Na današnji dan

UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 23. februar
IZVOR: TANJUG
Danas je ponedeljak, 23. februar, 54. dan 2015. Do kraja godine ima 311 dana.


61651691654ea5f51a67e4308920168_368x259.jpg
1443 - Rodjen je madjarski kralj Matija Hunjadi, kod Srba poznat kao Matija Korvin. Tokom vladavine od 1458. uspešno je ratovao protiv Turaka i Habzburga, zauzevši 1486. i Beč (gde je i umro 1490). Obnovio je madjarsku državu posle decenija anarhičnog stanja. Uspešno je reorganizovao zemlju - finansije, vojsku, pravosudje i administraciju. U periodu njegove vlade značajan procenat pripadnika vojnih formacija pod njegovom komandom, činili su Srbi. Pomagao je razvoj gradova, u Požunu (sada Bratislava) 1465. osnovao je univerzitet a 1472. i prvu štampariju. Korvin je od latinskog "Corvus" - gavran, pošto se predstava gavrana nalazila na njegovom ličnom grbu. Posedovao je jednu od najvećih privatnih biblioteka svoga doba.

1507 - Sahranjen je italijanski slikar Djentile Belini. Datum njegove smrti nije poznat. Znamenit je po slikama venecijanskih svečanosti i procesija. Učio je slikarstvo kod svog oca Jakopa, i dugo je stvarao pod uticajem Andrea Mantenje. Bio je retko precizan i njegova dela obiluju detaljima, ali pri tom, čak i njegove velike kompozicije deluju veoma pregledno. Slikarstvo Belinija je neka vrsta velike kulturne istorije Venecije. Naslikao
je i niz službenih portreta, izmedju ostalih i osmanskog sultana Mehmeda II.

1574 - Izbio je verski rat francuskih katolika i protestanata (hugenota) - peti po redu. Hugenotski ratovi vodjeni su od 1562. do 1598. g. a verski sukobi potresali su Francusku sve do 18. v.

1685 - Rodjen je nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl, uz Johana Sebastijana Baha najistaknutiji predstavnik baroka u muzici. Veći deo života proveo je u Londonu kao direktor Kraljevske muzičke akademije (od 1719). Stvarao je opere izrazite dramatike i bogate melodike, u žanru italijanskih opera-serija. Dela: opere "Rinaldo", "Julije Cezar", "Aleksandar", "Kserks", oratorijumi "Mesija", "Izrael u Egiptu", "Juda Makabejac", Samson", "Saul", orkestarske svite "Muzika na vodi", "Muzika za vatromet".

1792 - Umro je engleski slikar Džošua Rejnolds, jedan od najvećih svetskih portretista, osnivač Kraljevske umetničke akademije 1768. i njen prvi predsednik. Snažno je uticao na englesko slikarstvo, ne samo umetničkim delima nego i kao autor zanimljivih rasprava o slikarstvu.

1821 - Umro je engleski pisac Džon Kits, jedan od najvećih pesnika engleske književnosti, čije stihove odlikuju izuzetna melodičnost i sažet a izražajan pesnički jezik. Bio je nadahnut antičkom kulturom. Njegovi soneti, spev "Endimion", pesme "Oda slavuju", "Oda grčkoj urni", "Oda jeseni" smatraju se vrhunskim poetskim delima napisanim na engleskom jeziku. Njegova "Pisma" su važan prilog razvitku teorije estetike.

1836 - Oko 4.000 vojnika pod komandom predsednika Meksika Antonija Lopesa de Santa Ane započelo je opsadu tvrdjave Alamo u
Teksasu koju je branilo manje od 200 dobrovoljaca, uključujući
znamenitog Dejvija Kroketa. Alamo je pao 6. marta 1836. i svi branioci su stradali, a od odbrane Alama američka istoriografija napravila je mit.

1855 - Umro je nemački matematičar, fizičar i astronom Karl Fridrih Gaus, osnivač čuvene matematičke škole i direktor opservatorije u Getingenu. Pronašao je niz metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji, analizi, astronomiji, teoriji površi i višoj geodeziji. Otvorio je novu etapu u razvoju diferencijalne geometrije i postavio nove temelje nebeske mehanike i astronomije. Konstruisao je geodetski instrument heliotrop. Više matematičkih pojmova nazvano je njegovim imenom - Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Krigerova projekcija. Jedinica za magnetnu indukciju nazvana je "gaus" (oznaka Gs), ali se sada, u čast srpskog naučnika Nikole Tesle, u Medjunarodnom sistemu jedinica koristi oznaka "tesla" (skraćeno T). Dela: "Disqusitiones arithmeticae sapra superficies curvas", "Theoria motus corporum coelestium".

1866 - Knez Aleksandar Kuza, tvorac rumunske države (ujedinitelj Vlaške i Moldavije) abdicirao je. Sa vlasti je odstupio pod pritiskom rumunske aristokratije, nezadovoljne trendom demokratizacije zemlje. Na presto je tada doveden princ iz pruske kraljevske porodice Hoencolern - pod imenom Karol I (od 1881. kralj Rumunije).

1883 - Rodjen je nemački filozof Karl Teodor Jaspers. Po završetku medicine radio je na Psihijatrijskoj klinici u Hajdelbergu, a potom je bio profesor filozofije dok ga 1937. nisu otpustili nacisti. Objavio je 25 knjiga iz psihijatrije i filozofije. Dela: "Opšta psihopatologija", "Psihologija pogleda na svet", "Filozofija", "Um i egzistencija", "O istini", "O izvoru i cilju istorije", "Filozofska vera".

1883 - Rodjen je američki filmski režiser Viktor Fleming, koji je svetsku slavu stekao filmom "Prohujalo sa vihorom". Ostali filmovi: "Čarobnjak iz Oza", "Kapetan hrabrost", "Tortilja Flet", "Jovanka Orleanka".

1898 - Francuski pisac Emil Zola uhapšen je zbog objavljivanja otvorenog pisma predsedniku Francuske, pod naslovom "Optužujem", u kojem je vladu optužio za antisemitizam i montirani sudski proces protiv Alfreda Drajfusa, oficira (kapetan) optuženog za izdaju.

1905 - Američki advokat Pol Persi Haris osnovao je u Čikagu Rotari klub.

1910 - Osnovan je Srpski olimpijski klub (komitet). Vodeću ulogu prilikom osnivanja Kluba imao je Svetomir Djukić, potonji general, sa grupom mladih oficira školovanih u Francuskoj. Srpski olimpijski klub osnovan je u redakciji lista "Novo vreme" koja se nalazila na 4. spratu hotela "Moskva" na Terazijama u Beogradu. Počasni predsednik Srpskog olimpijskog kluba (komiteta) bio je Nikodije Stevanović, general u penziji, prvi direktor bio je Svetomir Djukić, a sekretari Aleksandar Bodi i Miloš Ilić.

1918 - Jedinice novoosnovane Crvene armije zaustavile su kod Narve i Pskova u Prvom svetskom ratu nemačku ofanzivu. Sovjetska armija je nosila naziv Crvena armija do 1946.

1929 - Rodjen je Aleksej II moskovski patrijarh. Bio je šesnaesti patrijarh na tronu Ruske crkve, koja je na nivo patrijaršije uzdignuta 1589. Aleksej Mihailovič Ridiger bio je izdanak aristokratske porodice pribaltičkih Nemaca Fon Ridiger, koja je u 18. veku prihvatila pravoslavlje. Školovao se u Sanktpeterburškoj duhovnoj akademiji. Patrijarh je postao 1990. Važio je za ličnost retkog autoriteta u Rusiji, i imao je bitan uticaj u Kremlju, otuda je presudno pomogao da se obnovi moralni autoritet Crkve nakon decenija progona. Aleksej II bio je osvedočeni prijatelj srpskog naroda, boravio je u Beogradu tokom NATO bombardovanja 1999. i dosledno se suprotstavaljao otcepljenju
Kosova i Metohije od Srbije.

1931 - Umrla je australijska pevačica Helen Porter Mičel, poznata kao Neli Melba, jedan od najvećih koloraturnih operskih soprana krajem 19. i početkom 20. veka. S velikim uspehom decenijama je nastupala u gotovo svim najvećim operskim kućama u svetu, uključujući londonski Kovent Garden i njujoršku Metropoliten operu.

1934 - Umro je engleski kompozitor i violinista Edvard Vilijam Elgar. Stvarao je u kasnoromantičarskom maniru. Dela: oratorijum "Gerontijusov san", koncertne uvertire "Na jugu", "Enigma varijacije", "Falstaf", dve simfonije, koncerti za violinu i violončelo.

1938 - Otkrivena su prva nalazišta nafte u Kuvajtu (tada britanski protektorat).

1942 - Japanska podmornica bombardovala je u Drugom svetskom ratu američku rafineriju nafte kod Santa Barbare u Kaliforniji.

