Na današnji dan

[sendi]

Na današnji dan, 2. jul

Na današnji dan, 2. jul

Izvor: Beta


1489. Rođen engleski verski reformator Tomas Krenmer. Kao kenterberijski nadbiskup, od 1533, omogućio kralju Henriju VIII da se proglasi poglavarem Anglikanske crkve. U vreme restauracije katolicizma pod Marijom Tjudor spaljen na lomači. Uveo bogosluženje na engleskom jeziku i sastavio Opšti molitvenik na engleskom jeziku.

1566. Umro francuski astrolog Nostradamus, autor knjige "Proročanstva". Bio lekar francuskog kralja Šarla IX i dvorski astrolog Katarine Mediči.

1714. Rođen nemački kompozitor i dirigent Kristof Vilibald Glik. Reformisao operu tako što je muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji.

1778. Umro francuski filozof i pisac Žan-Žak Ruso, čije je delo bilo inspiracija Francuske revolucije i imalo značajan uticaj na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX veka.

1798. Napoleon Bonaparta zauzeo Aleksandriju. Posle nekoliko pobeda nad Mamelucima ušao u Kairo i nastavio pohod u dolinu Nila i Siriju. Francuska vojska povukla se iz Egipta 1801.

1819. Velika Britanija donela zakon kojim se zabranjuje rad dece mlađe od devet godina u tekstilnoj industriji, a rad dece mlađe od 16 godina ograničava na 12 časova dnevno.

1850. Umro Robert Pil, premijer Velike Britanije, osnivač Konzervativne partije. Kao ministar unutrašnjih poslova, 1829. organizovao londonsku policiju. Po njegovom nadimku, Bob, policajci dobili nadimak Bobi.

1853. Prelaskom ruske vojske preko reke Prut i napadom na turske trupe počeo Krimski rat.

1860. Rusi osnovali grad Vladivostok na obali Amurskog zaliva. Taj grad kasnije postao najznačajnija sovjetska pomorska i vazdušna baza na sovjetskom Dalekom istoku.

1877. Rođen nemački pisac Herman Hese, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1946.

1881. U Vašingtonu izvršen atentat na predsednika SAD Džejmsa Ejbrama Garfilda. Od posledica ranjavanja umro 19. septembra.

1900. Grof Ferdinand fon Cepelin izvršio prvi let vazdušnim brodom, nad Bodenskim jezerom u južnoj Nemačkoj. Kasnije konstruisao nekoliko takvih vazduhoplova, koji su po njemu dobili ime.

1915. U emigraciji, u Parizu umro meksički general i predsednik Porfirio Dijaz.

1925. Rođen kongoanski političar Patris Lumumba, osnivač Kongoanskog nacionalnog pokreta i prvi premijer nezavisnog Konga 1960. Smenjen u septembru iste godine, u januaru 1961. ubijen pod nerazjašnjenim okolnostima. Simbol borbe afričkih naroda protiv kolonijalizma.

1940. Pogođen torpedom nemačke podmornice, potonuo brod "Arandora star", koji je prevozio nemačke i italijanske zarobljenike u Kanadu. Stradalo više od 750 zarobljenika i članova posade.

1949. Umro bugarski revolucionar i državnik Georgi Mihajlovič Dimitrov, jedan od osnivača Komunističke partije Bugarske, prvi predsednik Vlade Bugarske posle Drugog svetskog rata, generalni sekretar Kominterne od 1935. do 1943. Godine 1933. uhapšen u Berlinu zbog navodnog učešća u paljenju Rajhstaga i na Lajpciškom procesu razotkrio da je podmetanje požara bila jedna od nacističkih provokacija kojom je režim pravdao teror nad komunistima i socijalistima. Pod pritiskom svetske javnosti pušten iz zatvora krajem februara 1934.

1961. Američki pisac Ernest Hemingvej izvršio samoubistvo. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1954.

1964. Predsednik SAD Lindon Džonson potpisao Akt o građanskim pravima, o zabrani rasne diskriminacije.

1966. Francuska izvršila prvu od šest proba atomske bombe na pacifičkom atolu.

1976. Proglašeno ujedinjenje Severnog i Južnog Vijetnama u jednu državu, s glavnim gradom Hanojem.

1989. Umro ruski političar Andrej Andrejevič Gromiko, šef sovjetske diplomatije od 1957. do 1985, kada je postao predsednik Vrhovnog sovjeta SSSR-a. Na mestu ministra spoljnih poslova zamenio ga Eduard Ševarnadze.

1990. Ne prihvatajući ustavne promene u Srbiji, albanski delegati Skupštine Kosova usvojili Ustavnu deklaraciju i proglasili odvajanje Kosova od Srbije. Skupština Srbije 5. jula raspustila pokrajinsku skupštinu, usledili štrajkovi i protesti kosovskih Albanaca.

1992. Umro Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih književnika u drugoj polovini XX veka. Kao član ilegalne organizacije Savez demokratske omladine Jugoslavije, posle Drugog svetskog rata nekoliko godina bio u zatvoru. Jedan od osnivača Demokratske stranke 1989, prve posleratne opozicione partije u Srbiji.

1997. Umro američki filmski glumac Džejms Stjuart, 1940. dobitnik Oskara za film "Filadelfijska priča".

1999. Umro Mario Puzo, autor bestselera "Kum", prema kom je Frensis Ford Kopola snimio istoimeni film.

2000. Kandidat Narodne partije akcije i Zelene stranke Visente Foks pobedio na predsedničkim izborima u Meksiku. Okončana vladavina Institucionalne revolucionarne partije, na vlasti od 1929.

2001. Prvo usađivanje mehaničkog srca izvršeno u SAD. Sedmočasovnu operaciju izveli hirurzi Univerziteta Lujvila Leman Grej i Robert Dauling.

2002. Američki milioner i avanturista Stiv Foset postao prvi čovek koji je balonom obišao svet, preletevši 31.380 kilometara.

 

[PYC]

Na današnji dan, 03. jul
​

Izvor: Beta

321 - Rimski car Konstantin II, hrišćanin, proglasio je nedelju za dan odmora i verskog obreda.

1423 - Rođen je francuski kralj Luj XI, koji je tokom vladavine (1461-83), dajući gradovima privilegije, podstakao razvoj zanatstva i trgovine. Modernizovao je stare i podigao nove visoke škole.

1583 - Ruski car Ivan Grozni ubio je, u nastupu gneva, sina. Ovaj autokrata sproveo je značajne reforme u Rusiji, a zbog okrutnog odnosa prema boljarima dobio je naziv Grozni. Kao tragični lik bio je inspiracija slikarima, muzičarima, književnicima, filmskim rediteljima...

1608 - Francuski istraživač Samiel de Šamplen osnovao je kanadski grad Kvebek.

1642 - Umrla je francuska kraljica Marija de Mediči , kćerka toskanskog vojvode Frančeska de Medičija. Posle ubistva kralja Anrija IV vladala je kao regentkinja (1610-17) uz sina Luja XIII . Za nju je građena Palata Luksemburg u Parizu čije su dvorane bile ukrašene 21 Rubensovom slikom koje se sada nalaze u Luvru.

1775 - General Džordž Vašington, kasnije izabran za prvog predsednika SAD (1789), zvanično je preuzeo komandu nad vojskom kolonista u Američkom ratu za nezavisnost.

1849 - Francuske trupe su ušle u Rim savladavši otpor snaga Đuzepea Garibaldija i ponovo ustoličile poglavara rimokatoličke crkve papu Pija IX.

