Na današnji dan

[sendi]

Na današnji dan, 12. jun

Na današnji dan, 12. jun

Izvor: Beta ​

1215 - Engleski kralj Džon prihvatio je, pod pritiskom plemstva, dokument Magna Carta Libertatum - temelj engleskog državnog uredjenja, simbol borbe protiv apsolutizma i jedan od najznačajnijih dokumenata britanske i evropske ustavne
istorije.

1467 - Umro je vojvoda od Burgundije Filip Dobri, osnivač Burgundije, države koja je u 15. veku bila rival Francuske, a od 1678. pripada Francuskoj.

1520 - Papa Lav X ekskomunicirao je Martina Lutera bulom u kojoj je osudio kao jeres Luterove teze o indulgencijama, o dogmama i uređenju katoličke crkve. Ideje o reformi crkve sistematizovane u 95 teza Luter je 1517. prikovao na vrata Dvorske
crkve u Vitembergu, označivši početak raskola katoličke Evrope.

1843 - Rođen je norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig, koji je, inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svetu.

1862 - Na Čukur-česmi u Beogradu turski vojnik ubio je srpskog dečaka što je izazvalo sukobe u gradu. Turci su potom sa beogradske tvrđave, gde je bio smešten njihov garnizon, bombardovali Beograd.

1882 - Rođen je rumunski general i državnik Jon Antonesku, diktator pronemačke vlade u Drugom svetskom ratu. Uveo je zemlju u Trojni pakt i priključio se napadu na ŠSR 1941. Osuđen je 1946. na smrt kao ratni zločinac i streljan.

1903 - Nakon ubistva Aleksandra Obrenovića u Majskom prevratu,Skupština Srbije izabrala je Petra Karađorđevića za kralja Srbije. Tokom njegove vladavine učvršćen je parlamentarizam i ubrzan privredni i kulturni razvoj zemlje. Povukao se s vlasti 22. juna 1914, a kraljevska ovlašećenja dobio je njegov drugio sin Aleksandar.

1904 - Više od hiljadu ljudi, većinom žena i dece, poginulo je blizu Njujorka u požaru koji je zahvatio brod "General Slokam".

1907 - Počela je Druga haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući Srbiju i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija o zakonima i običajima ratovanja. Četvrtom konvencijom osnovan je Stalni arbitražni sud u Hagu.

1919 - Engleski piloti Artur Braun i Džon Olkok okončali su prvi direktni let preko Atlantika.

1920 - Italijanski inženjer, jedan od osnivača bežične telegrafije Đulielmo Markoni emitovao je u Engleskoj prvi muzički radio prenos u živo. Bila je to muzička
numera čuvene australijske operske pevačice Neli Melba.

1940 - Nemačke trupe su probile Mažino liniju kod Sedana. Sistem utvrđenja dugačak 360 kilometara koji su Francuzi izgradili duž granice prema Nemačkoj između dva svetska rata, smatran je remek delom građevinarstva i fortifikacije.

1969 - Nakon povlačenja Šarla de Gola s političke scene, za predsednika Francuske izabran je Žorž Pompidu.

1975 - Košarkaši Jugoslavije postali su šampioni Evrope pobedom nad reprezentacijom SSSR u Beogradu.

1977 - Adolfo Suares i njegova koalicija Demokratskog centra pobedili su na prvim slobodnim izborima u Španiji nakon smrti Franciska Franka koji je diktatorski vladao od 1939.

1982 - Argentinske snage na Foklandskim ostrvima predale su se Britancima. Time je okončan rat u kojem je poginulo oko 1000 ljudi.

1988 - Pakistanski predsednik Zija ul Hak (Zia, Haq) objavio je
da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.

1992 - Srpski književnik Dobrica Ćosić izabran je za prvog predsednika SR Jugoslavije. Za prvog premijera novoformirane države prethodnog dana izabran je američki biznismen srpskog porekla Milan Panić.

1992 - Parlament Japana je, prvi put od Drugog svetskog rata,odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu.

1994 - Izrael i Vatikan uspostavili su pune diplomatske odnose,potvrđujući dogovor o međusobnom priznanju i pomirenju nakon vekovnih sukobljavanja Jevreja i rimokatolika.

1995 - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o proširenju snaga UN u Bosni trupama za brza dejstva, sastavljenih od 12.000 francuskih, britanskih i holandskih vojnika. Rusija i Kina su se uzdržale od glasanja.

1996 - Umrla je američka pevačica Ela Ficdžerald, "kraljica džeza", čuvena po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima Armstrongom, Elingtonom i
Bejzijem.

2000 - U pokušaju atentata u Budvi je lakše ranjen Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, u to vreme jedne od najvećih opozicionih političkih stranaka u Srbiji.

2000 - Rimsko-katolički biskup, Augustin Misago, optužen za saučesništvo u masakru više od pola miliona stanovnika Ruande 1994. i genocid, oslobođen je optužbi i pušten na slobodu.

2001 - Kraj Petrovog Sela kod mesta Kladovo otkrivena je masovna grobnica u kojoj je zakopano oko 30 tela za koja se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu u prvoj polovini 1999.

2001 - Šangajska petorka - Kina, Rusija, Kazahstan, Kirgistan i Tadžikistan su nakon prijema Uzbekistana u članstvo preimenovali svoju organizaciju u Šangajska Organizacija za saradnju (SCO),regionalnu organizaciju za borbu protiv islamskog militarizma.

2003 - Vaterpolo reprezentacija Srbije i Crne Gore osvojila je zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u Sloveniji.

2003 - Umro je američki glumac Hjum Kronin čija je karijera na Brodveju i u Holivudu trajala preko šest decenija. Na filmu je debitovao ulogom u Hičkokovom filmu "Senka sumnje" 1943, a zapažene uloge imao je u filmovima "Poštar uvek zvoni dvaput","Dvanaest ljutih muškaraca" i "Čaura".​

 

[sendi]

Na današnji dan - 13. jun

Na današnji dan - 13. jun

Izvor: Beta

323. p.n.e. - U Vavilonu je umro Aleksandar III Makedonski (Aleksandar Veliki), jedan od najvećih vojskovođa u svetskoj istoriji. Njegova legendarna ličnost bila je vekovima inspiracija likovnih umetnika i pesnika.

823 - Rođen je francuski kralj Karlo II Chelavi, kojem je Verdunskim ugovorom 843. pripao zapadni i srednji deo franačke države (danas Francuska).

1381 - Pod vođstvom Vota Tajlera, u engleskim pokrajinama Kent, Norfok, Safok i Kembridžšir počeo je seljački ustanak protiv feudalaca, izazvan visokim porezima.

1811 - Rođen je književni kritičar i filozof VisarionGrigorjevič Bjelinski, osnivač realističke estetike u ruskoj književnoj kritici. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola", a kao uzor isticao je Gogoljevo delo ("Pismo Gogolju", "Književne maštarije").

1839 - Srpski knez Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Milana i napustio Srbiju. Knez Milan je umro nekoliko nedelja nakon što je izabran za srpskog vladara, a namesnici su pozvali njegovog mlađeg brata Mihaila da preuzme presto.

1865 - Rođen je irski pesnik i dramski pisac Vilijam BatlerJejts, uz Šoa i Džojsa jedan od najvećih irskih pisaca. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1923. ("Oisinova lutanja", "Vetar u trsci", "Grofica Ketlin", "Žuđena zemlja").

1876 - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika izabraloslikarku Katarinu Ivanović.