1944 - U Vrhovni štab NVJ u Drvaru stigla je sovjetska vojna misija, prva sovjetska vojna misija u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu.

1959 - Medjunarodni sud za ljudska prava otvorio je prvo zasedanje - u Strazburu.

1965 - Umro je engleski filmski glumac Sten Lorel, mršavi iz tandema s američkim glumcem Oliverom Hardijem - "punijim". Filmski producenti i sada ubiraju profit od njihovih filmova, dok su njih dvojica završila u bolnicama za sirotinju. Filmovi: "Muzička kutija", "Naši odnosi", "Na divljem zapadu", "Dva dobra drugara", "Fra dijavolo", "Mi iz Oksforda", "Veliki posao", "Naša žena", "Udri brigu na veselje".

1970 - Britanska Gvajana stekla je nezavisnost.

1990 - Posle 11 godina u izbeglištvu, u Kambodžu se vratio princ Norodom Sihanuk.

1991 - U Tajlandu je pučem bez prolivanja krvi vlast preuzela vojna hunta, koja je oborila vladu Čatičaja Čunavana.

1994 - Bosanski Muslimani i Hrvati su pod pritiskom SAD potpisali primirje i okončali višemesečne krvave sukobe, što je bio uvod u stvaranje muslimansko - hrvatske federacije, stvorene pod pritiskom iz Vašingtona.

1996 - Zetovi iračkog predsednika Sadama Huseina, general Husein Kamel Hasan i njegov brat Sadam Kamel Hasan, ubijeni su u Iraku - navodno u porodičnom obračunu - tri dana po povratku iz šestomesečnog izbeglištva u Jordanu.

1998 - Šefovi diplomatija zemalja Evropske unije ukinuli su zabranu kontakata sa Iranom na visokom novou.

1999 - U Rambujeu kod Pariza posle 17 dana okončani su pregovori tokom kojih se delegacije Srbije i predstavnika separatističke struje kosmetskih Albanaca ni jednom nisu sastale. Albanci su najavili da u načelu prihvataju ponudjeni sporazum, dok je srpska strana odbacila strano vojno prisustvo na Kosovu i Metohiji. Medjunarodni posrednici su ranije odredili dve sedmice kao rok za potpisivanje sporazuma.

2001 - SRJ i Makedonija potpisale su sporazum o razgraničenju (graničnoj liniji).

2002 - Filadelfijska (rimokatolička) nadbiskupija raščinila je nekolicinu sveštenika zbog seksualne zloupotrebe dece.

2002 - Uz obrazloženje da su porast političkog nasilja i gušenje slobode štampe ugrozili izglede za održavanje slobodnih i demokratskih izbora, SAD su Zimbabveu uvele sankcije, a predsedniku
Robertu Mugabeu i njegovim najbližim saradnicima zabranjen je ulazak u SAD.

2004 - Predsednik Srbije i Crne Gore Svetozar Marović odlikovao je američkog oskarovca srpskog porekla Karla Maldena medaljom Belog andjela, "za izuzetno, dugogodišnje, lično ostvarenje u oblasti filmske umetnosti". Dan ranije Malden je primio nagradu za životno delo Američkog sindikata glumaca, koja se od 1964. godine dodeljuje za značajan doprinos glumačkoj profesiji.

2007 - Najmanje 27 osoba stradalo je u požaru koji je zahvatio centar za stare i hendikepirane osobe u gradu Alsunga u zapadnom delu Letonije. Vatrogasci su uspeli da spasu 66 ljudi. Požar je prouzrokovao kvar na električnim instalacijama.

2007 - Umro je Miša Smiljanić, bivši generalni sekretar Teniskog saveza Srbije (TŠ) i predsednik Udruženja teniskih sudija. Smiljanić je bio utemeljivač sudijske organizacije u Srbiji, a na poslovima generalnog sekretara TŠ radio je od 1996. do 1999.

2008 - Umro je Janez Drnovšek, negdašnji predsednik Slovenije i predsednik vlade te zemlje. Bio je član i predsedavajući kolektivnog predsedništva SFRJ uoči raspada bivše jugoslovenske federacije i jedan je od predvodnika separatne politike u Sloveniji. Tokom oružanih sukoba pobunjene slovenačke Teritorijalne odbrane i JNA 1991. bio je glavni posrednik.

2012 - Preminuo je srpski književnik Ivan Gadjanski. Završio je klasične nauke na Filozofskom fakultetu u Beogradu, a specijalističke studije potom na Kolumbiji, SAD. Bio je upravnik Univerzitetske biblioteke "Svetozar Marković" u Beogradu. Radio je u Jugoslovenskom bibliografskom institutu, kao i na polju kulturnih veza sa inostranstvom nekadašnje SFRJ. Njegova poezija prevedena je na više od 20 jezika.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 13. april
Izvor: Tanjug
Danas je ponedeljak, 13. april, 103. dan 2015. Do kraja godine ima 262 dana.

915604422552abd8f865f3920795162_368x259.jpg
1519 - Rođena je francuska kraljica italijanskog porekla Katarina Mediči, kćerka gospodara Firence Lorenca II Medičija, koja je posle smrti muža Anrija II od 1560. vladala Francuskom kao regentkinja sinova Fransoa II, Šarla IX i Anrija III. Tokom njene vladavine besneo je versko-građanski rat rimokatolika i hugenota (francuski protestanti kalvinisti), čijem je razbuktavanju znatno doprinela. Uz podršku pape Grgura XIII 1572. organizovala je pokolj
hugenota poznat kao Vartolomejska noć.

1598 - Francuski kralj Anri IV objavio je Nantski edikt, kojim su hugenoti izjednačeni u pravima sa rimokatolicima.

1605 - Umro je ruski car Boris Fjodorovič Godunov, koji je preuzeo presto 1598. posle smrti Fjodora I. Pretpostavlja se da je 1591. ubio mlađeg brata Fjodora I, prestolonaslednika Dimitrija, što je inspirisao Aleksandra Puškina da napiše dramu "Boris Godunov" i Modesta Musorgskog da komponuje istoimenu operu.

1695 - Umro je francuski pisac Žan de Lafonten, član Francuske akademije. Pisao je basne veoma duhovito i poučno, a u poeziji je stvorio sopstvenu versifikaciju, majstorski mešajući najraznovrsnije stihove. Ostala dela: pesme "Adonis", "Elegija nimfama Boa", "Filemon i Baukida", roman "Ljubav Psihe i Kupidona", stihovane "Priče".

1743 - Rođen je američki državnik Tomas Džeferson, osnivač Demokratske stranke, predsednik SAD od 1801. do 1809. Tokom rata za nezavisnost bio je predsednik odbora koji je pripremio "Deklaraciju nezavisnosti", prihvaćenu 4. jula 1776. Svoje robove je oslobodio, ali nije uspeo da izdejstvuje ukidanje ropstva. Bio je guverner Virdžinije od 1779. do 1781. i sekretar prvog predsednika SAD Džordža Vašingtona od 1790. do 1793. Iskoristio je finansijske neprilike francuskog cara Napoleona I da od njega 1803. kupi Luizijanu.

1832 - Rođen je srpski slikar Stevan Teodorović, član Srpske kraljevske akademije. Slikarstvo je ucio u Beču i Minhenu. Počeo je kao romantičar s lepim osećanjem za kolorit, a završio kao hladni akademičar. Izradio je oko 300 portreta savremenika, uključujući Kornelija Stankovića, Djuru Daničića, Vladana
Djorđevića, kraljicu Nataliju. Radio je i ikonostase s kompozicijama vezanim za nacionalnu istoriju i tradiciju (Negotin i Smederevska Palanka).

1848 - Sicilija je proglasila nezavisnost od Napuljske kraljevine.

1869 - Počeo je da izlazi list "Pančevac", koji je uređivao publicista Jovan Pavlović. U njemu je objavljen prvi prevod na srpski "Komunističkog manifesta". Zabranjen je 1876. posle čega je više puta obnavljan i zabranjivan. List i sada izlazi.

1885 - Rođen je mađarski filozof Djerđ Lukač. U mladosti je u "nemarksističkom periodu" napisao "Istoriju razvoja moderne drame" i eseje "Duša i oblici". Član Komunističke partije Mađarske postao je 1918. a u vreme Sovjetske Republike Mađarske 1919. komesar za prosvetu. Iz tog perioda potiču ogledi sabrani pod naslovom "Istorija i klasna svest", koji su znatno uticali na obnovu marksističke misli u zapadnoj Evropi posle Drugog svetskog rata.
Posle poraza Mađarske revolucije emigrirao je u Austriju, a 1929. u Sovjetski Savez, gde je do 1931. radio u Institutu Marks-Engels. Do 1933. u Nemačkoj je predvodio književnu grupu pisaca-komunista, posle čega je do 1945. ponovo bio u Moskvi, gde je napisao studiju "Mladi Hegel". Po povratku u otažbinu bio je profesor Budimpeštanskog univerziteta, a 1956. ministar u vladi Imre Nađa, posle čijeg pada je lišen profesije, uklonjen iz Akademije nauka i
interniran. Od 1957. do smrti 1971. povukao se iz javnog života. Ostala dela: "Razaranje uma", "Egzistencijalizam ili marksizam", "Estetika", "Ontologija društvenog bića", "Teorija romana".

