Na današnji dan

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 2. oktobar
​

1810. - Oko 30.000 Turaka je u Prvom srpskom ustanku krenulo iz Bosne da uguši ustanak, koristeći proređenost srpske vojske na Drini čija se glavnina borila kod Varvarina, Deligrada i Sokobanje. Turci su 12 dana topovima tukli Loznicu, ali je nisu osvojili, a kad je s vojskom stigao vođa ustanka Karađorđe, potukao ih je i proterao iz Srbije.

1836. - Slavni engleski prirodnjak i fiziolog, Čarls Darvin, vratio se u Englesku posle petogodišnje naučne ekspedicije na brodu "Bigl" koju je kasnije i opisao u knjizi "Put prirodnjaka oko sveta". Ovo putovanje, na kojem je posetio Brazil, Galapagos, Novi Zeland i dr, imalo je presudan značaj za njegovo shvatanje o nestalnosti i promenljivosti organskog sveta, kao i za teoriju evolucije koju je postavio.

1869. - Rođen je Mohandas Karamčand Gandi, poznatiji kao Mahatma (velika duša), indijski političar i nacionalni vođa. Školovao se u Engleskoj, a zatim je jedno vreme živeo u Južnoj Africi kao vođa tamošnjih Indusa. Od 1919. godine je bio na čelu indijskog nacionalnog pokreta za nezavisnost. U dugogodišnjoj političkoj delatnosti, sprovodio je specifičan oblik borbe nazvan "gandizam". Poginuo je 1948. godine u atentatu koji je na njega izvršio pripadnik polufašističke organizacije Hindu Mahasabha.

1935. - Italija je izvršila invaziju na Etiopiju.

1949. - Umro je srpski kompozitor i etnomuzikolog Kosta Manojlović, profesor i prvi rektor Muzičke akademije u Beogradu. Muzičke studije završio je u Oksfordu. Zapisao je veliki broj narodnih pesama, kojima se inspirisao. Napisao je "Spomenicu Stevanu Mokranjcu" i etnomuzikološke studije "Muzičke karakteristike našeg juga", "Muzičko delo našeg sela", "Narodne melodije u istočnoj Srbiji". Dela: ciklusi horova "Žalne pesme", "Pesme zemlje Raške", "Pesme zemlje Skenderbegove", solo pesme, obrade narodnih pesama.

1974. - Umro je srpski pisac i političar Marko Vujačić, koji je između dva svetska rata na listi Zemljoradničke stranke biran za senatora i poslanika. Narodnooslobodilačkoj borbi priključio se 1941. i bio je potpredsednik AVNOJ-a, potom potpredsednik Prezidijuma Savezne skupštine do 1953. Dela: "Znameniti crnogorski i hercegovački junaci" (pet knjiga), "Vojvoda Mirko Petrović".

1990. - Prekinut je saobraćaj putničkih vozova iz Beograda i Zagreba ka Splitu, Šibeniku i Zadru i između Bihaća i Splita, jer su prugu blokirali Srbi u Kninskoj krajini da bi sprečili ulazak policije Hrvatske u Knin i sukobe širih razmera.

2000. - Vozači kamiona i taksija širom Srbije otpočeli su blokadu puteva i mostova, zahtevajući da jugoslovenski predsednik Slobodan Milošević prizna izborni poraz i odstupi s vlasti.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 3. oktobar

​

1796. - Predvođeni vladikom Petrom I Petrovićem Njegošem, Crnogorci su na Krusima do nogu potukli Turke, a u bici je poginuo i skadarski paša Mahmut Bušatlija, koji je sa 23.000 vojnika pokušao da pokori Crnu Goru.

1814. - Rođen je ruski pesnik Mihail Jurjevič Ljermontov. Zbog svojih slobodoumnih stihova, dva puta je po kazni bio slat na Kavkaz. Njegova dela napisana još u dečačkom dobu predstavljaju izuzetno zrela pesnička ostvarenja, te su ušla u sve pesničke zbirke i antologije. Pisao je poeme: "Demon", "Pesma o trgovcu Kalašnikovu", "Mciri", pesme: "Prorok", "Pesnik", "Izlazim sam na put...", "Jedro", "Povodom pesnikove smrti", "Misao", "Otadžbina", "Zbogom, neumivena Rusijo...", "Oblaci", dramu "Maskarada" i roman "Junak našeg doba".

1918. - Boris III je postao bugarski kralj. On je bio sin Ferdinanda Kroburga i istovremeno poslednji bugarski vladar. Godine 1923. doveo je na vlast profašističku vladu A. Cankova i 1941. godine uveo Bugarsku u Drugi svetski rat na strani fašističkih sila.

1929. - Naziv Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca promenjen je u Kraljevina Jugoslavija.

1932. - Prijemom u Ligu naroda, Irak je postao nezavisna država nakon 17 godina britanske i viševekovne otomanske vladavine.

1952. - Velika Britanija uspešno je testirala svoju prvu atomsku bombu na ostrvima Monte Belo, severozapadno od Australije.

1977. - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1965. do 1971, profesor Beogradskog univerziteta. Bio je direktor drame i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta i urednik više časopisa, iskazavši se kao zastupnik realizma i oštar polemičar. Dela: "Kritike", "Lica i maske", "Matoš - Dis - Ujević", "Pozorišne kritike", "Srpski realisti", "Ogledi i kritike", "U vihoru", "Branislav Nušić", "Portreti", "Senke i snovi", "Knjiga života", "Kuća smrti", "Hronika jednog doba".