1886 - Pod misterioznim okolnostima utopio se bavarski kralj Ludvig II, tri dana nakon što je proglašen umobolnim i svrgnut s prestola. Pod njegovim pokroviteljstvom, Rihard Vagner je 1864-85. u Minhenu radio na reformi muzike i drame i izveo svoje čuvene muzičke drame "Tristan i Izolda" i "Nirnbeški majstori pevači".

1897 - Rođen je finski trkač na duge staze Pavo Nurmi,koji je osvojio devet zlatnih medalja na Olimpijskim igrama 1920, 1924. i 1928. Oborio je 29 svetskih rekorda.

1899 - Rođen je meksički kompozitor i dirigent Karlos Čavez, osnivač Simfonijskog orkestra Meksika. U svoje kompozicije uneo je obeležja meksičkog muzičkog folklora i instrumente meksičkih Indijanaca ("India", "Četiri sunca").

1900 - U Kini je počeo tzv. Bokserski ustanak - pobuna seljaka i gradske sirotinje protiv stranog kapitala i domaćih feudalaca. Ustanak su u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.

1917 - Sa 14 bombardera tipa "Gota" Nemci su u Prvom svetskom ratu prvi put iz vazduha bombardovali London. Poginule su 162 osobe. Pre toga, napadi na britansku prestonicu su vršeni iz cepelina.

1943 - U bici na Sutjesci u Drugom svetskom ratu poginuo je komandant Treće divizije i član Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije Sava Kovačević. Posthumno je proglašen za narodnog heroja.

1944 - Prve nemačke rakete Fau-1 ispaljene su u Drugom svetskom ratu na južnu Englesku. Do kraja rata 1945. na teritoriju Velike Britanije palo je više od 1.000 raketnih bombi, od kojih 660 na London.

1953 - Državnim udarom na vlast u Kolumbiji došao je Gustav Rojas Pinilja, koji je diktatorski vladao do 1957. kada je u Kolumbiji vraćen demokratski režim.

1956 - Poslednji britanski vojnici napustili su bazu kod Sueckogkanala, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine. Upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.

1965 - Umro je jevrejski filozof i teolog Martin Buber, rođen u Austriji. Pred nacistima je 1938. pobegao u Palestinu i postao jedan od prvih profesora Hebrejskog univerziteta u Jerusalimu. Zalagao se za zajedničku jevrejsko - arapsku državu ("Priče rabi Nahmana", "Ja i ti", "Hasidske priče", "Gog i Magog", "Slike o dobru i zlu").

1982 - Umro je kralj Saudijske Arabije Kalid ibn Abdul Aziz. Nasledio ga je brat princ Fahd.

1983 - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao je kroz orbitu Neptuna. To je bila prva letilica sa Zemlje koja je izašla izvan Sunčevog sistema.

1986 - Umro je američki klarinetista Beni Gudmen, najpopularniji muzičar džeza tridesetih godina 20. veka. Jedan je od prvih muzičara među belcima koji se usprotivio rasnoj segregaciji i u svoj džez orkestar, osnovan 1934, uključio i crne muzičare.

1990 - Zbog neuspelog početka razgovora vlasti i opozicije u Srbiji (8. juna), u Beogradu je na Trgu Republike održan prvi protestni miting opozicije protiv vlasti Slobodana Miloševića.

1990 - U Bukureštu su poginule četiri, a ranjeno oko 200 osoba kada je policija pokušala da suzbije proteste studenata koji su se smestili u šatore u centru grada.

1992 - U organizaciji Udruženja kompozitora u Pionirskom parku u Beogradu, ispred zgrade Predsedništva Srbije, održan je "Miting klečanja", u znak protesta protiv ratne politike predsednika Srbije Slobodana Miloševića.

1994 - Severna Koreja je saopštila da se povlači iz Agencije zaatomsku energiju UN i da više neće dozvoliti dolazak njenih inspektora u zemlju.

2000 - U Pjongjangu je počeo istorijski samit dve Koreje nakojem su predsednici južne i severne Koreje Kim Dae-Džung i Kim Džong-Il vodili razgovore o pomirenju dve države. Lideri dve Koreje sastali su se prvi put posle raspada jedinstvene zemlje 1948.

2002 - Na prvim slobodnim izborima u istoriji Avganistana za predsednika te države izabran je Hamid Karzai.

2003 - U Beogradu je uhapšen oficir bivše JNA pukovnik Veselin Šljivančanin i izručen Haškom tribunalu, pred kojim je krajem 1995. optužen za zločine na poljoprivrednom dobru "Ovčara" kod Vukovara 1991. godine.

2003 - U Briselu je usvojen prvi nacrt ustava EU, 46 godina poslepotpisivanja Rimskog sporazuma, odnosno osnivanja Unije.

2004 - Na izborima za Evropski parlament partija nemačkog kancelara Gerharda Šredera pretrpela je najveći poraz od II svetskog rata, a francuska opozicija - socijalisti, velikom većinom glasova porazili su konzervativnu partiju predsednika Žaka Širaka.

2005 - Umro je bivši komunistički lider Portugala Alvaro Kunjal (92), koji je 31 godinu predvodio komuniste. Bio je simbol otpora nekadašnjem fašističkom režimu Antonia Oliveire Salazara.

2005 - Američka pop - zvezda Majkl Džekson oslobođen je svih optužbi u sudskom procesu o seksualnom zlostavljanju maloletnih dečaka, koji je pretio da mu potpuno uništi karijeru.

2006 - Umro je bivši irski premijer Čarls Hjui,koji je dominirao političkom scenom u Irskoj od 1970. do početka devedestih godina prošlog veka.

 

[sendi]

Na današnji dan 14. jun

Na današnji dan 14. jun

Izvor: Beta

Umrli Zmaj, Gorki, Kvazimodo, rođen Če Gevara, osnovana Evropska organizacija za istraživanje svemira, Vatikan abolirao zabranjene knjige

1645. U građanskom ratu u Engleskoj snage parlamentarista pod vođstvom Olivera Kromvela i Tomasa Ferfaksa porazile su kod Nejzbija rojaliste pod vođstvom princa Ruperta od Palatinejta.

1777. Kongres SAD prihvatio je zastavu "zvezda i pruga" kao zvanično državno znamenje.

1789. Engleski kapetan Vilijam Blaj, sa 18 pristalica, posle dramatičnog putovanja i više od 3.500 pređenih milja, stigao je na ostrvo Timor blizu Jave. Blaj je 48 dana ranije ostavljen u vodama Tahitija nakon što je pobunjena posada broda "Baunti" preuzela komandu nad brodom.

1798. Rođen je češki istoričar i političar František Palacki, vođa češkog preporoda u 19. veku. Kao lider Federalističke stranke zalagao se, u skladu sa svojom idejom austroslavizma, za federativno preuređenje Austrougarske.

1800. Napoleon Bonaparta porazio je austrijske trupe u presudnoj bici kod Marenga u Italiji.

1811. Rođena je američka književnica Herijet Elizabet Bičer Stou, borac za ženska prava i oslobađanje crnih robova, autor romana "Čiča Tomina koliba".

1837. U Napulju je umro italijanski pisac Đakomo Leopardi, najveći lirski pesnik italijanskog romantizma i jedan od najznačajnijih pesnika evropske poezije 19. veka ("Silviji", "Dijalozi i eseji" "Zibaldon", dnevnik "Misli").

1894. Rođena je Ljubica Janković, etnomuzikolog, saradnik Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti i član više međunarodnih ustanova za izučavanje narodne kulture. Sa sestrom Danicom izdala je knjigu "Narodne igre" u sedam tomova.

