Na današnji dan

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 15. mart​

44. p.n.e. - Republikanski zaverenici koje su predvodili Brut i Kasije ubili su u Senatu rimskog cara i vojskovođu Gaja Julija Cezara.

1493 - Kristofer Kolumbo je doveo sedam Aruak Indijanaca sa ostrva Hispanjola (Haiti) u Španiju. To su bili prvi stanovnici Novog sveta koji su kročili na Stari kontinent.

1603 - Francuski moreplovac i istraživač Samjuel d Šamplen (Samuel de Ćamplain), isplovio je prema Novom svetu. On je 1608. osnovao grad Kvebek i organizovao francusku kolonizaciju Kanade.

1776 - Kongres SAD je doneo odluku o ukidanju zavisnosti od britanske krune. Nezavisnost je proglašena 4. jula 1776.

1824 - Rođen je srpski pisac Branko Radičević, najznačajniji pesnik srpskog romantizma. Oduševljeni pristalica Karadžićeve jezičke reforme, pesničkim slobodama označio je prodor u novu epohu srpske poezije. Umro je u Beču 1853, a njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti na Stražilovo kod Sremskih Karlovaca ("Đački rastanak", "Tuga i opomena").

1848 - Tri dana nakon masovnih demonstracija u Beču, revolucija je zahvatila Budimpeštu, a potom se proširila na celu Mađarsku. Uz pomoć Rusije, austrijske trupe ugušile su revolucionarni pokret u avgustu 1849.

1883 - Beograd je dobio prvu "telefonsku stanicu", sedam godina posle pronalaska telefona, a prvi telefonski razgovor su vodili ministar vojni i kapetan palilulske žandarmerijske stanice. Koncesije za uvođenje telefona u Srbiji dobio je 1882. Panta Mihajlović, prijatelj Nikole Tesle.

1898 - Umro je engleski inženjer Henri Besemer (Henry Bešemer), koji je 1855. pronašao postupak prerade sirovog gvožđa u čelik ("Besemerov postupak"). Godine 1859. podigao je u Šefildu čeličanu koja i danas radi.

1907 - U Finskoj su žene prvi put izabrane u parlament.

1917 - Pod pritiskom revolucionara abdicirao je poslednji ruski car Nikolaj II, čime je posle tri veka okončana vladavina dinastije Romanov. Car je potom, zajedno s porodicom, interniran prvo u Carsko Selo (Puškin), pa u Tobolsk. Tokom Oktobarske revolucije carska porodica je premeštena u Jekaterinburg gde su ubijeni u julu 1918.

1922 - Egipatski sultan je uzeo titulu kralja kao Fahd I.

1937 - Prva centralna banka krvi, u kojoj je krv za transfuziju čuvana zamrzavanjem, osnovana je u bolnici u Čikagu.

1939 - Nakon što je, pod pretnjom napada i uništenja Praga, predsednik Emil Haha (Hacha) u Berlinu potpisao akt o predaji zemlje Trećem rajhu, nemačke trupe okupirale su Češku. Slovačka i Moravska proglašene su nemačkim protektoratom.

1957 - Umro je srpski političar, slikar i novinar Moša Pijade, predsednik Skupštine FNR Jugoslavije. Član Komunističke partije od 1920. imao je značajnu ulogu u Narodnooslobodilačkom ratu 1941-45, a u posleratnoj Jugoslaviji bio je u najužem partijskom i državnom rukovodstvu zemlje. U novembru 1943. organizovao je u Jajcu Telegrafsku agenciju nove Jugoslavije (Tanjug). Umro je u Parizu na povratku iz Velike Britanije gde je predvodio jugoslovensku parlamentarnu delegaciju.

1975 - Umro je grčki brodovlasnik Aristotel Onazis (Aristotelos Onašis), jedan od najbogatijih ljudi na svetu. Bio je poznat i po ljubavnoj vezi s operskom pevaćicom Marijom Kalas (Calas) i ženidbi s Žaklinom Kenedi (Jacqueline Kennedy), udovicom američkog predsednika Džona Kenedija (John).

1983 - Umrla je engleska književnica Rebeka Vest (Rebeča West), poznata po romanima "Vojnikov povratak" i "Harijet Hjum", kao i putopisnoj studiji "Crno jagnje i sivi soko", koju je napisala posle boravka u Jugoslaviji 1937. i 1941.