1991. - Predsedništvo SFRJ prešlo je na rad u uslovima neposredne ratne opasnosti, ocenivši da je građanski rat na pomolu i da su se za takav rad stekli uslovi predviđeni ustavom. Predstavnici Hrvatske i Slovenije već su se isključili iz rada Predsedništva.

1995. - Nakon dugotrajnog sudskog procesa koji je trajao 252 dana, američka fudbalska zvezda O.J. Simpson oslobođen je sumnje za dvostruko ubistvo - svoje bivše žene Nikol i njenog prijatelja Ronalda Goldmana.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 4. oktobar

​

1209 - Nemački kralj Oto IV (Otto) krunisan je za rimsko-nemačkog cara. Tokom tri naredne godine napao je Toskanu, Siciliju i južnu Italiju, zbog čega ga je papa Inokentije III ekskomunicirao.

1582 - Četvrti oktobar označen je kao poslednji dan Julijanskog kalendara u Papskoj državi, Španiji i Portugalu. Gregorijanski kalendar stupio je na snagu narednog dana sa datumom 15. oktobar, a ubrzo su ga prihvatile gotovo sve katoličke države. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca prihvatila je taj kalendar za područje Srbije, Crne Gore i Makedonije 19, odnosno 31. januara 1919.

1669 - Umro je holandski slikar Harmens fan Rajn Rembrant (Harmensz van Rijn Rembrandt), jedan od najvećih majstora u istoriji slikarstva. Uradio je oko 650 uljanih slika, oko 300 gravira i oko 2.500 crteža, uključujući remek dela svetske baštine kao što su "Noćna straža", "Izgubljeni sin", "Čas anatomije doktora Tulpa".

1830 - Belgija je postala nezavisna država, izdvojivši se iz Ujedinjenog Kraljevstva Holandije koje je osnovano na Bečkom kongresu 1815.

1853 - Turska je, uz podršku Velike Britanije i Francuske, objavila rat Rusiji, nakon što je Rusija odbila da se povuče iz podunavskih kneževina Vlaške i Moldavije koje je okupirala da bi, kako je obrazložila, zaštitila pravoslavne podanike na teritoriji Otomanskog carstva.

1865 - Pruski kancelar Oto fon Bizmark (Otto von Bismarck) i francuski car Napoleon III postigli su u Bijaricu sporazum da Pruska preuzme vrhovno vođstvo u Nemačkoj. Pet godina kasnije izbio je francusko-pruski rat u kojem je Napoleon III zarobljen, a u Francuskoj je 4. oktobra 1870. ponovo uspostavljena republika.

1878 - Prvi ambasador Kine u SAD Čen Lan Pin predao je akreditive američkom predsedniku Raterfordu Hejsu (Rutherford Hayes).

1892 - Rođen je austrijski državnik Engelbert Dolfus (Dollfuss), kancelar od 1932 do 1934, koji se protivio pripajanju Austrije nacističkoj Nemačkoj. Zbog upornog odupiranja Hitlerovoj nameri, austrijski nacisti su ga ubili u Beču u julu 1934.

1918 - Boris III postao je car Bugarske, nakon što je njegov otac Ferdinand I abdicirao. Godine 1923. zaveo je diktaturu u zemlji, a u Drugom svetskom ratu bio je saveznik nacističke Nemačke.

1944 - Raspušten je koncentracioni logor na Banjici u Beogradu, koji su nemačke okupacione vlasti osnovale u junu 1941. Prema nepotpunim podacima, kroz taj logor prošlo je oko 100.000 zatvorenika, od kojih je oko 80.000 ubijeno.

1957 - SSSR je lansirao u orbitu oko Zemlje prvi veštački satelit, "Sputnjik 1", nakon čega je počelo sovjetsko-američko nadmetanje u osvajanju svemira.

1965 - Papa Pavle VI postao je prvi papa koji je posetio SAD i koji se obratio narodima sveta sa govornice UN u Njujorku, pozivajući ih na uspostavljanje trajnog i pravednog mira u svetu.

1966 - Britanska afrička kolonija Basutolend stekla je nezavisnost pod nazivom Lesoto. 1970 - Od prekomerne doze droge umrla je američka pevačica Dženis Džoplin (Janis Joplin), najpoznatija bela pevačica bluza.

1974 - Amerikanac Dejvid Kunst (David) postao je prvi čovek koji je obišao svet pešice. Na putovanje dugo 23.250 kilometara on je krenuo 20. juna 1970.

1977 - UN su proklamovale Opštu deklaraciju o zaštiti životinja, a 4. oktobar proglašen je Svetskim danom zaštite životinja.

1992 - Vlada Mozambika i pobunjenici potpisali su mirovni sporazum, čime je okončan 16-godišnji građanski rat u toj afričkoj zemlji.

1993 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin upotrebio je tenkove da bi zauzeo zgradu parlamenta u koju su se zabarikadirali poslanici, nakon što je 21. septembra raspušten parlament. Potpredsednik Rusije Aleksandar Ruckoj i lideri parlamenta predali su se vojnicima lojalnim Jeljcinu posle desetočasovnog tenkovskog napada i pogibije najmanje 300 ljudi.

1999 - Komandant ustaškog logora u Jasenovcu u Drugom svetskom ratu Dinko Šakić osuđen je u Zagrebu na 20 godina zatvora. U tom, najvećem koncentracionom logoru u Jugoslaviji, ubijeno je nekoliko stotina hiljada ljudi, uglavnom Srba, Jevreja i Roma, kao i hrvatskih antifašista.

