih godina 20. veka, pravoslavni kanonolog Sergije Trojicki je upozoravao: „Nema sada ni velikog grada Sv. Konstantina, o kojem govore kanoni Pravoslavne Crkve, nema centruma pravoslavlja, Carigrada, a postoji turska varoš Stambul, koja je čak u Turskoj izgubila položaj prestonice. Patrijarh carigradski ne samo da je izgubio svoju titulu i prava etnarha, nego mu se osporava i sama titula patrijarha, i krajem 1930. godine turske su vlasti zvanično objavile, da u Stambulu ne postoji „Rum – patrikahane”, tj. grčki patrijarh, nego postoji samo „rum-bašpapazlik“, tj, grčki poglavica popova, koji nema nikakve vlasti, čak ni čisto religijske, van granica Turske republike“.
Zato je sasvim razumljivo da je Fanar morao da traži moćne zaštitnike van Turske. Našao ih je u SAD-u, gde je veoma snažna grčka dijaspora, čiji se glas pažljivo sluša u Beloj kući, Senatu i Kongresu, i čiji naznačajniji predstavnici imaju počasne titule „arhonata“ Carigradske patrijaršije. Ali, ne samo u Vašingtonu, nego i u Vatikanu, čiji politički uticaj u svetu, čak ni danas, nije zanemarljiv. Još od doba carigradskog patrijarha Atinagore i pape Pavla VI, koji su (prvi od pomenutih bez konsultovanja ostalih Pomesnih Crkava) skinuli anateme iz 1054. i izdali tzv. „Tomos ljubavi” teče proces približavanja Fanara i Vatikana, koji je 2007. dao svoj plod u italijanskom gradu Raveni, kada je Mešovita pravoslavno – rimokatolička komisija za bogoslovski dijalog stavila u izgled papi rimskom da bi opet, u „ujedinjenoj crkvi” ekumenske budućnosti, mogao da bude prvi. I to ne samo prvi među jednakima! To se vidi iz dokumenta o ulozi rimskog pape u prvom milenijumu, koji treba da bude razmatran u Beču 2010, i u kome se tvrdi da je papa pre 1054. godine imao ne samo prvenstvo časti, nego i izvesnu vlast u Crkvi.
Ovoliko druženje s predstavnicima papizma kao da je uticalo i na jerarhe s Fanara (koji redovno posećuju Vatikan, i obrnuto, bar jednom godišnje!), makar kada je doživljaj vlasti u Crkvi u pitanju.
Carigradska patrijaršija danas sebe ne shvata samo kao „prvu među jednakima“, nego i kao Crkvu koja ima „isključivu privilegiju da deluje u vanteritorijalnom kapacitetu u odnosu na Crkvu u Dijaspori, kao i da ima pravo da sudi u sporovima. Ovo pravo Crkvi Konstantinopolja daje 28. kanon IV vaseljenskog sabora održanog u Halkidonu 451. godine“ (tako piše u tekstu „Kanonska crkvena jurisdikcija Vaseljenske patrijaršije“, koji se nalazi na zvaničnoj internet prezentaciji Carigrada.) Ovu tezu zagovaraju carigradski kanonolozi, poput Vlasija Fidasa i najvećeg pravoslavnog ekumeniste, titularnog (bez pastve) mitropolita pergamskog Jovana Zizjulasa, koji je još 1993. godine izražavao nadu da će nova situacija u svetu (očito, izazvana globalizacijom) navesti sve Pomesne Crkve da se okrenu Carigradu kao svom središtu, čime će Konstantinopoljska patrijaršija postati ne samo „posrednik u nesporazumima“, nego i „koordinator i glasnogovornik ujedinjenog Pravoslavljaž“ („Teološki pogledi“, 1-4/1998, Beograd).