1991 - Predsednik Predsedništva SFR Jugoslavije i predstavnik Srbije u tom telu Borisav Jović podneo je ostavku, jer je Predsedništvo odbilo da objavi vanredno stanje u zemlji, nakon antivladinih demonstracija 9. marta.

1991 - Umro je srpski pisac Miodrag Bulatović. Pažnju čitalaca privukao je već prvom zbirkom pripovedaka "Đavoli dolaze" (1955). Jedan je od najprevođenijih srpskih pisaca ("Crveni petao leti prema nebu", "Rat je bio bolji", "Ljudi sa četiri prsta").

1998 - Umro je američki lekar, pedijatar Bendžamin Spok (Benjamin Spock). Njegova knjiga "Odgoj beba i dece po metodi dr Spoka", čije se prvo izdanje pojavilo 1946, štampana je u sedam izdanja i prodata u 50 miliona primeraka. Prevedena je na preko 30 jezika.

2000 - U naselju Bošnjačka mahala u severnom delu Kosovske Mitrovice došlo je do žestokih sukoba srpskih stanovnika i pripadnika Kfora, koji su uspostavljali bezbednosnu zonu u tom gradu podeljenom na albanski i srpski deo. U sukobima je ranjeno 15 Srba i dva francuska vojnika.

2001 - Sukob naoružanih albanskih ekstremista i makedonskih snaga bezbednosti eskalirao je kada su se borbe prvi put prenele iz raštrkanih naselja duž granice s Kosovom u predgrađe Tetova, drugog po veličini makedonskog grada.

2003 - Stotine hiljada ljudi je na ulicama Tokija, Bejruta, Pariza, Vašingtona i u drugim gradovima širom sveta demonstriralo protiv rata u Iraku.

2004 - Odlukom Visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini (BiH) Pedi Ešdauna (Paddy Eshdown), Mostar je ponovo postao jedinstven grad. Mostar je od rata u BiH bio podeljen na dva dela, bošnjački - istočni i hrvatski - zapadni.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na danasnji dan - 16. mart ​

37 - Na ostrvu Kapri umro je rimski car Tiberije koji je tokomvladavine od 14. godine osigurao granice Rimskog carstva i sredio finansije i upravu, posebno u provincijama. Godine 26. povukao se na ostrvo Kapri, dok je u Rimu prefekt pretorijanaca Elije Sejan (Aelius Seianus) zaveo krvavi režim u carevo ime.

1521 - Portugalski moreplovac Fernao de Magelan (Magellan) stigaoje na Filipine, gde je krajem aprila poginuo u sukobu s domorocima. Posle tri godine plovidbe oko sveta, u Španiju se 1522. od pet brodova njegove ekspedicije vratila samo "Viktorija" sa 18 članova posade. Tim putovanjem je prvi put oplovljena Zemlja.

1792 - Švedski kralj Gustav III smrtno je ranjen tokommaskenbala u "Rojal operi" u Stokholmu. Preminuo je 29. marta. Taj atentat bio je inspiracija Verdiju za operu "Bal pod maskama".

1827 - U Njujorku su izašle prve američke novine za crnce"Freedom's Journal".

1851 - Španija je zaključila konkordat s Vatikanom, prema kojemje rimokatolicizam postao jedina vera u Španiji, a obrazovanje i štampa su stavljeni pod kontrolu crkve.

1861 - U Beču je počeo izlaziti dnevni list "Ost und West".List je pokrenuo i uređivao Karlovčanin Imbro Ignjatijević Tkalac, a potpomagali su ga srpski knez Mihailo Obrenović i biskup Josip Juraj Štrosmajer.

1926 - Američki fizičar Robert Goderd (Goddard) izveo je prvouspešno lansiranje rakete na tečno gorivo. Raketa je dostigla 56 metara udaljenosti za 2,5 sekunde.

1930 - Umro je španski general Migel Primo de Rivera i Orbaneha(Miguel, y Orbaneja), vojni diktator Španije od septembra 1923. do januara 1930, kada je podneo ostavku izgubivši podršku vojske.

1934 - U Rimu je potpisan italijansko-mađarsko-austrijskiprotokol kojim je formiran "Dunavski blok" protiv "Male antante" Čehoslovačke, Rumunije i Jugoslavije.

1935 - Hitler je izdao dekret kojim je nemačkoj armiji osigurao 500.000 naoružanih vojnika. Time je potpuno odbacio Versajski ugovor sklopljen posle prvog svetskog rata kojim je Nemačkoj dozvoljeno samo 100.000 ljudi pod oružjem.

