Na današnji dan

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 12. oktobar

​

1492 - Španski moreplovac Kristofor Kolumbo (Cristoforo Colombo) prvi put je stupio na tlo Novog sveta. Nakon 33 dana plovidbe od Kanarskih ostrva, njegova posada iskrcala se na Bahamska ostrva, sa uverenjem da su stigli u Aziju.

1518 - Nemački verski reformator Martin Luter (Luther), optužen za jeres, odbio je da se odrekne svojih teza pred papskim izaslanikom kardinalom Tomazom Kajetanom (Cajetan). Duboko pogođen trgovinom indulgencijama (papski oprost) Luter je 1517. na vrata crkve u Vitenbergu okačio svojih 95 teza o preuređenju katoličke crkve i pozvao na javnu raspravu. Taj događaj smatra se početkom reformacije.

1810 - Dan kada su se venčali bavarski princ Ludvig (Ludwig) i saksonska princeza Tereza (Therese) postao je događaj godine i vremenom se pretvorio u bavarske Oktobarske svečanosti piva i kobasica (Oktoberfest).

1811 - Paragvaj je proglasio nezavisnost od Španije i Argentine. 1822 - Brazil je stekao nezavisnost od Portugalije.

1865 - Rođen je srpski naučnik, geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Geografskog društva u Beogradu (1910). Predsednik Srpske kraljevske akademije od 1921. do smrti i počasni doktor više inostranih univerziteta i akademija, predsednik teritorijalne komisije na Mirovnim pregovorima u Versaju (1919-20) ("Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Balkanska pitanja", "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja").

1873 - U Čačku je rođena srpska slikarka Nadežda Petrović, čije je delo snažno uticalo na razvoj modernog srpskog slikarstva. Od oko 200 njenih sačuvanih slika, neke se svrstavaju među najbolja dela u srpskoj likovnoj umetnosti - "Resnik", "Autoportret", "Notr Dam", "Bulonjska šuma". Bila je profesor na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu i organizator prvih umetničkih izložbi.

1897 - U Beograd su iz Beča preneti posmrtni ostaci Vuka Stefanovića Karadžića, reformatora srpskog jezika, i sahranjeni u porti Saborne crkve.

1918 - Uz zvuke kompozicije "Marš na Drinu" u oslobođeni Niš u Prvom svetskom ratu umarširala je Drinska divizija srpske vojske.

1924 - Umro je francuski pisac Anatol Frans (Anatole France), jedan od velikana francuske književnosti s kraja 19. i početka 20. veka, koji je za života dobio sve počasti kojima se jedan pisac može nadati. Bio je član Francuske akademije i dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1921. ("Zločin Silvestra Bonara", "Pobuna anđela", "Taida", "Epikurov vrt", "Ostrvo pingvina").

1928 - U dečjoj bolnici u Masačusetsu prvi put su na pacijentu obolelom od poliomielitisa primenjena "gvozdena pluća".

1934 - Jedanaestogodišnji Petar II Karađorđević proglašen je kraljem Jugoslavije, nakon što je 9. oktobra u atentatu u Marseju ubijen njegov otac kralj Aleksandar I. Vršenje kraljevske vlasti je u ime maloletnog kralja vršilo tročlano namesništvo - princ Pavle, dr Radenko Stanković i dr Ivo Perović. Prvi namesnik bio je Pavle Karađorđević.

1935 - Rođen je italijanski operski pevač Lučano Pavaroti (Luciano Pavarotti). Karijeru svetske operske zvezde počeo je 1961. ulogom Roberta u operi "Boemi" Đakoma Pučinija (Giacomo).

1942 - U bici na pacifičkom ostrvu Gvadalkanal Amerikanci su u Drugom svetskom ratu porazili Japance i zaustavili njihovo nadiranje ka Australiji.

1960 - Tokom debate o kolonijalizmu u Generalnoj skupštini UN, ljutiti sovjetski lider Nikita Hruščov skinuo je cipelu i tresnuo njome o sto nekoliko puta.

1964 - U orbitu oko Zemlje lansiran je sovjetski vasionski brod "Vashod 1", prva svemirska letilica sa višečlanom posadom.

1968 - Afrička država Ekvatorijalna Gvineja stekla je nezavisnost posle 190 godina španske kolonijalne uprave.

1968 - Predvođena pukovnikom Omarom Torihosom Ererom (Torrijos Herrera), Nacionalna garda Paname oborila je proameričkog predsednika Arnulfa Arijasa Madrida (Arias).

1984 - Tokom godišnje konferencije Konzervativne partije u hotelu "Grand" u Brajtonu, u kojem je boravila Margaret Tačer (Thatćer), britanski premijer, eksplodirala je bomba koju su podmetnuli pripadnici IRE. Pet ljudi je poginulo, a 30 je ranjeno.

1990 - Ubice na motociklima u Kairu su ubili predsednika egipatskog parlamenta Rifata Mahdžuba (Rifaat Mahjoub) i trojicu njegovih telohranitelja.

1992 - U Kairu je poginulo više od 550 ljudi u zemljotresu čiji je epicentar bio blizu velikih piramida u Gizi.