1892 - Rođen je škotski fizičar i pronalazač Robert Votson Vat, pronalazač radara. Vat je radar prvi put javno prikazao 1935. i njegov uređaj omogućio je otkrivanje i određivanje položaja pomoću radio talasa.

1904 - Umro je ruski slikar Vasilij Vasiljevič Vereščagin, koji je majstorstvo najviše iskazao inspirišući se ratnim motivima. Slikarstvo je učio na Akademiji u Petrogradu, a usavršavao u Parizu. Posebno su zapažene njegove monumentalne kompozicije iz Rusko-turskog rata 1877-1878, skice iz vojničkog
života i realistične studije tipova i pejzaža.

1906 - Rođen je irski pisac Semjuel Beket, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1969. koji je 1953. dramom "Čekajući Godoa" otvorio eru "drame apsurda". Bio je zaokupljen temom raspadanja građanskog društva, dehumanizujućom slikom čoveka i beznadežnom situacijom neobičnih bića na kraju sveta i
vremena, što simboliše apsurdnost ljudske egzistencije. Živeo je u Francuskoj i pisao na francuskom, smatrajući da se na stranom jeziku može pisati bez stila, što je bio njegov ideal. Ostala dela: roman "Marfi", trilogija "Moloa", "Malone umire", "Neimenljivi", drame "Kraj igre", "Poslednja traka", "Igre bez
reči", "Srećni dani", "Igra", "Ne ja".

1919 - Britanske trupe masakrirale su u Amricaru najmanje 379 Indusa, pristalica vođe pokreta za nezavisnost Indije Mahatme Gandija.

1922 - Rođen je tanzanijski državnik Džulijus Kambarage Njerere, istaknuti lider Pokreta nesvrstanih, prvi predsednik Tanganjike, zatim Tanzanije (nastale spajanjem Tanganjike i Zanzibara) od 1962. do 1985. kada se povukao sa vlasti, što je jedinstven primer u Africi. Studirao je istoriju, političke nauke i
pravo u Edinburgu. Jedan je od osnivača Organizacije Afričkog Jedinstva 1963. a tri godine po okončanju borbe za nezavisnost od Velike Britanije 1964. bio je ključna figura prilikom ujedinjenja sa ostrvom Zanzibar, i nastanka Tanzanije. Njegova "Aruša deklaracija" iz 1967. označila je socijalizam i ekonomsku
samodovoljnost za osnovne ciljeve. Postigao je znatne uspehe u obrazovanju i zdravstvu. Naredio je 1979. vojnu intervenciju u susednoj Ugandi kada je oboren Idi Amin. Prepustio je 1985. položaj Ali Hasanu Mvinjiju, posle čega je imao istaknutu savetničku ulogu. Prevodio je Šekspira na svahili: "Julije Cezar", "Mletački
trgovac".

1922 - Rođen je engleski pisac Džon Brejn, koji je u englesku književnost uveo tip ambicioznog mladog oportuniste proleterskog porekla, spremnog na sve radi postizanja uspeha i materijalne dobiti. Dela: romani "Put u visoko društvo", "Mesto u visokom društvu", "Ljubomorni Bog", "Igra plakanja", "Ostani sa
mnom do jutra", "Pobožni zastupnik", studija "Pisanje romana".

1930 - Rođen je vladika Sava (Svetozar) Vuković, akademik, episkop Srpske pravoslavne crkve, profesor Teološkog fakulteta u Beogradu. Predavao je Liturgiku sa istorijom umetnosti. Bio je episkop moravički, istočnoamerički i kanadski i od 1977. šumadijski. Administrirao je eparhijama: žičkom, banatskom,
bačkom, temišvarskom... Doktorirao je temom "Tipik arhiepiskopa Nikodima" 1961. Krasila ga je retka intelektualna snaga i erudicija. Pokrenuo je, obnovio i uređivao više glasila Srpske crkve: "Kalenić", "Pravoslavlje", "Glasnik", "Staza pravoslavlja", "Banatski vesnik", "Beseda", "Kalendar srpske patrijaršije".
Izgradio je i obnovio više crkava i manastira, ambulanti, domova za decu, osnivač je više dobrotvornih fondova. Glavna dela: "Istorija srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi 1891-1941", "Srpski jerarsi", "Grobna mesta srpskih arhijereja".

1941 - U Drugom svetskom ratu mađarske okupacione trupe počele su teror u Bačkoj i za nekoliko dana ubijeno je oko 3.000 civila, Srba i Jevreja.

1945 - Trupe sovjetskog maršala Fjodora Tolbuhina slomile su u Drugom svetskom ratu nemački otpor u Beču. Pad "druge prestonice" Trećeg rajha omogućio je opkoljavanje nemačkih snaga u Berlinu, koji je pao tri sedmice docnije.

1945 - Teškim zapaljivim bombama američko vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu uništilo veliki deo Tokija.

1961 - Generalna skupština UN osudila je politiku aparthejda u Južnoj Africi.

1963 - Rođen je ruski velemajstor jevrejskog porekla Hari Vajnštajn, poznat kao Gari Kasparov, koji je 1985. u 23. godini postao prvak sveta, najmlađi u istoriji šaha. Titulu je preoteo zemljaku Anatoliju Karpovu, pobedom u meču rezultatom 13:11. Tome je prethodio meč započet u septembru 1984, u kojem je Karpov vodio s 5:3, uz 40 remija, ali je Svetska šahovska federacija 15. februara 1985. prekinula meč igran do šeste dobijene partije,
prekršivši pravila, zbog "iscrpljenosti igrača".

1964 - Američki glumac afroameričkog porekla Sidni Poatje dobio je Oskara za glavnu ulogu u filmu "Poljski ljiljani", kao prvi crnac koji je osvojio tu nagradu.

1966 - Predsednik Iraka Abdul Salam Arif poginuo je prilikom pada helikoptera.

1975 - Pripadnik hrišćanske milicije ubio je u autobusu u predgrađu Bejruta 22 Palestinca, što se smatra početkom građanskog rata u Libanu.

1976 - U eksploziji u fabrici municije u Finskoj poginulo je 45 ljudi.

1979 - Dva dana posle ulaska u Kampalu, armije Tanzanije i snaga opozicije i pada diktatora Idija Amina Dade, formirana je privremena vlada Ugande. Amin je 1971. oborio predsednika Miltona Obotea i tokom vladavine likvidirao je oko pola miliona sunarodnika. U oktobru 1978. napao je Tanzaniju, ali je bio poražen.

1990 - U uzaludnom pokušaju da spreči otcepljenje Litvanije, predsednik Sovjetskog Saveza Mihail Gorbačov zapretio je toj baltičkoj republici ekonomskim embargom ukoliko za dva dana ne povuče Deklaraciju o nezavisnosti.

1992 - Muslimanske paravojne snage pod kontrolom Alije Izetbegovića demolirale su i opljačkale dopisništvo Tanjuga u Sarajevu. Sedam naoružanih ljudi razbilo je centar veze i preseklo prijem vesti iz zemlje i sveta novinskim kućama u BiH i ukralo dva telefaksa, dva teleprintera, telefonske i radio aparate i televizor. Ostalu opremu su uništili, a dežurnog novinara opljačkali, uzevši mu i pasoš.

1993 - Počelo je suđenje dvanaestorici bivših sovjetskih funkcionera i oficira, optuženih za zaveru 1991. radi obaranja Gorbačova.

1994 - Islamski terorista-samoubica ubio je u autobusu u izraelskom gradu Hadera - šest ljudi.

1999 - U napadu avijacije NATO teško je oštećena zemaljska satelitska stanica "Jugoslavija" u selu Prilike kod Ivanjice, na Kopaoniku je sa 11 projektila do temelja srušen hotel "Bačište" i uništeno je više mostova, uključujući most u Biljanovcu kod Kraljeva, most u Dedini kod Kruševca i most na reci
Kosanici na putu Niš-Priština.

2002 - Umro je bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije Vlajko Stojiljković, dva dana pošto je sebi pucao u glavu na ulazu u zgradu Doma Skupštine Srbije (tada Savezna Skupština), neposredno pošto je i Veće građana usvojilo Zakon o saradnji sa Haškim tribunalom. Taj sud je tokom NATO agresije u maju 1999.
optužio Stojiljkovića.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 1. maj
IZVOR: TANJUG
Danas je petak, 1. maj, 121. dan 2015. Do kraja godine ima 244 dana.


