Na današnji dan

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 13. avgust

​

1521. - Posle tri meseca opsade, španske snage predvođene Kortezom ušle su u glavni grad države Asteka - Tenochtitlan.

1806. - U boju na uzvišici Mišar kod Šapca gotovo desetostruko malobrojniji Srbi su u Prvom srpskom ustanku do nogu potukli Turke. Bila je to odlučujuća bitka za ustanike, koji su imali 5.000 pešaka, 2.000 konjanika i četiri topa, protiv turske vojske od najmanje 40.000 pešaka, naoružanih i artiljerijom. Nastojeći da uguši ustanak, Porta je uputila vojsku iz Bosne pod Sulejman-pašom Skopljakom. Ustanički vođa Karađorđe Turke je dočekao na Mišaru, gde je izgradio šanac, a konjica je ostala u šumi da udari u bok i pozadinu neprijatelja. Prvi turski napad je odbijen, a zatim su stupili u dejstvo konjica i ušančeni ustanici. Turci su se uz velike gubitke panično povukli, pri čemu su se mnogi podavili u Savi, pokušavajući da se prebace u Srem.

1899. - U Londonu je rođen reditelj Alfred Hičkok. Jedan je od majstora filmske montaže i ambijenta, naročito poznat po režiji filmova kriminalne sadržine. Iako nikad nije dobio Oskara za režiju, dobitnik je prestižne nagrade "Irving Thalberg" 1967. godine. Godine 1980, engleska kraljica Elizabeta proglasila ga je vitezom, a nekoliko meseci potom preminuo je, ostavivši iza sebe preko 60 filmova. Najznačajnija dela: "Čovek koji je mnogo znao", "Rebeka", "Prozor u dvorištu", "Pozovi M radi ubistva", "Ptice", "Psiho", "Nevolje sa Harijem"...

1907. - Izašao je prvi taksi na ulice Njujorka.

1923. - Mustafa Kemal Ataturk izabran je za prvog predsednika Turske. Izvršio je progresivne reforme države koje su iz korena izmenile lik zemlje - proklamovana je jednakost svih građana, izvršena agrarna reforma, ukinut halifat, doneti savremni zakoni, izvršena reforma jezika i pravopisa, zabranjeno nošenje fesa... Reforme su nailazile na otpor, ali ga je on energično gušio. Njegova spoljna politika podrazumeva prijateljske odnose sa susedima (Balkanski savez od 1934. uglavnom je njegovo delo) i čuvanje nezavisnosti Turske.

1926. - Rođen je Fidel Kastro, kubanski državnik i advokat. Kada se Batista 1952. proglasio za diktatora, Kastro je 26. jula 1953. godine digao ustanak u provinciji Orijente. Uhapšen je i osuđen na 15 godina robije, ali je pomilovan 1955. godine. Osniva "Pokret 26. jula" za borbu za politička i socijalna prava kubanskog naroda, a decembra 1956. iskrcava se sa pristalicama na Kubu u provinciji Orijente, organizuje ustanak protiv Batistinih snaga u planini Sijera Madre. Pokret se omasovio na celoj Kubi i vodio borbu protiv Batistinih snaga do pobede. Usled beznadežne situacije, Batista je pobegao iz Kube, a 1. januara 1959. Kastro je preuzeo vlast na celoj teritoriji. Od 1959. je predsednik vlade i generalni sekretar Ujedinjene partije socijalističke revolucije. Kastrova Kuba je prva komunistička zemlja u zapadnoj hemisferi.

1944. - Američki mikrobiolog Selman Vaksman otkrio je streptomicin, lek koji će doprineti uspešnom lečenju tuberkoloze. Vaksman je uspeo da izoluje kulturu plesni - streptomices griseus - iz koje je dobio streptomicin. Dve godine kasnije, počela je industrijska proizvodnja ovog antibiotika koji je spasao život milionima ljudi širom sveta. Za svoj pronalazak Vaksman je dobio Nobelovu nagradu 1952. godine.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 14. avgust

​

1248. - Otpočela je izgradnja katedrale u Kelnu.

1784. - Grigorij Šelikov, ruski trgovac krznom, osnovao je prvu rusku naseobinu (Three Saints Bay) na Aljasci.

1867. - Knez Srbije Mihailo Obrenović je s Grcima zaključio ugovor o savezu u okviru nastojanja da se balkanski hrišćani zajednički oslobode porobljivačkog islamskog Otomanskog carstva.

1867. - Rođen je Džon Golsvordi, engleski romansijer i dramski pisac. U nizu romana, pripovedaka i drama, optužio je društvo koje je u svojoj udobnosti neosetljivo prema bedi i patnjama siromašnih. U glavnom delu o Forsajtima (trilogije "Saga o Forsajtima", "Moderna komedija" i "Konac dela") pokazao je kako nagomilano bogatstvo, stečeno primitivnim nagonom za posedovanjem, dovodi do mekuštva i degeneracije.

1893. - U Francuskoj je izdata prva vozačka dozvola.

1910. - Počeo je 6. međunarodni kongres esperantista.

1920. - U Beogradu je potpisan ugovor o stvaranju "Male Antante", vojno-odbrambenog saveza Čehoslovačke i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, po ugledu na "Veliku antantu" u Prvom svetskom ratu Francuske, Rusije i Velike Britanije. Cilj "Male Antante", saveza oslonjenog na Francusku, kojoj se 1921. priključila Rumunija, bilo je sprečavanje obnove Austrougarske i očuvanje granica triju zemalja prema Mađarskoj utvrđenih mirovnim ugovorima posle Prvog svetskog rata.