1996 - Umro je francuski teniser Rene Lakost (Lacoste), poslednji od "četiri musketira" koji su dominirali svetskim tenisom dvadesetih godina 20. veka. Osnivač je čuvene kompanije za proizvodnju sportske opreme.

1999 - UN su simbolično proglasile za šestomilijarditog stanovnika Zemlje bebu rođenu u Sarajevu. Majci novorođenog dečaka uručena je srebrna medalja mira UN.

1999 - Vojnim udarom vlast u Pakistanu preuzeo je general Pervez Mušaraf (Musharraf).

2001 - U požaru je izgorela Saborna crkva u Nišu, jedna od najvrednijih u Srbiji. Građena je od 1856. do 1872, a projekat je izradio najpoznatiji srpski arhitekta 19. veka Andrej Damjanović. 2001 - Nobelova nagrada za mir dodeljena je Ujedinjenim nacijama i generalnom sekretaru Kofi Ananu.

2002 - U bombaškom napadu na restoran i diskoteku na indonežanskom ostrvu Bali, poginule su 202 osobe, uglavnom strani turisti. Sud u Indoneziji osudio je na smrt glavne organizatore napada, članove ekstremne islamske grupe Džema islamija, za koju se osnovano sumnja da je povezana sa Al-Kaidom.

2003 - Umro je Patrik Dalzel-Džob (Job), bivši poručnik Britanske kraljevske mornarice, za koga se veruje da je bio inspiracija za lik tajnog agenta Džemsa Bonda.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 13. oktobar

​

1792. - Položen je kamen temeljac za predsedničku rezidenciju u Vašingtonu 1800. godine; predsednik Džon Adams bio je prvi koji se uselio u ovu kuću, ubrzo poznatu kao Bela kuća.

1812. - Britanske i indijanske snage predvođene ser Ajzakom Brokom (Isaac Brock) porazile su Amerikance u bici kod Queenstown Heights-a, u Ontariju. Engleska pobeda uspešno je okončala svaki dalji pokušaj Amerikanaca da uđu u Kanadu.

1921. - Rođen je Iv Montan, francuski šansonjer i glumac italijanskog porekla, bivši frizer, doker i metalski radnik. Sem na filmu, sa dosta uspeha nastupao je i kao dramski glumac u pozorištu. Glavni filmovi: "Vrata noći", "Nadnica za strah", "Heroji su umorni", "Veštice iz Salema"...

1943. - Italija je objavila rat svom dotadašnjem savezniku Nemačkoj.

1962. - Na Brodveju je premijerno izveden komad "Ko se boji Virdžinije Vulf" sa Utom Hagen.

1967. - Umro je srpski inženjer Dobrivoje Božić, konstruktor najbolje svetske automatske vazdušne kočnice na železnicama. "Kočnica Božić" u Jugoslaviji je usvojena 1922, a kad je ubrzo Međunarodna železnička unija proglasila taj uređaj boljim od svih dotadašnjih, usvojena je i u drugim zemljama. Božićeva kočnica neprevaziđena je po jednostavnosti konstrukcije, lakoći rukovanja i snazi delovanja.

1977. - Palestinci su oteli nemački Lufthanzin avion, sa zahtevom da se osloboi 11 zatvorenih članova nemačke Bader-Majnhof terorističke organizacije, poznate i kao Crvene brigade. Palestinski otmičari spustili su avion u Mogadišu, prestonici Somalije tek 17. oktobra, prethodno usmrtivši jednog od pilota. Rano izjutra, nemačke specijalne jedinice zauzele su avion, oslobodivši 86 talaca i ubivši trojicu od četiri otmičara. Vođe Bader-Majnhova na ovo su reagovale izvršivši samoubistvo u zatvorskoj jedinici u Nemačkoj.

1981. - Hosni Mubarak izabran je za predsednika Egipta.

1987. - Prvi put su dresirani delfini korišćeni u vojne svrhe. Koristili su ih Amerikanci u Persijskom zalivu.

1993. - Sud u Hamburgu proglasio je Nemca Gintera Parhea krivim zbog ranjavanja nožem jugoslovenske teniserke Monike Seleš, ali je na osnovu toga doneo presudu koja je širom sveta ocenjena kao skandalozna. Parhe je kažnjen uslovno na dve godine zatvora.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 15. oktobar
​

70. p. n. e. - Rođen je Vergilije Publije Maron, rimski pesnik. Napisao je "Bukolike" ("Eclogae" ili "Bucolica") - pastirske idilične pesme, spev o zemljoradnji i pčelama "Georgike" i junački ep "Eneida" o legendarnom Enejinom putovanju posle pada Troje i njegovom nastanjenju u Laciji.

1582. - Mnoge katoličke zemlje prihvatile su gregorijanski kalendar. Da bi kalendar doveo u sklad sa prirodom, papa Gregorije XIII je prema predlozima jedne komisije poznatih astronoma, izvršio reformu julijanskog kalendara i naredio da se iza četvrtka, 4. oktobra 1582, naredni dan računa kao 15. oktobar.