915604422552abd8f865f3920795162_368x259.jpg



1218 - Rođen je Rudolf I, osnivač dinastije Habzburg. Vladao je od 1273. do smrti 1291. U bici na Moravskom polju 1278. pobedio je češkog kralja Otokara II Pšemisla i od njega otrgnuo Austriju, Kranjsku i Štajersku koje su, sa docnije pripojenom Koruškom, postale nasledne habzburške zemlje, čime je udaren temelj kasnije austrijske monarhije.

1672 - Rođen je engleski pisac i političar Džozef Adison, kojeg su proslavili duhoviti, jasni i jezički elegantni eseji. Većinu tih moralističko-racionalističkih eseja objavljivao je u listovima "Tatler" i "Spektator", kojeg je u martu 1711. osnovao s Ričardom Stilom. Napisao je i tragediju "Katon", a esejima je znatno uticao na srpskog prosvetitelja Dositeja Obradovića.

1778 - U Somboru je počela s radome škola, poznata kao "Norma". Radila je do 1811. a od 3. novembra 1812. njenu ulogu preuzela je Učiteljska škola u Sent Andreji. Četiri godine potom škola je vraćena u Sombor.

1779 - Subotica je dobila status Slobodnog kraljevskog grada pod imenom Maria Terezianštat. Grad je tada dobio i službeni grb barkone heraldičke forme koji je zvanični grb grada i sada.

1853 - U Srpskoj Vojvodini i Tamiškom Banatu, kako je glasio zvanični naziv srpske autonomne Vojvodine u Habzburškoj Austriji, stupio je na snagu Opšti austrijski građanski zakonik.

1866 - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke.

1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji. Prvi je istraživao pustinju Kalahari, basen reke Zambezi, jezero Njasa i druga afrička jezera i izvorište reke Kongo. Više od 30 godina je proveo u Africi. Sahranjen je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu.

1886 - U Čikagu je 40.000 američkih radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i slobodnog vremena. U sukobu sa policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika, a veliki broj je uhapšen. Pet radničkih vođa osuđeno je na smrt, a trojica
na robiju. Na Prvom kongresu Druge internacionale 1889. odlučeno je da se svake godine 1. maja masovno demonstrira u znak sećanja na čikaške radnike.

1894 - U Srbiji je prvi put svečano proslavljen 1. maj. Proslava je organizovana u Beogradu, Šapcu, Negotinu, Kragujevcu, Požarevcu, Obrenovcu i Bajinoj Bašti. Proslave su poprimile masovniji karakter posle osnivanja Glavnog radničkog saveza i Srpske socijaldemokratske stranke 1903.

1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak, jedan od tvoraca češke nacionalne škole. Bio je sledbenik romantičarskog neoklasicizma Johana Bramsa. Dela: opere "Rusalka", "Jakobin", "Djavo i Kaća", devet simfonija, uključujući čuvenu "Simfoniju iz Novog sveta", orkestarska kompozicija "Slovenske
igre", "Koncert za violončelo i orkestar br. 2 u h-molu", "Koncert za violinu i orkestar u a-molu", koncerti za klavir i orkestar, kamerna muzika.

1923 - Rođen je američki pisac Džozef Heler, koji je iskustva iz vazduhoplovstva SAD, u kojem je služio u Drugom svetskom ratu, oživeo u crnohumornom romanu "Kvaka 22". U toj apsurdnoj, tehnički originalnoj i moralno angažovanoj satiri militarizma, podvrgao je kritici funkcionisanje savremene
države. Ostala dela: romani "Nešto se desilo", "Dobar kao zlato", drama "Bombardovali smo u Njuhejvnu".

1924 - Rođen je srpski kompozitor Enriko Josif, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Njegov kompozitorski opus izuzetno je bogat i raznolik, uključujući Lirsku simfoniju za četiri flaute, harfu i gudački orkestar, "Snoviđenja" za flautu, harfu i klavir, "Tri psalma" za klavir, "Smrt Stefana Dečanskog". Osim komponovanja i pedagoškog rada, bavio se i muzičkom kritikom, esejistikom i publicistikom, takođe veoma uspešno.

1931 - Zvanično je otvoren 102 sprata visoki oblakoder Empajer stejt bilding u Njujorku, u to vreme naviša zgrada u svetu.

1945 - Jedinice Četvrte armije NV Jugoslavije izbile su u Drugom svetskom ratu na reku Soču i zauzele Trst, Goricu i Tržič.

1945 - U bunkeru u Berlinu samoubistvo je izvršio šef nemačke propagande u Drugom svetskom ratu Jozef Gebels.

1960 - Duboko iznad sovjetske teritorije oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je uspeo da sam dopre do Severnog pola.

1993 - Umro je bivši francuski predsednik vlade, socijalista Pjer Beregovoa, koji je prethodno pucao u sebe.

1993 - Predsednika Šri Lanke Ranasingea Premadasu u Kolombu je tokom prvomajske proslave bombom ubio atentator-samoubica.

1994 - Brazilski automobilski as Ajrton Sena poginuo je na stazi u Imoli, tokom trke za "Gran Pri San Marina". Titulu prvaka sveta u "Formuli 1" osvajao je 1988, 1990. i 1991. U Brazilu je imao status nacionalnog heroja i njegova pogibija je doživljena kao nacionalna tragedija.

1995 - Vojska Hrvatske otpočela je agresiju na zapadnu Slavoniju i zauzela taj deo Republike Srpske Krajine za dva dana, ubivši pritom, 283 osobe srpske nacionalnosti. Iz tog područja protjerano je oko 15.000 Srba, starosedelaca u zapadnoj Slavoniji.

1999 - U putničkom autobusu "Niš-ekspresa" prepolovljenom projektilom iz NATO aviona dok je prelazio most u Lužanima, 18 kilometara severno od Prištine, ubijeno je najmanje 60 osoba, među kojima petnaestoro dece. Most nije uništen, a napad je izveden oko podneva, pri potpuno vedrom vremenu, što znači da su piloti jasno videli šta gađaju. Vozila hitne pomoći gađana su oko 50 minuta potom i pri tom je teško ranjen jedan lekar.

2002 - U Holandiji je zakon o eutanaziji stupio na snagu, godinu dana pošto je skupština izglasala odluku kojom je ta zemlja postala prva u svetu u kojoj je dozvoljeno ubistvo iz milosrđa.

2004 - Na ceremoniji u Briselu svečano su podignute na jarbol zastave 10 novih članica Evropske unije, čime je obeleženo istorijsko širenje EU na istok.

2005 - U napadu bombaša samoubice na pogrebnu povorku u gradu Tal Afaru, na severu Iraka, poginulo je najmanje 25 ljudi, a 30 je povređeno.

2006 - Islamski ekstremisti ubili su najmanje 35 Hindusa u indijskom delu Kašmira. Napad se dogodio u dva sela u oblasti Doda, na oko 170 kilometara od Džamua, zimske prestonice indijske države Džamu i Kašmir. Nijedna ekstremistička grupa nije preuzela odgovornost za napad. Desetak pobunjeničkih grupa bori se za nezavisnost indijskog dela Kašmira ili njegovo pripajanje Pakistanu.

2009 - U Švedskoj je stupio na snagu zakon kojim je omogućeno homoseksualcima da se venčavaju i u crkvi. Švedska je tako postala druga zemlja na svetu, posle Norveške, u kojoj je ovakav čin ozakonjen.

2012 - Preminuo je Milan Tanasković, dugogodišnji generalni sekretar trke "Kroz Jugoslaviju" i Biciklističkog saveza Jugoslavije, jedan od najistaknutijih poslenika na polju biciklističkog sporta u Srbiji.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 4. maj
IZVOR: BETA
1913645387553aa25959638677091468_368x259.jpg
1493. Papa Aleksandar VI, Španac, izdao je edikt o podeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.

1780. U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke.

1825. Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina, autor dela "Mesto čoveka u prirodi", "Evolucija i etika", "Nauka i kultura" i "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".

1827 - Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.

1869. Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić (pseudonim Miloš Svetić), prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.

1885. Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.

1903. U borbi sa Turcima poginuo je vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.

1919. Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom "Pokret 4. maja", prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.

1928. Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.

1929. Rođena je američka glumica Odri Hepbern, ambasadorka dobre volje UNICEF-a. Dobitnica je Oskara za film "Praznik u Rimu" ("Doručak kod Tifanija", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne", "Moja draga lejdi").

1938. Daglas Hajd postao je prvi predsednik Irske na osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.

1970. Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11 studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.

1979. Vođa konzervativaca Margaret Tačer posle pobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.

1980. Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.

1990. Na prvim višestranačkim izborima (posle Drugog svetskog rata) u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.

1994. Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primene ograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.

1994. Emitovanjem prvog servisa vesti, počela je sa radom beogradska nezavisna novinska agencija Beta.

1996. Lider konzervativaca Hose Marija Asnar postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.

2001. U Beogradu je podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.

2001. Sjedinjene Američke Države su, glasanjem, izbačene iz Komisije za ljudska prava pri UN, što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.