​

1904. Umro je srpski pisac i lekar Jovan Jovanović Zmaj, jedna od najmarkantnijih ličnosti srpskog društva u drugoj polovini 19. veka. Borac za nacionalno i političko oslobođenje, član Srpske kraljevske akademije i dramaturg Narodnog pozorišta u Beogradu (1890-98), najpoznatiji je kao dečiji pesnik i autor elegičnih ličnih ispovesti ("Đulići" i "Đulići uveoci").

1924. Rođen je ruski pisac Vladimir Aleksejevič Solouhin, koji je u rusku književnost uveo nefabularnu prozu slobodne kompozicije ("Kako ispiti sunce", "Živeti na zemlji").

1928. Umrla je Emelin Pankherst, britanska sufražetkinja, osnivač Socijalno-političke unije žena (1903). Organizovala je brojne mitinge i demonstracije za žensko pravo glasa zbog čega je osam puta bila u zatvoru.

1928. Rođen je argentinski političar i revolucionar Ernesto "Če" Gevara. Kao beskompromisni borac za pravdu stekao je veliku popularnost, posebno među mladima. Učestvovao je u Kubanskoj revoluciji i bio ministar u Kastrovoj vladi (1961-65). U novembru 1966. postao je lider gerilaca u Boliviji, a u oktobru naredne godine zarobljen je i ubijen.

1936. Umro je ruski pisac Maksim Gorki. Imao je značajnu ulogu u političkom i kulturnom životu sovjetske Rusije i smatra se osnivačem socijalističkog realizma u ruskoj književnosti ("Makar Čudra", "Mati", "Na dnu").

1940. Zastava sa kukastim krstom podignuta je na Ajfelovoj kuli dok su trupe nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu ulazile u centar Pariza.

1941. Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt naredio je zamrzavanje imovine Nemačke i Italije u Americi.

1943. U bici na Sutjesci u Drugom svetskom ratu poginuo je srpski publicista, novinar i prevodilac Veselin Masleša.

1946. Umro je škotski pronalazač Džon Logi Berd, koji je 1923. izveo prvi prenos TV slike, a 1928. prvi prekookeanski TV prenos između Londona i Hortsdejla u SAD.

1962. U Parizu je osnovana Evropska organizacija za istraživanje svemira.

1966. Vatikan je objavio aboliciju Indeksa zabranjenih knjiga (Index librorum prohibitorum). Popis dela koje katolički vernici po crkvenoj zabrani nisu smeli čitati objavio je 1559. papa Pavle IV.

1968. Umro je italijanski pesnik Salvatore Kvazimodo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1959. ("Vode i zemlje", "A veče je tu", "Život nije san" "Utopljena oboa").

1986. Umro je argentinski pisac Horhe Luis Borhes, jedan od najvećih i najuticajnijih književnika 20. veka. Presudno je obeležio hispanoameričku literaturu i značajno uticao na svetske književne tokove ("Univerzalna istorija beščašća", "Maštarije", "Alef", "Izveštaj o Brodiju", "Peščana knjiga").

1990. U Bukureštu je 10.000 rudara, uz podršku vlasti kako je tvrdila opozicija, rasturilo šatorsko naselje studenata koji su demonstrirali protiv vlasti u centru grada i demoliralo redakcije pojedinih listova i sedišta opozicionih stranaka.

1992. U Beogradu je prvi put posle 45 godina održana litija za praznik Duhova na kojoj je učestvovalo oko 10.000 ljudi predvođenih patrijarhom srpskim Pavlom; u organizaciji Građanskog saveza Srbije nekoliko hiljada Beograđana učestvovalo je na manifestaciji "Poslednje zvono" sa porukom režimu Slobodana Miloševića da je njegovo vreme isteklo.

1993. Tansu Čiler je postala prva žena premijer u istoriji Turske.

1995. Čečenski pobunjenici izvršili su napad na grad Buđonovsk na jugu Rusije, uzeli 1.500 taoca i zauzeli vladine zgrade. U napadu je poginulo oko 100 ljudi, a taoci su vraćeni nakon pregovora sa ruskim premijerom Viktorom Černomirdinom.
2000. Italijanske vlasti isporučile su Turskoj Mehmeda Ali Agdžu nakon što ga je predsednik Italije pomilovao. Agdža je zbog pokušaja atentata 1981. na papu Jovana Pavla II, proveo 19 godina u italijanskom zatvoru.

2001. Vlada SR Jugoslavije usvojila je nacrt zakona o saradnji s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu. Nakon neuspešnih pregovora s koalicionim partnerom Socijalističkom narodnom partijom Crne Gore, nacrt zakona povučen je iz procedure Savezne skupštine 21. juna.

2003. Na referendumu u Češkoj, 81 odsto građana je glasalo za pristupanje EU.

 

[sendi]

Na današnji dan, 15. jun

Na današnji dan, 15. jun

Izvor: Beta ​

1215. Engleski kralj Džon prihvatio je, pod pritiskom plemstva, dokument Magna Carta Libertatum - temelj engleskog državnog uredjenja, simbol borbe protiv apsolutizma i jedan od najznačajnijih dokumenata britanske i evropske ustavne istorije.

1467. Umro je vojvoda od Burgundije Filip Dobri, osnivač Burgundije, države koja je u 15. veku bila rival Francuske, a od 1678. pripada Francuskoj.

1520. Papa Lav X ekskomunicirao je Martina Lutera bulom u kojoj je osudio kao jeres Luterove teze o indulgencijama, o dogmama i uredjenju katoličke crkve. Ideje o reformi crkve sistematizovane u 95 teza Luter je 1517. prikovao na vrata Dvorske crkve u Vitembergu, označivši početak raskola katoličke Evrope.

1843. Rodjen je norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig, koji je, inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svetu ("Per Gint", "Lirski komadi").

1862. Na Čukur-česmi u Beogradu turski vojnik ubio je srpskog dečaka što je izazvalo sukobe u gradu. Turci su potom sa beogradske tvrdjave, gde je bio smešten njihov garnizon, bombardovali Beograd.

1882. Rodjen je rumunski general i državnik Jon Antonesku, diktator pronemačke vlade u Drugom svetskom ratu. Uveo je zemlju u Trojni pakt i priključio se napadu na ŠSR 1941. Osudjen je 1946. na smrt kao ratni zločinac i streljan.

1903. Nakon ubistva Aleksandra Obrenovića u Majskom prevratu, Skupština Srbije izabrala je Petra Karadjordjevića za kralja Srbije. Tokom njegove vladavine učvršćen je parlamentarizam i ubrzan privredni i kulturni razvoj zemlje. Povukao se s vlasti 22. juna 1914, a kraljevska ovlašećenja dobio je njegov drugio sin Aleksandar.

1904. Više od hiljadu ljudi, većinom žena i dece, poginulo je blizu Njujorka u požaru koji je zahvatio brod "General Slokam".

1907. Počela je Druga haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući Srbiju i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija o zakonima i običajima ratovanja ("Haške konvencije"). Četvrtom konvencijom osnovan je Stalni arbitražni sud u Hagu.

1919. Engleski piloti Artur Braun i Džon Olkok okončali su prvi direktni let preko Atlantika.

1920. Italijanski inženjer, jedan od osnivača bežične telegrafije Djulielmo Markoni emitovao je u Engleskoj prvi muzički radio prenos u živo. Bila je to muzička numera čuvene australijske operske pevačice Neli Melba.

1940. Nemačke trupe su probile Mažino liniju kod Sedana. Sistem utvrdjenja dugačak 360 kilometara koji su Francuzi izgradili duž granice prema Nemačkoj izmedju dva svetska rata, smatran je remek delom gradjevinarstva i fortifikacije.