1791. - Rođen je srpski pisac Sima Milutinović Sarajlija, preteča srpskih romantičara i autor dela nacionalno-romantičarske egzaltacije, koji je nadimak dobio po mestu rođenja. Školovao se u Beogradu, Zemunu, Segedinu, Sremskim Karlovcima. Borio se u ustancima Srbije za nezavisnost, a u Cetinju je od 1827. bio sekretar vladike Petra I Petrovića Njegoša i vaspitač i pesnički učitelj njegovog sinovca Rada, kasnije Petra II Petrovića Njegoša. Na poziv kneza Miloša Obrenovića, vratio se 1831. u Srbiju i bio diplomatski agent za veze s Crnom Gorom, sekretar Ministarstva prosvete, istoriograf kneza Miloša. Dela: spevovi "Srbijanka", "Trojebratstvo", "Trojesestarstvo", tragedija "Obilić", istorijski spisi "Istorija Srbije", "Istorija Crne Gore", zbirka narodnih pesama "Pjevanija crnogorska i hercegovačka".

1834. - Srpski knez Miloš Obrenović je ukazom o Velikoj školi u Kragujevcu naložio "popečitelju prosveštenija" da "novi i shodni poredak uvede, kako bi se u njoj i one nauke predavale koje se u prosveštenijim evropejskim carstvima i po školama, takozvanim gimnazijama, predaju". Tu gimnaziju pohađali su mnogi srpski pisci i umetnici - Radoje Domanović, Jovan Ilić, Svetozar Marković, Sreten Popović, Vojislav Ilić, Dobrica Milutinović.

1844. - Rođen je Fridrih Niče, nemački filozof, profesor klasične filologije. Osnovu njegovog filozofskog učenja predstavlja ideja o natčoveku. Dela su mu više pesničkog nego naučnog karaktera, a neko vreme je, naročito početkom 20. veka, uticao na književno stvaranje u većini evropskih zemalja. Dela: "Tako je govorio Zaratustra", "Ecce Homo", "Rođenje tragedije", "Volja za moć", "Ljudsko, suviše ljudsko"...

1881. - Objavljen je prvi američki ribolovački časopis - "American Angler".

1917. - U Francuskoj je pogubljena Mata Hari (pravo ime Margaretha Geertruida Zelle), igračica i kurtizana, poreklom Holanđanka, upamćena kao nemačka špijunka za vreme Prvog svetskog rata.

1989. - Umro je srpski pisac Danilo Kiš, jedan od najvećih u srpskoj literaturi, u čijim je delima sažeta sva gorčina surovog 20. veka. Pisao je negovanim stilom, s moderno shvaćenom fabulom. Diplomirao je svetsku književnost na Beogradskom univerzitetu. Bio je dramaturg pozorišta "Atelje 212" u Beogradu i lektor u Strazburu, Bordou i Lilu. Dela: romani "Psalam 44", "Mansarda", "Bašta, pepeo", "Peščanik", "Grobnica za Borisa Davidoviča", pripovetke "Rani jadi", "Enciklopedija mrtvih", drama "Elektra 70", polemički spis "Čas anatomije".

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 16. oktobar
​

- Danas je Svetski dan hrane, ustanovljen 1979. Tog dana 1945. UN su osnovale Organizaciju za hranu i poljoprivredu (FAO).

1793. - Franucska kraljica Marija Antoneta je giljotinirana, devet meseci posle svog supruga kralja Luja XVI.

1837. - Srpski knez Miloš Obrenović ukinuo je kuluk - besplatan rad seljaka koji su koristili kmetovi, nahijske starešine i sveštenstvo. U tome se preterivalo, što je bilo povod za odmetanje seljaka u hajduke. Kuluk je više puta zabranjivan, ali su ukazom kneza Miloša ukinuti svi njegovi vidovi, osim kuluka za održavanje puteva i mostova.

1854. - Rođen je engleski književnik Oskar Vajld. Pord pesama, napisao je roman "Slika Dorijana Greja", nekoliko duhovitih komedija ("Idealan muž", "Glavno je zvati se Ernest"...), dramu "Saloma", ali najbolja i najčuvenija njegova dela su "De Profundis" (napisano na robiji u Redingu, gde je na dve godine, od 1895. do 1897, osuđen za seksualnu nastranost) i "Balada o tamnici u Redingu" (napisano 1898). Po izlasku sa robije, živeo je u Parizu pod imenom Sebastian Melmoth.

1869. - Jedan hotel u Bostonu postao je prva zgrada sa unutrašnjim vodovodom u modernom smislu te reči.

1910. - Jedan od pionira srpskog vazduhoplovstva, Ivan Sarić, izveo je, pred više hiljada znatiželjnika u Subotici, let drvenim "monoplanom" koji je sam konstruisao. Uzdigao se na visinu od 30 metara i u širokom luku obleteo konjičko trkalište. Sarićev "monoplan" čuva se u Muzeju vazduohoplovstva u Surčinu.

1923. - Osnovana je kompanija "Dizni".

1946. - Nad deset nacističkih oficira izvršena je smrtna kazna, nakon suđenja u Ninbergu za ratne zločine.

1983. - Umro je srpski slikar i likovni kritičar Mihailo Petrov, jedan od vodećih učesnika u velikom preobražaju umetnosti u Jugoslaviji između dva svetska rata. Bio je profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu. Ilustrovao je mnogobrojne knjige.