2003. Umro je Sesto Bruskantini čuveni italijanski solo operski pevač.

2004. Vlada italijanskog premijera Silvija Berluskonija zabeležila je rekord kao vlada koja je najduže ostala na vlasti od II svetskog rata, 1.060 dana.

2005. U aukcijskoj kući Kristi skulptura Konstantina Brankuzija "Ptica u prostoru" prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena u prodaji jedne skulpture.

2009. Novinska agencija Beta obeležila je 15 godina rada. Betu je osnovala grupa od osam beogradskih novinara 1992. godine. Kompanija Beta Preš jedna je od vodećih medijskih kuća u Srbiji i regionu. Obuhvata Novinsku agenciju Beta, Radio Beta-RFI u Beogradu, Radio Sto plus u Novom Pazaru i Medijski centar Beta.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 5. maj
IZVOR: BETA

184410668855380654522dc191493525_368x259.jpg
1705 - Umro je rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu je donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine (od 1658) Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.

1813 - Rođen je danski filozof Seren Kjerkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma ("Ili-ili: fragmenti života", "Pojam strepnje", "Bolest na smrt", "Stadijumi na životnom putu", "Filozofske mrvice").

1815 - Rođen je francuski pisac komedija i vodvilja Ežen Martin Labiš. Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije 19. veka ("Slamni šešir", "Put gospodina Perišona").

1818 - Rođen je nemački filozof Karl Hajnrih Marks teoretičar modernog socijalizma i komunizma. Sa Fridrihom Engelsom napisao je 1848. Komunistički manifest ("Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Teze o Fojerbahu", "Osamnaesti brimer Luja Bonaparte", "Kapital - kritika političke ekonomije").

1821 - Umro je francuski car Napoleon I Bonaparta jedan od najvećih vojskovođa u istoriji, čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu. Umro je na ostrvu Sveta Jelena kao britanski zatvorenik.

1846 - Rođen je poljski pisac Henrik Sjenkjevič autor romana "Quo vadis", i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.

1855 - Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo je Opšti zemaljski zakonik u koji su unete imovinske i poreske reforme.

1860 - Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi sa svojih "hiljadu crvenih košulja" isplovio je iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.

1883 - Rođen je srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta ("Knez od Zete", "Vilin veo", "Koštana", "Seljaci").

1904 - Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1930 - Britanske vlasti u Indiji uhapsile su Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.

1936 - Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale su Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođeni grad ušao je etiopski car Haile Selasije I.

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "Fau 1" i "Fau 2". Američke trupe su oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.

1954 - General Alfredo Štresner je vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čaveza, započevši tako 34-godišnju diktaturu.

1955 - Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.

1961 - Iz Kejp Kanaverala je lansiran kosmički brod "Merkjuri" prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard.

1977 - Umro je nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard zapadnonemački kancelar (1963-66) u vreme privrednog oporavka zemlje nakon Drugog svetskog rata.

1978 - Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila je da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo pronađeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981 - Bobi Sends postao je prvi od deset pripadnika Ire koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka glađu.

1993 - Umro je američki pisac i intelektualac Irving Hou čije je najpoznatije delo "Svet naših očeva", studija o istočno-evropskim Jevrejima imigrantima u Sjedinjenim Američkim Državama.

1999 - Indonezija i Portugal potpisale su dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

2001 - Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA su u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad koji se nalazi izvan Kaksita, severo-istočno od Luande. Prilikom pobune, poginulo je oko 200 civila.

2003 - Ruanda je oslobodila više od 22.000 zatvorenika, koji uglavnom bili umešani u masakr koji je 1994. počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru je ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje.

2003 - Umro je Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca koji su manjina u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mendele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.

2004 - U aukcijskoj kući "Sotbi" u Njujorku Pikasova slika "Dečak sa lulom" postigla je cenu od 104.168.000 dolara, što je apsolutni svetski rekord u aukcijskoj prodaji slika.

2005 - Na parlamentrnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera osvojila je apsolutnu većinu u britanskom parlamentu, a premijer Toni Bler treći uzastopni mandat.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 6. maj
IZVOR: BETA

198804837517cced41d8eb033702430_orig.jpg
1237 - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti Save Nemanjića (Svetog Save), prvog srpskog arhiepiskopa, koji je umro 27. januara 1235. u Velikom Trnovu (Bugarska). Turci su 1594. izvadili mošti i spalili ih na Vračaru u Beogradu.

1527 - Vojska burbonskog vojvode Karla opustošila je i opljačkala Rim i pobila oko 4.000 njegovih stanovnika.

1626 - Holandski naseljenik Peter Minuit kupio je za bižuteriju u vrednosti od 25 dolara od Indijanaca ostrvo Menhetn, na kojem je kasnije izgrađen Njujork.

1757 - U Sedmogodišnjem ratu pruski kralj Fridrih II osvojio je Prag koji su branile austrijske trupe.

1758 - Rođen je jedan od vođa francuske revolucije Maksimilijande Robespjer vođa jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora.

1840 - Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije I.

1856 - Rođen je austrijski psihijatar Zigmund Frojd, osnivač psihoanalize.

1856 - Rođen je američki istraživač Edvin Piri. Vodio je prvu ekspediciju koja je 1909. stigla na Severni pol.

1861 - Rođen je indijski pisac i filozof Rabindrant Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. ("Gradinar", "Gitandžali", "Grupa priča", "Zlatan čamac").

1862 - Umro je američki pisac Henri Dejvid Toro, jedinstven pesnik i filozof prirode u američkoj književnosti. Dvogodišnje iskustvo usamljeničkog života u prirodi opisao je u knjizi "Valden, ili život u šumi".

1868 - Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović, poznat kao Mika Alas, osnivač beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije.

1895 - Rođen je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino, zvezda i idol nemog filma ("Četiri jahača apokalipse", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pesak").

1910 - Umro je Eduard VII, kralj Velike Britanije i Irske od januara 1901. Nasledio ga je sin Džordž V.

1915 - Rođen je američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels, dobitnik Oskara za životno delo 1971. Njegov "Građanin Kejn" smatra se jednim od najboljih filmova u istoriji kinematografije ("Magbet", "Otelo", "Treći čovek").

1919 - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji Nemačkoj su oduzete kolonije u Africi.

1932 - Francuskog predsednika Pola Dumea u Parizu je ubio ruski emigrant.

1949 - Umro je belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913.

1974 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant podneo je ostavku zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliski saradnik Ginter Gijom bio istočnonemački špijun.

1979 - Na izborima u Austriji pobedila je Socijalistička partija Bruna Krajskog.

1981 - SAD su proterale sve libijske diplomate, tvrdeći da vlada Libije podržava međunarodni terorizam.

1991 - U Splitu su izbile demonstracije protiv JNA u kojima je ubijen vojnik Saško Gešovski.

1992 - Umrla je Marlen Ditrih, američka filmska glumica nemačkog porekla, legendarna "fatalna žena" ("Plavi anđeo", "Šangaj-ekspres", "Svedok optužbe").

1993 - Skupština Republike Srpske na Palama odlučila je da se o Vens-Ovenovom mirovnom planu za Bosnu izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 odsto birača.

1994 - Otvoren je tunel ispod Lamanša.

1996 - Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua i vođe levičarske gerile su potpisali sporazum o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.

1999 - Ministri inostranih poslova sedam najrazvijenijih zemalja Zapada i Rusije (Grupa 8) dogovorili su se na sastanku u Bonu o principima za okončanje rata na Kosovu.

2000 - U blizini Nanta na jugu Francuske u izgorelom automobilu fiat uno, pronađeno je telo paparaca Žan Pola Andansona, koji je poslednjih deset godina fotografisao kraljevske porodice i filmske zvezde. On i njegov auto dovođeni su u vezu za saobraćajnom nesrećom u Parizu kada je poginula princeza Dajana i njen prijatelj Dodi El Fajed.

2004 - Sud u Libiji osudio je pet medicinskih sestara iz Bugarske i jednog palestinskog lekara na smrtnu kaznu (kasnije preinačena u doživotni zatvor), zbog optužbi da su namerno inficirali oko 400 libijske dece verusom HIV u pedijatrijskoj bolnici u Bengaziju. Nakon potpisivanja sporazuma sa EU i prikupljanja novca za odštetu porodicama zaražene dece, Libija je 24. jula 2007. oslobodila medicinske radnike, koji su odmah otputovali u Bugarsku gde su pomilovani.

2005 - Umro je Džoi Grant, legendarni umetnik "Diznija", autor Kraljice-veštice u dugometražnom crtanom filmu "Snežana i sedam patuljaka".