2000 - Ustavni sud SR Jugoslavije poništio je predsedničke izbore održane 24. septembra na kojima je kandidat opozicije Vojislav Koštunica pobedio kandidata levice i dotadašnjeg predsednika Slobodana Miloševića. Na poziv Demokratske opozicije Srbije (DOS) da se 5. oktobra okupe u protestu isped Savezne skupštine, građani iz cele Srbije krenuli su prema Beogradu probijajući policijske blokade na putevima.

2001 - Ruski avion Tupoljev-154 koji je iz Izraela leteo za Moskvu pao je u Crno more pogođen raketom koju je greškom ispalila ukrajinska vojska na vojnoj vežbi. Poginulo je 78 putnika i članova posade.

2004 - Umrla je američka glumica Dženet Li (Janet Leigh), poznata po ulozi u Hičkokovom filmu "Psiho".

2005 - Turska je započela pregovore sa Evropskom unijom, 42 godine nakon što je podnela zahtev za članstvo u toj organizaciji.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 5. oktobar

​

1762. - U Beču je prvi put izvedena opera "Orfej i Euridika".

1908. - Bugarska je objavila nezavisnost od Turske, a Ferdinand Koburg je uzeo titulu cara.

1921. - Sadašnji ustav Lihenštajna stupio je na snagu.

1940. - U Beogradu je rođena poznata glumica Milena Dravić. Na film je dospela slučajno, tako što ju je na naslovnoj strani neke ilustrovane revije još kao srednjoškolku zapazio reditelj F. Cap i dao joj ulogu u filmu "Vrata ostaju otvorena" (1959). Kako se nametnula svojim šarmom i spontanošću, ubrzo su se ređale njene uloge u filmovima: "Diližansa snova" (1960), "Zajednički stan" (1960), "Uzavreli grad" (1961), "Leto je krivo za sve" (1961). Motivisana uspehom koji je do tada postigla, upisuje Akademiju za film, pozorište, radio i televiziju. Za ulogu u "Prekobrojnoj" (1962) osvaja Zlatnu arenu na Festivalu u Puli. Od tada sarađuje sa preko trideset reditelja svih generacija i neprekidno igra uglavnom glavne uloge u više od pedeset filmova najrazličitijih žanrova. Postala je jedan od glumačkih postulata srpske kinematografije. Svoju drugu Zlatnu arenu dobila je za ulogu u filmu "Biciklisti" (1970). Dobitnica je i pet Srebrnih arena, a za ulogu u filmu "Posebni tretman" (1980) nagrađena je nagradom za epizodnu ulogu na Festivalu u Kanu. Od brojnih drugih filmskih nagrada i priznanja ističe se titula Prve dame jugoslovenskog filma koja joj je dodeljena na Filmskim susretima u Nišu još 1970. godine. Iako je u nizu filmova igrala dramske uloge, njene najizrazitije glumačke vrednosti su, prema njenom vlastitom uverenju, "karakterne uloge sa elementima komedije", koje su do punog izražaja došle u seriji zabavnih televizijskih emisija - "Obraz uz obraz". Uspešno je igrala i u velikom broju televizijskih serija i drama, a okušala se i u pozorištu. Dobitnica je Oktobarske nagrade grada Beograda 1970. godine.

1962. - Bitlsi su objavili svoj prvi album - "Love Me Do".

1974. - Amerikanac Dejvid Kunst završio je prvo putovanje oko sveta pešice; za taj poduhvat bilo mu je potrebno četiri godine i 21 par obuće. On je krenuo iz svog rodnog grada Waseca u Minesoti 20. juna 1970 godine. Svoje razloge za ovaj neobični put objasnio je rečima: "Zasitio sam se svog posla, ljudi koji ne žele da razmišljaju i svoje žene." Tokom ovog dugog puta, pridobio je i spoznore koji su mu pomogli da sakupi novac za UNICEF.

1989. - Dalaj Lama je dobio Nobelovu nagradu za mir povodom svog nenasilnog zalaganja za okončanje kineske vlasti nad Tibetom.

2000. - Demokratska opozicija Srbije pozvala je građane da se okupe ispred Savezne skupštine, kako bi se suprotstavili velikoj izbornoj krađi koju je Savezna izborna komisija sprovela po nalogu Slobodana Miloševića. Pristalice DOS-a su počele sa okupljanjem još u ranim jutarnjim satima, dolazeći organizovano iz više pravaca Srbije. Oko 15 časova, građani okupljeni ispred Skupštine pokušali su da uđu u nju, u čemu su i uspeli, jer se policija povukla, a već oko 18 časova pripadnici policijske stanice u ulici Majke Jevrosime položili su oružje i priključili se demonstrantima. I oko zgrade RTS-a vodila se borba: policija je, pokušavajući da rastera masu, bacila suzavac, ali je bager prokrčio put do ulaza. Program RTS-a je prekinuo sa emitovanjem redovnog programa oko 17 sati, dok su sve druge stanice polako, jedna za drugom, počele da emituju stvarnu sliku sa beogradskih ulica. Novoizabrani predsednik SRJ, Vojislav Koštunica, obratio se predveče građanima sa terase Skupštine grada, a potom i preko RTS-a. Stotine hiljada građana je u toku noći bilo na ulicama Beograda i slavilo pobedu. Strepeći od moguće intervencije VJ i drugih bezbedonosnih formacija bivšeg režima, oni su dočekali prvo jutro bez diktatora.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 6. oktobar
​

1876. - Rođen je srpski slikar Milan Milovanović, profesor Umetničke škole u Beogradu, koji je radio pejzaže i portrete visokog impresionističkog dometa. Nekim delima približio se poentilizmu, težeći da postigne maksimalni efekat svetlosti. Slikarstvo je studirao u Beogradu, Minhenu i Parizu.