1993. - Prvi let motornim zmajem iznad Beograda (Kalemegdana) obavljen je u okviru prvog aeromitinga aerokluba "Naša krila". Prvi put obavljeni su i skokovi padobranaca iz istog motornog zmaja. Poletanje i sletanje organizovano je sa savskog keja između Gazele i tramvajskog mosta, a leteo je zmajar Bane Miljković.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 22. oktobar

​

1797. - Francuz Žak Garneren (Jacques Garnerin) proslavio se kao prvi čovek koji je redovno skakao padobranom. Prvi put je javno nastupio u Parizu na današnji dan 1797. godine, i tom prilikom je uspešno skočio sa visine veće od 600 metara. Njegov padobran je imao oblik suncobrana, a bio je napravljen od belog platna za jedra, i u prečniku je bio širok oko sedam metara. U središtu kalote nalazio se drveni kotur od otprilike 25 cm, sa rupom u sredini koja je omogućavala da vazduh izlazi iz kalote. Taj deo je bio pričvršćen za platno većim brojem kratkih pantljika.

1811. - Rođen je Franc List, mađarski kompozitor, pijanista i dirigent, jedan od najuticajnijih i najistaknutijih muzičara svoga vremena. Nenadmašan kao pijanista, uživao je svetsku reputaciju. Dao je novi pravac muzici 19. veka, naročito uvođenjem programske muzike. Klavirska dela: "Godine hodočašća", "Legende", "Ljubavni snovi", "Sonata u h-molu", 20 mašarskih rapsodija, veliki broj transkripcija svojih i tuđih kompozicija, simfonije "Faust" i "Dante", simfonijske pesme "Les preludes", "Mazeppa", "Tasso"...

1844. - Rođena je Sara Bernar, čuvena francuska glumica. Svojim velikim formatom, njena gluma ispunjava čitavu jednu pozorišnu epohu. Bila je i profesor Konzervatorijuma u Parizu. Napisala je "Memoare".

1887. - U redu za patente u Njujorku, dotad nepoznat srpski pronalazač Nikola Tesla prijavio je šest izuma - asinhroni motor, obrtno magnetno polje, višefaznu naizmeničnu struju, način izrade motora za višefaznu struju, generator i transformator. Izume je 1888. otkupila firma "Vestinghaus" i njihovu primenu prikazala na svetskoj izložbi u Čikagu 1893.

1912. - Treća srpska armija generala Božidara Jankovića je u Prvom balkanskom ratu razbila turske snage i oslobodila Prištinu.

1921. - U Beogradu je osnovan Srpski aeroklub.

1927. - Umro je srpski pisac Borisav Stanković, pesnik mladosti, ljubavi, prolaznosti života i ljudske tragike, dubok analitičar političkih i psiholoških procesa u srpskom društvu uzdrmanom socijalnim raslojavanjem. Slikao je Vranje i jug Srbije, degeneraciju starih trgovačkih porodica i talas promena, opisijući patrijarhalnu atmosferu rodnog grada i potčinjenost pojedinca svemoćnom sudu čaršije. Sjajan poznavalac ljudske duše, naročito je rado slikao likove izraženih psihičkih i čulnih osobina kojima gopodare strast i dert, dovodeći ih u žestok sukob s moralnim nazorima male sredine. Dela: knjige pripovedaka "Iz starog jevanđelja", "Stari dani", drame "Koštana", "Tašana", roman "Nečista krv", memoari "Pod okupacijom".

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 24. oktobar

​

1648. - Potpisan je Vestfalski mir, kojim je okončan tridesetogodišnji rat. Ovaj rat vođen je na terenu Nemačke i Češke u predvečerje velikih buržoaskih revolucija i konačnog pada feudalizma. Po formi je imao vid verskog rata između katoličkih i protestantskih snaga, a neposredan povod bio je oživljenje husitskog pokreta, kao i otpor staleža u češkoj prema apsolutizmu cara Ferdinanda II Austrijskog. Zbog mešanja Danske, Francuske i Švedske, koje su postepeno ulazile u rat protiv cara i katoličkih snaga u Nemačkoj, rat je dobio evropski karakter. Posledice su bile brojne - stradalo je toliko ljudi da se stanovništvo Nemačke svelo na polovinu, a Češke na jednu petinu predratnog broja. Vestfalskim mirom Francuska je od Nemačkog carstva dobila Alzas i neke lorenske gradove, Švedska je dobila Istočnu Pomeraniju i posede na ušćima velikih nemačkih reka, a Holandiji i Švajcarskoj priznata je nezavisnost. U samoj Nemačkoj priznat je gotovo pun suverenitet nemačkim vladarima i feudalcima, tako da se Nemačka raspala na oko hiljadu država i državica, a carevi iz dinasije Habzburg ostali su bez ikakve stvarne vlasti.

1836. - Patentirane su šibice.

1851. - Vilijam Lasel (William Lassell) otkrio je Ariel i Umbriel, dva od pet satelita planete Uran.

1857. - Osnovan je prvi fudbalski klub na svetu - Šefild iz Engleske.