Čini se da su za Srpsku crkvu značajnija trvenja i napetosti oko uklanjanja vladike Artemija sa uprave Eparhije raško-prizrenske, nego posledice budućeg Vaseljenskog sabora: Patrijarh SPC-a Irinej
PRAVOSLAVNI GLOBALIZAM
Ovakve, kriptopapističke pretenzije odavno su naišle na kritike drugih Pomesnih Crkava. Već pomenuti Sergije Trojicki, ruski emigrant i ugledni profesor Pravnog fakulteta u Subotici, ukazivao je na to da Carigradu nijedan vaseljenski sabor nije dao pravo upravljanja i suda nad drugim Pomesnim Crkvama, nego da je Četvrti vaseljenski sabor ovaj patrijaršijski tron izjednačio s tronom rimskog episkopa, pape (koji je u to vreme bio pravoslavan) – po časti. Zašto? Zato što su u Konstantinopolju, Drugom Rimu, bili car i njegov senat (dakle, iz političkih, a ne „mističkih” razloga). Trojicki je, na osnovu kanonskog predanja Crkve, dokazao da Carigrad nema prava ni na jednu od dijaspora drugih autokefalnih Crkava, mada je to pravo pokušao da pribavi već pomenuti patrijarh Meletije Metaksakis, krivac za grčki kalendarski raskol, ubeđeni ekumenista i protestantofil na jednoj i panhelenistički šovinista na drugoj strani.
Poznati ruski teolog Aleksandar Šmeman, ukazivao je na činjenicu da su pretenzije Fanara zasnovane na zaboravu osnovne činjenice – od 1453, Carigrad je Istanbul, i nije više prestonica Vizantije. Svima pravoslavnima je žao što je tako, ali je tako; težak položaj Carigradske patrijaršije ne može biti opravdanje za njene vatikanolike pretenzije na prvenstvo vlasti u Crkvi od Istoka – jer, ponovimo, u njoj prvenstva vlasti nikad nije bilo.
I među srbskim sveštenicima i teolozima postoje kritičari ovakvog kvazivaseljenskog shvatanja prava Konstantinopolja. Pokojni kanonolog, dr Dimšo Perić, u svom članku „SPC i njena dijaspora“, ukazao je na kobnu ulogu Metaksakisovu, a dr Miodrag M. Petrović, u svom članku o dijaspori, objavljenom u časopisu „Država“ 1994. godine naročito je podvukao uzajamnu jednakost svih episkopa, ističući da „nije slučajno da je Sv. Teofan Ispovednik (+817), sve patrijaršije nazvao vaseljenskim kao i to što se ni u kanonima niko od episkopa ne naziva vaseljenskim. Apostoli, koji su vlast predali episkopima, nisu imali jednog predstavnika, glasnogovornika ili koordinatora, nego su, svi skupa, bili „učitelji vaseljene“.
Vrlo ozbiljnoj kritici je carigradske pretenzije izložio sveštenik i teolog iz Australije, Srboljub Miletić, u svom ogledu „Dijaspora, međucrkveni odnosi i vaseljenske hipoteze“ („Hrišćanska misao“, 5-9/2000.) Kritikujući „teoriju nadjurisdikcijske vlasti Carigrada”, koji, pozivajući se na ranohrišćansko učenje o Crkvi, u stvari pokušava da centralizuje i „disciplinuje“ autokefalne Crkve pravoslavnih naroda, Miletić ukazuje da je pitanje pripadnosti dijaspore bilo kakvom svevlasnom centru – krajnje nelogično: „Jer, Dijaspora može biti to što jeste – Dijaspora, samo u odnosu na pripadnost nekoj jurisdikciji (na primer, srpska dijaspora, ruska, grčka, itd.), inače se uopšte ne bi mogla nazvati Dijasporom, već stanovništvom određenih zemalja./…/ Ako bi sve pravoslavne pripadnike raznih pomesnih Crkava u dijaspori mogli zajedničkim imenom da nazovemo „Pravoslavna dijaspora“ i potom jednim potezom rešimo njihovu sudbinu, zašto sutra ne bismo mogli to isto da učinimo i sa svim ostalim pravoslavnima, bez razlike?“
Miletić je u svemu prepoznao tendencije „pravoslavnog“ globalizma koji radi na potiranju nacionalnih razlika i svojevrsnoj unifikaciji radi pacifikacije.
Da ove teze nisu neozbiljne, vidimo iz sledećeg slučaja.