1878. - Umro je srpski trgovac i dobrotvor Ilija Milosavljević Kolarac, jedan od najvećih trgovaca hranom u Evropi, koji je sav imetak zaveštao za prosvećivanje naroda. Njegova zadužbina školovala je mnoge đake, izdala veliki broj knjiga i časopisa i podigla Kolarčev narodni univerzitet u Beogradu. Zbog sukoba s knezom Milošem Obrenovićem, prešao je u Pančevo, gde je nastavio da trguje, a po povratku u Srbiju, bio je jedno vreme savetnik kneza Mihaila Obrenovića za finansijska pitanja. Kao privrženik dinastije Karađorđević, u vreme kneza Milana Obrenovića osuđen je na tamnicu, što je ubrzalo njegovu smrt.

1894. - Rođen je srpski pisac Momčilo Nastasijević, jedna od najsnažnijih pesničkih ličnosti srpske literature između dva svetska rata i preteča moderne srpske drame, koji se odlikovao originalnošću stila i izuzetnom jezičkom invencijom. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do smrti 1938. bio profesor gimnazije. Pisao je lirske pesme, drame i pripovetke sa staroslovenskim motivima, ulazeći eliptičnim i prividno arhaičnim izrazom u virove strasti i "tamne vilajete" ljudske prirode. Dela: pesme "Lirski krugovi", pripovetke "Iz tamnog vilajeta", libreto "Međuluško blago", drame "Kod večne slavine", "Nedozvani", "Gazda-Mladenova kći".

1908. - Austrougarski car Franc Jozef I je uz podršku Nemačke proglasio aneksiju Bosne i Hercegovine, u nameri da stvori bazu za dalje prodiranje Austro-Ugarske ka istoku, što je izazvalo tešku međunarodnu krizu. Da bi izbegle rat, sile Antante izvršile su žestok pritisak na Srbiju, prinudivši je da izjavi kako aneksija tih srpskih zemalja ne zadire u interese Srbije.

1915. - Mučkim napadom s leđa na Srbiju - suočenu s ofanzivom nemačkih i austrougarskih trupa - Bugarska se uključila u Prvi svetski rat na strani Centralnih sila.

1985. - Nemačka atletičarka Marita Koch postavila je novi svetski rekord za žene na 400 metara - 47.6 sekundi.

1989. - U 81. godini je preminula Bet Devis, američka glumica sa talentom širokog raspona. Ostvarila je na filmu velike dramske uloge, uglavnom tumačeći nesrećne i zle žene. Dva puta je nagrađivana Oskarom. Filmovi: "Sve o Evi", "Male lisice", "Elizabeta i Eseks", "Šta se dogodilo sa bebi Džejn", "Svadbeni ručak"...

1990. - Umrla je prva žena ratni pilot kod nas, Marija Draženović-Đorđević, koja je u sastavu 113. lovačkog puka učestvovala u Drugom svetskom ratu u borbama na Sremskom frontu 1945. Letački ispit položila je 1939, sa samo 15 godina.

1991. - Elizabet Tejlor, američka glumica, udala se po osmi put, ovog puta za Larija Fortenskog.

2000. - Bivši jugoslovenski predsednik, Slobodan Milošević, priznao je na Radio-televiziji Srbije izborni poraz i čestitao pobedu novom šefu države - Vojislavu Koštunici.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 7. oktobar

​

1571 - Španska i mletačka mornarica potukle su kod Lepanta ujugozapadnoj Grčkoj tursku flotu. U najvećoj pomorskoj bici posle bitke kod Akcijuma 31. p.n.e. poginulo je oko 25.000 turskih vojnika i potopljeno 80 turskih brodova. To je bila i poslednja velika bitka sa brodovima na vesla.

1806 - Ralf Vedživud (Ralph Wedgewood) je u Londonu patentiraoindigo.

1813 - Padom Beograda u turske ruke ugušen je Prvi srpskiustanak i Turci su uspostavili upravni aparat i organizaciju kakva je postojala pre izbijanja ustanka 1804.

1849 - Umro je američki pisac Edgar Alan Po (Allan Poe). Zaživota gotovo nepoznat, postao je jedan od najuticajnijih pesnika kada su vrednost njegovog dela otkrili francuski pesnici Bodler (Baudelaire), Malarme (Mallarme) i Valeri (Valery). U spisu "Filozofija kompozicije" analizirao je nastanak svoje najčuvenije poeme "Gavran". Njegove kratke pripovetke smatraju se pretečom detektivskih romana.

1885 - Rođen je danski atomski fizičar Nils Henrik David Bor(Niels, Bohr), dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1922. za istraživanja strukture atoma, jedan od osnivača atomske fizike.

1908 - Nakon oslobađanja od turske vlasti Krit se ujedinio saGrčkom. Grčka je 1912. anektirala to ostrvo, a Londonskim ugovorom 1913. aneksija je međunarodno priznata.

1914 - Rođen je Mihailo Lalić, jedan od najistaknutijihjugoslovenskih autora ratne proze ("Hajka", "Lelejska gora", "Svadba", "Zlo proljeće").

1919 - Osnovana je holandska avionska kompanija KLM, najstarijipostojeći avio prevoznik u svetu.