1881 - Pod pritiskom Velike Britanije, Turska je potpisala konvenciju s Grčkom kojom su Grci dobili Tesaliju i delove Epira.

1883 - Rođen je austrijski pisac Franc Kafka. Njegovadela, među kojima su najpoznatiji romani "Proces" i "Zamak" i pripovetka "Metamorfoza", imala su presudan uticaj na evropsku književnost 20.
veka.

1904 - Umro je Teodor Hercl, osnivač i lider cionističkog pokreta. Organizovao je prvi cionistički kongres u Bazelu (1897) i bio je prvi predsednik Svetske cionističke organizacije. U delu "Jevrejska država" (1896) izneo je plan za osnivanje jevrejske države u Palestini.

1940 - Britanci su onesposobili veliki deo francuske flote stacionirane u Oranu u severnoj Africi da ne bi došle u posed Nemačke. Francuzi nisu pristali da, nakon kapitulacije Francuske, predaju flotu
dobrovoljno, pa je najveći deo uništen, a poginulo je preko 1.000 francuskih mornara.

1944 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile glavni grad Belorusije Minsk i zarobile 100.000 nemačkih vojnika.

1954 - U Velikoj Britaniji je ukinuto racionisano snabdevanje hranom uvedeno tokom i po završetku Drugog svetskog rata.

1962 - Alžir je stekao nezavisnost posle 132 godine francuske kolonijalne vlasti.

1969 - Jedan od osnivača engleske rok grupe "Rolingstons"Brajan Džons utopio se u svom bazenu pod dejstvom prekomerne količine droge.

1972 - Indija i Pakistan su potpisali mirovni sporazum, čime je okončan sukob izazvan 1971. građanskim ratom u Istočnom Pakistanu (Bangladeš).

1987 - Ratni zločinac iz Drugog svetskog rata Klaus Barbi, lokalni šef Gestapoa, nazvan "kasapin iz Liona", osuđen je u Francuskoj na doživotnu robiju.

1988 - Raketa sa američkog ratnog broda "Vensen" oborila je iznad Persijskog zaliva u poslednjoj sedmici iransko-iračkog rata iranski putnički avion "Erbas A300". Poginulo je svih 290 ljudi u letilici.

1995 - Jugoslovenski košarkaši postali su evropski šampioni naprvenstvu u Atini. Pobeda je burno proslavljena u zemlji, a oduševljenje je bilo pojačano i zbog trogodišnje međunarodne izolacije SR Jugoslavije.

1996 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin pobedio je u drugom izbornom krugu komunističkog kandidata Genadija Zjuganova, i time započeo drugi predsednički mandat.

2001 - Ruski avion "tupoljev 154" srušio se kod Irkutska. Poginulo je svih 145 putnika i članova posade.

2001 - Na prvom pojavljivanju pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu bivši predsednik SRJ Slobodan Milošević izjavio je da ne priznaje taj sud i odbio da se izjasni o optužnici koja ga tereti za progon, deportaciju i ubijanje kosovskih Albanaca 1999.

2004 - Umro je Andrijan Nikolajev, ruski kosmonaut koji je 1962.godine postavio rekord u boravku u svemiru kružeći oko Zemlje 64 puta za ukupno 96 sati.

2004 - Manastir Visoki Dečani uvršten je na listu svetske baštine UNESKO-a kao peti spomenik iz Srbije i Crne Gore. Na listi UNESKO-a nalazi se ukupno 754 spomenika iz celog sveta.

 

[sendi]

Na današnji dan, 4. jul

Na današnji dan, 4. jul

Izvor: Tanjug


1631. - U Parizu je počela da radi prva u svetu agencija za zapošljavanje.

1753. - Rođen je francuski pronalazač Žan Pjer Fransoa Blanšar, koji je 1785. s Džonom Džefrisom prvi preleteo Lamanš balonom. Takođe je konstruisao padobran.

1776. - Kongres predstavnika 13 američkih kolonija pobunjenih protiv Velike Britanije potpisao je "Deklaraciju nezavisnosti", u kojoj su izložene težnje nove nacije. Kongres je tada proglasio nezavisnost SAD. Stvarna nezavisnost izvojevana je 1781. pobedom nad britanskom kolonijalnom vojskom.

1798. - Napoleon Bonaparta je u pohodu na Egipat, tada tursku provinciju, zauzeo Aleksandriju.

1804. - Rođen je američki pisac Natanijel Hotorn, jedan od prvih značajnijih američkih romansijera. U romanima i pripovetkama prikazao je puritansku sredinu i postupno opadanje moralnog ustrojstva te zajednice u Novoj Engleskoj. Pisao je u pesimističnom maniru. Dela: romani "Skarletno slovo", "Kuća sa sedam zabata", "Blajdelska romansa", "Mermerni faun", pripovetke "Dvaput ispričane priče", "Živopisne priče za decu".

1807. - Rođen je italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, vođa pokreta za ujedinjenje Italije. Pristupio je 1831. tajnom društvu "Mlada Italija" Đuzepea Macinija, a posle propasti ustanka u Savoji 1834. emigrirao je u Južnu Ameriku, gde se borio u Brazilu i Urugvaju.

Vratio se u otadžbinu 1848. i učestvovao je u borbama protiv Austrije, 1849. u borbi za Rimsku republiku, posle čijeg pada je pošao u pomoć Veneciji sa 4.000 dobrovoljaca, ali su ga monarhisti uhapsili i oterali u progonstvo u kojem je ostao do 1854. Kada je 1859. izbio rat između Francuske i Pijemonta (Savoje) ponovo je okupio dobrovoljce. Izveo je 1860. legendarni pohod na Siciliju i sa hiljadu "crvenokošuljaša" zauzeo je ostrvo, a 7. septembra 1860. trijumfalno je ušao u Napulj (čime je svrgnuta lokalna dinastija Burbona i Napuljsko kraljevstvo je prestalo da postoji).

Uveo je političke reforme, podelio zemlju seljacima, ali je odustao od republikanskog poretka u korist dinastije Savoja (vladari Pijemonta i Sardinije) koja se stavila na čelo ujedinjenja Italije. Pokušao je 1862. i 1867. da oslobodi Rim papske vlasti, ali je oba puta uhapšen.

Učestvovao je sa svojim dobrovoljcima 1870. na strani Francuza u Francusko-pruskom ratu. Kasnije se povukao iz politike, nezadovoljan razvojem događaja u Italiji posle ujedinjenja. Društvo Srpske slovesnosti, preteča
Srpske kraljevske akademije (danas SANU) izabralo ga je za člana 1864.

1826. - Umro je američki državnik Tomas Džeferson, osnivač Demokratske stranke, predsednik SAD od 1801. do 1809. Tokom rata za nezavisnost SAD bio je predsednik odbora koji je pripremio "Deklaraciju nezavisnosti", proglašenu 4. jula 1776. Pustio je na slobodu sopstvene robove, ali nije uspeo da izdejstvuje ukidanje ropstva. Od francuskog cara Napoleona I, koji je bio u novčanim neprilikama, kupio je 1803. Luizijanu (ta francuska teritorija bila je bitno veća od današnje države Luizijane i obuhvatala je prostor više sadašnjih SAD država).

1831. - Umro je američki državnik Džejms Monro, predsednik SAD od 1817. do 1825, jedan od najaktivnijih političara u američkoj istoriji. Proklamovao je 1823. "Monroovu doktrinu", s geslom "Amerika Amerikancima". Sjedinjenim državama je bilo bitno da oni a ne neka evropska sila kontrolišu tržište i sirovine na američkom kontinentu. Deklaracija je posebno bila uperena protiv namere Svete alijanse da se uguše revolucionarne težnje stanovnika latinoameričkih kolonija, uperene protiv kolonijalnih metropola Španije i Portugala.

