Srbija!!!
Srbija je država locirana u jugoistočnoj Evropi (na Balkanskom poluostrvu/poluotoku) i u srednjoj Evropi (Panonskoj niziji). U sastavu Republike Srbije se nalaze i dve autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovo i Metohija [2]
Srbija se na severu graniči s Mađarskom, na istoku s Rumunijom i Bugarskom, na jugu s Makedonijom i Albanijom, a na zapadu s Crnom Gorom, Bosnom i Hercegovinom i Hrvatskom.
Glavni grad je BeogradGlavni članak: Istorija Srbije
Prve informacije o srpskoj državi potiču iz VII veka i dinastije Vlastimirovića, ali je ta država kasnije privremeno potpala pod vizantijsku i bugarsku vlast. Obnovitelj kasnosrednjevekovne srpske državnosti je Stefan Nemanja, veliki srpski župan koji je živeo u XII veku. Godine 1220, pod Stefanom Prvovenčanim, Srbija postaje kraljevina, a 1346. godine prerasta u carstvo, pod Stefanom Dušanom. U periodu od 1459. do 1717. i od 1739. do 1804. je bila pod vlašću Osmanlijskog carstva, a od 1717. do 1739 pod Austrijom (Svetim rimskim carstvom nemačkog naroda).
Godine 1804. srpski narod kao i većina naroda u Evropi u to vreme, počinje stvarati modernu državu i pod vođstvom Đorđa Petrovića zvanog Karađorđe započinje borbu za promenu vlasti i sistema koji je nametnula Turska u višestoljetnoj okupaciji Srbije. Od 1813 do 1903 srpsku državu predvodi dinastija Obrenovića , kada je na tronu smenjuje dinastija Karađorđevića, potomci Đorđa Petrovića-Karađorđa.
Borba za savremeno društvo, ljudska prava i nacionalnu državu trajala je skoro tri decenije i okončala se donošenjem Sretenjskog ustava 15. februara 1835. godine. Posle 1918. Srbija je kao osnivač, uz Crnu Goru jedina unoseći svoj suverenitet, bila deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Jugoslavije. Od 1992, posle raspada SFRJ, sve do 2003. Srbija je činila, zajedno sa Crnom Gorom - Saveznu Republiku Jugoslaviju. Od 2003. do 2006. Srbija je sastavni deo Državne zajednice Srbija i Crna Gora, a proglašenjem crnogorske nezavisnosti je i sama de facto postala nezavisna država.
Srbija se nalazi na Balkanu - regionu jugoistočne Evrope (oko 80% teritorije) i u Panonskoj niziji - regionu srednje Evrope (oko 20% teritorije). No, geografski, a i klimatski, jednim delom se ubraja i u mediteranske zemlje. Ukupna dužina granica sa okolnim zemljama iznosi 2.027 km. Dužina granica po državama susedima - ne uzimajući u obzir samoproglašenu nezavisnost Kosova - iznosi: Albanija 115 km , Bosna i Hercegovina 302 km, Bugarska 318 km, Hrvatska 241 km, Mađarska 151 km, Republika Makedonija 221 km, Crna Gora 203 km, Rumunija 476 km[3]. Ako se u obzir uzme nezavisnost Kosova, dužina granica iznosi 2114 km, od čega prema Hrvatskoj 241 km, Mađarskoj 151 km, Rumunjskoj 476 km, Bugarskoj 318 km, Kosovu 352 km, BJR Makedoniji 221 km, Crnoj Gori 203 km, i Bosni i Hercegovini 302 km.
Severni deo Republike zauzima ravnica (vidi još: Geografija Vojvodine), a u južnim predelima su brežuljci i planine. Postoji preko 15 planinskih vrhova iznad 2.000 metara nadmorske visine, a najviši vrh je Đeravica (na Prokletijama) sa visinom od 2.656 metara. U Srbiji preovlađuje umereno kontinentalna klima.
Planinski reljef Srbije objašnjava pojavu mnogih kanjona, klisura i pećina (Resavska pećina, Ceremošnja, Risovača...), a dodatnu lepotu obezbeđuje bogatstvo izuzetno očuvanih šuma u čijem sastavu ima mnogo endemskih vrsta, kao i bogatstvo voda, potoka, izvora, pašnjaka itd.