1931 - Rođen je južnoafrički nadbiskup Dezmond Tutu (Desmond),borac protiv aparthejda, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1984, prvi crnac nadbiskup u Južnoj Africi.

1940 - Nemačka je u Drugom svetskom ratu okupirala Rumuniju ipreuzela kontrolu nad njenim naftnim poljima.

1949 - Na području sovjetske okupacione zone proglašena jeNemačka Demokratska Republika (Istočna Nemačka) sa predsednikom Vilhelmom Pikom (Wilhelm Pieck) i premijerom Otom Grotevolom (Otto Grotewohl). Dve nemačke države (Istočna i Zapadna) ponovo su se ujedinile 3. oktobra 1990.

1959 - Umro je američki operski pevač i filmski glumacitalijanskog porekla Mario Lanca (Lanza).

1959 - Sovjetski vasionski brod "Luna 3" je prvi fotografisaotamnu stranu Meseca.

1981 - Potpredsednik Egipta Hosni Mubarak postao je šef državenakon ubistva Anvara el Sadata (Anwar) 6. oktobra.

1985 - Palestinski gerilci oteli su u Mediteranu italijanskiputnički brod "Akile Lauro" sa oko 440 ljudi i zapretili da će ga eksplozijom uništiti ukoliko Izrael ne oslobodi iz zatvora 50 Palestinaca.

1992 - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o formiranjumeđunarodne komisije eksperata za ispitivanje ratnih zločina na prostoru bivše Jugoslavije i izrazio zabrinutost zbog informacija o masovnom ubijanju i sprovođenju etničkog čisćenja.

1996 - Istražitelji Međunarodnog suda za ratne zločine naprostoru bivše Jugoslavije izvadili su iz masovne grobnice u Ovčari kraj Vukovara 200 tela.

1997 - Oko 30.000 muzičara, umetnika, radničkih lidera ipolitičara iz celog sveta stiglo je u Boliviju na komemorativni skup povodom 30-godišnjice smrti Če Gevare (Će Guevara).

2000 - U Beogradu je konstituisana Skupština SR Jugoslavije;Vojislav Koštunica je položio predsedničku zakletvu. U narednim danima novi predsednik primio je mnogobrojne državnike, a Jugoslavija je, nakon desetogodišnje izolacije, otvorila proces pomirenja sa svetom.

2000 - Slovenački skijaš Davo Karničar (38) postao je prvičovek koji je uspeo da se na skijama spusti sa najviše planine na svetu, 8.848 metara visokog Maunt Everesta.

2001 - SAD i Velika Britanija su počele vazdušne napade naAvganistan zbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena. Američke vlasti optužile su Ladena za teroristički napad izvršen 11. septembra na Svetski trgovinski centar u Njujorku i zgradu Pentagona kada je poginulo nekoliko hiljada ljudi.

2003 - Holivudski glumac, austrijskog porekla, ArnoldŠvarceneger (Schwarzenegger) izabran je za guvernera Kalifornije (SAD).

2004 - Kralj Kambodže Norodom Sihanuk je abdicirao. Nedelju danakasnije za novog kralja izabran je njegov sin Norodom Sihamoni.

2005 - Umro je Jovan Soldatović, jedan od najpoznatijih srpskih vajara. Autor je velikog broja vajarskih dela na javnim prostorima, među kojima se ističu monumentalni spomenici, biste znamenitih ličnosti i skulpture. Poznat je i po velikom broju skulptura srna, košuta, jelena, roda i konja u parkovima mnogih gradova na prostoru bivše Jugoslavije.

2006 - U Moskvi je ubijena novinarka ruskog dnevnika "NovaGazeta" Ana Politkovska, poznata po oštrim kritikama politike Kremlja i rata u Čečeniji.

2009 - Umro je modni fotograf Irvin Pen (Penn) poznat poglamuroznim portretima manekenki. Pen je dugo radio za časopis Vog (Vogue) gde je stekao ugled zahvaljujući mirnim klasičnim kompozicijama.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 8. oktobar

​

1354 - Ubijen je rimski tribun Kola di Rienco (Cola, Rienzo),koji je, ponesen idejom o obnavljanju antičke republike i ujedinjenjem Italije pod vođstvom Rima, 1347. proglasio Rimsku Republiku. Ubijen je u ustanku koji je organizovalo rimsko plemstvo.

1469 - Umro je firentinski slikar fra Filipo Lipi (Filippo Lippi),najznačajniji predstavnik rane renesanse u slikarstvu, Botičelijev (Botticelli) učitelj.

1803 - Umro je italijanski pisac Vitorio Alfijeri (Vittorio Alfieri), prvi autentični tragičar u italijanskoj književnosti, čije je delo inspirisalo generacije koje su pripremile i sprovele italijanski nacionalni preporod ("Saul", "Mira", "Filip", "Agamemnon", "Brut I", "Brut II").

1810 - Rođen je Džejms Vilijem Maršal (James WilliamMarshall), čije je otkriće zlatnog rudnika u Kaliforniji pokrenulo "zlatnu groznicu" 1849.

1856 - Velika Britanija je počela "drugi opijumski rat" protivKine, u kojem joj se pridružila i Francuska. Kada su 1857. anglo-francuske trupe zauzele Kanton, Kina je kapitulirala i potpisala mir u Tjencinu.

1864 - Rođen je Branislav Nušić, najveći srpski ijugoslovenski komediograf. Uzor su mu bili Gogolj i raniji srpski komediografi Sterija i Trifković. Njegove komedije i danas su na pozorišnim repertoarima ("Sumnjivo lice", "Gospođa ministarka", "Narodni poslanik", "Protekcija", "Ožalošćena porodica", "Pokojnik").