1848. - Objavljen je "Komunistički manifest" Karla Marksa i Fridriha Engelsa.

1848. - Umro je francuski pisac i diplomata Fransoa Rene Šatobrijan, sjajan stilista koji je snažno uticao na francusku književnost. Posle ranjavanja u jednoj borbi protiv pristralica Francuske revolucije 1792. emigrirao je u Englesku, gde je ostao do 1800. Po povratku na vlast dinastije Burbon 1814. bio je diplomata i šef francuske diplomatije. Povukao se iz politike 1830. posle Julske revolucije i pada kralja Šarla X. Čitavog života ostao je dosledni reakcionar. Dela: "Duh hrišćanstva" (čiji su deo kratki romani "Atala" i "Rene"), poema u prozi "Mučenici", "Put iz Pariza u Jerusalim", "Uspomene s onu stranu groba", epopeja o američkim Indijancima "Les Natćez", politički spisi "Istorijski, politički i etički eseji o prošlim i sadašnjim revolucijama razmatranim u odnosu na Francusku revoluciju", "O Bonaparti i Burbonima".

1887. - Rođen je srpski lekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Napisao je više od 150 radova na srpskom i stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih
publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Dela: "Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti", "Priručnik za lečenje tuberkuloznog meningitisa".

1900. - Rođen je američki muzičar afroameričkog porekla Luis "Sačmo" Armstrong, najveći trubač u istoriji džeza. Tokom karijere duge više od pola veka proslavio se i kao pevač neponovljivog glasa, a mnogobrojne turneje širom sveta, uključujući Beograd, donele su mu nezvaničnu titulu "ambasadora dobre volje". Snimio je i više filmova u kojima je takođe iskazao raskošni talenat izuzetnog zabavljača.

1903. - Pušten je u rad prvi pacifički telegrafski kabl, postavljen na dno okeana između San Franciska i Manile.

1910. - Umro je italijanski astronom Đovani Virđinio Skjapareli, direktor Milanske opservatorije, koji je otkrio "kanale" na Marsu i asteroid Hesperiju. Proučavao je i vezu između kometa, meteora i meteorskih rojeva i odredio rotaciju Merkura i Venere.

1927. - Rođena je italijanska filmska glumica Đina Lolobriđida, prva velika zvezda italijanske kinematografije posle Drugog svetskog rata. Filmovi: "Fanfan Lala", "Lepotice noći", "Hleb, ljubav i mašta", "Trapez", "Solomon i kraljica od Sabe", "Carska Venera", "Ana iz Bruklina", "Provincijalka".

1933. - Sovjetski Savez je sa Čehoslovačkom, Rumunijom, Turskom i Kraljevinom Jugoslavijom potpisao "Konvenciju o definiciji agresije", koja je trebalo da omogući efikasnije otkrivanje agresorskih postupaka radi preduzimanja mera posredstvom Društva naroda. Bio je to prvi diplomatski sporazum između Kraljevine
Jugoslavije i Sovjetskog Saveza. Kraljevska jugoslovenska vlada dosledno je sve do 1940. odbijala da prizna Sovjetsku državu, najviše zbog presudne pomoći, od strane ruske carske porodice, Srbiji za vreme Prvog svetskog rata. Otuda su takozvani beli Rusi posebno srdačno primani u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

1934. - Umrla je poljska naučnica Marija Kiri, dobitnica dve Nobelove nagrade. Sa suprugom Pjerom Kirijem iz rude urana izdvojila je nove elemente radijum i polonijum. Prva je žena koja je stekla akademsku titulu pariske Akademije medicine i postala šef katedre za fiziku na Sorboni. Bila je osnivač i direktor Instituta za radijum u Parizu. S Pjerom je 1903. podelila Nobelovu nagradu za fiziku, a 1911. sama dobila tu nagradu za hemiju. Posle Pjerove smrti 1906. otkrila je radioaktivnost torijuma. U čast bračnog para Kiri, jedna merna jedinica u fizici dobila je naziv "Kiri".

1941. - Politbiro Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije doneo je u Beogradu odluku o oružanom otporu protiv nemačkih okupatora. Odluka o podizanju ustanka nije doneta kada je okupirana Jugoslavija nego tek nakon napada na Sovjetski Savez.

1946. - Filipini su stekli nezavisnost, posle 47 godina pod upravom SAD. Do 1898. oni su bili španska kolonija.

1972. - Severna i Južna Koreja ugovorom su se odrekle upotrebe sile u rešavanju sporova i u načelu se složile da rade na ponovnom ujedinjenju Koreje mirnim putem, bez mešanja spolja.

1976. - Izraelski komandosi upali su na aerodrom Entebe u Ugandi i oslobodili 102 taoca iz francuskog putničkog aviona koji su oteli palestinski teroristi. Službeno je saopšteno da su poginula četiri izraelska vojnika, sedam od 10 otmičara i
dvadesetak vojnika Ugande koji su pokušali da spreče izraelsku akciju.

1994. - Predsednik Francuske Fransoa Miteran je kao prvi strani državnik govorio u skupštini Južne Afrike oformljenoj posle ukidanja režima aparthejda.

1997. - Američko vasionsko samohodno vozilo "Patfajnder" spušteno je na Mars.

2003. - U napadu dvojice islamskih terorista-samoubica na vernike u vreme molitve u jednoj šiitskoj džamiji u Keti na jugoistoku Pakistana ubijeno je 47 ljudi.

2005. - Američka kosmička sonda "Dip impakt" udarila je u kometu "Tempel 1", u misiji koja je naučnicima trebalo da pruži dragocene odgovore na suštinska pitanja vezana za nastanak Sunčevog sistema.

2008. - Demokratska stranka i koalicija okupljena oko Socijalističke partije Srbije potpisale su sporazum o saradnji. Bio je to prelom na političkoj sceni Srbije.

2008. - Umro je Bivši američki republikanski senator i vodeći konzervativni političar Džes Helms. Poznat po nadimku "senator Ne", Helms je, između ostalog, upamćen po protivljenju slanju američkih trupa u Bosnu, blokiranju ratifikacije međunarodnih sporazuma, među kojima i Sporazuma o zabrani nuklearnog testiranja, kao i protokola iz Kjota o globalnom zagrevanju. Radio je i kao urednik u novinama i televizijski komentator, a u Senat je prvi put ušao 1972.

 

[PYC]

Na današnji dan, 5. jul
​

Izvor: Beta

1596. Engleski pomorci opustošili su špansku obalu i opljačkali Kadiz, pomorsku luku koja je otkrićem Amerike dobila prvorazredan značaj.

1811. Venecuela je postala prva južnoamerička država koja je proglasila nezavisnost od Španije.

1830. U pohodu na Alžir Francuzi su zauzeli grad Alžir. Alžir je ostao pod francuskom upravom do 1962, kada je ta severnoafrička zemlja stekla nezavisnost.

1865. Vilijam But osnovao je u Londonu "Hrišćansku misiju" koja je kasnije dobila naziv "Vojska spasa" i bavila se uglavnom humanitarnim radom. Bila je vrlo aktivna u periodu posle Drugog svetskog rata.