1970. - Jugoslavija i Vatikan obnovili su pune diplomatske odnose posle 18-godišnjeg prekida.

1971. - Bahrein je proglasio nezavisnost posle 110-godišnje britanske vladavine.

1999. - U Metohiji je sistematski opljačkano i potom spaljeno više od 200 srpskih sela, izjavio je vladika hvostanski Atanasije Rakita. Prema njegovim rečima, na Kosovu i Metohiji uništena je najmanje 41 crkva i manastir, uključujući mnoge svetinje iz 13. i 14. veka poput Bogorodičine crkve iz 1315. i manastira svete Trojice u Mušutištu, manastira svetog Marka u Koriši, crkve svetih apostola Petra i Pavla u Suvoj Reci, crkve svete Trojice u Donjem Petriču.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 15. avgust

​

1057. - Odigrala se bitka kod Lumphanana, u kojoj je škotski kralj Makbet zarobljen od strane Malcolma Canmore, čijeg je oca, kralja Dankana I, ubio Makbet 17 godina ranije. Makbet je, inače, glavna ličnost istoimene Šekspirove drame.

1534. - Injasio Lojola je u Parizu, sa još šest istomišljenika, osnovao jezuitski monaški red, koji je imao zadatak da vodi borbu protiv reformacije i svih protivnika katoličke crkve. Imao je čvrstu, gotovo vojničku organizaciju.

1769. - U Ajačiju na Korzici rođen je Napoleon Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa i zavojevača sveta, francuski car. Prvi put se istakao u borbi protiv Engleza kod Tulona 1793. godine. Generalski čin dobio je u 24. godini. Izvršio je niz vojnih pohoda na Italiju, Egipat, ratovao protiv Austrije. Godine 1799. zaveo je režim konzulstva, a sebe proglasio "doživotnim konzulom" (1802). Izveo je reforme u državi i dao Francuskoj novi krivični i građanski zakon ("Napoleonov kodeks"). Neuspeli pohod na Rusiju, poraz u bici kod Lajpciga 1813. i pad Pariza primorali su ga da abdicira i da se povuče na ostrvo Elbu, odakle se privremeno vratio i posle kratkotrajne "vlade od 100 dana" i novog poraza kod Vaterloa, bio trajno prognan na ostrvo Sveta Jelena, gde je i umro 1821. godine.

1914. - Otvoren je Panamski kanal. Ovaj kanal koji povezuje Atlantski i Tihi okean otvoren je prolaskom američkog broda "Ancon".

1914. - Posle upada u Srbiju 200.000 austrougarskih vojnika u Prvom svetskom ratu, Srpska vrhovna komanda prebacila je 180.000 vojnika u severozapadnu Srbiju i izradila plan za Cersku bitku. Zahvaljujući sjajnoj strategiji srpske komande i neuporedivoj hrabrosti srpskih vojnika, do 24. avgusta u Srbiji nije ostao nijedan austrougarski vojnik, izuzev 4.500 zarobljenika. Cerska bitka je prva saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu koja je silno podigla ugled srpske vojske i sprečila Austrougarsku da na vreme koncentriše trupe na ruskom frontu.

1939. - U Holivudu je održana premijera filma "Čarobnjak iz Oza".

1942. - Američki general Dvajt Ajzenhauer postavljen je za komadanta savezničkih snaga koje su se 8. novembra iskrcale u severozapadnoj Africi.

1944. - U Drugom svetskom ratu formiran je Korpus Narodne odbrane Jugoslavije (KNOJ).

1947. - Indija i Pakistan dobili su nezavisnost.

1960. - Kongo je dobio nezavisnost od Francuske.

1961. - Dva dana nakon što su zatvorile prolaz između Istočnog i Zapadnog Berlina bodljikavom žicom, istočnonemačke vlasti otpočele su izgradnju Berlinskog zida. U narednih 28 godina, Berlinski zid će stajati kao najopipljiviji simbol Hladnog rata - Gvozdena zavesa koja je delila Evropu. Do avgusta 1961. godine, prosečno je 2000 istočnonemačkih građana prelazilo u zapadni deo. Veći deo njih bili su visokoobrazovani ljudi, što je imalo poražavajuće efekte na istočnonemačku ekonomiju. Zato je Nikita Hruščov predložio i fizičko razdvajanje i postavljanje granice između Istočnog i Zapadnog Berlina. Nakon izgradnje Berlinskog zida, oko 5.000 ljudi uspelo je da prebegne, ali se procenat znatno smanjivao, jer je zid bio dobro čuvan. Čak 191 osoba izgubila je život pokušavajući da pređe preko zida koji je razdvajao Berlin. Nakon kraha socijalizma u Evropi, 9. novembra 1989. godine, istočnonemačke vlasti ukinule su zabranu prelaska iz istočnog u zapadni deo i već uveče se okupilo na hiljade građana i otpočelo je rušenje Berlinskog zida.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 16. avgust

​

1717. - U bici kod Beograda u austrijsko-turskom ratu u kojoj se na strani Austrijanaca borilo i 6.000 Srba iz Vojvodine, austrijski feldmašal francuskog porekla, Fransoa Eugen Savojski, Turcima je naneo težak poraz i zauzeo Beograd, izbacivši Turke i iz severne Srbije. Austriji je Požarevačkim mirom zaključenim 1718. pripala severna Srbija, Banat i severna Bosna.