2012 - U Srbiji su održani predsednički, parlamentarni i lokalni izbori. Za predesdnika Srbije, u drugom krugu 20. maja, izabran je lider Srpske napredne stranke (SNS) Tomislav Nikolić, a njegova partija je osvojila najviše mandata u republičkom parlamentu. Protivkandidat mu je bio lider Demokratske stranke (DS) i predsednik Srbije u dva mandata Boris Tadić.

2013 - Umro je Đulio Andreoti, italijanski premijer u više mandata i jedan od najuticajnijih italijanskih političara posle Drugog svetskog rata. Dominantna politička ličnost bio je do početka 90-tih kada je podneo ostavku.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 7. maj
IZVOR: BETA

1279977803553ffe8ea098f182201658_orig.jpg

1497 - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije.

1655 - Britanci su od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.

1760 - Rođen je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne "Marseljeza".

1774 - Kralj Francuske Luj XV umro je od malih boginja. Presto je nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu (1756-63) kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. bio je prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela je Francusku na prag revolucije.

1844 - Načelnik Ministarstva prosvete u srpskoj vladi, Jovan Sterija Popović, uputio je svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Ovaj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.

1865 - Trupe Unije zarobile su u Američkom građanskom ratu predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.

1871 - Francuska i Nemačka potpisale su sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.

1881 - Krunisan je rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.

1894 - Rođen je američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin. Poznat je i kao autor filmske muzike ("Tačno u podne", "Rio Bravo", "Starac i more").

1923 - Između Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčke sklopljena je Konvencija o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini pripala carinska uprava. Novi aranžman između Jugoslavije i Grcke potpisan je 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.

1933 - U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25.000 knjiga (Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna ...), najavljujući na taj način "novo razdoblje u istoriji nemačke kulture".

1940 - Vinston Čerčil je postao britanski premijer, pošto je Nevil Čembrlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.

1940 - Nemačka je bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku, zaposela bivšu dansku koloniju Island.

1941 - Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku sa namerom da počne mirovne pregovore. Uhapšen je i kraj rata je proveo u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je za ratne zločine na doživotnu robiju.

1945 - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su Prag; Saveznici su preuzeli Rangun od Japanaca.

1960 - Američka nuklearna podmornica "Triton" završila je 84-dnevno putovanje oko sveta.

1977 - Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford, jedna od najvećih holivudskih zvezda 1930-ih godina 20. veka, dobitnica Oskara 1945. za film "Mildred Pirs".

1979 - Umrla je Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica izmedju dva svetska rata, koja je slavu stekla filmom "Erotikon". Ušla je u svetsku enciklopediju filma.

1981 - Fransoa Miteran postao je predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valeri Žiskar D'Estena.

1988 - SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti UN kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.

1993 - Više od 200 tajlandskih radnika poginulo je u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.

1994 - Nelson Mandela izabran je za predsednika Južne Afrike i postao prvi crnac predsednik te zemlje.

1994 - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao je predsednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli neofašisti.

1995 - Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila je da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus ebola.

1997 - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 ljudi.

2001 - Jugoslovenska skupština ratifikovala je Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednici SRJ i RS, Vojislav Koštunica i Mirko Šarović.

2002 - Bivši agent FBI Robert Hansen osuđen je u Americi na doživotnu robiju, zbog prodaje Moskvi strogo poverljivih dokumenata, čime je postao špijun koji je naneo najveću štetu u američkoj istoriji.

2002 - Umro je Iv Rober, francuski glumac i režiser, koji je najveći domet ostvario filmovima "Visoki Plavi Čovek sa Jednom Crnom cipelom" i "Rat dugmadima".

2003 - Sud u Jemenu osudio je na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog, u decembru 2002. godine u jednoj bolnici u gradu Džibla.

2005 - Egipatski parlament odobrio je ustavni amandman kojim je, po prvi put u istoriji ove države, dozvoljeno učešće više kandidata na predsedničkim izborima.

2005 - U Berlinu u Nemačkoj, otvoren je Memorijalni centar u spomen šest miliona stradalih Jevreja tokom vladavine nacista.

2006 - Za predsednika Italije, jedanaestog po redu posle II svetskog rata, izabran je Đorđo Napolitano i on je prvi bivši komunista na toj funkciji.

2006 - Umrla je kolumbijska pevačica Soraja, jedna od prvih koja je pisala i snimala pesme i na engleskom i španskom.

2010 - Umrla je Lina Horn džez pevačica koja je probila medjurasne barijere i postala jedna od prvih crnkinja slavnih u Holivudu i na Brodveju.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 8. maj
IZVOR: BETA

198804837517cced41d8eb033702430_orig.jpg
1429 - Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.

1794 - U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije (Antoine Lavoisier), osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.

1815 - Na brdu Ljubić, kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.

1828 - U Švajcarskoj je rođen Henri Dunan (Dunant), osnivač Crvenog krsta (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.

1852 - Potpisan je Londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.

1873 - Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici ("O slobodi", "Principi političke ekonomije", "Utilitarizam", "Sistem logike").

1873 - Zaharije Stefanović Orfelin izdao je u Beču knjigu "Iskusni podrumar", prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.

1880 - Umro je francuski pisac Gistav Flober (Gustave Flaubert), autor romana "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija").

1884 - Rođen je američki državnik Hari Truman (Harry), 33. predsednik SAD (1945-53). Predsednik je postao posle smrti Frenklina Ruzvelta (Franklin Roosevelt). Uveo je doktrinu (Trumanova doktrina) o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.

1900 - Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.

1902 - Od erupcije vulkana Mon Pelje na Martiniku u Karibima, uništen je grad Sen Pjer, a poginulo je više od 30.000 ljudi.

1903 - Na Tahitiju je umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin) "Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja").

1921 - U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.

1949 - Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada na čelu sa Konradom Adenauerom.

1952 - Umro je američki filmski producent Vilijem Foks (William Fox), osnivač filmske korporacije "Foks" (1915), kasnije "Tventit senčeri Foks".

1973 - U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.

1980 - U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.

1984 - Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.

1992 - U SR Jugoslaviji je penzionisano 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GŠ postao je general-pukovnik Života Panić.

1994 - Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj pobedili su socijalisti Đule Horna (Gyula).

1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.

1999 - Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.

1999 - Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard (Bogarde) poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".

2001 - Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.

2003 - U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočno-evropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).

2003 - Marokanski kralj Muhamed (Mohammed) je povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobadio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji ove zemlje.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 9. maj
IZVOR: TANJUG
Danas je subota, 9. maj, 129. dan 2015. Do kraja godine ima 236 dana.


1505905728554d1c676d59b233603110_368x259.jpg
1502 - Španski moreplovac italijanskog porekla Kristifor Kolumbo isplovio je iz španske luke Kadis na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet (Ameriku).

1788 - Britanski parlament ukinuo je trgovinu robljem.

1800 - Rođen je američki borac za ukidanje crnačkog ropstva Džon Braun, koji je u američkim državama Kanzas i Virdžinija predvodio ustanke protiv robovlasnika i državne uprave koja ih je podržavala. Teško ranjenog u borbi federalna vojska ga je 1859. uhvatila u Virdžiniji, a robovlasnički sud
ga je osudio na smrt, posle čega je obešen.

1805 - Umro je nemački pisac, filozof, istoričar i teoretičar umetnosti Johan Kristof Fridrih fon Šiler, najznačajniji nemački klasični dramatičar. Pobegao je 1782. iz Virtemberškog vojvodstva u kojem je radio kao pukovski lekar, a u Vajmar se preselio 1787, gde se sprijateljio sa Geteom, koji mu je pomogao da 1789. postane profesor istorije na univerzitetu u Jeni. Potom je izdavao časopise "Hore" i "Almanah muza". Dela: drame "Razbojnici", "Don Karlos", "Valenštajn", "Verenici iz Mesine", "Demetrijus" (nedovršena drama iz ruske istorije), tragedije "Fijeskova zavera u Djenovi", "Spletka i ljubav", "Marija Stjuart", "Devica Orleanska", komad o oslobodilačkoj borbi Švajcaraca "Vilhelm Tel", balade "Polikratov prsten", "Jemstvo", "Ibikovi ždrali", istorijski radovi "Istorija otpadništva ujedinjene Nizozemske", "Istorija Tridesetogodišnjeg rata", filozofske i estetičke rasprave "O ljupkosti i dostojanstvu", "O uzvišenom", "O estetičkom vaspitanju čoveka", "O tragičnoj umetnosti", "O naivnom i sentimentalnom pesništvu", epigrami "Ksenije".

1860 - Rođen je škotski pisac Džejms Metju Beri, "otac" Petra Pana. Pisao je uglavnom drame i pripovetke. Dela: "Petar Pan", "Divni Krajton", "Gospodska ulica".

1873 - Rođen je engleski arheolog Hauard Karter, koji je 1922. otkrio grobnicu egipatskog faraona Tutankamona.

1877 - Rumunija je proglasila nezavisnost (do tada je imala vazalni status pod vrhovnom vlašću Turske), mesec dana pošto je sklopila savez sa Rusijom za borbu protiv Turskog carstva.