1865. U Velikoj Britaniji je donet prvi u svetu zakon o ograničenju brzine - dve milje na sat.

1879. Rodjen je američki teniser i političar Dvajt Dejvis, ministar rata (1925-29). Osnovao je 1900. tenisko takmičenje "Dejvis kup".

1880. Rodjen je češki violinista i kompozitor Jan Kubelik, koga su zbog virtuoznog stila uporedjivali sa Paganinijem (šest violinskih koncerata, Američka simfonija).

1889. Umro je srpski pisac Jakov Ignjatović, začetnik realizma u srpskoj književnosti. Pisao je pesme, kulturnoistorijske članke, putopise, romane i pripovetke i uredjivao Srpske novine i Srpski letopis ("Večiti mladoženja", "Trpen-spasen", "Milan Narandžić").

1889. Rodjen je francuski pisac, slikar i režiser Žan Kokto . Kao eksperimentator prošao je kroz sve faze moderne umetnosti - kubizam, dadaizam, nadrealizam, a po raznolikosti opusa smatra se korifejem francuskog duha ("Orfej", "Strašna deca", "Petao i Arlekin"). Član Francuske akademije postao je 1955.

1891. Rodjen je hrvatski pesnik Avgustin Tin Ujević, koji je svojom lirikom, ali i boemskim životom, obeležio razdoblje izmedju dva svetska rata u jugoslovenskoj književnosti ("Lelek sebra", "Kolajna", "Žedan kamen na studencu").

1901. Rodjen je ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka. Režirao je više od 50 lutkarskih predstava koje se smatraju antologijskim delima tog pozorišnog žanra.

1911. Rodjen je francuski državnik Žorž Pompidu, predsednik Francuske (1969-74) nakon povlačenja Šarla de Gola (Charles, Gaulle). Kao blizak saradnik De Gola, šef njegovog kabineta i premijer od 1962. do 1968, uglavnom je sledio ideje slavnog prethodnika.

1932. U Portugalu je premijer postao Antonio de Oliveira Salazar, koji je 1933. zaveo profašističku diktaturu, okončanu tek 1974, četiri godine posle njegove smrti.

1943. Nemačkom ofanzivom iz pravca Orela i Harkova na sovjetske položaje počela je Kursko-orelska bitka, jedna od najvećih bitaka u Drugom svetskom ratu.

1959. Predsednik Indonezije Ahmed Sukarno raspustio je parlament, suspendovao Ustav iz 1950. i zaveo diktatorski režim.

1975. Američki teniser Artur Eš postao je prvi crnac pobednik turnira u Vimbldonu.

1975. Zelenortska ostrva su dobila nezavisnost nakon 500 godina portugalske vlasti.

1977. U Pakistanu je izvršen vojni udar kojim je general Mohamad Zija ul Hak zbacio s vlasti premijera Zulfikara Ali Buta (Bhutto).

1980 . Švedski teniser Bjorn Borg pobedio je peti put uzastopno na turniru u Vimbldonu.

1994. Palestinski vodja Jaser Arafat, koji je doputovao na Zapadnu obalu nakon 27 godina izbeglištva, najavio je stvaranje države Palestine na teritoriji pod palestinskom samoupravom, sa glavnim gradom u istočnom Jerusalimu.

2001. Makedonske vlasti i albanski pobunjenici postigli su dogovor o primirju. Mirovni sporazum kojim su okončani višemesečni sukobi u Makedoniji, potpisan je 13. avgusta u Ohridu.

2002. Umro je legendarni bejzbol igrač Ted Vilijams jedan od najvećih "bacača" svih vremena i poslednji Amerikanac koji je postigao 400 "hitova" za jednu sezonu.

2003. Dve Čečenke aktivirale su eksploziv na otvorenom rok-festivalu, koji se održavao na moskovskom aerodromu Tušino. U eksploziji je poginulo 16 osoba, uključujući i teroristkinje, a 60 ih je povredjeno.

2004. U Indoneziji su održani prvi direktni predsednički izbori, šest godina nakon što je okončana 32-godišnja diktatura bivšeg predsednika Suharta.

2007. Belgijski krivični sud osudio je bivšeg majora vojske Ruande Bernara Ntujahaga na 20 godina zatvora zbog ubistva deset belgijskih pripadnika mirovnih snaga UN i neutvrdjen broj civila Ruande, na početku genocida 1994. godine.

 

[PYC]

Na današnji dan, 6. jul
​

Izvor: Beta

1415. Češki reformator Jan Hus spaljen je, kao jeretik, na lomači u Konstanci zbog svog teološko-polemičkog dela "O crkvi". Bio je rektor univerziteta u Pragu (1402), reformisao je češki jezik i pravopis.

1533. Umro je Lodoviko Ariosto (Lodovico), autor viteškog epa "Besni Orlando". Smatra se najvećim pesnikom italijanske renesanse.

1535. Engleski humanista i pisac Tomas Mor pogubljen je kao izdajnik, zbog neslaganja sa crkvenom politikom kralja Henrija VIII. Godine 1935. katolička crkva ga je proglasila za sveca. Autor je političko-filozofskog dela "Utopija" u kojem je izneo ideju o idealnoj ljudskoj zajednici.

1855. Rođen je vojvoda Živojin Mišić, jedan od najboljih srpskih vojskovođa. Komandovao je operacijama u Kolubarskoj bici u kojoj su Srbi izvojevali pobedu nad Austro-Ugarskom (1914) u Prvom svetskom ratu. Napisao je nekoliko vojnih dela od kojih je najpoznatije "Strategija".

1885. Francuski biolog i hemičar Luj Paster prvi put je uspešno primenio vakcinu protiv besnila na ljudskom biću, devetogodišnjem Žozefu Majsteru iz Alzasa.

1893. Umro je francuski pisac Gi de Mopasan jedan od najznačajnijih autora kratke forme u svetskoj književnosti ("Dunda", "Strasti", "Naličja", "Zamke").

1908. U Turskoj je počela "mladoturska revolucija" pod vođstvom mlađih oficira i intelektualaca nezadovoljnih vladavinom sultana Abdula Hamida II.

1919. Prvi vazduhoplov koji je preleteo Atlantik, britanski dirižabl "R-34" spustio se na Ruzveltovu poljanu u Njujorku.

1923. Zvanično je proglašeno osnivanje SSSR (Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika), na osnovu odluke Prvog svesaveznog kongresa sovjeta krajem 1922.

1928. U Njujorku je održana premijera filma "Svetla Njujorka" prvog zvučnog filma u istoriji kinematografije.

1944. U požaru koji je u glavnom šatoru cirkusa "Ringling Brothers and Barnum & Bailey" izazvao gutač vatre, u američkom gradu Hartford u Konektikatu, poginulo je 167 ljudi.

1962. Umro je Vilijam Fokner jedan od najznačajnijih modernih američkih pisaca. Njegov književni opus najvećim delom predstavlja sagu o sudbini američkog Juga. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1949. ("Sartoris", "Buka i bes",
"Svetlost u avgustu", "Konjički gambit", "Divlje palme").

1964. Britanski protektorat u Africi Njasalend je, pod nazivom Malavi, postao nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta.

1967. U Nigeriji je počeo građanski rat zbog proglašenja nezavisnosti Istočne Nigerije (Bijafra). U dvogodišnjem ratu poginulo je više od milion ljudi.

1971. Umro je legendarni američki džez muzičar, trubač i pevač Luis "Sačmo" Armstrong, najznačajnija ličnost u istoriji džeza. Karijeru je počeo 1918, a mnogobrojne turneje širom sveta donele su mu nezvaničnu titulu ambasadora dobre
volje.