1743. - Definisana su najstarija pravila boksa u Engleskoj.

1919. - Obrazovana je vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca pod predsedništvom Ljube Davidovića, sastavljena od predstavika Demokratske stranke (zajednice) i Socijaldemokratske partije. Vlada je ubrzo donela uredbe o osmočasovnom radnom vremenu i o osiguranju radnika u slučaju bolesti i nesreće.

1921. - Umro je srpski kralj Petar I Karađorđević, kralj Srbije od 1903. do 1918. i potom do smrti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca; njegova vladavina obeležena je razvojem parlamentarne demokratije, ubrzanim privrednim razvojem, kulturnim napretkom i slobodom štampe kakva u Srbiji nije postojala ni pre ni posle njega. Tokom vladavine "njegovog veličanstva svetog starca", kako su ga nazivali u Francuskoj, ojačane su političke i kulturne veze s južnoslovenskim narodima, a pod njegovim žezlom Srbija je bila Pijemont slobode, ideal ustavnog uređenja i žarište napretka u tom delu Evrope. Posle zbacivanja s prestola 1858. njegovog oca kneza Aleksandra Karađorđevića (Karađorđev sin), živeo je u inostranstvu i završio je Vojnu akademiju u Sen Siru i višu Vojnu akademiju u Mecu. Učestovao je kao dobrovoljac u Legiji stranaca u francusko-pruskom ratu 1870. i 1871, kad je za izuzetnu hrabrost odlikovan Ordenom Legije časti, postavši jedini evropski vladalac koji je to odličje zaslužio na bojnom polju. Pod imenom Petar Mrkonjić, u bosansko-hercegovačkom ustanku protiv Turaka komandovao je 1875. i 1876. jednim ustaničkim odredom. Posle ubistva kralja Aleksandra Obrenovića, Skupština Srbije ga je 15. juna 1903. izabrala za kralja. U narodu - koji ga je najčešće nazivao čika Pera - je uživao ogromno poštovanje zbog izuzetnog poštenja i krajnje skromnog načina života. U balkanskim ratovima je kao vrhovni komandant predvodio do pobede srpsku vojsku, a s vlasti se povukao 1914, u korist sina Aleksandra, koji je u njegovo ime vladao kao regent. U Prvom svetskom ratu 1915, sa srpskom vojskom prošao je golgotu tokom povlačenja preko Albanije. Preveo je na srpski spis "O slobodi" engleskog filozofa Džona Stjuarta Mila.

1958. - Rođena je Madona, popularna pevačica i skandal-majstor dvadesetog veka. Iza sebe je ostavila veliki broj muzičkih hitova kao što su: "Material Girl", "Like a Virgin" itd, a oprobala se i u svetu filma kao glumica: "Dick Tracy", "Desperately Seeking Susan", "Shanghai Surprise", "A League of Their Own"...

1960. - Britanija je zagarantovala nezavisnost svojoj koloniji Kipru.

1944. - Na ostrvu Vis u Drugom svetskom ratu nastavljeni su pregovori Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije i izbegličke jugoslovenske vlade, koja se obavezala da Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije prepusti svu savezničku pomoć, raspusti oružane snage u inostranstvu i javno se odrekne Draže Mihajlovića i četnika. Pristala je i da u sastav NOVJ bude uključena ratna mornarica bivše Jugoslavije koja se nalazila na Malti pod upravom savezničke flote.

1977. - Umro je "kralj rokenrola" - Elvis Pristli. Pristli je rođen 1935. godine u gradiću Tupelo u Misisipiju. Njegova karijera otpočela je kada mu je bilo 19 godina. Prvi album, "Heartbreak Hotel", načinio je 1956. godine pravu senzaciju od njega i vrlo brzo je postao miljenik publike. Po povratku iz vojske, posvetio se filmskoj karijeri. Šezdesetih godina snimio je 20-tak muzičkih filmova, od kojih su najznačajniji: "G.I. Blues" (1960), "Blue Hawaii" (1961), "Girls! Girls! Girls!" (1962), "Viva Las Vegas" (1964), i "Frankie and Johnny" (1966). Krajem 60-tih godina i početkom sedamdesetih, njegova slavna karijera krenula je nizbrdo. Razveo se, postao ovisan o lekovima i prilično se ugojio, retko je nastupao i poslednje dve godine života proveo je usamljen, iako ne zaboravljen od strane svojih fanova.

1984. - Umro je srpski pisac Dušan Radović, jedinstvena medijska ličnost srpske kulture i vrstan dečji pisac. Radio je u listovima "Zmaj", "Pionir", "Kekec" i "Poletarac" i bio urednik dečjih redakcija Radija i Televizije Beograd. U široj javnosti posebno je upamćen po radio-emisiji Studija B, "Beograde, dobro jutro", kojom je od 1976. osam godina budio Beograđane obiljem satiričnih doskočica, ljupkog humora i duhovitih komentara obeleženih autentičnom mudrošću, pri čemu je prekinuo s lažnom didaktikom i decu je uvek tretirao kao ozbiljnu i zrelu publiku. Kratkim duhovitim replikama Radović je s puno pažnje, takta i ljubavi otkrivao vrline i slabosti sugrađana. Dela: zbirke pesama "Poštovana deco", "Smešne reči", "Vukova azbuka", "Pričam ti priču", "Ponedeljak", "Utorak", "Sreda, "Četvrtak", dramska dela "Kapetan Džon Piplfoks", "Tužibaba", "Če" (s Matijom Bećkovićem), aforizmi "Beograde, dobro jutro", TV serija "Na slovo, na slovo".