1969. Nakon povlačenja Šarla de Gola s političke scene, za predsednika Francuske izabran je Žorž Pompidu .

1975. Košarkaši Jugoslavije postali su šampioni Evrope pobedom nad reprezentacijom SSSR u Beogradu.

1977. Adolfo Suares i njegova koalicija Demokratskog centra pobedili su na prvim slobodnim izborima u Španiji nakon smrti Franciska Franka koji je diktatorski vladao od 1939.

1982. Argentinske snage na Foklandskim ostrvima predale su se Britancima. Time je okončan rat u kojem je poginulo oko 1000 ljudi.

1988. Pakistanski predsednik Zija ul Hak objavio je da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.

1992. Srpski književnik Dobrica Ćosić izabran je za prvog predsednika SR Jugoslavije. Za prvog premijera novoformirane države prethodnog dana izabran je američki biznismen srpskog porekla Milan Panić.

1992. Parlament Japana je, prvi put od Drugog svetskog rata, odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu.

1994. Izrael i Vatikan uspostavili su pune diplomatske odnose, potvrdjujući dogovor o medjusobnom priznanju i pomirenju nakon vekovnih sukobljavanja Jevreja i rimokatolika.

1995. Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o proširenju snaga UN u Bosni trupama za brza dejstva, sastavljenih od 12.000 francuskih, britanskih i holandskih vojnika. Rusija i Kina su se uzdržale od glasanja.

1996. Umrla je američka pevačica Ela Ficdžerald, "kraljica džeza", čuvena po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima Armstrongom, Elingtonom i Bejzijem.

2000. U pokušaju atentata u Budvi je lakše ranjen Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, u to vreme jedne od najvećih opozicionih političkih stranaka u Srbiji.

2000. Rimsko-katolički biskup, Augustin Misago, optužen za saučesništvo u masakru više od pola miliona stanovnika Ruande 1994. i genocid, oslobodjen je optužbi i pušten na slobodu.

2001. Kraj Petrovog Sela kod mesta Kladovo otkrivena je masovna grobnica u kojoj je zakopano oko 30 tela za koja se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu u prvoj polovini 1999.

2001. Šangajska petorka - Kina, Rusija, Kazahstan, Kirgistan i Tadžikistan su nakon prijema Uzbekistana u članstvo preimenovali svoju organizaciju u Šangajska Organizacija za saradnju (SCO), regionalnu organizaciju za borbu protiv islamskog militarizma.

2003. Vaterpolo reprezentacija Srbije i Crne Gore osvojila je zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u Sloveniji.

2003. Umro je američki glumac Hjum Kronin čija je karijera na Brodveju i u Holivudu trajala preko šest decenija. Na filmu je debitovao ulogom u Hičkokovom filmu "Senka sumnje" 1943, a zapažene uloge imao je u filmovima "Poštar uvek zvoni dvaput", "Dvanaest ljutih muškaraca" i "Čaura".​

 

[sendi]

Na današnji dan, 16.jun

Na današnji dan, 16.jun

Izvor: Beta

1671 - U Moskvi je javno pogubljen vođa ustanka donskih kozaka iseljaka Stepan Stenjka Timofejevič Razin. U ruskim narodnim pričama i pesmama postao je simbol prkosa i pobune.

1826 - Nakon što je ugušio pobunu janjičara, turski sultan Mehmed II ukinuo je taj vojni red i uveo nizam (redovna vojska). Janjičare je 1330. od otete i poturčene dece hrišćanskih podanika osnovao sultan Orhan.

1852 - U Novom Sadu je štampan prvi broj lista "Serbskidnevnik", sa književnim dodatkom "Sedmica". List je izlazio 12 godina i bio je jedan od retkih slovenskih listova u austrijskoj carevini u to doba.

1858 - Rođen je švedski kralj Gustav V, koji je tokom vladavine od 1907. do smrti 1950. osigurao neutralni status Švedske u oba svetska rata.

1876 - U Cetinju je, posle pregovora vođenih od oktobra 1875. do februara 1876, potpisan ugovor o savezu Srbije i Crne Gore protiv Otomanskog carstva. Odlukom Vrhovnog saveta odbrane SR Jugoslavije 25. decembra 1993. taj datum je određen za Dan Vojske Jugoslavije.

1890 - Rođen je engleski filmski glumac Sten Lorel, zvezda urnebesnih komedija u kojima je, kao "mršavi", činio tandem sa Oliverom Hardijem, "debelim".

1920 - U Londonu je održana prva sednica Društva naroda.

1930 - Umro je srpski političar i filolog Ljubomir Stojanović, sekretar Srpske kraljevske akademije. Sa Jašom Prodanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku i bio njen prvi predsednik.

1941 - Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt naredio je da se do 10. jula zatvore svi nemački konzulati u SAD.

1944 - Na Visu je u Drugom svetskom ratu sklopljen sporazumTito-Šubašić o odnosima Narodnoodlobodilačkog pokreta i jugoslovenske vlade u emigraciji.

1958 - Obešen je Imre Nađ, mađarski premijer u vreme antikomunističke pobune u Mađarskoj 1956. koju su ugušile sovjetske trupe. Nađ je tada uhapšen i na montiranom procesu osuđen na smrt zbog izdaje. Na isti dan 1989. pola miliona Mađara prisustvovalo je u Budimpešti njegovoj ponovnoj sahrani uz državne počasti.

1960 - Predsednik SAD Dvajt Ajzenhauer morao je da odloži posetu Japanu zbog antiameričkih nereda u toj zemlji.

1961 - Ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev zatražio je azil u Francuskoj za vreme gostovanja u Parizu sa ansamblom baleta "Kirov". Karijeru je nastavio u vodećim evropskim i američkim trupama i bio je zvezda britanskog Kraljevskog baleta.

1963 - Sovjetski Savez je lansirao vasionski brod "Vastok 6" sa prvom ženom kosmonautom Valentinom Terješkovom.

1972 - U Hanoveru je uhapšena Ulrike Majnhof, članica terorističke grupe Bader-Majnhof.

1976 - U Sovetu, najvećem crnačkom naselju u Južnoj Africi,izbili su rasni neredi u kojima je, tokom nekoliko meseci, poginulo najmanje 600 crnaca i tri belca.

1977 - Leonid Brežnjev, lider sovjetske KP, zamenio je Nikolaja Podgornog na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1977 - Umro je nemački inženjer Verner fon Braun,konstruktor raketnih projektila "Fau-1" i "Fau-2". Posle rata emigrirao je u SAD, gde je radio za Nasu.

1983 - Za predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a izabran je Jurij Andropov.

1992 - Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš i Boris Jeljcin postigli su u Vašingtonu dogovor o smanjivanju arsenala dalekometnih nuklearnih raketa za dve trećine do 2003.

1994 - Švajcarska je odbila da izda vizu za ulazak u zemlju predsedniku SR Jugoslavije Zoranu Liliću, iako je dobio zvaničan poziv za učešće na međunarodnom skupu u Kran Montani. Takva odluka doneta je na osnovu preporuke Saveta bezbednosti UN u okviru mera o ekonomskoj blokadi Jugoslavije.

1996 - Međunarodni komitet Crvenog krsta saopštio je da je naprostoru bivše Jugoslavije, za vreme ratnih sukoba (1991-1995) nestalo oko 20.000 ljudi, od kojih oko 12.000 u Bosni i Hercegovini.

1998 - Talibanska religiozna vojska u Avganistanu naredila je zatvaranje više od sto privatnih škola u kojima su se obrazovale devojčice.

1999 - Amnesti internešenel optužio je SAD za kršenje ljudskih prava, jer su nastavile da izvršavaju smrtnu kaznu, posebno zbog njene primene i nad osobama koje su počinile zločin pre svoje 18-te godine.