1973. Umro je nemački dirigent Oto Klemperer jedan od najznačajnijih dirigenata 20. veka, posebno čuven po izvođenju Betovenovih dela.

1988. U eksploziji naftne platforme "Pajper Alfa" u britanskom delu Severnog mora, poginulo je 167 ljudi.

1990. Predsednik Bugarske Petar Mladenov podneo je ostavku zbog optužbi da je naredio da se tenkovima rasture antivladini protesti.

1999. Pripadnici međunarodnih mirovnih snaga u Bosni uhapsili su u Banjaluci lidera Narodne stranke i poslanika u Skupštini Republike Srpske Radoslava Brđanina i izručili ga Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu.

2000. Skupština SR Jugoslavije usvojila je amandmane na Ustav kojima je tadašnjem predsedniku Slobodanu Miloševiću omogućeno da se ponovo kandiduje za predsednika SR Jugoslavije.

2000. Talas vrućina koji je zahvatio Jugozapadnu Evropu, sa temperaturama vazduha i do 45 stepeni Celzijusa, prouzrokovao je smrt 25 ljudi i mnoge požare.

2003. Predsednik Liberije Čarls Tejlor prihvatio je ponudu za azil u Nigeriji. Njegov odlazak je bio uslov američkog predsednika Džordža Buša za angažovanje SAD na uspostavljanju mira u toj zapadnoafričkoj zemlji koju već 14 godina potresaju sukobi.

2005. Iz Ulcinja ka Dubrovniku i Splitu krenula je prva redovna autobuska linija iz Crne Gore prema Hrvatskoj, posle 14 godina prekida zbog rata u bivšoj Jugoslaviji.

2005. Umro je Klod Simon, francuski književnik i dobitnik Nobelove nagrade 1985. godine.

2006. Indija i Kina su, posle 44 godine, otvorile granični prelaz "Natu La".

2007. Posle 16 godina prekida, obnovljen je autobuski prevoz između Beograda i Tuzle.

2009. Jovanki Broz, udovici bivšeg predsednika SFR Jugoslavije Josipa Broza Tita, nakon gotovo 30 godina, uručen je pasoš i lična karta.

 

[PYC]

Na današnji dan, 7. jul
[FONT=&quot]
[/FONT]

​

Izvor: Beta

1307. Umro je engleski kralj Eduard I na putu prema Škotskoj, gde je krenuo da uguši ustanak.

1572. Umro je Sigismund II August, poslednji poljski kralj iz dinastije Jageloviča. Tokom njegove vladavine (od 1548) stvorena je unija Poljske, Litvanije i Zapadne Prusije (Lublinska unija 1569). Proglasio je 1572. opštu slobodu veroispovesti.

1585. Pod pritiskom katoličke "Svete lige" francuski kralj Anri III izdao je Nemurski edikt protiv hugenota.

1752. Rodjen je Žozef Mari Žakar, francuski pronalazač, izumitelj razboja za tkanje (1801).

1807. U Tilzitu je potpisan mirovni ugovor kojim je završen rat Francuske i Rusije, učesnice u koaliciji protiv Napoleona. Ugovor, koji je ostao na snazi do Napoleonove invazije na Rusiju 1812, podrazumevao je i savezništvo, a Napoleon se, pored ostalog, obavezao da neće progoniti Crnogorce zbog njihove borbe protiv Francuske.

1815. Savezničke snage (Šesta koalicija protiv Napoleona) ušle su u Pariz nakon abdikacije Napoleona Bonaparte.

1816.Umro je irski dramski pisac i političar Ričard Šeridan , autor popularnih komedija "Škola skandala" i "Kritičar". Kao član britanskog parlamenta (1780-1812) proslavio se kao politički govornik.

1854. Umro je nemački fizičar Georg Simon Om). Po njemu je dobila ime jedinica za merenje eletričnog otpora u medjunarodnom sistemu mera (om).

1860. Rodjen je austrijski kompozitor i dirigent Gustav Maler , autor devet čuvenih simfonija i ciklusa pesama. Bio je direktor Bečke opere (1897-1907) koja je pod njegovom upravom doživela zlatno doba.

1887. Rodjen je francuski slikar i grafičar rusko-jevrejskog porekla Mark Šagal. Veći deo života proveo je u Parizu, ali se inspirisao ruskim folklorom i uspomenama iz detinjstva. Ilustrovao je Gogoljeve "Mrtve duše" i Bibliju i oslikao parisku Operu, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN u Njujorku i uradio vitraže u katedrali u Mecu.

1893. U Zagrebu je rodjen hrvatski pisac Miroslav Krleža, jedna od najznačajnijih ličnosti u kulturno-književnim zbivanjima 20. veka na jugoslovenskom prostoru. Od 1950. bio je na čelu Jugoslovenskog leksikografskog zavoda i glavni i odgovorni urednik Enciklopedije Jugoslavije. Njegov obimni književni opus obuhvata poeziju, romane, pripovetke, drame, eseje ("Hrvatski bog Mars", "Povratak Filipa Latinovića", "Gospoda Glembajevi", "U agoniji").

1898. SAD su anektirale Havajska ostrva.

1911. Rodjen je italijanski kompozitor Djan Karlo Menoti, poznat po operama sa temama iz savremenog života, za koje je sam pisao libreta ("Konzul", "Medijum", "Amelija na balu"). Osnovao je muzički festival u Spoletu.

1930. Umro je engleski pisac Artur Konan Dojl, lekar po zanimanju. Oprobao se u različitim književnim žanrovima, ali je svetsku popularnost stekao pričama o detektivu Šerloku Holmsu .

1937. Sukobom japanskih i kineskih trupa kod mosta Marko Polo blizu Pekinga počeo je japansko-kineski rat.

1941. U Srbiji je počeo ustanak protiv nemačke okupacije, pod vodjstvom komunista.

1978. Nakon sticanja nezavisnosti od Velike Britanije proglašena je država Solomonska Ostrva.

1991. Usvojena je Brionska deklaracija o mirnom rešenju jugoslovenske krize, kojom se vlada SFR Jugoslavije obavezala da će povući saveznu vojsku (JNA) iz Slovenije, a slovenačke vlasti na demobilizaciju slovenačkih trupa. Odluke Slovenije i Hrvatske o nezavisnosti suspendovane su na tri meseca. Prihvaćeno je da u Sloveniju i Hrvatsku dodju posmatrači EZ.

1994. U Jemenu je okončan dvomesečni gradjanski rat ulaskom trupa Severnog Jemena u glavni grad Južnog Jemena Aden.

1995. U Beogradu je otvorena prva podzemna železnička stanica.

2000. U Beogradu je umro jugoslovenski kompozitor i muzikolog Nikola Hercigonja. Njegova muzika inspirisana je nacionalnom istorijom i folklorom (scenski oratorijum "Gorski venac", simfonijski ples "Lindjo", ciklusi pesama za glas i orkestar, muzika za film).

2000. Ceo tiraž knjige "Hari Poter i vatreni pehar", četvrti nastavak avantura dečaka madjioničara, rasprodat je u pretplati, pre nego što je izašao iz štampe.

2003. Odlukom visokog predstavnika medjunarodne zajednice u BiH Pedi Ešdauna zamrznuti su bankovni računi 14 osoba u BiH, medju kojima su i članovi porodice haškog optuženika Radovana Karadžića.

2005. U seriji eksplozija u podzemnoj železnici i gradskom autobusu u Londonu život je izgubilo 56 lica, a preko 700 je povredjeno. Odgovornost za napade preuzela je islamistička grupa Al Kaida za Evropu.