Godine 1993, u novembru, u centru Carigradske patrijaršije u Šambeziju, potpisani su dokumenti o pravoslavnoj dijaspori i autokefaliji. U ime Srbske Crkve, potpisali su ga jedan episkop i jedan jeromonah (sada i on episkop), a da SA Sabor SPC o tom „strateškom papiru“ suštinski nije raspravljao.
U Šambeziju je tada odlučeno da se cela dijaspora podeli na osam administarivnih oblasti – Severna i Centralna
Amerika, Južna Amerika, Australija, Velika Britanija, Francuska, Belgija i Holandija, Austrija i Italija, Nemačka, čiji bi posebni upravni organi bili episkopski sabori. Svaki sabor bi imao poseban „ustav“ ili pravilnik, a predstavnici svih Pomesnih Crkava bi o svim pitanjima koja zahtevaju „svepravoslavno suočavanje“ konsultovali samo carigradskog patrijarha. Tačka 5. obavezuje sve pomesne Crkve da ne ometaju „opisani hod“ uspostavljanja „normalnog poretka“ u dijaspori.
Ovaj dokument je izazvao negodovanja Grčke Crkve, koj je ustvrdila da ovde nije reč samo o dijaspori, nego o uzajamnim odnosima autokefalnih Crkava, pri čemu se, po grčkom Sinodu, pitanje dijaspore koristi da bi se „posredno doveo u pitanje osveštani kanonski poredak Pravoslavne Crkve“.
Ruska Crkva je istakla da pitanje dijaspore preti „jedinstvu pravoslavlja“, i osudila „nemotivisane i jednostrane pretenzije Carigradske patrijaršije“. Rumunska Crkva, je tvrdila da su sve Pomesne Crkve, bez obzira na drevnost i mesto u diptisima, jednake, i da svaka ima pravo da vodi brigu o svojoj dijaspori, što je rečeno i u saopštenju Poljske Crkve.
Ipak, formiranje episkopskih konferencija u Evropi i svetu nastavlja se; svakoj od njih presedava episkop iz Carigradske patrijaršije. Fanar je još 1993. pokazao i svoju konkretnu moć, kada je od 30. do 31. jula, održao suđenje patrijarhu jerusalimskom Diodoru, navodno zbog njegovih „nekanonskih“ postupaka koji ugrožavaju jurisdikcije Carigrada. Diodor je, sa dvojicom episkopa, osuđen na „raščinjenje“ ako se ne „pokaje“. Sam patrijarh jerusalimski (sada već pokojni), poznat po svom antiekumenizmu, odbio je da se pojavi na saboru (gde su učestvovali i jerarsi iz drugih pomesnih Crkava grčkog jezika) tvrdeći da može da mu sudi samo Vaseljenski sabor. Kasnije je došlo do kompromisa, ali, pošto je jedno od ključnih pitanja bilo „mešanje“ Jerusalimske patrijaršije u crkvena pitanja u Australiji jasno se pokazalo da Fanar svu dijasporu smatra „svojom“.
To se vidi i u odnosima Carigrada i Moskve.
Srpski patrijarh Varnava tražio je još tridesetih godina prošlog veka od Vaseljenske patrijaršije da ne skreće sa kanonskih osnova u svojim odnosima prema ostalim autokefalnim crkvama
PANHELENSKI EKUMENIZAM
Sukobi oko jurisdikcijske nadležnosti između Drugog i Trećeg Rima traju od pada Ruske monarhije i uspostavljanja SSSR 1917. godine. Meletije Metaksakis je, koristeći boljševičke progone protiv Ruske Crkve, 1923. potčinio sebi ruske eparhije u Finskoj i stvorio autonomnu Finsku Crkvu u okviru Carigradske patrijaršije. Iste godine potčinjava i Estoniju, a zatim od Moskve odvaja i Poljsku pravoslavnu Crkvu. Njegov naslednik, Grigorije VII, pokušava da smeni Svetog Tihona Ispovednika, patrijarha moskovskog i sve Rusije i šuruje sa „živocrkvenicima”, raskolnicima bliskim bezbožnom režimu. Patrijarh carigradski Vasilije borio se protiv Ruske Zgranične Crkve, tvrdeći da se svi pravoslavci van svojih matičnih država moraju potčiniti Konstantinopolju.