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 17. avgust

​

1552. - Završeno je štampanje prve knjige u Beogradu poznate kao "Beogradsko četvorojevanđelje". Knjigu je krupnim ćiriličnim slovima, koja je rezao jeromanah Mardarije, štampao Trojan Gunduluć, član Dubrovačke kolonije u Beogradu, koji je nastavio posao kneza Radiše Dimitrijevića, posle čije je smrti preuzeo štampariju.

1761. - Rođen je srpski političar i pravnik Sava Popović, poznat kao Sava Tekelija, predsednik Matice srpske, narodni dobrotvor. Velikim zaveštanjem od 150.000 forinti, nekoliko kuća i imanja, osnovao je 1838. u Budimpešti zadužbinu "Tekelijanum" pod upravom Matice srpske, kako bi srpskim đacima iz Vojvodine omogućio univezitetsko školovanje u glavnom gradu Ugarske. Aktivno je učestovovao u političkom životu ugarskih Srba i materijalno je pomogao Matici srpsku, koja ga je 1838. izabrala za doživotnog predsednika. Bavio se naučnim radom i prevođenjem i napisao zanimljive memoare "Građa ili materijal za opisanije života moga". Pre Drugog svetskog rata, Matica srpska je iz Budimpešte prenela u Novi Sad biblioteku "Tekelijanuma", a zgrada internata je uz odštetu ustupljena Mađarima.

1876. - Rođen je srpski generalštabni pukovnik Dragutin Dimitrijević Apis, glavni inspirator oficirske zavere i ubistva kralja Aleksandra Obrenovića i kraljice Drage Mašin 11. juna 1903, čime je odlučujuće doprineo da se na srpski presto vrati dinastija Karađorđević. Kao načelnik obaveštajnog odeljenja Glavnog generalštaba srpske vojske, povezao se s nacionalnooslobodilačkim pokretima i organizacijama Srba van Srbije, a 1911. je s nekoliko drugova osnovao tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt", poznatu i kao "Crna ruka", radi rušenja Otomanske imperije i Austro-Ugarske, kako bi bio ostvaren narodni ideal - ujedinjenje srpstva. Uhapšen je u Prvom svetskom ratu u decembru 1916. na Solunskom frontu, zbog insceniranog atentata na regenta Aleksandra Karađorđevića. Posle smrtne presude vojnog suda, donesene na montiranom procesu, s još dvojicom oficira je streljan u junu 1917. Prilikom revizije Solunskog procesa 1953, utvrđeno je da su atentat inscenirali sam Aleksandar i Radikalna stranka i svi osuđeni su rehabilitovani.

1908. - Umro je srpski pisac Radoje Domanović, najveći srpski satiričar, koji je oštro, kritički i duhovito slikao vlast ogrezlu u korupciju i nasilje, lažno rodoljublje i do servilnosti poslušno građanstvo. Posle završetka Velike škole u Beogradu, bio je nastavnik u Vranju, Pirotu i Leskovcu, a iz službe je otpušten kao protivnik režima Obrenovića. Od 1905. do smrti bio je šef korektora Državne štamparije u Beogradu. Uređivao je satirični list "Stradija". Počeo je realističkim pripovetkama iz seoskog života, ali je ubrzo počeo da piše satiru, stvorivši dela univerzalne vrednosti. Dela: satirične pripovetke "Stradija", "Vođa", "Danga", "Mrtvo more", "Kraljević Marko po drugi put među Srbima".

1950. - Indonezija je dobila nezavisnost od Holandije.

1962. - Bitlsi su u svom sastavu izvršili izmenu, tako što je na mesto Pita Besta (Pete Best) došao Ringo Star (Ringo Starr).

1978. - Okončan je prvi prekoatlantski let balonom. Posle 137 sati, balon "The Double Eagle II" sleteo je na jedno pusto polje u blizini Pariza. Balonom su upravljali Ben Abruzzo, Maxie Anderson, i Larry Newman. Oni su preleteli 3,233 milje za šest dana.

1999. - Oko tri časa izjutra, severozapadnu Tursku potresao je zemljotres jačine 7,4 po Rihterovoj skali. U ovom delu Turske živi trećina stanovništva i smešteno je pola industrije. Epicentar je bio u Izmitu, 65 milja od Istanbula. Ovom prilikom je 17.000 ljudi izgubilo život, a materijalna šteta se procenjuje na 6.5 milijadri dolara, što je učinilo ovaj zemljotres jednim od najgorih u 20. veku.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 18. avgust

​

1227. - Umro je Džingis-kan, osnivač ogromne mongolske feudalne imperije. Najpre je ujedinio mongolska plemena, a zatim izvršio mnogobrojna osvajanja, osvojivši severnu Kinu i srednju Aziju. Izvršio je uspešne pohode na Iran i Avganistan i prodor u Rusiju. Država koju je Džingis-kan stvorio obuhvatala je ogroman prostor od Tihog okeana do Crnog mora (prostranstvo veće i od Rimske imperije).