 

[sendi]

Na današnji dan, 8. jul

Na današnji dan, 8. jul

Izvor: Beta


70 - Rimljani su u Judejskom ratu osvojili i razrušili Jerusalim. Od ruševina je ostao samo zapadni zid velikog jevrejskog hrama ("zid plača").

1497 - Portugalski moreplovac Vasko da Gama isplovio je iz Lisabona na prvo putovanje na kojem je otkrio morski put za Indiju oko Rta Dobre nade.

1709 - Ruska vojska pod komandom cara Petra Velikog pobedila je ubici kod Poltave (Ukrajina) trupe švedskog kralja Karla XII. To je bio kraj švedske vojne moći.

1809 - Rođen je hrvatski pisac i reformator jezika Ljudevit Gaj, vođa Ilirskog panslovenskog pokreta.

1819 - Rođen je hrvatski kompozitor Vatroslav Lisinski, najpoznatiji muzičar Ilirskog preporoda i utemeljitelj hrvatskog nacionalnog izraza u muzici.

1822 - Persi Biš Šeli, jedan od najznačajnijih pesnika engleskog romantizma, utopio se u brodolomu na jedrenju kod Livorna ("Kraljica Mob", "Oslobođeni Prometej", "Ševa", "Oda zapadnom vetru", "Odbrana poezije").

1846 - Danski kralj Kristijan VIII proglasio je da danski presto mogu da naslede žene. Tako je sprečio otcepljenje pokrajine Šlezvig-Holštajn.

1858 - Velika Britanija proglasila je pobedu nad indijskim ustanicima, posle čega je ukinuto Carstvo mogula i likvidirana Istočnoindijska kompanija, a Indija je stavljena pod neposrednu upravu britanske krune.

1885 - Rođen je nemački filozof Ernst Bloh. U njegovom opsežnom delu, koje se bavi problemima filozofije, istorije, religije, prava, etike, posebno mesto ima analiza fenomena utopijskog ("Duh utopije", "Tomas Mincer kao teolog revolucije", "Tragovi", "Nasleđe ovog vremena", "Sloboda i poredak", "Princip nade").

1894 - Rođen je ruski fizičar Pjotr Leonidovič Kapica, od 1935. direktor Instituta za fiziku Sovjetske akademije nauka u Moskvi, a od 1955. glavni organizator programa veštačkih Zemljinih satelita ("Sputnjik"). Najpoznatiji njegovi radovi su iz područja magnetizma i fizike niskih temparatura. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1978.

1920 - Gradu Šapcu je svečano uručeno francusko odlikovanje "Ratni krst" za heroizam i stradanje njegovog stanovništva u Prvom svetskom ratu.

1942 - Umro je francuski maršal Luj Feliks Fransoa Franše Depere, istaknuti vojskovođa u Prvom svetskom ratu i počasni vojvoda srpske vojske.

1943 - Od posledica torture u zatvoru Gestapoa umro je lider francuskog Pokreta otpora u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu Žan Mulen, poznat kao "Maks".

1956 - U Beogradu je emitovan prvi eksperimentalni TV prenos, povodom proslave stogodišnjice rođenja Nikole Tesle. Program iz privremenog studija u Institutu "Nikola Tesla" građani su pratili na četrdesetak prijemnika smeštenih u izlozima prodavnica u raznim delovima grada.

1967 - Umrla je britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li. Svetsku slavu stekla je ulogom Skarlet O'Hare u američkom filmu "Prohujalo s vihorom" za koju je nagrađena Oskarom. Drugi Oskar dobila je za ulogu u filmu "Tramvaj zvani želja".

1994 - Umro je Kim Il Sung, komunistički lider Severne Koreje, koji je upravljao zemljom od njenog osnivanja 1948. do smrti.

2000 - U Beogradu je umro Konstantin Vinaver, pijanista, muzikolog, operski dramaturg i dugogodišnji direktor Opere i baleta Narodnog pozorišta u Beogradu.

2002 - Okružni sud u Prokuplju osudio je na osam godina zatvora bivšeg rezervistu Vojske Jugoslavije Ivana Nikolića zbog zločina protiv civilnog stanovništva na Kosovu za vreme NATO bombardovanja SR Jugoslavije 1999. To je prva presuda pred domaćim sudovima za ratni zločin izvršen tokom rata na Kosovu.

2003 - U nesreći feribota u reci Menga u Čandpuru (Bangladeš), udavilo se oko 400 ljudi, od 600, koliko je bilo na brodu.

2004 - Skupština Kosova je, bez prisustva srpskih predstavnika, usvojila amandmane kojima je naziv Ustavni okvir za privremenu samoupravu na Kosovu promenjen u "privremeni Ustav Kosova", a "privremena institucije" u "demokratske institucije".

 

[sendi]

Na današnji dan, 9. jul

Na današnji dan, 9. jul

Izvor: Beta


1386. U bici kod Zempaha savez švajcarskih kantona potukao znatno nadmoćniju vojsku Leopolda III Habzburga. Bitka u istoriji ratovanja zabeležena kao prva pobeda pešadije nad konjicom.

1441. Umro flamanski slikar Jan van Ajk. Prvi u evropskom slikarstvu prevladao srednjevekovne šeme i uveo novi likovni izraz. Svrstava se među najznačajnije ličnosti u istoriji slikarstva. Proslavio se oslikavanjem oltara u crkvi Svetog Bavona u Gentu.

1519. Španski konkistador Ernan Kortez iskrcao se na obalu Meksičkog zaliva, gde je osnovao grad Vera Kruz i počeo osvajanje Meksika, završeno 1521. uništenjem carstva Asteka.

1609. Rimsko-nemački car Rudolf II, da bi pridobio češke protestante, objavio povelju o slobodi veroispovesti u Češkoj.

1686. Formirana Augzburška alijansa. Činili je nemačko-rimski car Leopold I, Španija, Švedska, Holandija i Saksonija, a protiv francuskog kralja Luja XIV.

1746. Francuska flota stigla na teritoriju Pondišeri u Indiji, potom francuski posed. Vraćena Indiji 1954.

1762. Abdicirao ruski car Petar III Fjodorovič Romanov, nekoliko meseci po preuzimanju prestola. Car potom uhapšen i ubijen po naredbi supruge, buduće carice Katarine II Aleksejevne, Katarine Velike.

1810. Napoleon Bonaparta anektirao Holandiju.

1816. Na Kongresu u Tukumanu proglašena nezavisnost Ujedinjenih provincija Rio de la Plate od Španije.

1877. Održan prvi teniski turnir u Vimbldonu.

1879. Rođen italijanski kompozitor Otorino Respigi, jedan od pokretača obnove italijanske muzike na početku XX veka.

1913. Pobedom srpske vojske nad bugarskim trupama završena Bitka na Bregalnici, u II balkanskom ratu. Bitka počela 30. juna, kada su bugarske trupe bez objave rata napale srpsku i grčku vojsku u Makedoniji, saveznike u borbi protiv Turske.

1916. Rođen engleski državnik Edvard Hit, lider Konzervativne partije od 1965. do 1975. Kao premijer uveo Veliku Britaniju u Evropsku ekonomsku zajednicu.

1922. Američki plivač, kasnije filmski glumac, Džoni Vajsmiler prvi na svetu za manje od minuta, 58,6 sekundi, preplivao 100 metara.

1932. Umro američki izumitelj King Kemp Džilet. Izumeo nožić za brijanje. Žilet je francuska transkripcija njegovog prezimena.