1901. - Ana Tejlor je prva žena koja se u buretu spustila niz Nijagarine vodopade.

1907. - Umro je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke i jedan od najistaknutijih novinara svoga doba. Bio je blizak prvaku srpskih socijalista Svetozaru Markoviću i uređivao je niz listova i časopisa, uključujući socijalistički list "Rad". Pokrenuo je listove "Samouprava" i "Radikal", a od 1889. do 1903. izdavao je "Male novine", prvi informativno-senzacionalistički list u Srbiji. Hapšen je zbog pojavljivanja u Kragujevcu sa crvenim barjakom. Bio je dobrovoljac u srpsko-turskom ratu 1876. i 1877, posle čijeg je završetka 1878. emigrirao u Ugarsku i u Novom Sadu je 1878. i 1879. s Lazarom Pačuom izdavao socijalistički list "Straža". Potom je otišao u Francusku, a po povratku u Srbiju, osuđen je na smrt zbog Timočke bune, koju su 1883. protiv režima kralja Milana Obrenovića u zaječarskom kraju podigli radikali, ali je i pomilovan. Potom se izmirio s kraljem Milanom i zalagao za sporazum radikala i narodnjaka, zbog čega su ga radikali isključili iz stranke. U književnosti se najviše bavio istorijskim temama i prevodio je dela ruskog pisca Nikolaja Gavriloviča Černiševskog. Dela: "Dnevnik jednog dobrovoljca", "Silazak s prestola", "Karađorđe".

1912. - Pobedom Prve srpske armije pod komandom regenta Aleksandra Karađorđevića nad turskom Vardarskom armijom Zeki-paše, završena je dvodnevna Kumanovska bitka, ključna u Prvom balkanskom ratu. Turci su isprva imali više uspeha, jer zbog slabog izviđačkog i obaveštajnog rada srpska komanda nije imala tačan uvid u bojni raspored neprijatelja, a u trenutku kad su sukobi otpočeli, Prva armija je bila dosta udaljena od Druge i Treće armije. Glavni udar je podnela Dunavska divizija prvog poziva pukovnika Miloša Božanovića koja je imala i najteže gubitke, ali i odlučujuću ulogu u bici. Posebno se istakao niži oficirski kadar srpske vojske, zahvaljujući čijoj su samoinicijativi naneseni snažni udari turskom rasporedu, pa se elitna turska armija u neredu i panici povukla ka Bitolju. Trijumf je silno uzdigao moral srpske vojske i naroda i bio je temelj kasnijih pobeda u Prvom i Drugom balkanskom i u Prvom svetskom ratu.

1945. - Povelja Ujedinjenih nacija, koju je potpisalo 50 država učesnica na Konferenciji u San Francisku, stupila je na snagu nakon što su Kina, Francuska, SSSR, Velika Britanija i SAD, kao i većina ostalih država potpisnica, deponovale ratifikacione instrumente vladi SAD. Time je ratni savez Ujedinjenih nacija pretvoren u istoimenu posleratnu mirovnu organizaciju. Povelja je sastavljena na pet jezika (kineskom, francuskom, ruskom, engleskom i španskom) i predstavlja, kao višestrani ugovor, osnov Organizacije Ujedinjenih nacija.

1967. - Prva demonstracija sistema kolor televizije, po sistemu PAL.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 25. oktobar

​

1760. - Engleski kralj Džordž III stupio je na presto.

1815. - Srpski knez Miloš Obrenović postigao je sporazum s vezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali-pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi, čime je završen Drugi srpski ustanak. Otomansko carstvo je fermanom utvrdilo povlastice Srba - da sami skupljaju porez, da imaju narodnu kancelariju, da u suđenju Srbima učestvuju i srpski knezovi, da u svojstvu glavnog kneza Miloš posreduje između naroda i beogradskog vezira, a Turcima je uskraćeno da žive u selima i u njima drže čitluke (posede). To je bio početak kraja otomanske vlasti u Srbiji, a knez Miloš je preuzeo unutrašnju upravu.

1825. - Rođen je Johan Štraus Mlađi, čuveni austrijski kompozitor, violinista i dirigent. Kompozitor je veoma popularnih valcera ("Na lepom plavom Dunavu", "Bečka krv", "Priče iz Bečke šume"...) i tvorac bečke operete ("Slepi miš", "Ciganin baron"...). Sa svojim zabavnim orkestrom koncertirao je po celom svetu, pa i po Beogradu.

1838. - Rođen je Žorž Bize, francuski kompozitor. Završio je Konzervatorijum u Parizu, kao učenik Gunoa. Njegovo stvaranje predstavlja najviši domet francuskog operskog realizma druge polovine 19. veka. Dela: opere "Karmen" (koja ga je i proslavila), "Lovci bisera", scenska muzika za Dodeovu "Arlezijanku", simfonijska muzika "Roma", "Simfonija u S-duru"...