Godine 1931, patrijarh Fotije II pod svoju jurisdikciju prima ruskog mitropolita Evlogija (Georgijevskog) i njegovu pastvu u Evropi, a na protest Moskovske patrijaršije odgovara da „ carigradski Presto ima kanonsko pravo suda nad parohijama u dijaspori” i da je njemu „povereno opšte staranje o potrebama pravoslavnih crkava svuda”.
I Srpska Crkva se suočavala sa agresivnom politikom panhelenističkih ekumenista: zvanični časopis Aleksandrijske patrijaršije, kojom je u to vreme upravljao zlosrećni Metaksakis, 1932. je tvrdio da je Carigrad srpskoj Crkvi dao autokefaliju samo na teritoriji Kraljevine Jugoslavije, i da ona nema prava da osniva svoje eparhije u dijaspori. SPC je, u ono vreme, bila nezavisna u svojoj politici, i patrijarh srpski Varnava ustao je u odbranu prava Moskovske patrijaršije, oštro osudivši mešanje Konstantinopolja u njene unutrašnje stvari (već pomenuti slučaj mitropolita Evlogija u Parizu). U pismu Ruskom episkopu litvanskom Elevteriju, patrijarh Varnava je jasno rekao: „Srpska Crkva, kojom ja presedavam, tražiće od Vaseljenske patrijaršije da ne skreće sa kanonskih osnova u svojim odnosima prema ostalim autokefalnim crkvama”.
Posle raspada SSSR-a 1991. godine, neprijatelji Rusije su činili sve da Rusku Crkvu, jedan od najvažnijih faktora jedinstva ruskog naroda, raslabe i podele. Došlo je i do novih trvenja između Drugog i Trećeg Rima. Sredinom devedesetih godina 20. veka, na kratko vreme čak je bilo prekinuto i njihovo molitveno opštenje: Carigrad je preuzeo odbegle parohije Moskovske patrijaršije u Estoniji pod svoju jurisdikciju. Do oštre prepiske između Carigrada i Moskve (opet oko pitanja dijaspore), došlo je u periodu od 2002. do 2004. godine. Patrijarh Aleksej II je jasno poručio: „Konstantinopoljska Crkva nema u zemljama dijaspore privilegije veće od Ruske Crkve ili bilo koje druge pomesne Crkve” (pismo od 27. jula 2004.).
Donedavni rusofobski predsednik Ukrajine, Juščenko, pokušao je da stvori Ukrajinsku pravoslavnu Crkvu, koja bi bila pod carigradskim uticajem i konačno odvojena od Moskve. Nadao se da će u tome uspeti 2008, povodom 620-godišnjice krštenja Rusa u Kijevu. Ukrajinski šovinisti, čiji je Juščenko bio vođa, zasnivali su svoje nade na činjenici da je Ukrajina do 17. veka bila pod crkvenom jurisdikcijom Carigrada.
Naravno, poduhvat nije uspeo: patrijarsi Vartolomej i Aleksej služili su zajedno Arhijerejsku liturgiju, a patrijarh Vartolomej je, svojom besedom, u kojoj se pozvao na crkvenu slogu i jedinstvo, razočarao Juščenka i kompaniju. Odnosi između Carigrada i Moskve su, za sada, u mirnoj fazi. Ipak, desna ruka patrijarha moskovskog Kirila, arhiepiskop Ilarion (Alfejev), u intervjuu datom „Interfaksu”, aprila 2009, upozorio je da Carigrad ostalim pomesnim Crkvama pokušava da nametne vatikanski model – „model krajnje centralizovane crkvene vlasti na čelu s jednim episkopom, koji je poglavar Vaseljenske Crkve”.
Copy/past:
[h=5]
PECAT Интернет портал слободне србије[/h]
POZDRAV OD GERE.
ropast Vizantije.
Види нашег Тасу…