1805. - Srbi su na brdu Ivankovac kod Ćuprije, u jednoj od najvećih bitaka u Prvom srpskom ustanku, prvi put potukli regularnu vojsku Otomanskog carstva. Napredovanje ustanika koji su zauzeli više gradova, uključujući Užice i Karanovac (Kraljevo), uznemirilo je sultana, koji je naredio Hafiz-paši, imenovanom za beogradskog vezira, da s 15.000 vojnika krene od Niša ka Beogradu. Na Ivankovcu se pod komandom Milenka Stojkovića i Petra Dobrnjca utvrdilo oko 2.000 Srba koji su izdržali više turskih juriša, a bitku je rešio vođa ustanka, Đorđe Petrović Karađorđe, koji je noću između 18. i 19. avgusta s više od 4.000 ustanika braniocima pritekao u pomoć iz pravca Jagodine, pa su se Turci povukli u Paraćin. Posle dva bezuspešna napada na visove oko Paraćina 20. avgusta i novih gubitaka, Hafiz-paša je - već pokoleban ozbiljnim gubicima na Ivankovcu - bio primoran da se povuče ka Nišu. Pobeda je silno uvećala samopouzdanje ustanika, koji su se dotad uspešno sukobljavali samo s dahijama.

1831. - Rođen je srpski kompozitor, pijanista i horovođa Kornelije Stanković, značajan za srpsku muziku kao osnivač nacionalnog pravca, zapisivač i harmonizator srpskog crkvenog pojanja. Školovao se u Aradu, Segedinu, Pešti, a u Beču je studirao kompoziciju. U Sremskim Karlovcima je proučavao i beležio dotad samo usmenom tradicijom sačuvano srpsko crkveno pojanje, a potom je bio horovođa Beogradskog pevačkog društva. Doprineo je da se za srpsku muziku zainteresuju strani kompozitori, posebno ruski, uključujući Petra Iliča Čajkovskog ("Slovenski marš") i Nikolaja Andrejeviča Rimskog-Korsakova ("Fantazija na srpske teme"). Dela: "Pravoslavno crkveno pojanje u srpskoga naroda", šest svezaka "Srpskih narodnih pesama", koje je harmonizovao za hor, za glas i klavir, ili samo za klavir.

1868. - Postavljen je kamen temeljac zgrade Narodnog pozorišta u Beogradu, čemu je presudno doprinelo gostovanje u prestonici Srbije glumaca iz Novog Sada 1867. Oduševljen predstavom "Gospođe i husari", knez Srbije Mihailo Obrenović obećao je da će o svom trošku podići zgradu i osnovati stalno pozorište. Narodno pozorište svečano je otvoreno u oktobru 1869, prigodnim komadom "Posmrtna slava kneza Mihaila".

1872. - Umro je srpski pisac Petar Preradović, jedan od najznačajnijih pesnika epohe ilirizma, čija se lirika kreće od zanosnog rodoljublja do mračne refleksivnosti i krajnjeg pesimizma. Posle završene Vojne akademije u Vinernojštatu, radi napredovanja u karijeri prešao je u rimokatoličanstvo i napredovao do čina generala, učestvujući u svim ratovima Austrije njegovog doba. Isprva je pisao na nemačkom, ali je ubrzo počeo da piše isključivo na srpskom jeziku, pa se njegovim pravim književnim početkom smatra pesma "Zora puca, bit će dana". Napisao je i niz toplih ljubavnih pesama, od kojih se mnoge pevaju i sada, poput pesme "Miruj, miruj, srce moje". Dela: zbirke pesama "Prvijenci", "Nove pjesme", drama "Kraljević Marko", epovi "Lopudska" (nedovršen), "Prvi ljudi", "Pustinjak" (nedovršen), libreta "Vladimir i Kosara", "Sirotica".

1897. - Rođen je srpski slikar Milo Milunović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu. Slikarstvo je učio u Firenci. Posle Prvog svetskog rata, u kojem je učestvovao na bojištima u Crnoj Gori, otišao je na studije u Pariz, gde je s prekidima ostao do 1932, kad je došao u Beograd, gde je 1937. postao profesor Umetničke akademije. Slikao je pejzaže i mrtvu prirodu, kompozicije, figure, portrete, monumentalne freske i mozaike. Njegova dela se odlikuju arhitektonskom jasnoćom kompozicije, prefinjenošću kolorita i pikturalne forme. Snažno je uticao na mlađe slikarske generacije u Beogradu.

1941. - U Drugom svetskom ratu je u nemački koncentracioni logor Buhenvald dovedena prva grupa jugoslovenskih zarobljenika. U toku rata, kroz logor su prošla 3.872 Jugoslovena, od kojih je 607 dočekalo oslobođenje. Logor (u kojem su nacisti od 1937. do 1945. ubili 56.000 ljudi iz 18 evropskih zemalja) su oslobodili sami logoraši u aprilu 1945.

1948. - U Beogradu je potpisana Dunavska konvencija, kojom je prihvaćeno načelo da Dunavom i plovidbom upravljaju priobalne zemlje. Slobodna plovidba je osigurana za sve trgovačke brodove, a ratnim brodovima je plovidba zabranjena, sem ratnih brodova priobalnih država kojima je bilo dopušteno da plove i na području druge priobalne države, ali samo prema sporazumu.