1842. - Rođen je srpski sveštenik i istoričar Dimitrije Ruvarac, član Srpske kraljevske akademije, pripadnik kritičkog pravca u srpskoj istoriografiji. Bio je bibliotekar Patrijaršijske biblioteke u Sremskim Karlovcima. Proučavao je političku, crkveno-političku i književnu istoriju. Dela: "Postanak i razvitak srpske crkveno-narodne avtonomije", "Srpska mitropolija karlovačka oko polovine XVIII veka", "Istorija Arh. Mitr. Patrijarške Biblioteke".

1881. - Rođen je Pablo Ruis Pikaso, slikar, vajar, dekorater i keramičar. Poreklom je bio Španac, ali je od rane mladosti živeo i radio u Parizu. Počeo je kao postimresionista, zatim osnovao kubizam, prošao klasičnu fazu, ponovo se vratio kubizmu i približio apstraktnoj umetnosti. Neobično ingeniozan, raznovrstan i plodan umetnik koji se besprimerenom slobodom kreće od helenske tradicije do umetnosti varvara svih naroda i vremena. U njegovom opusu posebno mesto zauzimaju rana kompozicija "Gospođice iz Avinjona", "Gernika" sa antiratnom porukom i velika zidna slika u palati UNESKO u Parizu. Imao je veliki uticaj na svetsku umetnost 20. veka.

1949. - Vlada ŠSR je u noti vladi FNRJ otkazala gostoprimstvo jugoslovenskom ambasadoru u Moskvi, a ubrzo su i vlade zemalja istočne Evrope povukle ambasadore iz Jugoslavije i pod neosnovanim izgovorom otkazale gostoprimstvo diplomatama i drugim predstavnicima Jugoslavije.

1952. - Poleteo je prvi domaći avion na mlazni pogon - "451 M".

1962. - Američki pisac Džon Stajnbek (John Steinbeck) dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 27. oktobar

​

- Danas je pravoslavni praznik Sveta Petka, jedna od prvih jesenjih srpskih krsnih slava. Paraskeva, kasnije Sveta Petka, je Srpkinja, rođena u bogatoj porodici u romejskom (vizantijski) gradu Epivat, koja je svu imovinu razdelila siromasima i zamonašila se u Carigradu, gde je i umrla. Njene mošti su potom prenesene u Trnovo (Bugarska), ponovo u Carigrad, pa u Beograd i konačno u rumunski grad Jaši. Smatra se zaštitnicom žena i za pomoć joj se obraćaju naročito nerotkinje.

1775. - Osnovana je američka mornarica.

1782. - Rođen je Nikolo Paganini, italijanski virtuoz na violini i kompozitor. Nenadmašni majstor violinske tehnike, Paganini je oduševljavao slušaoce u tolikoj meri da su mu pridavane magične moći. Komponovao je violinske koncerte, sonate, kamernu muziku i čuvena "Kapriča" za solo violinu.

1843. - Ministarstvo unutrašnjih dela je aktom o "ustrojenju poštanskog zavedenija" osnovalo državnu poštu u Srbiji.

1857. - Rođen je srpski socijalista Andra Banković, jedan od pionira srpskog socijalističkog pokreta. Sa socijalističkim idejama upoznao se u inostranstvu, od učesnika Pariske komune i članova nacionalnih sekcija bivše Prve internacionale. Učestvovao je u revolucionarnim pokretima u Rusiji, vratio se u Srbiju 1887. i s Vasom Pelagićem od 1892. radio na organizovanju Socijalističke partije. Uređivao je listove "Srpski zanatlija" i "Socijaldemokrat" i inicijator je pokretanja "Radničkih novina". Učestvovao je na Prvoj balkanskoj socijalističkoj konferenciji i kongresu Druge internacionale u Londonu.

1858. - Rođen je Teodor Ruzvelt, predsednik SAD od 1901. do 1909. Pripadao je Republikanskoj stranci, ali zbog neslaganja sa Vilijemom Taftom kasnije je osnovao Progresivnu stranku i bio njen kandidat na izborima 1912. Poveo je akciju za izgradnju Panamskog kanala, posredovao u rusko-japanskom ratu 1905. i za to dobio Nobelovu nagradu za mir 1906. godine.

1864. - Rođen je srpski novinar i političar Dragiša Lapčević, jedan od osnivača Radničkog saveza i Srpske socijaldemokratske stranke, podnosilac referata na njihovom Kongresu ujedinjenja 1919. S komunistima se razišao na Vukovarskom kongresu 1920, a iz političkog života povukao se 1923. Dela: "Istorija socijalizma u Srbiji", "Rat i srpska socijalna demokratija", "Položaj radničke klase i sindikalni pokret u Srbiji", "Kako buržoasko društvo pljačka radnike", "Komunalna politika".

1904. - U Njujorku je počela sa radom podzemna železnica. Danas je njujorški metro najveći i najrazvijeniji u svetu.

1914. - Rođen je Dilan Tomson, engleski pesnik, poreklom Velšanin. Uneo je u englesku poeziju nove vrste strofa i, pored Odena, imao najviše uticaja na mlađe generacije. Objavio je više zbirki pesama i sarađivao u časopisu "Horizont".

1925. - Fred Waller patentirao je skije za vodu.

1935. - Predat je u saobraćaj železničko-drumski Pančevački most Kralja Petra II na Dunavu kod Beograda, iz čijeg je naziva po dolasku komunista na vlast posle Drugog svetskog rata izbačeno kraljevo ime.