1901 - U Melburnu je otvorena prva skupština (parlament) Australije.

1904 - Umro je srpski matematičar Dimitrije Nešić, profesor na Velikoj školi u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i ministar prosvete. Napisao je više udžbenika i uveo metarske mere u Srbiji.

1911 - U Beogradu je sa ciljem ostvarenja ideala ujedinjenja srpstva - osnovana tajna organizacija "Ujedinjenje ili smrt", nazvana docnije "Crna ruka", čije su vođe bili Dragutin Dimitrijević Apis, Ilija Radivojević i Bogdan Radenković. Organizacija je predviđala oslobođenje srpskih krajeva na
teritoriji Osmanske države i Austro-Ugarske.

1926 - Amerikanci Ričard Berd i Flojd Benet prvi su preleteli avionom Severni pol.

1927 - Kanbera je postala glavni grad Australije umesto Melburna.

1936 - Italija je posle okupacije Abisinije (Etiopije) formalno anektirala tu istočnoafričku zemlju i od nje i okolnih svojih kolonija (Eritreja i Italijanska Somalija) formirala je Italijansku Istočnu Afriku. Za cara Etiopije proglašen je kralj Italije Vitorio Emanuele.

1945 - U Berlinu je 16 minuta posle ponoći potpisana bezuslovna kapitulacija Nemačke. U ime Nemačke akt je potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel, u ime Sovjetskog Saveza maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder. Time je formalno završen Drugi svetski rat u Evropi, ali su ostaci nemačkih trupa još nekoliko dana davali otpor, najduže u Jugoslaviji, do 15. maja. U ratu koji je trajao šest godina, učestvovala je 61 država i oko 110 miliona vojnika. Prema procenama, poginulo je između 50 i čak 80 miliona, od čega između 38 i 55 miliona civila.

1946 - Kralj Vitorio Emanuele III je abdicirao, nakon rezultata referenduma u korist republike, i Italija je postala republika.

1952 - Zapadne sile su Londonskim sporazumom prepustile zonu "A" slobodne teritorije Trsta Italiji, posle čega je Jugoslavija upozorila Italiju i zapadne zemlje da ne priznaje nikakve pregovore i rešenja bez njenog učešća.

1960 - SAD su postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.

1976 - Prema zvaničnoj verziji, Ulrike Majnhof, vođa zapadnonemačke levičarske terorističke grupe "Bader-Majnhof", obesila se u zatvorskoj ćeliji.

1978 - Izrešetano telo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora nađeno je u parkiranom automobilu u centru Rima, 54 dana pošto su ga oteli teroristi "Crvenih brigada".

1985 - Umro je američki filmski glumac Edmund O'Brajen, veoma cenjen po nizu upečatljivih epizodnih uloga. Filmovi: "Devojka tu ne može pomoći", "1984", "Bosonoga kontesa" (Oskar), "Niz tri tamne ulice", "Julije Cezar", "Smrt dolazi", "Čovek koji je ubio Liberti Valansa", "Sedam dana u maju", "Divlja horda".

1986 - Umro je nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je s Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio "krov sveta" Mont Everest, 8.848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji.

1987 - Avion poljske kompanije LOT "Iljušin 62", na liniji Varšava-Njujork, srušio se odmah posle poletanja, što nije preživeo niko od 187 putnika i članova posade.

1993 - Posle sukoba u centralnoj i jugozapadnoj Bosni, žestoke borbe Hrvata i muslimana (Bošnjaka) su izbile i u Mostaru.

1995 - U Moskvi je proslavljena 50. godišnjica pobede nad nacističkom Nemačkom. Na svečanoj večeri u Kremlju, predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Bil Klinton istakli su doprinos Jugoslavije pobedi saveznika u Drugom svetskom ratu.

1996 - Joveri Museveni je pobedio na prvim predsedničkim izborima organizovanim u Ugandi posle 16 godina.

2001 - U najtragičnijoj nesreći u istoriji afričkog fudbala, na najvećem stadionu u Akri, glavnom gradu Gane, poginulo je 126 ljudi u stampedu koji je izazvala policija ispaljivanjem suzavca.

2002 - U eksploziji mine aktivirane daljinskim upravljačem, čečenski islamski teroristi ubili su u gradu Kaspijsk, u ruskoj republici Dagestan, 42 ljudi, a više od 150 je ranjeno, tokom parade povodom Dana pobede.

2002 - Američki Kongres zabranio je ulazak u SAD građanima sedam zemalja koje, kako je navedeno, podržavaju i tolerišu terorizam. Odluka se odnosila na građane Iraka, Irana, Kube, Libije, Severne Koreje, Sirije i Sudana.

2004 - Predsednik Čečenije Ahmad Kadirov, kojeg je podržavala Moskva, ubijen je u eksploziji bombe koju su postavili čečenski islamski teroristi na stadionu u Groznom, gde je obeležavan Dan pobede.

2005 - Na Crvenom trgu u Moskvi svet je proslavio 60 godina pobede nad nacizmom, a među zvanicama našao se, po prvi put od završetka Drugog svetskog rata, i jedan nemački kancelar.

2006 - Na doživotnu robiju osuđen je Armin Majvez "kanibal iz Nemačke", koji je tokom suđenja priznao da je ubio i pojeo muškarca. Armin Majvez (44), kompjuterski tehničar, je tokom suđenja detaljno ispričao kako je 21. marta 2001. godine ubio Bernda Jirgena Brandesa (43) u svom domu u Rotenburgu.

2009 - Umro je Čak Dejli, košarkaški trener, tvorac "Drim tima" koji su sačinjavale zvezde poput Džordana, Džonsona, Barklija, Birda, koji je na Igrama u Barseloni 1992. osvojio olimpijsku titulu. Važio je za stručnjaka koji je umeo da od različitih karaktera stvori harmonican tim. Kao klupski trener
ekipu Detroita doveo je do dve uzastopne titule u NBA takmičenju 1989. i 1990. Predvodio je i Klivlend, Nju Džersi i Orlando. Godine 1994. primljen je u košarkašku Kuću slavnih.
 
UREDNIK
Učlanjen(a)
27.06.2011
Poruka
10.512
Na današnji dan, 10. maj
IZVOR: TANJUG
Danas je nedelja, 10. maj, 130. dan 2015. Do kraja godine ima 235 dana.


1502129760554e7e9dbf036073808724_368x259.jpg
1559 - Sinovi ostarelog turskog sultana Sulejmana II poveli su bitku za osmanski presto kod mesta Konja u Maloj Aziji. Vojska Selima, koji je 1566. postao sultan Selim II, potukla je snage Bajazita, primoravši ga da s pristalicama pobegne u Persiju, gde je kasnije ubijen.

1594 - Mošti oca Srpske crkve i prvog srpskog arhiepiskopa Svetog Save Turci su spalili na Vračaru u Beogradu. Spaljivanju moštiju 359 godina posle svečeve smrti prethodio je ustanak Srba u Banatu (koji je tada bio pod Turskom) pod episkopom banatskim Svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici nosili ikone Svetog Save. Turski sultan Muhamed III naredio je Sinan paši da po svaku cenu uguši pobune Srba, a ovaj je, znajući za značaj Svetog Save za Srbe, naredio prenos moštiju iz manastira Mileševa u Beograd i spalio ih je na Vračarskom brdu (tada izvan Beograda). Kako bi
mesto spaljivanja bilo obeleženo u prvoj polovini 19. veka podignut je krst od crvenog granita, po kome je taj deo Beograda kolokvijalno nazvan. Bila je to privatna inicijativa Gligorija Vozarovića, poznatog izdavača i knjigovesca. Docnije je na Vračarskom brdu podignuta crkva posvećena Svetom Savi, sa istim ciljem, a zatim i današnji velelepni hram.

1760 - Rođen je francuski oficir Klod Žozf Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne. Pesmu, komponovanu kao marš, prema narudžbini gradonačelnika Strazbura, oduševljeno su pevali vojnici Francuske revolucije na maršu iz Marselja u Pariz, pa je nazvana "Marseljeza".

1774 - Umro je francuski kralj Luj XV, koji je nasledio presto kao petogodišnjak 1715. posle smrti pradede Luja XIV. Vodio je neuspešan Rat za austrijsko nasleđe i Sedmogodišnji rat posle kojeg je Francuska morala da Velikoj Britaniji prepusti Kanadu. Ukinuo je jezuitski rimokatolički red i konfiskovao imovinu Jezuita.

1844 - Ukazom Jovana Sterije Popovića, srpskog književnika, pravnika, lingviste, tada ministra prosvete Kneževine Srbije (Popečiteljstvo prosveštenija) osnovan je - Muzeum serbski - začetak današnjeg Narodnog muzeja u Beogradu. Ministarstvo je tada naložilo svim okružnim načelstvima da se staraju o sakupljanju starina. Taj datum je kasnije prihvaćen kao dan osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu.