1871 - U Čikagu je izbio veliki požar koji je, prema legendi,počeo u jednoj štali kada je krava ritajući se oborila kerozinsku lampu na gomilu slame i strugotine. U požaru koji je trajao tri dana poginulo je oko 300 ljudi, a oko 90.000 je ostalo bez svojih kuća.

1895 - Rođen je argentinski državnik Huan Domingo Peron (Juan)predsednik od 1946. do 1955, kada je oboren u vojnom udaru. Posle sedamnaest godina egzila, trijumfalno se vratio u Argentinu 1972, a 1973. ponovo je izabran za predsednika. Umro je 1974, a predsednik Argentine postala je njegova supruga Izabela.

1895 - Ubijena je korejska kraljica Min, koja je pokušavala dazaustavi japansku dominaciju u Koreji. Zaveru na korejskom dvoru organizovao je Japan preko svog konzula generala Goro Miure.

1912 - Crna Gora je objavila rat Turskoj i istog dana napalaturske položaje kod Skadra, čime je počeo Prvi balkanski rat.

1953 - Velika Britanija i SAD su povukle svoje trupe iz Slobodnezone Trsta i predale Italiji civilnu upravu u zoni "A". To je izazvalo krizu u jugoslovensko-italijanskim odnosima, koja je rešena Londonskim sporazumom 5. oktobra 1955.

1954 - Vojne snage Severnog Vijetnama ušle su u glavni grad Hanoj. 1967 - Umro je britanski državnik Klement Ričard Atli (ClementRićard Atlee), laburistički premijer od 1945. do 1951. Njegova vlada sprovela je niz socijalnih reformi u posleratnoj Britaniji i priznala nezavisnost Indije 1947. i Burme 1948.

1970 - Nobelovu nagradu za književnost dobio je ruski pisacAleksandar Isajevič Solženjicin.

1975 - Žestoki okršaji u Bejrutu i severnom Libanu odneli sunajmanje 25 života i prekinuli poslednje primirje postignuto između zaraćenih hrišćana i muslimana.

1991 - Posle isteka tromesečnog brionskog moratorijuma (7. jul)Slovenija i Hrvatska potvrdile su svoju samostalnost i nezavisnost od SFR Jugoslavije.

1992 - Umro je Vili Brant (Willy Brandt), kancelar ZapadneNemačke od 1969. do 1974, kada je podneo ostavku jer je otkriveno da je njegov blizak saradnik istočnonemački špijun. Vodio je politiku popuštanja i doprineo političkoj stabilizaciji u Evropi, a u istoriji evropskih naroda ostaće zapamćen i kao državnik koji se 1970. poklonio žrtvama nacizma u Varšavi. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1971.

1993 - UN su ukinule sankcije Južnoj Africi uvedene 1960. zbogpolitike aparthejda koju su sprovodile tadašnje vlasti.

1998 - Savet NATO usvojio je "detaljni operativni plan zavazdušne udare u fazama" na Kosovu. Predsedniku SR Jugoslavije Slobodanu Miloševiću dat je rok od 24 caša da ispuni zahteve iz rezolucije UN; Vlada Srbije donela je Uredbu o posebnim merama u uslovima oružanih pretnji NATO pakta.

2001 - U udesu aviona švedske kompanije SAS na milanskomaerodromu "Linate" poginulo je 118 osoba.

2005 - U zemljotresu jačine 7,6 stepeni Rihterove skale koji jepogodio delove Pakistana, Indije i Avganistana poginulo je više od 80.000 ljudi, od čega 17.000 dece, a oko 79.500 osoba je povređeno. Broj beskućnika dostigao je 3,3 miliona ljudi.

2008 - Haški tribunal pravosnažno je osudio bivšeg lidera Srbau Hrvatskoj Milana Martića na 35 godina zatvora zbog zločina nad nesrbima u Kninskoj krajini, zapadnoj Bosni i Zagrebu 1991-95. godine.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 9. oktobar

​

1547. - Rođen je slavni španski književnik Migel de Servantes. Bio je najpre pomorac i sekretar rimskog kardinala Akvivija, a potom i vojnik. Njegov književni rad veoma je bogat i raznovrstan. Prva dela, roman "Galatea" i nekoliko pesama i pozorišnih komada, doživela su osrednji uspeh, da bi kasnije objavio svoje najbolje delo, "Don Kihot", roman koji najvernije oslikava njegovu umetničku genijalnost u opisivanju, pripovedanju, dijalogu i nenadmašnom, duboko ljudskom humoru. Posle "Don Kihota", najbolja dela su mu: "Uzorne pripovetke", "Blaženi raspusnik", "Pedro de Urdemalos"...

1854. - Rođen je srpski fizičar i pronalazač Mihailo Pupin, čije je najveće otkriće, samoindukcioni kalemovi ("Pupinovi kalemovi"), omogućilo prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Iz rodnog Idvora u Banatu je 1874, posle školovanja u Pančevu i Pragu, otišao u SAD, gde je završio Kolumbija univerzitet u Njujorku na kojem je kasnije bio profesor teorijske fizike i 40 godina predsednik Instituta radio-inženjera. Prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka bio je električni rezonator, pomoću kojeg provodnik omogućava istovremeni prenos vesti na različitim talasnim dužinama. Otkrio je i sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore i napisao univerziteski udžbenik termodinamike. Za naučni rad dobio je 1920. Edisonovu medalju, a za autobiografsku knjigu "Immigrant to Inventor", kod nas prevedenu pod naslovom "Od pašnjaka do naučenjaka", Pulicerovu nagradu 1924. Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta.