1982. - Kina je objavila podatak da je broj njenih stanovnika prešao milijardu.

1994. - Ministarstvo pravde SAD objavilo je šokantan podatak da je zatvorska populacija prvi put u istoriji dostigla broj od milion ljudi. Broj od 1.012.851 zatvorenih muškaraca i žena u federalnim zatvorima nije pri tom uključivao lokalne zatvore, gde je otprilike oko 500.000 ljudi zatvoreno na kraći period. Time su Sjedinjene Države postale druga zemlja na svetu po stopi hapšenja, iza Rusije.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 28. oktobar

​

1492 - Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo) je na prvomputovanju preko Atlantika otkrio Kubu i proglasio je posedom Španije.

1628 - Kraljevske trupe pod kardinalom Rišeljeom (Rićelieu)zauzele su, nakon višemesečne opsade, uporište hugenota (protestanata) La Rošel.

1636 - U Kembridžu, u američkoj državi Masačusets, osnovan jeHarvard koledž, najstarija obrazovna ustanova u SAD.

1704 - Umro je engleski filozof Džon Lok (John Locke), jedanod utemeljivača empirizma i liberalističke filozofije. Snažno je uticao na kasnije filozofe empiričare i teoretičare liberalnog društva i građanske države ("Ogled o ljudskom razumu", "Pisma o toleranciji", "Dve rasprave o vladi", "Vaspitanje".

1746 - U zemljotresu u Peruu, u kojem su razoreni gradovi Limai Kaljao, poginulo je najmanje 18.000 ljudi.

1836 - Proglašena je federacija Perua i Bolivije.

1884 - Rođen je srpski kompozitor, muzikolog, pedagog ikritičar Miloje Milojević, profesor Muzičke akademije u Beogradu, jedan od začetnika muzikologije u Srbiji. Osnovao je beogradski orkestar "Collegium musicum" ("Četiri komada za klavir", "Melodije i ritmovi sa Balkana", "Pred veličanstvom prirode").

1886 - Na ostrvu Bidl u njujorškoj luci predsednik SAD GroverKlivlend (Cleveland) otkrio je Statuu slobode, poklon Francuske, koju je izradio Frederik Ogist Bartoldi (Frederic Auguste Bartholdi).

1891 - U Japanu je u zemljotresu na najvećem ostrvu Niponpoginulo najmanje 10.000 ljudi, a 300.000 ostalo je bez domova.

1914 - Rođen je američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk (JonasEdward), koji je 1953. pronašao vakcinu protiv dečje paralize.

1918 - Posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, uPragu je preuzeo vlast Nacionalni komitet. Republika Čehoslovačka sa predsednikom Tomašem Garigom Masarikom (Tomas Garrigue Masaryk) proglašena je u novembru 1918.

1919 - U SAD je stupio na snagu zakon o prohibiciji, kojim jezabranjena prodaja pića sa više od pola procenta alkohola.

1922 - Oko 40.000 fašista crnokošuljaša Benita Musolinija(Mussolini) krenulo je iz Napulja u Marš na Rim. Dva dana kasnije kralj Vitorio Emanuele (Vittorio) poverio je Musoliniju mandat za sastav vlade. Fašistički režim trajao je do jula 1943.

1923 - Umro je srpski političar i publicista Stojan Protić,jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 20. decembra 1920. Bio je urednik listova "Samouprava" (1881-83) i "Ođek" od 1884.

1932 - Rođen je kiparski državnik Spiros Kiprijanu (SpyrosKyprianou), prvi šef diplomatije posle sticanja nezavisnosti Kipra 1960. Šef države je postao 1977, posle smrti predsednika arhiepiskopa Makariosa III.

1940 - Italijanske trupe napale su Grčku iz Albanije, nakon štoje Grčka odbila ultimatum kojim je Italija tražila vojna uporišta na grčkoj teritoriji. Uz pomoć Nemaca, Grčka je okupirana u aprilu 1941.

1962 - Okončana je kubanska raketna kriza - sovjetski lider Nikita Hruščov saopštio je da je naredio povlačenje raketa sa Kube, a predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi (John Fitzgerald Kennedy) da će obustaviti blokadu te zemlje.

1974 - Šefovi arapskih država, uključujući i jordanskogkralja Huseina (Hušein) usvojili su Deklarciju kojom su zatražili stvaranje nezavisne palestinske države.

1982 - Na opštim izborima u Španiji ubedljivu pobedu odnela jeSocijalistička radnička partija Felipea Gonzalesa (Gonzalez).

1995 - U požaru koji je izbio u metrou glavnog gradaAzerbejžana, Bakuu, poginulo je najmanje 289, a ranjeno 270 ljudi.

2000 - Na Kosovu su, u organizaciji administracije UN održanilokalni izbori, na kojima je ubedljivo pobedio Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove. Kosovski Srbi su bojkotovali izbore, a jugoslovenske vlasti ih nisu priznale.

2001 - Američki predsednik Džordž Buš formirao je Grupu zapraćenje inostranih terorista, kojom rukovodi javni tužilac Džon Eškroft, a zadatak grupe je da pronalazi i deportuje strane državljane koji ilegalno borave u SAD.