1958. - Vladimir Nabokov objavio je "Lolitu".

1990. - Jugoslavija je treći put postala svetski prvak u košarci na 11. svetskom šampionatu u Argentini. Prvi put je osvojila titulu 1970. u Ljubljani, a drugi put 1978. u Manili.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 19. avgust

​

- Danas je Preobraženje, dan kada se, prema hrišćanskom predanju, Isus Hristos na visokoj gori Tavor preobrazio pred apostolima Petrom, Jakovom i Jovanom. "Njegovo lice zasjalo je kao sunce, a haljine njegove postadoše bele kao sneg", kaže predanje. U crkvama se toga dana osvećuje grožđe, a u narodu postoji verovanje da to voće ne treba jesti pre Preobraženja. Od tog dana obično prestaju velike vrućine, a noći postaju svežije, pa je i nastala izreka da se od tada "preobražava i gora i voda".

1691. - Austrijanci su kod Slankamena, pod komandom feldmaršala Ludviga Vilhelma Badenskog, potukli Turke koje je predvodio veliki vezir Mustafa Ćuprilić. U bici u kojoj je na strani Austrijanaca učestvovalo i oko 10.000 Srba, pod komandom Jovana Monasterlije, Turci su potpuno razbijeni i uz velikog vezira je poginulo 18 paša, stotinak oficira i oko 20.000 vojnika, a Austrijanci su imali oko 7.000 poginulih i ranjenih.

1888. - U Belgiji je održano prvo takmičenje za najlepšu devojku sveta. Pobedila je osmanaestogodišnja devojka iz Indije.

1909. - Održana je prva trka na autodromu u Indijanapolisu.

1967. - Singl Bitlsa "All You Need is Love" našao se na prvom mestu britanske liste.

1983. - Umro je jugoslovenski državnik srpskog porekla, Aleksandar Marko Ranković, potpredsednik SFRJ i član najužeg rukovodstva vladajućeg Saveza komunista Jugoslavije do smenjivanja sa svih funkcija 1966. Posle zavođenja Šestojanuarske diktature 1929, osuđen je na šest godina robije zbog ilegalne komunističke aktivnosti, a 1940. je postao član Politbiroa Komunističke partije Jugoslavije. U Drugom svetskom ratu je rukovodio pripremama za ustanak protiv okupatorske nemačke vojske i nacistička policija Gestapo ga je uhapsila u Beogradu krajem jula 1941. Posle hapšenja je zverski mučen i potom prebačen u bolnicu radi lečenja, gde je držan pod stražom, ali je oslobođen smelom akcijom beogradskih skojevaca. Kao organizacioni sekretar KPJ i član Vrhovnog štaba partizanskih jedinica, osnovao je 1944. službu bezbednosti pod nazivom Odeljenje za zaštitu naroda (OZNA). Posle rata je bio ministar unutrašnjih poslova i potpredsednik savezne vlade. U političkom obračunu s njim na Četvrtom plenumu Centralnog komiteta SKJ 1966. na Brionima, jugoslovenski predsednik Josip Broz Tito ga je optužio za zloupotrebe Službe državne bezbednosti i "grupašku i antipartijsku delatnost" i lišen je svih funkcija, mada javnosti nisu predočeni uverljivi dokazi na osnovu kojih je eliminisan iz političkog života. Njegova sahrana u Beogradu, kojoj je prisustvovalo više od 100.000 ljudi, veoma je uznemirila komunističko rukovodstvo Jugoslavije koje je u tome videlo znak buđenja "srpskog nacionalizma".

1988. - Iran i Irak potpisali su sporazum o prekidu vatre nakon osmogodišnjeg sukoba.

1989. - Tadeuš Mazovjecki postao je prvi nekomunistički predsednik Poljske.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 20. avgust

​

1872. - Prestao je da izlazi srpski list "Danica", najznačajniji književni časopis srpskog romantizma, koji je od februara 1860. triput mesečno štampan u Novom Sadu. List je pokrenuo i uređivao srpski pisac i pravnik Đorđe Popović, koji je okupio mlade srpske pesnike romantičare: Jakova Ignjatovića, Đuru Jakšića, Jovana Jovanovića Zmaja, Lazu Kostića.

1877. - Rođen je srpski književni kritičar i istoričar književnosti, Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije, najuticajniji kritičar svog vremena. Diplomirao je na Velikoj školi u Beogradu i doktorirao u Lozani. Presudno je uticao na srpsku literaturu, boreći se za realizam i verodostojnost književnog dela. Prve radove je objavio u satiričnim i socijalističkim listovima, a zatim se visprenom kritikom - često beskompromisnom i presuditeljskom - najčešće oglašavao u "Srpskom književnom glasniku", koji je od 1905. do 1907. uređivao s Pavlom Popovićem, a potom sam do smrti 1914. Dela: rasprave i studije "Pogled na današnju francusku književnost", "Uništenje estetike i demokratizacija umetnosti", "Francuski romantičari i srpska narodna poezija", "Srpska književnost u XVIII veku", "Omladina i njena književnost", "Istorija nove srpske književnosti", "Jakov Ignjatović", kraće studije, kritike i prikazi sakupljeni u devet knjiga pod naslovom "Pisci i knjige".