1953 - Josip Broz Tito je doputovao u Veliku Britaniju, što jebila prva poseta šefa jugoslovenske države jednoj zapadnoj zemlji posle Drugog svetskog rata.

1967 - U zagrebačkom listu "Vjesnik" objavljena je "Deklaracijao nazivu i položaju hrvatskog jezika" koju su podržali Matica hrvatska, Društvo književnika Hrvatske i 16 drugih ustanova i organizacija. Rastući hrvatski nacionalizam, oličen u ovom dokumentu, dobio je odgovor u "Predlogu za razmišljanje Društva književnika Srbije", koji su potpisala 42 srpska pisca.

1968 - Tokom Vijetnamskog rata američki vojnici masakrirali sunajmanje 100 civila u selu Mi Laj.

1978 - Pripadnici terorističke organizacije "Crvene brigade"kidnapovale su u Rimu istaknutog italijanskog političara i bivšeg premijera Alda Mora, zahtevajući da se puste na slobodu uhapšeni članovi njihove organizacije. Teroristi su Mora držali u zatočeništvu do maja 1978, a potom su ga ubili.

1978 - Više od 250 hiljada tona nafte iscurelo je u bliziniPortsala u Francuskoj nakon havarije broda "Amoko Kadiz".

1985 - U Bejrutu je otet američki novinar Teri Anderson (Terry).On je pušten na slobodu 4. decembra 1991, nakon gotovo sedam godina zatočeništva.

1988 - Iračke vlasti su hemijskim oružjem ubile oko 5.000civila Kurda u gradu Halabja, na severu zemlje. Tokom te godine armija iračkog predsednika Sadama Huseina izvela je osam vojnih operacija u tom delu Iraka.

1998 - Vatikan je izrazio žaljenje zbog toga što pojedinipripadnici rimokatoličke crkve nisu učinili dovoljno da tokom Drugog svetskog rata pomognu Jevrejima izloženim nacističkom progonu, ali je odbacio zahteve da osudi ponašanje tadašnjeg pape Pija XII.

1999 - Svih 20 članova Evropske komisije, najvišeg izvršnogtela Evropske unije, podnelo je ostavke zbog optužbi za prevare, korupciju i loše upravljanje finansijama. To su bile prve ostavke od osnivanja tog tela 1958.

2002 - U Beogradu je umro jedan od najpoznatijih filmskih ipozorišnih glumaca Danilo Bata Stojković.

2002 - U eksploziji u selu Lučane, kraj Bujanovca, nastanjenimvećnskim albanskim stanovništvom, uništena je poslednja srpska kuća.

2004 - Hrvatski premijer Ivo Sanader posetio je Jasenovac. On jepoložio venac na obnovljeni spomenik i odao poštu žrtvama ustaškog koncentracionog logora iz doba Nezavisne Države Hrvatske (NDH), koji je tu bio od 1941. do 1945. godine.

2005 - Sirijski vojni obaveštajni agenti su, nakon 18 godinaprisustva u Libanu, napustili Bejrut.

2010 - Beograd - Pop pevačica Ksenija Pajčin i maneken Filip Kapisoda pronađeni mrtvi u stanu na Voždovcu. Najverovatnije reč o ubistvu i samoubistvu.O tome svedoči i činjenica da je pored njegovog tela pronađen pištolj i prostrelna rana u potiljku.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 17. mart
​

45. p.n.e - Julije Cezar je, u bici kod Munda u Španiji, teško porazio snage predvođene dvojicom sinova Gneja Pompeja Velikog, koji su izgubili više od 30.000 vojnika.

180 - Umro je rimski filozof i car Marko Aurelije, koji je tokom vladavine od 161. suzbio germansku invaziju na Rimsko carstvo, pojačao kontrolu nad provincijama, sproveo reforme u građanskom pravu i osnivao škole. Po delu "Meditacije" svrstava se među najznačajnije predstavnike poznog stoičkog eklekticizma. Njegov bronzani konjanički spomenik na Kapitolu u Rimu jedno je od najmonumentalnijih dela rimske antičke skulpture.

1190 - U Jorku, u Engleskoj masakrirano je više od 500 Jevreja.