1944. Britanske i kanadske trupe od Nemaca, u II svetskom ratu, preuzele grad Kaen u Normandiji, posle bombardovanja i jednomesečnih bitki.

1960. Sovjetski lider Nikita Sergejevič Hruščov upozorio SAD da ne intervenišu protiv Kube jer će u tom slučaju SSSR podržati kubanski narod.

1963. Potpisan sporazum o formiranju Federacije Malezije, u čiji sastav su ušli Malaja, Singapur, Saravak i Severni Borneo. Dve godine kasnije Singapur istupio iz Malezije.

1971. Poslednja baza SAD u Vijetnamu predata trupama Južnog Vijetnama.

1989. Umro srpski istoriograf Fedor Nikić, osnivač Muzeja fruškogorskih manastira. Bavio se ustavnim pravom, manjinskim pitanjem i crkvenom reformom. Napisao više dela.

1993. Koristeći DNK-metodu, britanski naučnici identifikovali posmrtne ostatke ruskog cara Nikolaja II Romanova i članova njegove porodice, ubijenih u leto 1918. u Jekaterinerburgu.

1996. Rusija nastavila ofanzivu na čečenske separtiste po ponovnom izboru Borisa Jeljcina za predsednika.

1997. Bokser teške kategorije Majk Tajson kažnjen zabranom bavljenja sportom na godinu dana i s tri miliona dolara jer je tokom meča za svetskog šampiona u teškoj kategoriji 28. juna protivnika Ivandera Holifilda ugrizao za uho.

1998. U Zagrebu umro jugoslovenski reditelj Dušan Vukotić, dobitnik Oskara 1961. za kratki crtani film "Surogat".

2001. Apelacioni sud u Santjagu suspendovao proces protiv bivšeg čileanskog diktatora Augusta Pinočea, proglasivši ga mentalno nesposobnim. Pinoče uhapšen 1998. u Londonu zbog zločina u Čileu po dolasku na vlast vojnim udarom 1973.

2003. Srbija i Crna Gora primljene u punopravno članstvo Grupe država za borbu protiv korupcije.

2004. U napadima pobunjenika iz Ugande, koji su opljačkali i spalili šest sela na jugu Sudana, poginulo više od 100 osoba, 15.000 meštana pobeglo iz domova.

 

[PYC]

Na današnji dan, 10. jul
​

Izvor: Beta

138 - Umro je rimski car Hadrijan . Tokom vladavine od 117. izvršio je značajne reforme u Rimskom carstvu i utvrdio granice u Germaniji i Britaniji, gde je podigao bedem (Hadrijanov bedem) za zaštitu od upada Škota. Bio je veliki poštovalac grčke kulture i pokrovitelj umetnosti, pisao je stihove, vajao i slikao.

1099 - Umro je španski nacionalni junak El Sid (Rodrigo Diaz de Bivar), legendarna ličnost španske epske poezije, glavni lik Kornejeve tragedije "Sid" i Masneove opere.

1509 - Rođen je švajcarski teolog francuskog porekla Žan Kalvin, vođa frakcije protestantizma u Ženevi (kalvinizam), koja je imala mnogobrojne pristalice u evropskim zemljama, posebno u Francuskoj (hugenoti), i izazvala velike društvene potrese. Njegovo delo "Temelji hiršćanstva" (1536) postalo je priručnik protestantske doktrine.

1584 - Po nalogu španskog dvora ubijen je holandski princ od Oranža Vilem I Ćutljivi, borac protiv španske prevlasti i prvi nasledni namesnik (1581) Holandije.

1609 - U Minhenu je osnovana Katolička liga kao odgovor na osnivanje Protestantske unije (1608), što je pojačalo tenzije u Nemačkoj koje su dovele do izbijanja Tridesetogodišnjeg rata (1618-48) u centralnoj Evropi.

1774 - Nakon šestogodišnjeg rata, Rusija i Turska sklopile su Kučuk-Kajnardžijski mir kojim je Turska izgubila Krim, prihvatila rusko-tursku granicu na Bugu i priznala Rusiji pokroviteljska prava nad Vlaškom i Moldavijom, kao i nad pravoslavnim podanicima u Turskoj.

1830 - Na Antilima je rođen francuski slikar i grafičar Kamij Pisaro, jedan od učesnika prve izložbe impresionista u Parizu 1874. U kasnoj fazi opredelio se za poentilizam Seraa i Sinjaka.

1834 - Rođen je češki pisac Jan Neruda, predvodnik generacije "majevaca" - književnika koji su, okupljeni oko časopisa "Maj", promovisali češki književni realizam ("Malostranske pripovetke", "Arabeska", "Železnički radnici", zbirke pesama "Prosti motivi", "Kosmičke pesme", "Balade i romanse").

1856 - U selu Smiljani, kod Gospića u Hrvatskoj, rođen je Nikola Tesla, naučnik i pronalazač na polju elektrotehnike i radio-tehnike. Od 1884. do smrti 1943. živeo je u SAD. Patentirao je oko 700 pronalazaka od kojih nekoliko desetina ima široku primenu, među kojima je i serija izuma (1896-1914) koji čine temelj savremene radio-tehnike.

1871 - Rođen je francuski pisac Marsel Prust čije je delo "U traganju za izgubljenim vremenom" ostavilo dubok trag ne samo u Francuskoj već i u evropskoj književnosti 20. veka, i izvršilo veliki uticaj na mnoge književnike.

1895 - Rođen je nemački kompozitor Karl Orf , autor popularne scenske kantate "Karmina Burana". Bavio se i pedagoškim radom, a u nastavu je uveo tzv. Orfov instrumentarij, sačinjen od grupe instrumenata prilagođenih deci.

1897 - U borbi za prevlast na području gornjeg Nila, francuske trupe zaposele su Fešoude (Kodok) u Sudanu, što je izazvalo ozbiljnu krizu u anglo-francuskim odnosima. Kompromisnim rešenjem 1899. godine, Francuska je dobila zapadni Sudan, a dolina Nila ostala je pod britanskom kontrolom.

1940 - Napadom najmanje 70 nemačkih bombardera na ciljeve u južnom Velsu, u Drugom svetskom ratu počela je Bitka za Britaniju. Pobeda britanskog vazduhoplovstva u septembru prisilila je Nemce da definitivno odustanu od invazije na Veliku Britaniju.

1940 - Francuska Narodna skupština poverila je vlast maršalu Anriju Petenu, koji je tokom Drugog sveskog rata predvodio kolaboracionističku vladu sa sedištem u Višiju.

1943 - Anglo-američke trupe u Drugom svetskom ratu iskrcale su se na Siciliju.

1953 - Sovjetski lider Nikita Hruščov smenio je ministra unutrašnjih poslova Lavrentija Beriju, bliskog Staljinovog saradnika i egzekutora u staljinističkim čistkama. Berija je kasnije uhapšen, osuđen na smrt i streljan.

1962 - Iz Kejp Kaneverala lansiran je prvi američki telekomunikacioni satelit "Telstar", koji je omogućio prenos TV programa preko Atlantskog okeana.

1973 - Bahamska ostrva su stekla nezavisnost u okviru Britanskog Komonvelta, posle 190 godina britanske kolonijalne vladavine.

1976 - Zbog pucanja ventila u hemijskoj fabrici "Ikmeza" u blizini Milana, oblak hemijskih materija, među kojima i dioksina, teško je zagadio četiri opštine - Seveza, Meda, Dezio i Čezena. To je bila prva ekološka nesreća te vrste u Evropi.