2002 - Visoki diplomata SAD-a, Lorens Foli (Lawrence Foley),ubijen je u Amanu (Jordan). Foli je u ambasadi SAD u Amanu vodio američku agenciju za međunarodnu pomoć i saradnju (USAID). On je prvi zapadni diplomata ikada ubijen u toj državi.

2003 - Tribunal u Hagu osudio je Srbina iz Bosne i HercegovinePredraga Banovića na osam godina zatvora zbog ratnih zločina u logoru Keraterm kod Prijedora 1992. godine.

2005 - Umro je pozorišni i filmski velikan, glumac Ljuba Tadić.Bio je stalni član Beogradskog dramskog pozorišta, Narodnog pozorišta, Ateljea 212 i Jugoslovenskog dramskog pozorišta, u kojima je ostvario veliki broj zapaženih uloga. Glumio je u više od 60 filmova i u mnogim radio i televizijskim dramama.

2008 - Na izborima u Maldivima predsednik Maumun Abdula Gejumizgubio je vlast posle 30 godina. On je priznao pobedu opozicionog kandidata Mohameda Našida, koji je tokom njegove vladavine više puta bio zatavaran zbog promovisanja demokratije na tom arhipelagu u Indijskom okeanu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 29. oktobar

​

539. p. n. e. - Persijski car Kir pokorio je Vavilon.

1321. - Umro je srpski kralj Stefan Milutin Nemanjić, koji je Srbiju učinio najmoćnijom državom na Balkanu, što je njegovom unuku Dušanu omogućilo da stvori carstvo. Na Saboru u Deževu 1282, presto mu je na osnovu sporazuma ustupio stariji brat Dragutin, koji je zadržao samo severne krajeve Srbije. Koristeći borbu dinastija Anžujaca i Paleologa, osvojio je znatan deo Makedonije, preneo prestonicu u Skoplje i nameravao da srpsku državu širi prema Egejskom moru. Bio je u neprijateljstvu s Romejom (Vizantija) do 1299, kada se oženio maloletnom romejskom princezom Simonidom. Bogati rudnici srebra donosili su mu obilna sredstva za naoružanje i držanje jake najamne vojske i omogućili da pomaže razvoj umetnosti i književnosti i zida crkve i manastire širom Srbije (Gračanica, Studenica, Banjska, Nagoričino i druge). Posle Dragutinove smrti 1316, zatvorio je njegovog sina Vladislava, štićenika Ugarske, čiju je zemlju pripojio. Pre toga je sina Stefana, koji je pokušao da mu se suprotstavi, delimično oslepeo i proterao u Carigrad.

1618. - Ser Volter Rali, engleski državnik i istraživač, pogubljen je zbog optužbe da je kovao zaveru protiv kralja Džejmsa. Pripadao je književnom pokretu engleskih ateista. Prvi je vodio engleske ekspedicije za kolonizaciju Severne Amerike, prvi je preneo kulturu krompira iz Amerike u Englesku i raširio upotrebu duvana. Zbog neuspeha jedne ekspedicije, kralj Džejms ga je osudio na zatočenje u Londonskoj kuli, a potom i na smrt. Pisao je pesme, političke i filozofske rasprave.

1897. - Rođen je Jozef Gebels, nemački političar i državnik, ministar propagande i jedan od teoretičara nacističkog režima. Bio je glavni propovednik fašizma i veliki ratni zločinac. Ostao je uz Hitlera do kraja života. Pred pad Berlina (maj 1945), izvršio je samoubistvo sa celom porodicom.

1911. - Umro je Džozef Pulicer, američki novinar mađarskog porekla. Iznošenjem upadljivih primera društvene i ekonomske nejednakosti težio je reformama i otklanjanju zloupotreba. Otuda je u SAD dobio nadimak Osnivač senzacione štampe. Osnivač je Pulicerove nagrade za dela iz oblasti američke istorije, poezije, drame, romana, muzike i novinarstva. Nagrade se dele svake godine, a ograničene su samo na američke državljane.

1923. - U Turskoj je proglašena Republika. Prvi predsednik Republike bio je Kemal Ataturk, koji je u novoj Turskoj energično suzbijao konzervativne elemente.

1929. - Došlo je do kraha njujorške berze, što je dovelo do početka velike ekonomske krize. Ova najveća i najdublja kriza trajala je do 1933. godine. Potresla je čitav kapitalistički svet i bila je najpotpuniji izraz ekonomskog bankrotstva kapitalizma i njegove krize.

1998. - Skoro četiri decenije nakon što je postao prvi Amerikanac koji je u vasioni boravio u veštačkom satelitu, Džon Glen se opet našao u svemiru. On je još aprila 1959. godine, kao potpukovnik, postao jedan od prvih sedam kosmonauta SAD, a posle Gagarina i Titova, treći u svetu. Na današnji dan, sa 77 godina, Glen je postao i najstariji čovek koji se otisnuo u svemir. Za vreme devetodnevne misije, on je učestvovao u proučavanju koje je sprovodila NASA o zdravstvenim problemima prouzrokovanim starenjem.