1999 - Novi predsednik Južnoafričke Republike Tabo Mbeki položio je zakletvu. On je na toj dužnosti zamenio Nelsona Mendelu, poznatog borca za prava crnaca, koji je skoro tri decenije proveo u zatvoru.

2001 - Predsednik Rusije Vladimir Putin doputovao je u Beograd, u prvu posetu šefa ruske države SR Jugoslaviji.

2001 - Američki predsednik Džordž Buš Mlađi i njegov ruski kolega Vladimir Putin susreli su se po prvi put u Sloveniji. Dogovorili su buduću saradnju i stalne konsultacije.

2001 - Pobedom koalicije leve orijentacije na izborima za gradonačelnika Berlina utrt je put bivšim komunistima da uđu u gradsku vladu, po prvi put od pada Berlinskog zida 1989.

2004 - Generalni sekretar UN Kofi Anan imenovao je Danca Sorena Jesen-Petersena za svog novog specijalnog predstavnika na Kosovu, odnosno šefa UNMIK-a.

2006 - Tajvan je otvorio tunel Hsuehsan, dug 13 kilometara, najduži tunel u Aziji, koji povezuje severni i južni deo tog ostrva.

2008 - Umro je Sten Vinston, američki majstor zaspecijalne efekte i dobitnik četiri Oskara za rad u filmovima "Osmi
putnik", "Tuđinci", "Terminator 2" i "Park iz doba Jure".

 

[sendi]

Na današnji dan, 17. jun

Na današnji dan, 17. jun

Izvor: Beta

Rođeni Edvard I, Karlo XII, Guno, Stravinski i Petrosjan, umrli Sobjeski i Adison, prvi presađen bubreg, Antibirokratska revolucija


1239. Rođen engleski kralj Edvard I, najznačajniji engleski vladar iz dinastije Plantagenet. Tokom vladavine učvrstio kraljevsku vlast nad plemstvom i pripojio Vels Engleskoj.

1397. Danska kraljica Margreta I objedinila pod dansku krunu Dansku, Švedsku i Norvešku.

1579. Engleski moreplovac i gusar Frensis Drejk proglasio suverenitet Engleske nad Nju Albionom, danas Kalifornijom.

1665. Portugalci i Britanci potukli Špance kod Montes Klarosa. Portugalci još jednom pobedom nad Špancima, kod Vilje Visiose, ponovno uspostavili nezavisnost Portugalije.

1682. Rođen švedski kralj Karlo XII. Njegova vladavina, tokom koje je uglavnom ratovao, označila kraj Švedske kao evropske velesile. Poginuo u inavaziji na Norvešku 1718.

1696. Umro poljski kralj Jan III Sobjeski, proslavljeni vojskovođa u bitkama protiv Šveđana, Turaka, Tatara i Kozaka.

1703. Rođen engleski sveštenik i reformator Džon Vesli, osnivač pokreta metodista.

1719. Umro engleski pisac i političar Džozef Adison. S Ričardom Stilom 1711. osnovao list "Spektator", u kojem je objavljivao i svoje čuvene eseje, što je začetak novog književnog žanra, novinskog podlistka.

1789. Poslanici Trećeg staleža u francuskom parlamentu proglasili Narodnu skupštinu i ukinuli kralju pravo veta.

1818. Rođen francuski kompozitor Šarl Guno, autor popularnih opera Faust i Romeo i Julija.

1843. Na Novom Zelandu počela pobuna domorodaca Maora protiv Britanaca. Maori poraženi 1871. i povukli se u unutrašnjost ostrva.

1848. Austrijske trupe pod komandom generala Alfreda Vindišgreca ugušile ustanak Čeha u Pragu.

1867. Engleski hirurg Džozef Lister prvi put u istoriji medicine upotrebio antiseptik kada je operisao svoju sestru Izabelu.

1882. Rođen ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od vodećih muzičkih stvaralaca XX veka.

1925. Potpisan Ženevski protokol, kojim je zabranjena upotreba bojnih otrova u ratu. Protokol potpisalo 29 zemalja.

1929. Rođen jermenski velemajstor Tigran Vartanovič Petrosjan, šahovski prvak sveta od 1963. do 1969.

1940. Sovjetska Crvena armija okupirala Letoniju i Estoniju i uspostavila prosovjetsku administraciju.

1944. Island postao nezavisna republika pošto su njegovi stanovnici na referendumu odlučili da se odvoje od Danske.

1947. Ustavotvorna skupština Burme donela odluku da proglasi nezavisnu Republiku Burmu.

1950. Ričard Loler u Čikagu izveo prvu operaciju presađivanja bubrega.

1953. Sovjetske trupe ugušile pobunu u Istočnoj Nemačkoj.

1967. Kina izvela probu prve hidrogenske bombe.

1971. SAD i Japan potpisali sporazum o vraćanju ostrva Okinave pod suverenitet Japana 1972.

1982. Predsednik Argentine, general Leopoldo Galtijeri, podneo ostavku posle poraza argentinske armije u ratu s Velikom Britanijom za Foklandska ostrva.

1988. Oko 5.000 radnika zemunske fabrike "Zmaj" demonstriralo ispred zgrade Skupštine SFRJ nezadovoljno svojim socijalnim položajem. To je bio početak masovnih mitinga nazvanih "antibirokratska revolucija", a poslužili su za učvršćivanje vlasti lidera komunista Srbije Slobodana Miloševića.

1990. Demonstranti protiv Vlade Rumunije vratili se na ulice Bukurešta nekoliko dana posle sukoba s policijom i rudarima lojalnim Vladi, a u kojima je poginulo pet osoba, a nekoliko desetina ranjeno.

1991. Parlament Južne Afrike ukinuo poslednji zakon na kojem
je, od 1950, bila zasnovana politika aparthejda.

1992. Nemci Tomas Kemtner i Hajnrih Stribig, dva poslednja zapadna taoca u rukama islamskih terorista u Libanu, vratili se u Nemačku posle tri godine zatočeništva.

1993. U glavnom gradu Somalije Mogadišu poginulo šest, povređena 43 pripadnika mirovnih snaga Ujedinjenih nacija, kada su pokušali da uhvate lidera somalijskih gerilaca Mohameda Faraha Aidida.

1997. Ministarstvo Jugoslavije za telekomunikacije izdalo rešenja o zabrani rada većeg broja privatnih i nezavisnih radio stanica. To je bila prva velika akcija vlasti protiv prava na slobodu informisanja u Jugoslaviji.

1999. Međunarodna organizacija rada usvojila sporazum o zabrani najgorih formi prisilnog rada dece, uključujući ropstvo i nasilnu regrutaciju.

2001. Na parlamentarnim izborima u Bugarskoj pobedio Nacionalni pokret bivšeg bugarskog cara Simeona II, čime je prvi put bivša monarhija postala politički aktivna u jednoj od zemalja Istočne Evrope. Simeon Saks Koburg 24. jula izabran za premijera Bugarske.

2002. U Batajnici kod Beograda počele ekshumacija i obdukcija leševa za koje se veruje da su Albanci čija su tela tu dovezena posle intervencije NATO na Kosovu 1999.

2002. Egipatski arheolozi saopštili da su blizu piramida u Gizi našli najstariji nedirnut sarkofag, star oko 4.500 godina.

 

[sendi]

Na današnji dan, 18. jun

Na današnji dan, 18. jun

Izvor: Beta

1155. Papa Hadrijan IV krunisao nemačkog kralja Fridriha I Barbarosu za rimsko-nemačkog cara.

1429. Francuska vojska, pod vođstvom Jovanke Orleanke i vojvode od Alensona, kod Patea napala i potukla engleske trupe koje su se povlačile posle neuspele opsade Orleana.

