Rezidba i formiranje uzgojnog oblika jabuke

[Nostradamus]

Pupoljci koji će dati plodove lako se prepoznaju po obliku. Oni su veći i više zaobljeni od lisnih pupoljaka i obično se nalaze na vrhovima rodnih grančica i kratkih izdanaka. Retko se mogu pronaći bočno na izdancima. Lisni pupoljci su sitniji i trouglastog su oblika. Nalaze se bočno na izdancima i rodnim grančicama, kao i na vrhovima izdanaka.
Postupak rezidbe stabala jabuke moguće je izraziti u pet pojednostavljenih koraka, što naravno ne znači da treba zanemariti detaljnu analizu ove tehnike koja sledi i koja će u velikoj meri pomoći pravilniju, precizniju i efikasniju rezidbu.

 

[Nostradamus]

Slika 4a : Generativni pupoljci nalaze se na vrhovima rodnih grančica. Krupniji su i više zaobljeni od lisnih pupoljaka.
[TABLE]
[TR]
[TD]

[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
Treba započeti sa pravljenjem velikih rezova, a završiti sa detaljnijom rezidbom. Uklanjanje većih grana olakšaće preglednost i ukazati koje izdanke i grane treba dalje orezivati.

 

[Nostradamus]

1. Treba odstraniti mrtve i odumiruće grane. Na njima nema novog porasta i svetlije su boje od zdravih.
2. Odabrati centralnu vođicu i ukloniti ostale izdanke koji su joj konkurentni (one koje rastu u blizini vođice). Kada vođica dostigne visinu koja onemogućava berbu, treba je prekratiti do dvogodišnjeg drveta. Ako se vođica savije pod težinom roda, treba odabrati drugi izdanak i otkloniti sve ostale koji su u njegovoj blizini.
3. Ukloniti grane koje prave veliku senku. Kod polupatuljastih stabala gornje grane trebalo bi da budu najmanje 90 cm iznad donjih. Kod patuljastih stabala, grane mogu biti i na manjoj međusobnoj udaljenosti. Na bujnom stablu sa centralnom vođicom ne bi trebalo da bude više od pet donjih grana.
4. Održavati vec formiran oblik krošnje. Osnovni oblik centralne vođice lako se gubi kada dužina gornjih dostigne dužinu donjih grana. Onda gornje grane treba prekratiti do odgovarajuće dužine, i to po opštem pravilu tako da njihova dužina iznosi oko dve trećine dužine donjih grana.
5. Treba završiti detaljnom rezidbom. Ukloniti izdanke koji su nerodni i koji prave senku, a to su obično vodopije i klonuli izdanci. Često vršni deo krošnje ima previše bujnih uspravnih izdanaka, pa neke od njih treba potpuno ukloniti.

 

[Nostradamus]

Nekoliko opštih praktičnih saveta pri rezidbi:
1. Treba orezivati kasno tokom perioda mirovanja kako bi se izbegla oštećenja od hladnoće.
2. Rezidba treba da je jača na zanemarenim stablima ili bujnim sortama, a slabija kod manje bujnih sorti.
3. Prekraćivanje treba obavljati rezovima tik iznad pupoljka ili grane.
4. Uklanjanje treba obavljati rezovima tik iznad osnove grane koja se uklanja.
5. Ne praviti rezove preblizu grani sa koje se izdanak ili druga grana odstranjuje.
6. Ne obavljati kompletnu rezidbu sa ciljem da se dosta zasenjeno drvo transformiše u rodno tokom samo jedne godine. Ovakvu rezidbu treba razvući na nekoliko godina.
7. Premazi za rane nastale orezivanjem nisu neophodni u periodu mirovanja vegetacije.
8. Alat koji se koristi pri orezivanju treba prilagoditi veličini grane koja se uklanja. Koristiti ručne makaze za male grančice, makaze za rezidbu za grane srednje veličine i testeru za velike grane.

 

[Nostradamus]

Pravila formiranja uzgojnog oblika i rezidbe mladih stabala jabuke
Formiranje uzgojnog oblika i rezidbu mladog stabla jabuke treba započeti sa sadnjom, a formiranje uzgojnog oblika nastaviti dok ono ne dostigne zrelost. Razumno primenjen plan formiranja uzgojnog oblika i rezidbe mladog stabla eliminiše kasniju potrebu za skupom korektivnom rezidbom, formira dobru strukturu i podstiče rano formiranje plodova. Specifični godišnji planovi variraće u zavisnosti od nekoliko faktora, uključujući bujnost sorte, način porasta stabla, prevremeni razvoj, krajnju veličinu stabla i to da li je stablo sa ili bez potpore. Na stablima sa kojih će se berba obavljati mehanizovano treba pravilno formirati uzgojni oblik od samog početka.

 

[Nostradamus]

Stablo bez potpore
Kod mladih stabala, veći naglasak treba staviti na tehnike formiranja uzgojnog oblika nego na rezidbu. Pošto najveći broj rezova na mladim stablima podstiče vegetativni porast i odlaže cvetanje, rezidbu treba strogo ograničiti na rezove koji su neophodni za pravilan razvoj drveta. Na mladim stablima skeletne grane se retko same postavljaju u položaj koji stablu daje maksimalnu snagu i omogućava optimalnu izloženost svetlosti. Odabir i povijanje skeletnih grana olakšavaju ove probleme i pomažu u kontroli porasta i stimulaciji ranog formiranja ploda.
Pristupi formiranju uzgojnog oblika i rezidbi variraju u zavisnosti od načina porasta konkretne sorte. Uzgojni oblik sorti sa porastom koji ide u širinu, kao što je “Zlatni delišes” ili “Ajdared” može se sa relativno malo napora formirati u konusni oblik (sl.5).
Slika 5. Način porasta “Zlatnog delišesa”: Uočava se dobro definisana centralna vođica, grananje pod velikim uglom i umeren porast u visinu.

 

[Nostradamus]

Kod bujnih sorti uspravnog porasta kao što je “Delišes” pažnja se mora obratiti na odabir skeletnih grana i njihovo povijanje kako bi se dobio željeni uzgojni oblik (sl. 6 -8).
Slika 6. Način porasta “Delišesa”. Uočava se bujni porast u visinu koji je konkurentan centralnoj vođici, preveliki broj skeletnih grana i mali uglovi grananja.

 

[Nostradamus]

Slika 7. Stablo prikazano na slici 6. posle odabira skeletnih grana i skraćivanja centralne vođice. Uočljivo je odstojanje izmedu skeletnih grana duž debla.

 

[Nostradamus]

Slika 8.Stablo prikazano na slici 7. posle postavljanja štapova koji se koriste pri povijanju grana. Povijanjem se povećava ugao grananja, smanjuje bujnost skeletnih grana, podstiče formiranje cvetnih pupoljaka, smanjuje konkurentnost centralnoj vođici i uklanjaju smetnje koje donje skeletne grane prave porastu gornjih skeletnih grana više na deblu.

 

[Nostradamus]

Nepravilan odabir skeletnih grana može dovesti do prestanka rasta centralne vođice zbog formiranja njihovog prevelikog broja iz jedne tačke debla (sl.9). Tokom prvih godina formiranja uzgojnog oblika, treba obratiti pažnju na formiranje centralne vođice. Gubitak dominacije centralne vođice može dovesti do formiranja loptaste krošnje otvorenog središnjeg dela, sa lošom distribucijom svetlosti.
Slika 9. Efekat koji nastaje kada su skeletne grane blizu jedna drugoj. Ograničavanje porasta vođice dovodi do gubitka njene dominacije i razvoja nepoželjnog loptastog oblika krošnje.