1849 - Umro je japanski slikar Kacušika Hokusaj, glavni predstavnik realizma u japanskom slikarstvu. Slikao je scene iz svakodnevnog života i predele, uključujući čuveni ciklus "Trideset pogleda na Fuđijamu".

1865 - Predsednika Konfederacije otcepljenih južnih država SAD Džefersona Dejvisa zarobile su u Američkom građanskom ratu trupe Severa.

1871 - Mirovnim ugovorom u Frankfurtu poražena Francuska je posle Prusko-francuskog rata primorana da preda Nemcima pokrajine Alzas i Lorenu i da plati visoku ratnu odštetu.

1881 - Krunisan je rumunski kralj Karol I, prvi kralj Rumunije. Pripadao je porodici Hoencolern, vladarskoj porodici Pruske i Nemačke.

1894 - Rođen je američki kompozitor ruskog porekla Dimitri Tjomkin, izuzetan autor filmske muzike, dobitnik više Oskara. Filmovi: "Gospodin Smit ide u Vašington", "Samo anđeli imaju krila", "Senka sumnje", "Dvoboj na suncu", "Nazovi M radi ubistva", "Div", "Starac i more", "Rio Bravo", "Tačno u podne", "Čajkovski".

1899 - Rođen je američki filmski glumac i igrač Frederik Austerlic, poznat kao Fred Aster, jedan od najvećih holivudskih zabavljača. Filmovi: "Roberta", "Vesela raspuštenica", "Vreme svinga", "Cilinder", "Brodvejska melodija", "Nikad nećeš postati bogat", "Uskršnja parada", "Smešno lice", "Na plaži", "Diži zavesu".

1904 - Umro je engleski novinar i istraživač Henri Morton Stenli, koji se proslavio 1871. "spasavanjem" škotskog istraživača Dejvida Livingstona, za kojeg se verovalo da se izgubio u Africi. Potom je putovao u Afriku više puta do 1889. i otkrio je Albertovo, Edvardovo i Leopoldovo jezero, planinski
masiv Ruvenzori i ispitao veliki deo basena reke Kongo.

1923 - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile su konvenciju o osnivanju "Slobodne zone u Solunu", koja je Beogradu predata na upotrebu 6. marta 1925. na period od 50 godina. Zona je obuhvatala 94.000 kvadratnih metara, na kojoj je Kraljevina S.H.S. dobila isljučivo pravo upotrebe i carinsku upravu, ali ne i policijsku, jer je područje ostalo pod grčkim suverenitetom. Novi aranžman SFRJ i Grčke o tranzitu jugoslovenske
robe preko slobodne zone luke u Solunu potpisan je 3. februara 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina, posle čega se automatski produžavao svakih pet godina.

1931 - Rođena je srpska slikarka Olja Ivanjicki, u Pančevu, u porodici "belih" Rusa. Završila je vajarstvo na Akademiji za likovne umetnosti u Beogradu, ali se čelog života bavila slikarstvom. Bila je među osnivačima grupe "Medijala", samosvojne pojave koju je osnovala grupa potpunih
posvećenika umetnosti (Leonid Šejka, Milovan Vidak, Svetozar Samurović, Kosta Bradić, Siniša Vuković, Milić od Mačve i dr). Uživala je svetski ugled i njena dela nalaze se u brojnim muzejima i galerijama sveta, poput "Metropoliten"-a u Njujorku.

1933 - Nacisti su u centru Berlina priredili prvo masovno spaljivanje knjiga, bacivši na lomaču više od 25.000 dela Karla Marksa, Zigmunda Frojda, Bertolda Brehta, Alberta Ajnštajna i drugih autora, koje su nacisti označili kao "dekadentne".

1940 - Nemačka je u Drugom svetskom ratu bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku zaposela danski posed Island.

1940 - Posle ostavke Nevila Čemberlena, pristalice politike popuštanja Adolfu Hitleru i potpisnika "Minhenskog sporazuma" 1938. kojim je Čehoslovačka naterana da Nemačkoj ustupi Sudetsku oblast, britanski premijer je postao Vinston Čerčil, koji je potom proveo naciju kroz Drugi svetski rat.

1941 - Rudolf Hes, zamenik nemačkog vođe Adolfa Hitlera, spustio se padobranom u Škotsku, u nameri da kod britanske vlade izdejstvuje separatan mir s Nemačkom. Njegov predlog nije prihvaćen i Hes je kraj Drugog svetskog rata dočekao kao zarobljenik u Velikoj Britaniji. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je na doživotnu robiju.

1967 - Američko vazduhoplovstvo je prvi put u Vijetnamskom ratu bombardovalo luku Hajfong u Severnom Vijetnamu.

1977 - Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford, jedna od najvećih holivudskih zvezda tridesetih godina 20. veka. Filmovi: "Mildred Pirs" (Oskar), "Lice jedne žene", "Humoreska", "Prokletnici ne plaču", "Strah", "Nežna pesma", "Demonska žena", "Šta se dogodilo Bebi Džejn".

1979 - Umrla je filmska glumica Italina-Ida Kravanja, poznata kao Ita Rina, posle udaje Tamara Djorđević, najpoznatija filmska glumica u Kraljevini Jugoslaviji, prva naša glumica koja je ušla u svetsku enciklopediju filma. Pre Drugog svetskog rata igrala je u nizu filmova uglavnom nemačke i češke produkcije, a posle rata epizodne uloge u nekoliko domaćih filmova. Filmovi: "Erotikon", "Galgentoni", "Pesma crnih brda", "A život teče dalje".

1981 - Socijalista Fransoa Miteran pobedio je u drugoj rundi predsedničkih izbora u Francuskoj dotadašnjeg šefa države Valerija Žiskara D'Estena, čime je levica u toj zemlji došla na vlast posle tri decenije.

1988 - SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.

1993 - Više od 200 radnika, mahom žena, poginulo je u požaru koji je zahvatio jednu fabriku igračaka u tajlandskoj provinciji Nakon Patom.

1994 - Nelson Mandela je kao prvi crnac inaugurisan za predsednika Južne Afrike.

1994 - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni preuzeo je dužnost premijera Italije na čelu koalicione vlade u kojoj su, prvi put posle Drugog svetskog rata, bili i neofašisti.

1995 - Najmanje 100 ljudi je poginulo kada se lift, koji je prevozio rudare u jednom rudniku zlata u blizini Orknija u Južnoj Africi, iznenada otkačio i stropoštao na dno rudnika.

1996 - Premijer Indije Narašima Rao podneo je ostavku posle izbornog poraza njegove Kongresne stranke.

1997 - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 osoba.

1999 - Avioni NATO su prilikom bombardovanja industrijske zone Čačka, nepun kilometar od centra grada, usmrtili četvoro civila.

2002 - Zbog prodavanja tajni Moskvi, na doživotnu robiju osuđen je bivši FBI agent Robert Hansen.

2006 - Umro je Zoran Gluščević, istaknuti srpski književnik, kritičar, esejista. Rođen je 1926. u Užičkoj Požegi, diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu na katedri za germanistiku. Veoma rano se afirmisao na književnoj i kulturnoj sceni tadašnje Jugoslavije i bio je urednik više
književnih časopisa. Posebno se bavio izučavanjem nemačke književnosti. Pored eseja pisao je drame za radio i televiziju. Dela: "Putevi humaniteta "I i II, "Perom u raboš", "Alfa i omega", "Književnost i rituali", "Okultna moć", "Sava Rakočević", "Mefisto i on". Priredio je i uredio "Sabrana dela Isidore Sekulić", kao i sabrana dela Hermana Hesea, i važio je za najboljeg poznavaoca Heseovog opusa kod Srba.

2006 - Hamas i Fatah postigli su primirje. Palestinski premijer Ismail Hanije saopštio je da je njegova vladajuća radikalna islamistička organizacija Hamas postigla dogovor sa rivalskim Fatahom o okončanju dugogodišnjeg sukoba.

2006 - umro je ruski filozof Aleksandar Zinovjev, jedan od prvih sovjetskih disidenata. U Rusiju se vratio 1999. i od tada je predavao na Filozofskom fakultetu Moskovskog univerziteta. Prvi put je hapšen još 1939. zbog antistaljinističkih istupa. Borio se u Drugom svetskom ratu i odlikovan je. Pošto je 1976. u Švajcarskoj objavio satirično delo "Zjapeće visine", dve godine potom proteran je iz Sovjetskog Saveza i naredne dve decenije provodi u izgnanstvu. Jedini je ruski dobitnik ugledne nagrade "Aleksis de Tokvil", a autor je preko 40 knjiga. Dela: "Parabelum", "Homo sovjetikus", "Ruka
Kremlja", "Katastrojka", "Komunizam kao realnost", "Kriza komunizma", "Zapad".
 
Natrag
Top