1583. U Londonu izdata prva polisa životnog osiguranja u svetu.

1769. Rođen britanski političar Robert Stjuart, vikont Kaslrej. Kao ministar spoljnih poslova, uz austrijskog kancelara Meterniha, ključna ličnost u koaliciji protiv francuskog imperatora Napoleona Bonaparte. Posle Napoleonovog pada podržao politiku Svete alijanse.

1812. Kongres SAD usvojio deklaraciju o objavi rata Velikoj Britaniji. Drugi rat za nezavisnost.

1812. Rođen ruski pisac Ivan Aleksandrovič Gončarov, autor romana "Oblomov", u kom je stvorio jedan od najznačajnijih tipova u svetskoj književnosti i pojam "oblomovština", sinonim za parazitstvo i apatiju.

1815. U bici kod Vaterloa u Belgiji udružene britanske i pruske trupe pod komandom britanskog i pruskog vojskovođe Velingtona i Blihera potukle Napoleona Bonapartu.

1817. U Londonu otvoren most Vaterlo preko reke Temze.

1853. U Beču umro pesnik Branko Radičević, najznačajniji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti. Pristalica reforme jezika koju je pokrenuo Vuk Karadžić. Pesničkim slobodama označio prodor u novu epohu srpske poezije. Njegovi posmrtni ostaci 1883. preneti na Stražilovo.

1868. Rođen mađarski admiral Mikloš Horti de Nađbanja. Na čelu konzervativnih snaga koje su ugušile revoluciju u Mađarskoj posle I svetskog rata, od 1920. do 1944. vladao Mađarskom kao regent, na čelu fašističkog režima, sprovodeći teror.

1881. Rusija, Austrija i Nemačka potpisale tajni savez, Ligu tri cara, na tri godine.

1882. Rođen bugarski revolucionar i državnik Georgi Dimitrov, jedan od osnivača i lider Komunističke partije Bugarske, prvi premijer zemlje posle II svetskog rata. Generalni sekretar Kominterne od 1935. do njenog ukidanja 1943.

1884. Rođen francuski političar Eduar Daladje. Između dva svetska rata tri puta bio premijer. S premijerom Velike Britanije Nevilom Čemberlenom i liderom Nemačke Adolfom Hitlerom potpisao Minhenski sporazum, kojim je otvoren put nacističkoj agresiji u II svetskom ratu.

1936. Umro ruski pisac i utemeljitelj socijalističkog realizma Aleksej Maksimovič Pješkov, Maksim Gorki. Posle 1917. kritikujući postupke sovjetskih vlasti, polemisao s vođom Oktobarske revolucije Vladimirom Iljičem Lenjinom i drugim čelnicima boljševičkog vrha.

1940. Francuski general Šarl de Gol iz Londona uputio radio poruku Francuzima u kojoj je sebe proglasio liderom Slobodne Francuske, a Francuze pozvao na otpor nemačkoj okupaciji.

1940. Nemci u II svetskom ratu zauzeli francusku luku Šerbur.

1942. Rođen engleski muzičar Pol Makartni, član grupe Bitls, jedne od najpopularnijih rok grupa u XX veku.

1953. Proglašena Republika Egipat, za predsednika izabran general Mohamed Nagib, vođa pobune kojom je 1952. zbačen kralj Faruk.

1968. Britanski Dom lordova odbacio odluku laburističke vlade o sankcijama protiv režima bele manjine u Rodeziji.

1975. Princ Fejsal Musaid javno pogubljen u Rijadu zbog ubistva kralja Saudijske Arabije Fejsala, u martu 1975.

1979. Lider SSSR Leonid Brežnjev i predsednik SAD Džimi Karter u Beču potpisali sporazum o ograničenju strateškog nuklearnog naoružanja.

1983. Sali Rajd postala prva Amerikanka koja je poletela u svemir, kao članica posade šatla Čelendžer.

1993. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odobrio slanje 7.600 pripadnika mirovnih snaga u šest gradova u Bosni i Hercegovini.

1995. Snage bosanskih Srba oslobodile poslednje od 372 pripadnika mirovnih snaga u Bosni koje su držali kao taoce od kraja maja, posle napada aviona NATO-a na srpske položaje u okolini Pala.

1996. Benjamin Netanjahu postao najmlađi premijer u istoriji Izraela, posle izborne pobede desne koalicije.

1996. SB UN ukinuo zabranu izvoza teškog naoružanja bivšim jugoslovenskim republikama. Embargo uveden u septembru 1991.

1997. Lidera Crvenih Kmera Pola Pota zarobila grupa njegovih bivših sledbenika i osudila na doživotnu robiju. Smatra se da je Pot odgovoran za smrt više od dva miliona kambodžanskih civila.

2000. Eritreja i Etiopija u Alžiru potpisale sporazum o prekidu vatre kojim je okončan dvogodišnji rat te dve zemlje.

2000. SB UN potvrdio da je Izrael okončao 22 godine dugu okupaciju južnog Libana.

2001. Oko 30.000 pripadnika sirijske vojske napustilo Bejrut, posle 25 godina prisustva u Libanu. Sirija pozvana u Liban 1976. u sklopu arapskih mirovnih snaga koje su imale zadatak da uguše građanski rat u toj zemlji.

2002. Premijer Slovenije Janez Drnovšek posetio Jugoslaviju. Prva poseta nekog funkcionera te države po raspadu SFRJ, više od 10 godina ranije.

2002. U eksploziji bombe koju je aktivirao palestinski bombaš-samoubica, u punom autobusu u Jerusalimu, poginulo 19, povređeno 50 osoba.

2004. Evropski savet odlučio da Hrvatskoj dodeli status kandidata za članstvo u EU.

 

[PYC]

Na današnji dan, 19. jun

​

Izvor: Beta

1566 - Rođen je kralj Džejms I Stjuart koji je kao Džejms VI nasledio škotsku krunu 1567. posle abdikacije svoje majke, Marije Stjuart. Posle smrti engleske kraljice Elizabete 1603. postao je kralj Engleske i tako pod svojom vlašću sjedinio krune Engleske, Irske i Škotske.

1623 - Rođen je francuski matematičar, fizičar i filozof Blez Paskal. Konstruisao je jedan od prvih kalkulatora i značajno doprineo razvoju matematičkih teorija, posebno teorije verovatnoće.

1846 - Prva bejzbol utakmica po uspostavljenim pravilima odigranaje u Nju Džersiju.

1862 - Američki Kongres je zabranio ropstvo na teritoriji SAD.

1867 - Republikanci, sledbenici Pabla Huaresa pogubili su Maksimilijana I Habsburga koga je Luj Napoleon III proglasio 1864. za cara Meksika.

1885 - U Njujork je stigla Statua slobode, poklon Francuske.

1885 - Rođen je srpski kompozitor i dirigent Stevan Hristić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od osnivača Muzičke akademije u Beogradu, šef Beogradske filharmonije, direktor Opere u Beogradu i prvi predsednik Saveza kompozitora Jugoslavije ("Ohridska legenda", "Vranjanska svita", "Rapsodija").

1886 - Rođen je srpski slikar Jovan Bijelić, član Srpske akademije nauka, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih likovnih stvaralaca između dva svetska rata ("Portret devojke", "Kupačica",
"Dvorište", "Ženski akt", "Sarajevo", "Portret starice").