Plovne reke su Dunav (588 km), Sava (206 km), Tisa (168 km) i delimično Velika Morava (ceo tok 185 km). Ostale velike reke su Zapadna Morava (308 km), Južna Morava (295 km), Ibar (272 km), Drina (220 km) i Timok (202 km). Najveće jezero u Srbiji je Đerdapsko jezero sa 163 km² (sa rumunskim delom: 253 km²).
Srbija ima 5 nacionalnih parkova: Đerdap, Kopaonik, Tara, Šar-planina i Fruška gora. Svi nacionalni parkovi poseduju visoke klimatske i zdravstveno-rekreativne vrednosti.
Vidi još: Regioni Srbije, Okruzi Srbije, Institucije Republike Srbije
U sastavu Republike Srbije nalaze se 2 autonomne pokrajine:
Vojvodina (Glavni grad: Novi Sad)
Kosovo i Metohija (Glavni grad: Priština) [2]
Napomena: deo teritorija Republike Srbije, koji se nalazi izvan teritorija autonomnih pokrajina naziva se Centralna Srbija. Međutim, Centralna Srbija ne predstavlja posebnu administrativno-upravnu jedinicu i direktno je podređena republičkim vlastima.
Pored toga, celokupna teritorija Srbije je podeljena na 29 okruga i teritoriju grada Beograda. Na području autonomne pokrajine Vojvodine nalazi se 7 okruga, na području autonomne pokrajine Kosovo i Metohija 5, dok se na području Centralne Srbije nalazi 17 okruga i teritorija grada Beograda. Svaki okrug se sastoji od nekoliko opština, a opštine se sastoje od mjesnih zajednica.
Glavni članak: Demografija Srbije
Prema popisu iz 2002. godine, koji ne uključuje Kosovo i Metohiju, Srbija ima 7.498.001 stanovnika.
Zvanični/službeni jezik je srpski. U Vojvodini pored srpskog zvanični/službeni jezici su mađarski, slovački, hrvatski, rumunski i rusinski. Na Kosovu i Metohiji službeni jezici su srpski
Religija
Najbrojnija religija je pravoslavna
Najveći gradovi Srbije su: Beograd (2.136.786), Novi Sad (299.584), Priština (200.000), Niš (245.400), Kragujevac (211.000), Prizren (121.000) i Subotica (99.500).
Najveći gradovi Centralne Srbije (po podacima iz 2006.):
ovi podaci su pausalno izneti i ne prikazuju realno stanje na terenu!
Beograd = 2.200.000
Niš = 253.400
Kragujevac = 211.300
Leskovac = 94.758
Čačak = 73.200
Šabac = 64.300
Smederevo = 62.700
Zaječar = 61.500
Valjevo = 61.400
Kraljevo = 57.800
Kruševac = 57.400
Užice = 60.000
Vranje = 55.000
Novi Pazar = 55.000
Požarevac = 43.800
Pirot = 40.600
Bor = 39.400
Jagodina = 35.500
Borča = 35.000
Prokuplje = 27.000
Paraćin = 25.300
Smederevska Palanka = 25.300
Aranđelovac = 24.300
Gornji Milanovac = 23.900
Lazarevac = 23.600
Obrenovac = 23.600
Kaluđerica = 22.200
Mladenovac = 22.100
Loznica = 20.700
Ćuprija = 20.400
Priboj = 19.500
Najveći gradovi Vojvodine (po podacima iz 2006.):
Novi Sad = 299.584 (sa okolinom oko 350.000)
Subotica = 99.500
Zrenjanin = 79.500
Pančevo = 76.100
Sombor = 51.000
Kikinda = 41.800
Sremska Mitrovica = 39.000
Vršac = 36.000
Ruma = 32.100
Bačka Palanka = 29.400
Inđija = 26.200
Vrbas = 25.900
Bečej = 25.700
Senta = 20.400
Kula = 19.300
Apatin = 19.300
Temerin = 19.100
Najveći gradovi Kosova i Metohije (po podacima iz 2005.):
Priština = 372.000
Prizren = 121.000
Peć = 80.600
Đakovica = 74.900
Kosovska Mitrovica = 74.600
Gnjilane = 67.600
Podujevo = 47.000
Uroševac = 39.800
Kosovo Polje = 27.900
Orahovac = 23.400
Himna Republike Srbije je ujedno i stara himna nekadašnje Kraljevine Srbije "Bože pravde", uz unekoliko promijenjen tekst.
Grb Republike Srbije je grb iz doba Kraljevine Srbije iz 1882. godine i sadrži dvoglavog belog orla sa crvenim štitom na grudima na kome se nalazi beli krst sa četiri ocila (srpski krst), a iznad glava orla se nalazi kruna loze Nemanjića.