1857. - Rođen je srpski pisac iz Dubrovnika Ivo Vojnović, dramski pisac s veoma živim osećanjem za scenu. Dela: drame "Dubrovačka trilogija", "Ekvinocij", "Smrt majke Jugovića", "Gospođa sa suncokretom", "Lazarovo vaskrsenje", "Imeratrix", "Maškerate ispod kuplja".

1892. - Rođen je srpski pisac Ivo Andrić, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961, član Srpske akademije nauka i umetnosti, briljantan stilista. Studirao je književnost i istoriju u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu i doktorirao istoriju u Gracu 1924. godine delom "Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine". U Prvom svetskom ratu hapšen je i interniran, a između dva svetska rata bio je ambasador Jugoslavije u Berlinu. U mladosti je pisao pesme ("Nemiri", "Lirika"). Pripovedač snažne imaginacije i izuzetan poznavalac Bosne, njenih ljudi i suštine dominantnih religija, odlikovao se vanrednom čistotom jezika i brušenim stilom, prefinjenim psihološkim analizama, dubokim poniranjem u probleme egzistencije i umećem da magijom reči dočara ljudsku i društvenu panoramu minulih vekova. Koristeći narodna predanja, legende, istorijsku faktografiju, bogatstvo mašte i osećanja sveta, podigao je monumentalnu književnu građevinu. Dela: romani "Na Drini ćuprija", "Travnička hornika", "Gospođica", "Prokleta avlija", "Omer-paša Latas" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Nemirna godina", "Žeđ", "Jelena, žena koje nema", "Znakovi", "Deca", "Kuća na osami", putopisi i skice "Staze, lica, predeli", meditativna proza "Znakovi pored puta", "Ex ponto", "Eseji, kritike, članci I i II", "Sveske".

1915. - Nemačke i austrougarske trupe su, posle ogorčenog otpora brojčano slabije srpske vojske, uz to neuporedivo slabije opremljene, posebno artiljerijom, okupirale Beograd u Prvom svetskom ratu.

1934. - Ubijen je jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević, "kralj Ujedinitelj", prva žrtva fašizma, kojem je - u planovima za razbijanje Jugoslavije - smetala njegova jaka ličnost. Atentat u Marseju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Žan Luj Bartu, organizovale su hrvatske ustaše i italijanski fašisti, a pasoš nađen kod ubice izdat je u Zagrebu na ime Petra Kelemana. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na francuskoj vojnoj akademiji Sen-Sir, govorio je tečno francuski i ruski. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. Srbijom je kao regent vladao u ime bolesnog oca kralja Petra I. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921.

1940. - Nacisti su bombardovali katedralu sv. Pavla u Londonu. Ova katedrala iz 17. veka više puta je pretrpela značajna oštećenja.

1946. - Prodato je prvo električno ćebe. Cena mu je bila 39.50 $.

1965. - Singl Bitlsa "Yesterday" dolazi na prvo mesto top-lista i tu se zadržava naredne četiri nedelje.

1974. - Umro je nemački biznismen Oskar Šindler, zaslužan za spasavanje preko 1.200 Jevreja od holokausta. Iako član nacističke partije, rukovodio je fabrikom emajla u Krakovu za vreme nemačke okupacije Poljske u kojoj je zapošljavao Jevreje koji su živeli u getu. Kada je geto likvidiran, on je ubedio naciste da dozvole da se njegovi radnici prebace u obližnji radni kamp Plaszow, spasavajući ih tako deportacije u logore smrti. Godine 1944. svi Jevreji u Plaszow-u poslati su u Aušvic, ali je Šindler uz veliki rizik po sebe, podmitio zvaničnike da poštede njegove radnike i da premesti fabriku na neku bezbedniju lokaciju u okupiranoj Čehoslovačkoj. Do kraja rata, on je ostao bez novca, ali je spasao 1.200 ljudi. Godine 1962. proglašen je pravednim hrišćaninom od strane Yad Vashem-a, izraelske agencije za spomen na holokaust. Prema želji, sahranjen je u Izraelu, na katoličkom groblju na planini Zion.

2000. - Evropska unija ukinula je sankcije na vazdušni saobraćaj JAT-u, Savet bezbednosti OUN ukinuo je sankcije prema SRJ, a američka administracija odobrila je JAT-u letenje u Severnu Ameriku.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 10. oktobar

​

732. - U bici kod Poatjea, grada u zapadnoj Francuskoj, Karlo Martel odneo je odlučujuću pobedu nad Mavrima (Arabljanima) i zaustavio njihovo nadiranje u Francusku.

1813. - Rođen je Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor, uz Vagnera najistaknutiji operski stvaralac 19. veka. Njegove prve opere, nastale u doba bujanja rizorđimenta (pokret za ujedinjenje Italije), odražavaju slobodarske nacionalne ideje tog pokreta ("Nabuko", "Lombardi", "Jovanka od Arka"). U drugom stvaralačkom periodu ističe se osobita melodijska invencija i snažna dramatika ("Travijata", "Trubadur", Rigoleto"). Podstaknut Vagnerom, ali ne ugledajući se na njega, u poslednje opere unosi nove dramske principe ("Aida", "Otelo"). "Falstafom" daje uzor komične opere 19. veka. Od ostalih opera ističu se "Bal pod maskama", "Moć sudbine", "Don Karlos"...