1897 - Umro je engleski kapetan Čarls Kaningem Bojkot, kojem su 1880. zakupci imanja kojim je upravljao odbili saradnju. Takav vid otpora kasnije je nazvan prema njegovom prezimenu - bojkot.

1906 - Rođen je britanski fiziolog i biohemičar ruskog porekla Ernst Boris Čejn. Sa Aleksandrom Flemingom i Hauardom Volterom Florijem 1945. je podelio Nobelovu nagradu za medicinu za otkriće penicilina.

1908 - Dolaskom broda "Kasato Maru" u luku Santos sa 168 japanskih porodica, počelo je doseljavanje Japanaca u Brazil.

1937 - Umro je škotski pisac Džejms Metju Beri, autor priča o Petru Panu.

1944 - Američke snage su u Drugom svetskom ratu zauzele ostrvo Sajpan u Pacifiku na kojem su Japanci imali jednu od najvećih vojno-pomorskih baza.

1947 - Rođen je indijski pisac Salman Ruždi koga je iranski verski vođa ajatolah Homeini osudio na smrt 1989. zbog uvrede islama u knjizi "Satanski stihovi". Ruždi je od tada do 2000. kada se seli u Njujork, živeo u Velikoj Britaniji pod zaštitom Skotland Jarda.

1953 - Džulijus i Etel Rozenberg, osuđeni za špijunažu u korist SSSR-a, pogubljeni su na električnoj
stolici u američkom zatvoru Sing-Sing.

1961 - Kuvajt, koji je bio pod protektoratom Velike Britanije od 1899, stekao je punu nezavisnost.

1961 - Otkrivanjem natpisa sa imenom Pontija Pilata na iskopini rimskog hrama u Cezariji (Izrael), prvi put je nađen dokaz da je on postojao.

1965 - General Huari Bumedijen zbacio je vojnim udarom sa vlasti predsednika Alžira Ahmeda Ben Belu.

1970 - Sovjetski vasionski brod "Sojuz-9" postigao je novi rekord u dužini boravka u kosmosu od 17 dana, 16 časova i 59 minuta.

1975 - Generalni sekretar UN Kurt Valdhajm otvorio je u Meksiko Sitiju prvu svetsku konferenciju o položaju žene.

1987 - U eksploziji u garaži robne kuće u Barseloni poginulo je 12 i ranjeno više od 30 ljudi. Odgovornost je preuzela baskijska separatistička organizacija ETA.

1988 - U indijskom gradu Kurukšetra poginulo je 15, a ranjeno 25 ljudi u eksploziji bombe koju su postavili Siki ekstremisti.

1993 - Umro je engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983. ("Obredi plovidbe" "Gospodar muva", "Slobodan pad").

1995 - Čečenski pobunjenici oslobodili su 1.500 talaca, koje su držali šest dana, i napustili bolnicu u gradu Buđenovsk na jugu Rusije, nakon što je sa ruskim vlastima dogovoren prekid vatre i nastavak mirovnih pregovora o Čečeniji.

1999 - U Prištini, na zgradi komande Prištinskog korpusa Vojske Jugoslavije, podignuta je zastava UN, pošto se Vojska Jugoslavije povukla, a mirovne snage UN (Kfor) preuzele kontrolu nad Kosovom.

2000 - Britanski carinici otkrili su u luci Dover u kamionu hladnjači 58 tela Kineza, ilegalnih emigranata.

2003 - Turski parlament je usvojio paket reformi ljudskih prava, poslednji u nizu zakona koji bi trebalo da poboljšaju šanse Turske za ulazak u Evropsku Uniju.

2004 - Saudijska Arabija je saopštila da je u sukobu bezbednosnih snaga i terorista ubijen Abdulaziz al-Mokrin koga su smatrali vođom al-Kaide u toj zemlji, i još trojica njegovih pomagača. Do sukoba je došlo nekoliko sati pošto su teroristi na svoj Internet sajt postavili fotografiju odsečene glave kidnapovanog američkog inženjera Pola M. Džonsona Juniora.

2006 - Episkopalna crkva u SAD izabrala je na čelo crkve, po prvi put u istoriji Anglikanske crkve, ženu-biskupa, Ketrin Džeferts Skori.

2007 - Kanadska čarter avio-kompanija "Skajservis erlajnz" obavila je prvi let iz Toronta do Beograda čime je posle 15 godina prekida uspostavljena direktna avionska linija između Srbije i Kanade.

2010 - U Beču je preminuo Bogdan Bogdanović, istaknuti intelektualac, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu i bivši gradonačelnik Beograda. Autor je velikog broja spomenika posvećenih
žrtvama Drugog svetskog rata, među kojima su spomenici u Mostaru, Prilepu, Beloj Crkvi i Jasenovcu.

 

[sendi]

Na današnji dan, 20. jun

Na današnji dan, 20. jun

Beta

1459. Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo, poslednje uporište srpske srednjevekovne države. Srbija i formalno izgubila samostalnost i tpala pod vlast Osmanlijskog carstva.

1597. Holandski polarni istraživač Viljem Barenc umro dok je pokušavao da nađe severoistočni pomorski prolaz iz Evrope u Severnu Ameriku. Po njemu dobilo naziv Barencovo more u Arktiku. Delove njegovog dnevnika 1871. našao norveški kapetan Karlsen.

1756. U ćeliji zatvora u Kalkuti ugušila se 123 od 146 britanskih vojnika koje je uhapsio indijski guverner Bengala. Zatvor kasnije postao poznat kao Crna rupa Kalkute.

1789. Poslanici Trećeg staleža novoproklamovane Narodne skupštine u Francuskoj položili zakletvu da se neće razići dok ne donesu novi ustav, što je bio uvod u Francusku revoluciju.

1819. Rođen francuski kompozitor nemačkog porekla Žak Ofenbah, tvorac francuske operete.

1819. U engleski grad Liverpul uplovio brod Savana, prvi parobrod koji je preplovio Atlantski okean. Putovanje od luke Savana u Džordžiji, SAD, trajalo 27 dana i 11 časova.

1836. Umro francuski revolucionar i sveštenik Emanuel Žozef Sijes, jedan od vođa Francuske revolucije i osnivača Jakobinskog kluba. Odigrao ključnu ulogu u državnom udaru 1799. kojim je na vlast došao Napoleon Bonaparta.

1837. Umro britanski kralj Vilijam IV. Nasledila ga nećaka Viktorija, koja je vladala do smrti, 1901.

1861. Rođen engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins, jedan od osnivača nauke o vitaminima. S holandskim lekarem Kristijanom Ajkmanom 1929. podelio Nobelovu nagradu za medicinu.

1891. Velika Britanija i Holandija definisale granice kolonijalnih poseda na ostrvu Borneo.

1902. Rođen srpski pisac i diplomata Marko Ristić, teoretičar beogradske nadrealističke grupe i jedan od predstavnika moderne i avangarde u srpskoj književnosti između dva rata. Od 1945. do 1951. bio jugoslovenski ambasador u Parizu.

1905. Rođena američka književnica Lilijan Helman. Proslavila se dramskim delima koja sadrže oštru kritiku društva u SAD i memoarima u kojima je opisala vreme makartizma.

1909. Rođen američki filmski glumac australijskog porekla Erol Flin, jedan od najpopularnijih holivudskih glumaca.

1923. Ubijen meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, vođa seljaka u revoluciji od 1910. do 1917. Proglašen za nacionalnog junaka 1966.

1933. Umrla nemačka revolucionarka Klara Cetkin, članica međunarodnog radničkog pokreta. 1907. organizovala prvu međunarodnu konferenciju žena. Na njen predlog 8. mart proglašen za Međunarodni dan žena.