1884. - Posle četiri godine gradnje, svečano je otvorena zgrada Beogradske železničke stanice, s koje je uskoro krenuo prvi voz na tek izgrađenoj pruzi Beograd-Niš. Glavni investitor i izvođač radova bilo je Francusko društvo, a radove je nadzirao srpski arhitekta Dragiša Milutinović, sin pisca Sime Milutinovića Sarajlije.

1901. - Rođen je Salvatore Kvazimodo, italijanski pesnik, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1959. godine. Kvazimodo se rodio u Sirakuzi na Siciliji. Njegovo pesništvo obuhvata teme od klasične starine do ratne tragike savremenog čoveka. Bio je antologičar italijanske poezije, oštar polemičar, prevodilac sa engleskog i klasičnih jezika. Kao profesor na Konzervatorijumu u Rimu, bio je tumač i naše savremene poezije. Umro je u Napulju, 14. jula 1968. godine.

1914. - Završena je Cerska operacija potpunom pobedom srpske vojske. To je bila prva značajnija pobeda saveznika nad centralnim silama u Prvom svetskom ratu. Izvojevale su je jedinice Druge armije pod komandom Stepe Stepanovića, koji je za zasluge u bici na Ceru dobio čin vojvode. Bitka je počela 12. avgusta. Sledećih dana su srpski borci napali Drugu austrougarsku armiju između Krupnja i Šapca, nanevši joj teške gubitke. Austrougarska komanda je tada naredila opšte povlačenje svojih jedinica.

1920. - Allen Woodring osvojio je zlatnu olimpijsku medalju u trci na 200 metara, noseći pozajmljene patike.

1940. - U Meksiku je ubijen Lav Trocki, ruski revolucionar, političar i publicist. On je bio Staljinov veliki protivnik, zalagao se za svetsku revoluciju. Posle dugotrajne političke borbe, proteran je iz zemlje, a smatra se da je likvidiran po Staljinovom naređenju.

1968. - 650.000 trupa Varšavskog pakta izvršilo je invaziju na Češku, kako bi slomilo "Praško proleće" - kratak period liberalizacije u ovoj tada komunističkoj zemlji. Česi su protestovali velikim demonstracijama i drugim nenasilnim taktikama, ali to nije bilo dovoljno da se suprotstave sovjetsikm tenkovima.

1994. - Umro je srpski filmski režiser i pisac Aleksandar Petrović, jedan od sineasta koji su smelošću tretiranja osetljivih tema i originalnim ostvarenjima proslavili srpski film u svetu. Sedamdesetih godina 20. veka, s ostalim autorima filmskog "crnog talasa", podvrgnut je snažnom ideološkom pritisku komunističkog režima Josipa Broza. Dela: kratkometražni filmovi "Let nad močvarom", "Petar Dobrović", "Putevi", igrani filmovi "Dani", "Dvoje", "Tri", "Skupljači perja" (nagrada na Kanskom festivalu), "Biće skoro propast sveta", "Maestro i Margarita", "Grupni portret s damom", "Seobe", eseji "Novi film".

1996. - U udesu transportnog aviona "Iljušin 76" ruske kompanije "Sper erlajns" blizu piste beogradskog aerodroma u Surčinu, poginulo je svih 12 ljudi u letelici. Prethodno je avion koji je iz Beograda poleteo ka Malti, zbog otkazivanja navigacione opereme i sistema radio veza, kružio u vazduhu oko tri sata, pokušavajući da se oslobodi goriva, ali je prilikom prinudnog sletanja promašio pistu.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 21. avgust

​

1165. - Rođen je Filip II Avgust, francuski kralj 1180-1223. Ojačao je kraljevsku vlast i uspešno ratovao protiv engleskog kralja Jovana bez Zemlje, kojem je oteo vlast u zapadnoj Francuskoj (Normandija). Učestvovao je i u III krstaškom ratu. Za njegove vladavine, otpočelo je zidanje Bogorodičine crkve u Parizu (Notre Dame) i osnovan je Univerzitet u Parizu (1208).

1958. - Umro je srpski kompozitor i dirigent Stevan Hristić, obdareni polifoničar koji je osnovno nadahnuće crpao iz narodnih motiva, jedan od osnivača Muzičke akademije u Beogradu, šef Beogradske filharmonije, dirigent Narodnog pozorišta, direktor Opere, član Srpske akademije nauka i umetnosti i prvi predsednik Saveza kompozitora Jugoslavije. Muzičko obrazovanje stekao je u Beogradu, Rimu, Beču, Lajpcigu, Moskvi i Parizu. Dela: orkestarska "Simfonijska fantazija", "Rapsodija", "Vranjanska svita", "Poema zore", "Marš slobode", "Skice za klavir", muzička drama "Suton", balet "Ohridska legenda", oratorijum "Vaskresenje", scenska muzika za drame "Čučuk Stana", "Sunce", "Lazarevo vaskrsenje", "Uobraženi bolesnik", "Hamlet", "Večiti mladoženja", "Bura", horovi, solo pesme.

1959. - Američki predsednik Dvajt Ajznehauer potpisao je proklamaciju kojom Havaji postaju 50. država u okviru SAD-a. Predsednik je istovremeno izdao naređenje da se američkoj zastavi doda još jedna zvezdica - simbol nove države.

1963. - Uvedeno je vandredno stanje u Južnom Vijetnamu.