Republika Srbija ima Narodnu zastavu koja je trobojka sa vodoravno položenim bojama: crvenom, plavom i bijelom. Pored narodne, postoji i Državna zastava koja je u osnovi ista kao i narodna s tim što na plavom polju stoji i mali grb Republike Srbije.
Srpska ekonomija je bila u kolapsu tokom 1990ih. Godine 1993. zabeležena je druga najveća inflacija u istoriji ekonomije 2,35 · 1023 procenata (64% dnevno)[4].Prosečna plata u decembru 1993. iznosila je 21 marku. U najkritičnijim momentima dolazilo je i do nestašica hrane[5]. Srbiji su uvedene opšte sankcije Saveta bezbednosti UN 1992. Veći deo sankcija je ukinut 1996, 2000, 2001. i 2005. kada je u potpunosti normalizovana trgovina sa SAD.
Poljoprivreda čini 16,6% nacionalnog BDP-a, industrija 25,5% i uslužne delatnosti 57,9%. Ukupni BDP za 2007. je bio oko 44,8 milijardi dolara. Dok je BDP-PPP za 2007. po stanovniku iznosio 10,375 dolara[6]. Srbija se nalazi na površini od ukupno 8.840.000 hektara (vidi još: Poljoprivreda Srbije). Površina poljoprivrednog zemljišta obuhvata 5.734.000 hektara (0,56 ha po stanovniku), a na oko 4.867.000 hektara te površine prostire se obradivo zemljište (0,46 ha po stanovniku). Oko 70% ukupne teritorije Srbije čini poljoprivredno zemljište, dok je 30% pod šumama.[7] Najveći ratarski kraj je Vojvodina. Gaji se žito, kukuruz, suncokret i soja, te u manjoj meri povrtarske kulture. Najpoznatiji krompir je iz Ivanjice, paprika iz Leskovca, a kupus iz Futoga. Šumadija je poznata po voćarstvu; Vršac, obronci Fruške gore, Aleksandrovačka Župa i deo Metohije po vinogradima. Stočarstvo je razvijeno u Raškoj i u istočnoj Srbiji. Metohija je plodna žitnica. Kosovo je najveće nalazište lignita u Evropi. Homoljske planine su nalazište bakra. Severni deo Banata je bogat naftom i zemnim gasom.
Srbija raspolaže sa oko 2.961.000 radno-sposobnog stanovništva, sa stopom nezaposlenosti od 21,56%[8] (Kosovo i Metohija oko 50%). U poljoprivredi radi oko 30%, industriji 46% i uslužnim delatnostima 24% (2002, bez Kosova i Metohije)[3]. Stopa inflacionog rasta preko 6,5%.
Ukupna spoljnotrgovinska robna razmena Republike Srbije za period januar-decembar 2007. godine iznosila je 19.790,9 miliona evra[9]. Izvoz je iznosio 6432,2 miliona, a uvoz 13358,7 miliona. Spoljnotrgovinska robna razmena bila je najveća sa članicama Evropske unije, oko 60%. U izvozu, glavni spoljnotrgovinski partneri, pojedinačno, bili su: Italija (1.094,2 miliona dolara); Bosna i Hercegovina (1.042,1 miliona dolara) i Crna Gora (950,9 miliona dolara). U uvozu, glavni spoljnotrgovinski partneri, pojedinačno, bili su: Ruska Federacija (2.625,9 miliona dolara, uglavnom uvoz energenata); Nemačka (2.169,7 miliona dolara) i Italija (1.777,8 miliona dolara). U izvozu za 2007. godinu najveće učešće imaju: gvožđe i čelik (1.094 miliona dolara); obojeni metali (694 miliona dolara); povrće i voće (467 miliona dolara); odeća (445 miliona dolara) i proizvodi od metala (426 miliona dolara). Kod uvoza, najviše su zastupljeni: nafta i naftni derivati (1.962 miliona dolara); drumska vozila (1.503 miliona dolara); gvožđe i čelik (917 miliona dolara); industrijske mašine za opštu upotrebu (881 miliona dolara) i električne mašine i aparati (807 miliona dolara).