1944. Porazom japanske flote okončana pomorska bitka u Filipinskom moru, u II svetskom ratu.

1960. Američki bokser Flojd Paterson u meču u Njujorku nokautirao Šveđanina Ingemara Jonansona i postao prvi bokser koji je uspeo da vrati titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji.

1963. SSSR i SAD se dogovorili da uspostave "vruću" telefonsku liniju.

1973. U Argentinu se posle 18 godina izbeglištva vratio bivši predsednik Huan Domingo Peron. Za predsednika ponovo izabran u septembru 1973.

1991. Parlament Nemačke tesnom većinom izglasao premeštanje prestonice iz Bona, koji je bio glavni grad Zapadne Nemačke, u Berlin. Istočna i Zapadna Nemačka ujedinile se u oktobru 1990.

1992. Lideri Češke i Slovačke Vaclav Klaus i Vladimir Mečijar postigli dogovor o razdvajanju Čehoslovačke u dve države.

1992. Predsedništvo Bosne i Hercegovine proglasilo ratno stanje, objavilo opštu mobilizaciju i uvelo radnu obavezu.

2000. Francuski sud oslobodio optužbi nemačkog lekara Hansa Muenka, koji je radio u laboratoriji u logoru Aušvic, uz obrazloženje da je star za sudski proces. Oslobađajuću presudu protiv njega 1947. doneo sud u Krakovu, u Poljskoj, gde je uhapšen posle rata, a potom pušten na slobodu.

2000. Francuska medijska kuća Vivendi, odnosno njena kablovska televizija Kanal+ i kanadska kompanija Sigram postigle dogovor o ujedinjenju u poslu vrednom 33,7 milijardi dolara, kojim je praktično stvorena nova globalna medijska snaga.

2001. Skupština Srbije usvojila Zakon o jednokratnom porezu na ekstraprofit i imovinu stečenu korišćenjem posebnih pogodnosti u vreme režima Slobodana Miloševića.

2001. Peruanski sud osudio Amerikanca Lorija Berensona na 20 godina zatvora zbog saradnje s levičarskom gerilom u brzo ugušenoj pobuni za svrgavanje peruanskog kongresa.

2001. Vođa pakistanskog vojnog režima, general Pervez Mušaraf, položio je predsedničku zakletvu, zamenivši Muhameda Rafika Tarara koji je na toj funkciji figurirao od vojnog udara koji je 1999. izvršio Mušaraf.

2002. U eksploziji gasa u rudniku u kineskoj provinciji Heilonđijang, na severoistoku Kine, poginulo 115 osoba.

2003. Predsednik Italije Karlo Azeljo Ćampi potpisao zakon kojim je petorici italijanskih lidera omogućeno da se kod krivičnog gonjenja pozovu na imunitet. Tim potezom zaustavljeno suđenje premijeru Silviju Berluskoniju zbog korupcije.

 

[sendi]

Na današnji dan, 21. jun

Na današnji dan, 21. jun

Izvor: Beta

1377. Umro engleski kralj Edvard III. 1327. osvojio Škotsku, a zbog pretenzija na francuski presto izazvao Stogodišnji rat s Francuskom.

1527. Umro italijanski političar i pisac Nikolo Makijaveli, autor dela "Vladalac", u kom je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam makijavelizam.

1791. Francuski kralj Luj XVI i kraljica Marija Antoaneta otkriveni u pokušaju bekstva i uhapšeni kod Varena, dve godine kasnije pogubljeni na giljotini.

1813. U bici kod Vitorije britanska vojska, pod vođstvom vojvode od Velingtona, porazila snage Napoleonovog brata Žozefa, kralja Španije. Time je završena francuska vladavina u Španiji.

1852. Umro nemački pedagog Fridrih Frebel. 1840. osnovao prvi dečji vrtić.

1881. Knez Milan Obrenović srebrnim budakom obeležio početak gradnje pruge Beograd-Niš, prve železničke pruge u Srbiji. Prvi putnički voz ka Nišu sa beogradske železničke stanice krenuo 3. septembra 1884.

1905. Rođen francuski pisac i filozof-egzistencijalista Žan-Pol Sartr. Nobelovu nagradu za književnost dobio 1964, ali odbio da je primi.

1908. Umro ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski Korsakov, član muzičke grupe "Velika petorica".

1919. Po naređenju admirala Rojtera, posada nemačke ratne flote potopila većinu svojih brodova, više od 70, koji su, po kapitulaciji Nemačke u Prvom svetskom ratu, bili stacionirani u britanskoj pomorskoj bazi Skepe Flou u Škotskoj.

1933. Rođena francuska književnica Fransoaz Kuare, poznata kao Fransoaz Sagan. Proslavila se prvim romanom "Dobar dan, tugo", štampanim u milionskim tiražima.

1942. Nemački Severnoafrički korpus feldmaršala Ervina Romela zauzeo, u Drugom svetskom ratu, grad Tobruk u Libiji i zarobio 25.000 britanskih vojnika.

1945. Japanske trupe na ostrvu Okinava, poslednja odbrana Japana u Drugom svetskom ratu, predale se Amerikancima.

1948. Producentska kuća Kolumbija rekords proizvela prvu long-plej ploču od vinil plastike.

1963. Kardinal Đovani Batista Montini postao papa Pavle VI, posle smrti pape Jovana XXIII. Kao pobornik reformske struje u Katoličkoj crkvi 1966. ukinuo indeks zabranjenih knjiga, reorganizovao vatikansku kuriju, zalagao se za miroljubiva rešenja međunarodnih sporova i normalizovanje odnosa s komunističkim zemljama.

1963. Predsednik Francuske Šarl de Gol povukao pomorske snage iz NATO-a. Sledeći politiku nezavisnosti, Francuska 1966. napustila Vojni komitet NATO-a.

1969. Umrla američka teniserka Morin Konoli, Mala Mo. 1953. postala prva teniserka u istoriji koja je osvojila sva četiri gren-slem turnira.

1970. Umro indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsednik Indonezije po sticanju nezavisnosti od Holandije i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1970. U finalu Svetskog fudbalskog prvenstva Brazil u Sijudad Meksiku pobedio Italiju 4:1 i postao prvi trostruki osvajač trofeja.

1981. Na opštim izborima u Francuskoj ubedljivo pobedili socijalisti i postali najjača partija, s 38 procenata glasova. Lider socijalista Fransoa Miteran u maju iste godine postao predsednik Francuske.

1990. U Mađarskoj zvanično ponovo otvorena berza, koju su komunističke vlasti zatvorile 42 godine ranije.

1990. U zemljotresu na severu Irana poginulo oko 100.000 ljudi.

2000. U Beogradu umro publicista i politikolog Slobodan Inić, jedan od osnivača Demokratske stranke.

2001. Umro veteran američkog bluza Džon Li Huker. Osobenim stilom sviranja gitare uticao na generacije muzičara.

2002. Bivši direktor Radio-televizije Srbije Dragoljub Milanović osuđen na 10 godina zatvora zbog pogibije 16 radnika te televizije u NATO-bombardovanju 23. aprila 1999. Po pravosnažnosti presude, 20. maja 2001, Milanović se dva meseca krio u Crnoj Gori, gde je uhapšen u policijskoj akciji Sablja i sproveden u zatvor Zabela kod Požarevca.

2003. Umro Leon Uris, američki pisac poznat po romanu "Egzodus", koji je objavljen 1958. godine.

2007. U Sarajevu je predstavljen projekat Istraživačko-dokumentacionog centra (IDC) u kojem se navodi da je u ratu u Bosni i Hercegovini, izmedju 1991. i 1995. poginulo ukupno 97.207 osoba.