1992 - Američki sud osudio je bivšeg panamskog diktatora Manuela Norijegu na 40 godina zatvora jer je dozvolio krijumčarenje droge u Panami.

1994 - Leonid Kučma pobedio je na predsedničkim izborima u Ukrajini.

1995 - Vojne vlasti oslobodile su iz šestogodišnjeg kućnog pritvora vođu burmanske opozicije i dobitnicu Nobelove nagrade za mir Aung San Su Chi.

1999 - Šest afričkih vlada potpisalo je sporazum o prekidu vatre, čime je okončan građanski rat u Demokratskoj Republici Kongo. Sporazum je potpisan bez učešća pobunjeničkih grupa involviranih u sukobe.

2000 - U gomili smeća koja se srušila na sirotinjsko naselje, nazvano Obećana zemlja, u Manili (Filipini) stradalo je više od 200 ljudi.

2006 - Lider čečenskih separatista Šamil Basajev ubijen je u Ingušetiji, ruskoj republici koja se graniči sa Čečenijom. Bio je najtraženiji čovek u Rusiji zbog terorizma i masovnih ubistava, a 2003. su ga SAD i UN uključile u spisak međunarodnih terorista.

 

[PYC]

Na današnji dan, 11. jul




Izvor: Beta

1533. Papa Klement VII ekskomunicirao je engleskog kralja Henrija VIII, odbivši prethodno da poništi njegov brak s Katarinom Aragonskom i ozakoni vezu s Anom Bolen. Brak je u maju 1533. poništio kenterberjski nadbiskup Tomas Krenmer, a kralj je 1534. osnovao anglikansku crkvu i proglasio se za njenog poglavara.

1690. U bici kod Bojna, u "Slavnoj revoluciji", engleski kraljVilijam III Oranski pobedio je katoličke snage Džejmsa II. (Ovaj dan protestanti u Severnoj Irskoj, "Oranžisti", obeležavaju nizom parada i marševa, što izaziva revolt katolika i dovodi do sukoba sa policijom).

1844. Rođen je Petar I Karađorđević, kralj Srbije(1903-1918) i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918-21). Za kralja Srbije izabran je nakon majskog prevrata 1903. u kojem su ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga Mašin. Tokom vladavine, poštovao je Ustav i parlamentarnu demokratiju, a u spoljnoj politici

oslanjao se na Rusiju, kao i na Francusku i Englesku.

1871. Rođen je hrvatski političar i pisac Stjepan Radić,osnivač Hrvatske seljačke stranke, ministar prosvete u vladi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od novembra 1925. do februara 1927, kada njegova stranka ponovo prelazi u opoziciju. Umro je od rana zadobijenih u atentatu koji je nad njim i još dvojicom poslanika HŠ-a u Skupštini u Beogradu izvršio 20. juna 1928. radikalski poslanik Puniša Račić.

1876. U crnogorsko-turskom ratu (1876-78) Crnogorci su u bici naFundini, u Kučima, pobedili tursku vojsku.

1920. Rođen je američki filmski i pozorišni glumac ruskog porekla Taiđe Kan, poznat kao Jul Briner. Igrao je u mnogim filmovima, a nagradu Oskar dobio je za ulogu u muzičkom filmu Kralj i ja.

1921. Mongolija je proglasila nezavisnost pod nazivom NarodnaRepublika Mongolija.

1921. Održano je prvo zvanično prvenstvo Kraljevine Srba,Hrvata i Slovenaca u vaterpolu. Pobedilo je Somborsko sportsko društvo.

1935. Umro je francuski oficir Alfred Drajfus, čije je suđenje za izdaju 1894. podelilo francusku javnost na dva tabora - demokrate, republikance, s jedne, i rojaliste, klerikalce, s druge strane. Na osnovu lažnih dokaza, Drajfus, koji je bio Jevrejin, osuđen je na doživotnu robiju, a rehabilitovan je 1906.

1937. Umro je američki kompozitor Džordž Geršvin, koji je u klasičnu muziku uneo elemente popularne muzike, crnačkih duhovnih pesama i bluza (opera "Porgi i Bes",

simfonijska fantazija "Amerikanac u Parizu", "Rapsodija u plavom", "Melanhonična rapsodija").

1960. Premijer provincije Katanga u Kongu Moiz Čombe proglasio je nezavisnost te pokrajine, čime su počeli višegodišnji nemiri u toj afričkoj zemlji.

1978. U eksploziji cisterne s tečnim gasom u španskom mediteranskom turističkom kampu u mestu San Karlos de la Rapita poginulo je oko 200 ljudi.

1979. Americka vasionska stanica "Skajlab", nakon šestogodišnjeg kruženja oko Zemlje, raspala se prilikom prizemljenja.

1982. U Beogradu je umro jugoslovenski pisac Mehmed-MešaSelimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Posle Drugog svetskog rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti" ("Derviš i smrt", "Tvrđava", "Sjećanja").

1987. UN su proglasile za petomilijarditog stanovnika planete novorođenog dečaka u Zagrebu Mateja Gaspara.

1989. Umro je engleski pozorišni i fimski glumac, režiser i producent Lorens Olivije, jedan od najboljih tumača likova Vilijama Šekspira, prvi glumac

kojem je dodeljena plemićka titula. Dobitnik je najvećeg broja nagrada "Emi" za TV stvaralaštvo, nagrađivan je na festivalu u Kanu, dobio je Oskara za film "Hamlet".

1991. Avion sa hodočasnicima iz Nigerije srušio se u plamenu uDžedi, u Saudijskoj Arabiji. Poginuli su svi putnici i članovi posade (261).

1995. Bosanski Srbi zauzeli su Srebrenicu, a potom Žepu (25.jula). Više od 30.000 ljudi, uglavnom žena i dece, prebačeno je na teritoriju pod kontrolom vlade u Sarajevu. Snage bosanskih Srba optužene su kasnije da su na tom području izvršile ratni zločin i da je ubijeno oko 7.000 bosanskih Muslimana.

1995. U Francuskoj je umro general Gojko Nikoliš, lekar,narodni heroj, španski borac i član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1996. Sudsko veće Međunarodng suda za ratne zločine u bivšoj SFRJ u Hagu potvrdilo je optužnice za ratne zločine i genocid protiv lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanta Ratka Mladića. Sud je za njima raspisao međunarodne poternice.

2000. Uz posredovanje predsednika SAD Bila Klintona, u Kejmp Dejvidu su počeli pregovori o pitanju suvereniteta nad Jerusalimom između izraelskog premijera Ehuda Baraka i palestinskog vođe Jasera Arafata.

2001. U Kambodži je odobreno donošenje zakona koji bi omogućio suđenje bivšim liderima Crvenih Kmera, tokom čije vladavine je ubijeno 1.700.000 ljudi.

2002. Italijanski parlament je odobrio muškim naslednicima krune da se vrate u zemlju, čime je okončan 56-godišnji egzil kraljevske porodice zbog optužbi da je sarađivala sa fašistima.

2004. Na devetu godišnjicu masakra u Srebrenici, u Memorijalnomcentru Potočari sahranjeni su posmrtni ostaci 338 osoba muslimanske nacionalnosti, ubijenih u leto 1995. U tom centru je do tada pokopano ukupno 989 identifikovanih tela.

2006. U sedam eksplozija na železničkim stanicama i u vozovima u Bombaju (Indija) poginulo je 186 osoba, a više od 700 ljudi je povređeno.