1830. - Rođena je Izabela II, španska kraljica (1833-1868). Za njene vladavine, u Španiji je bilo nekoliko građanskih ratova. Najznačajniji je tzv. Prvi karlistički rat (1833-1840), po formi dinastički rat između starih feudalnih snaga (Don Karlos) i narastajućih kapitalističkih (Izabela II). Njena kasnija konzervativna politika jedan je od uzroka buržoaske revolucije 1868. u kojoj je zbačena.

1918. - Prva srpska armija počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu, uprkos upozorenju vrhovnog komandanta savezničkih snaga na Balkanu, francuskog generala Luja Franše Deperea, da je to srljanje u avanturu. Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska je, pod komandom vojvode Petra Bojovića, u munjevitom napadu oslobodila Niš i primorala okupatore na povlačenje ka severu.

1964. - U Tokiju su otvorene 18. moderne Olimpijske igre.

1970. - Fidži, grupa od 322 ostrva u Pacifiku, dobio je nezavisnost od Velike Britanije i današnji dan slavi se kao Dan nezavisnosti.

1976. - 98-godišnji Grk Dimitrion Yordanidis je najstariji čovek koji je istrčao maraton. To je učinio za 7 sati i 33 minuta.

1985. - Umro je Orson Vels, reditelj, glumac, scenograf, novinar i romansijer. Režijom je počeo da se bavi još na koledžu, režirajući Šekspirove drame. Njegov prvi film, "Građanin Kejn" (1941), delo je virtuozne izražajne snage i originalnosti, tehničkih novina i novog načina montaže. Izgradio je osobeni stil i uticao na niz američkih i evropskih reditelja. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Filmovi: "Treći čovek", "Veličanstveni Ambersonovi", "Otelo", "Dama iz Šangaja", "Zrno zla", "Proces"...

1991. - Skupština Srbije odlučila je da republička zastava bude trobojka, bez zvezde petokrake.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 11. oktobar

​

1579. - Turskog velikog vezira srpskog porekla, Baja Sokolovića, poznatog kao Mehmed-paša Sokolović, obnovitelja Pećke patrijaršije, ubio je, prema nalogu pašinih neprijatelja, jedan derviš. Budući gotovo neograničeni gospodar Otomanskog carstva, odveden je u ranoj mladosti (danak u krvi) - prema novijim istraživanjima iz manastira Mileševa, gde je sasluživao - poturčen je i školovan u Jedrenu. Meteorski je napredovao - sa manje od 25 godina postao je kapudan-paša (ministar mornarice), 1549. beglerbeg Rumelije (zemlje Balkanskog poluostrva), 1551. glavni zapovednik u ratu s Austrijom, 1555. treći vezir. Drugi vezir je postao 1561, zet sultana Sulejmana II 1562, veliki vezir 1565. Posle smrti Sulejmana II 1566, bio je veliki vezir i pod sultanima Selimom II i Muratom III. Kao veliki vezir Sulejmana II, krio je njegovu smrt prilikom pohoda na Austriju i održao je red u vojsci do dolaska Selima II. Prisilio je 1568. Austriju na mir, a 1570. osvojio Arabiju. Zahvaljujući njemu, Otomansko carstvo vodilo je popustljivu politiku prema Srbima, davalo im povlastice za podizanje manastira, otvaranje štamparije i obnavljanje Pećke patrijaršije 1557, čiji je prvi patrijarh bio njegov brat (ili brat od strica), Makarije Sokolović. U srpskim zemljama podigao je mnoge zadužbine, uključujući znameniti most na Drini u Višegradu.

1806. - Rođen je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa, u vreme čije vladavine je donet Građanski zakonik i reformisano sudstvo, Srbiji 1856. na Pariskom kongresu date garancije velikih sila i objavljeno "Načertanije" Ilije Garašanina (spoljnopolitički program). Posle svrgavanja kneza Mihaila Obrenovića, na presto su ga 1842. doveli ustavobranitelji. Zbog suprotstavljanja ustavobraniteljskom Savetu i vezivanja za Austriju, "kajmakamska" struja ustavobranitelja zbacila ga je 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i vratila na presto kneza Miloša Obrenovića.

1811. - Počeo je sa radom "The Juliana", prvi parobrod-trajekt.

1851. - Rođen je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije, koji je najveći deo stvaralaštva posvetio herojskoj romantičarskoj muzici, znatno je obogativši u tehničkom i izražajnom pogledu. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira predstavljaju poseban doprinos srpskoj muzici. Završio je Orguljašku školu u Pragu i u Beogradu je bio dirigent pevačkog društva "Obilić". Dela: horovi "Narodni zbor", "Junački poklič", "Kola", "Potočara", "Zadovoljna reka", solo pesme "Čežnja", "Kaži mi, kaži, Stojanke", crkvena muzika "Liturgija", "Pomen", "Carju nebesni", "Opelo".

1922. - Prvi put je jedna žena dobila zvanje specijalnog agenta u FBI.

1936. - Premijerno je pušten "Professor Quiz", prvi radio-kviz.

1942. - U selu Kriva Reka kraj Brusa, nemački i bugarski vojnici su u Drugom svetskom ratu zatvorili sve stanovnike u crkvu i digli je u vazduh, usmrtivši 320 civila, uglavnom žena i dece.

1945. - Počeo je kineski građanski rat između snaga koje je predvodio Čang Kaj Šek i onih predvođenih Mao Ce Tungom.