1972. - Prvi put je jedan balon preleteo Alpe.

1977. - Donna Patterson Brice postavila je rekord u zabeleženoj brzini na skijama na vodi - 111,11 milja na sat.

 

[Ana_ana]

Dogodilo se na današnji dan - 22. avgust

​

1485. - U poslednjoj velikoj bici u toku Rata ruža - bici kod Bosvorta - poginuo je engleski kralj Ričard III (1483-1485) u borbi sa Henrijem Tjudorom, koji je potom krunisan za kralja. Kralj Henri VII je prvi vladar na engleskom prestolu iz dinastije Tjudor koja će biti na vlasti do smrti kraljice Elizabete 1603. godine.

1848. - Rođen je srpski general lužičko-srpskog porekla Pavle Jurišić Šturm, jedan od najistaknutijih srpskih oficira u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu, veoma zaslužan za blistave pobede srpske vojske nad austrougarskom armijom u Cerskoj i Kolubarskoj bici. U srpsku vojsku je primljen 1876. kao dobrovoljac sa činom poručnika i već u srpsko-turskom ratu 1876-1877. istakao se kao komandant Šabačkog i posavsko-tamnavskog bataljona. U srpsko-turskom ratu 1877-1878, veoma je uspešno komandovao Prvim dobrovoljačkim pukom, potom Krajinskim kombinovanim pukom u borbama kod Bele Palanke i Pirota. U srpsko-bugarskom ratu 1885, komandovao je Šestim pukom Drinske divizije, u Prvom balkanskom ratu 1912-1913. Drinskom, a u Drugom balkanskom ratu 1913. Dunavskom divizijom. U Prvom svetskom ratu je 1914. kao komandant Treće armije primio prvi udar znatno nadmoćnije austrougarske Pete armije i usporio njeno napredovanje, što je omogućilo srpskim snagama da se pregrupišu za Cersku bitku. Trećom armijom je komandovao i u Kolubarskoj bici i na Solunskom frontu do avgusta 1916.

1854. - Rođen je srpski kralj Milan Obrenović, tokom čije je vladavine Srbija stekla međunarodno priznanje kao nezavisna država. Postao je knez 1868, posle ubistva kneza Mihaila Obrenovića i u spoljnoj politici se isprva oslanjao na Rusiju. Pod pritiskom javnog mnjenja, objavio je 1876. rat Turskoj koji je 1877. neuspešno okončan. Iste godine je, pod uticajem Rusije, ponovo zaratio s Turskom, ovog puta uspešno, pa je Srbija 1878. iz rata izašla ojačana, dobivši Vranjski, Niški, Pirotski i Toplički okrug, a u julu iste godine na Belinskom kongresu i formalno joj je priznata nezavisnost. Zbog ruske podrške Bugarskoj i Sanstefanskog ugovora sklopljenog u martu 1878. na štetu Srbije, oslonio se na Austrougarsku, s kojom je 1881. zaključio tajnu konvenciju. Njome se obavezao da neće raditi protiv austrougarskih interesa u Bosni i Hercegovini, niti sklapati sporazume s trećim zemljama bez prethodnog dogovora s Austrougarskom. Beč je zauzvrat garantovao njegov ostanak na prestolu i diplomatsku pomoć za širenje Srbije ka jugu, ali je nagodba u narodu shvaćena kao izdaja nacionalnih interesa. Proglasio je 1882. Srbiju kraljevinom a sebe kraljem, a 1883. je u krvi ugušio Timočku bunu. Kad se Bugarska 1885. ujedinila sa Istočnom Rumelijom, proglasio joj je rat da bi zauzeo deo bugarske teritorije i tako povratio navodno poremećenu ravnotežu na Balkanu. Postao je još nepopularniji posle neuspeha u tom ratu, koji je, uz to, neodlučno i nevešto vodio, pa je 1888. morao da prihvati liberalni ustav kojim je Srbija postala parlamentarna monarhija. Izazvao je nezadovoljstvo pokušajem da izigra ustavne odredbe, 1889. je abdicirao u korist maloletnog sina Aleksandra, a 1901. je umro u Beču.

1862. - Rođen je Klod Debisi, francuski kompozitor i muzički kritičar, tvorac muzičkog impresionizma. Naročito je poznat kao klavirski kompozitor. Dela: simfonijske poeme "More", "Nokturno", "Popodne jednog fauna"; opera: "Peleas i Melisanda"; klavirske kompozicije: "25 Prelida", "Dve arabeske"...

1941. - Iz zatvora u Sremskoj Mitrovici u Drugom svetskom ratu su pobegla 32 robijaša, mahom komunisti. U bekstvu kroz podzemni kanal pomogao im je učenik srednje tehničke škole u Novom Sadu, partizan s Fruške Gore, Boško Palkovljević-Pinki, kasnije proglašen za narodnog heroja, koji ih je odveo u partizanski odred.

1910. - Japan je aneksirao Koreju.

1911. - Da Vinčijeva slika "Mona Liza" ukradena je iz Luvra. Ova slika je poznata i kao "Đokonda" i jedan je od najčuvenijih portreta na svetu. Da Vinči je radio na njoj četiri godine. Portretisana Mona Liza bila je žena Firentinca Frančeska del Đokonde. Slika je izazivala divljenje majstorstvom senčenja i mekoćom tona, a kasnije je o slici i modelu stvorena čitava legenda.