Prema istraživanju informativnog tima elektronskog nedeljnika Energyobserver.com Srbija je jedina zemlja u Evropi koja ne zarađuje od domaćih i inostranih kompanija koje koriste njeno prirodno bogatstvo. U tu grupu kompanija, koje su neplaćanjem naknade za korišćenje mineralnih sirovina ostvarivale ekstra profit, a na račun građana Srbije, spadaju EPS, NIS, RTB Bor, proizvođači mineralnih voda, kamenolomi, cementare, industrija građevinskih materijala i drugi. Šteta nastala neprimenjivanjem Uredbe o visini naknade za korišćenje mineralnih sirovina premašuje 3,8 milijardi dinara (45 miliona evra), za koliko su budžetski prihodi Srbije, u prethodne tri godine, bili umanjeni.
Kako je Ministarstvo rudarstva i energetike oštetilo budžet Republike Srbije za oko 45 miliona evra
Sijka Pištolova
Srbija ne naplaćuje eksploataciju svojih prirodnih bogatstava zato što se Uredba o visini naknade za korišćenje mineralnih sirovina ne primenjuje već tri godine - koliko je prošlo od njenog donošenja.To brojnim privatnim i državnim kompanijama omogućava da, eksploatacijom mineralnih sirovina za koje nikome ne plaćaju naknadu, ostvaruju ekstraprofit.
Mineralne sirovine na koje se Uredba odnosi su, između ostalog, nafta i prirodni gas, ugalj za termoelektrane, ugalj za široku potrošnju, bakar, plemeniti metali, podzemne i geotermalne vode, glina, pesak, šljunak, kamen... Do danas nije naplaćen ni dinar naknade. Ministarstvo rudarstva i energetike navodi da je razlog neprimenjivanja Uredbe pravnog karaktera (zbog njene neusaglašenosti sa važećim Zakonom o rudarstvu) i odgovara da će to pitanje biti rešeno kada se usvoje izmene i dopune Zakona o rudarstvu. S obzirom na to da su izmene i dopune važećeg Zakona o rudarstvu na dugom štapu, besplatna eksploatacija prirodnih bogatstava Srbije će se očigledno nastaviti i u narednom periodu. Pravni stručnjaci smatraju da je problem mogao biti rešen sklapanjem posebnih ugovora o naplati naknade sa kompanijama koje eksploatišu mineralne sirovine i za čije je poslovanje i inače nadležno Ministarstvo rudarstva i energetike. Međutim, ova inicijativa je ostala bez odjeka, a država bez prihoda.
I dok je sa jedne strane jasno ko gubi, na strani dobitnika lista je poduža. Pored domaćih javnih energetskih preduzeća, najveći dobitnici su i privatizovani kamenolomi, cementare, fabrike mineralne vode, industrija građevinskog materijala. Elektroprivreda Srbije je u protekle tri godine proizvela oko 98,5 miliona tona uglja, od čega 90 odsto uglja za termoelektrane po ceni od sedam evra po toni, a 10 odsto uglja za široku potrošnju po prosečnoj ceni od 20 evra po toni. Primenom stope od dva odsto na ugalj za termoelektrane i tri odsto na ugalj za široku potrošnju, dolazimo do zaključka da je EPS za protekle tri godine trebalo u budžet da uplati blizu 20 miliona evra, odnosno 1,7 milijardi dinara. Naftna industrija Srbije je za prethodne tri godine proizvela više od 2,2 miliona tona sirove nafte za čiju je eksploataciju trebalo uplatiti naknadu u iznosu od oko milijardu dinara, odnosno više od 15 miliona dolara.
Cementare u Beočinu, Kosjeriću i Novom Popovcu, koje su kupili francuski Lafarž, švajcarski Holcim i grčki Titan su za prethodne tri godine proizvele oko 6,3 miliona tona cementa, što nas dovodi do cifre od blizu 125 miliona dinara (1,5 miliona evra) koliko je tebalo uplatiti na ime nadoknade za korišćenje mineralnih sirovina. Za godišnje otkopavanje između šest i sedam miliona tona rude bakra, RTB Bor je na ime nadoknade trebalo da izdvaja u proseku 70 miliona dinara godišnje, dok bi za eksploataciju olovne i cinkane rude godišnja naknada iznosila oko 20 miliona dinara Ciglarska i keramičarska industrija, koja je mahom privatizovana, na ime korišćenja gline, trebalo je godišnje da izdvaja oko 40 miliona dinara. Deset punionica mineralne vode u Srbiji godišnje tržištu isporuči u proseku 300 miliona litara mineralne vode, a kako je stopa naknade prema Uredbi 1,5 odsto od tržišne cene, dolazimo do iznosa od 90 miliona dinara godišnje.
izvor: Wikipedia