Na današnji dan, 8. maj
Na današnji dan, 8. maj
Izvor: Beta
Rođeni Dunan i Truman, pogubljen Lavoazije, umrli Mil, Flober i Gogen, sahranjen Josip Broz Tito, SRJ primljena u Svetsku banku.
1429. Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.
1794. U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije, osnivač moderne hemije. Formulisao je Zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.
1815. Na brdu Ljubić, kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.
1828. U Švajcarskoj je rođen Henri Dunan, osnivač Crvenog krsta (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.
1852. Potpisan je Londonski protokol, kojim se garantuje integritet Danske.
1873. Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil, jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici ("O slobodi", "Principi političke ekonomije", "Utilitarizam", "Sistem logike").
1873. Zaharije Stefanović Orfelin izdao je u Beču knjigu "Iskusni podrumar", prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.
1880. Umro je francuski pisac Gistav Flober, autor romana "Gospođa Bovari", zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija").
1884. Rođen je američki državnik Hari Truman, 33. predsednik SAD (1945-1953). Predsednik je postao posle smrti Frenklina Ruzvelta. Uveo je doktrinu (Trumanova doktrina) o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.
1900. Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.
1902. Od erupcije vulkana Mon Pelje na Martiniku, u Karibima, uništen je grad Sen Pjer, a poginulo je više od 30.000 ljudi.
1903. Na Tahitiju je umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen ("Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja").
1921. U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.
1949. Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada, na čelu sa Konradom Adenauerom.
1952. Umro je američki filmski producent Vilijem Foks, osnivač filmske korporacije "Foks" (1915), kasnije "Tventi senčeri Foks".
1973. U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.
1980. U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.
1984. Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.
1992. U SR Jugoslaviji penzionisano je 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GSS postao je general-pukovnik Života Panić.
1994. Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj pobedili su socijalisti Đule Horna.
1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je Ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.
1999. Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana, na Kosovu.
1999. Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard, poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".
2001. SR Jugoslavija je primljena kao punopravni član u Svetsku banku.
2001. Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.
2003. U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočnoevropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).
2003. Marokanski kralj Muhamed je, povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobodio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji te zemlje.
Dodatak za današnji dan, 08. maj
Izvor: Beta
330 - Rimski car Konstantin I Veliki proglasio je grčki grad Vizant za novu prestonicu Rimskog carstva. Grad, koji je po njemu nazvan Konstantinopolj (Carigrad) osvojili su Turci 1453. i kao Istanbul bio je prestonica Otomanskog carstva do 1923.
483 - Rođen je vizantijski car Justinijan I Veliki, koji je tokom vladavine (od 527) nastojao da obnovi jedinstvo Rimskog carstva sa sedištem u Carigradu. Zaslužan je za kodifikaciju rimskog prava.
1686 - Umro je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Gerike. Prvi je demonstrirao vakuum, izumeo je vazdušnu pumpu, vazdušnu vagu i barometar.
1745 - Francuske trupe pobedile su Britance u bici kod Fontenoa i preuzele Holandiju od Austrije.
1778 - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Stariji, jedan od pokretača Sedmogodišnjeg rata (1756-63) posle kojeg je Britanija postala kolonijalna sila.
1824 - Britanske snage preuzele su Rangun u Burmi.
1867 - Londonskim ugovorom zagarantovana je samostalnost i neutralnost Luksemburškog Vojvodstva.
1896 - Rođen je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski,profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom ("Simfonija orijenta", "Haos", "Heliofonija", "Simfonijski ep").
1888 - Rođen je američki kompozitor Irving Berlin. Proslavio sekao autor zabavne muzike, a njegova pesma "Vajt Krismes" ubraja se i danas u bestselere američkog tržišta ploča.
1904 - Rođen je španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih slikara 20. veka. Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela (Louis Bunuel) "Andaluzijski pas" i "Zlatno doba".
1931 - Propast najveće austrijske banke Kredit-Anstalt označila je početak finasijskog kolapsa centralne Evrope.
1949 - Sijam je promenio ime u Tajland; Izrael je primljen u UN.
1968 - U nastojanju da okonča žestoke sukobe studenata sa policijom, francuski premijer Žorž Pompidu učinio je ustupke studentskim zahtevima.
1973 - Uspostavljeni su diplomatski odnosi Savezne RepublikeNemačke i Demokratske Republike Nemačke, čime je okončano razdoblje nepriznavanja DR Nemačke kao suverene države.
1981 - Umro je popularni rege pevač Bob Marli.
1987 - Indijski premijer Radživ Gandi stavio jePendžab pod federalnu kontrolu zbog pobune Sika.
1988 - U Moskvi je umro britanski novinar i dvostruki agent Harold Adrijan Rasel, "Kim" Filbi, jedan od najuspešnijih špijuna u sovjetskoj obaveštajnoj službi.
1992 - Zbog umešanosti jugoslovenske vojske u sukobe u Bosni, ministri inostranih poslova EZ doneli su odluku da povuku ambasadore iz Beograda i zatražili suspendovanje članstva SR Jugoslavije u OEBS-u.
1992 - Tokom pozorišnih susreta "Joakim Vujić" u Kruševcu umro je srpski glumac Jovan Milićević.
1996 - Američki putnički avion DC-9 se srušio u močvaru Everglejds na Floridi ubrzo po poletanju s aerodroma u Majamiju. Poginulo je svih 110 putnika i članova posade.
1997 – Super kompjuter kompanije IMB "Duboko plavo" pobedio je svetskog šampiona u šahu, ruskog velemajstora Garija Kasparova, u meču od šest partija.
2000 - Indija je dočekala svog milijarditog stanovnika – u državnoj bolnici Safdarjang u Nju Delhiju rođena je devojčica.
2002 - Umro je Džo Bonano poznat pod imenom "DžoBanana", jedan od osnivača američke mafije, koji nikada nije osuđivan tokom desetina godina koliko se nalazio na čelu "pet porodica" koje su se bavile organizovanim kriminalom.
2003 - Potpredsednik Demokratske partije socijalista) FilipVujanović izabran je za predsednika Crne Gore. Drugi predsednički mandat osvojio je na izborima 6. aprila 2008.
2004 - Umro je Fil Gerš, jedan od najpoznatijih holivudskih agenata, koji je decenijama zastupao vodeće holivudske zvezde, uključujući Hemfrija Bogarta, Dejvida Nivena i Džejmsa Mejsona.
2006 - Umro je Flojd Paterson, nekadašnji svetski šampion u teškoj kategoriji, koji je 1956. u 21-oj godini nokautirao Arčija Mura tako postao najmlađi bokser koji je ikada stekao tu titulu.