1526 - Francuski kralj Fransoa I (Francois) oslobođen je iz ropstva. Kralj je zarobljen u februaru 1525, kada je, kod italijanskog grada Pavije, španska armija predvođena markizom od Peskare pobedila francusko-švajcarske trupe pod njegovom komandom.

1649 - Engleski parlament raspustio je Dom lordova (Gornji dom) u vreme vladavine Olivera Kromvela (Cromwell), pobednika u građanskom ratu u kojem je 1648. poražen kralj Čarls I (Ćarles).

1861 - Parlament ujedinjene Italije proglasio je kraljevinu, a Vitorija Emanuela II (Vittorio) kraljem Italije.

1921 - U Poljskoj je proglašen ustav kojim je uvedena parlamentarna vladavina.

1938 - Rođen je ruski baletski igrač Rudolf Nurejev, jedna od najvećih zvezda svetske baletske scene 20. veka. Na Zapad je emigrirao posle gostovanja u Parizu u junu 1961. Upamćen je po glavnim ulogama u mnogim baletima, među kojima su i "Labudovo jezero", "Žizela" i "Petruška".

1944 - Napadom više od 200 bombardera na ciljeve u Beču počelo je savezničko bombardovanje Austrije u Drugom svetskom ratu.

1948 - Velika Britanija, Francuska i zemlje Beneluksa (Belgija, Holandija i Luksemburg) potpisali su Briselski ugovor o 50-godišnjem savezu protiv oružanih napada u Evropi i o ekonomskoj, socijalnoj i vojnoj saradnji, što se smatra zametkom Evropske unije.

1956 - Umrla je francuska naučnica, nuklearni fizičar i hemičar Irena Kiri (Irene Curie), ćerka nobelovaca Pjera (Pierre) i Marije Kiri (Maria). Sa suprugom Žanom Frederikom Žolio (Jean Frederic Joliot) 1935. podelila je Nobelovu nagradu za hemiju. Sa srpskim fizičarem Pavlom Savićem 1937. i 1938. otkrila je izotope poznatih elemenata bombardovanjem urana neutronima.

1958 - Iz Kejp Kaneverala SAD su lansirale u orbitu oko Zemlje "Vangard I", drugi američki satelit.

1963 - U erupciji vulkana Agung na indonežanskom ostrvu Bali život je izgubilo najmanje 11.000 ljudi. 1968 - Ispred američke ambasade u Londonu izbio je sukob između policije i demonstranata koji su protestovali protiv Vijetnamskog rata. Uhapšeno je 300 demonstranata, a 90 policajaca je povređeno.

1969 - Golda Meir, blizak saradnik Ben Guriona u borbi za stvaranje države Izrael, postala je prva žena premijer Izraela. Zbog nesuglasica u koalicionoj vladi 1974. je podnela ostavku.

1991 - Većina sovjetskih građana izjasnila se na referendumu za očuvanje saveza država pod novim imenom Zajednica Nezavisnih Država.

1992 - Eksplozija automobila-bombe raznela je zgradu izraelske amabasade u Buenos Ajresu. Poginulo je 29 ljudi, a ranjene su 252 osobe.

1992 - Na referendumu u Južnoj Africi belci su nadmoćnom većinom podržali reforme za okončanje sistema aparthejda.

1995 - Vojska Azerbejdžana je, nakon žestokih borbi, ugušila dvodnevnu policijsku pobunu u severnim predgrađima glavnog grada Bakua. Pobunu protiv predsednika Gajdara Alijeva predvodio je zamenik munistra unutrašnjih poslova Rovšan Javadov.

1996 - Talas pljački i podmetnutih paljevina zahvatio je Grbavicu, dva dana pre nego što je to poslednje srpsko predgrađe u Sarajevu, u skladu s Dejtonskim sporazumom, predato policiji Federacije BiH.

1998 - Džu Rongđi (Zhu Rongji), vrhunski kineski ekonomista i reformator postao je premijer Kine.

1999 - Šest članova Međunarodnog olimpijskog komiteta izbačeno je iz te institucije zbog primanja mita za Zimsku olimpijadu 2002.

2000 - U Ugandi, 530 ljudi, članova sekte "Deset božijih zapovesti" izvršilo je kolektivno samoubistvo spaljivanjem u crkvi.

2002 - Umro je Van Tien Dung (84), komandant severno-vijetnamskih snaga koje su osvojile Sajgon, što je bila finalna pobeda i kraj tridesetogodišnjeg američko-vijetnamskog rata.

2003 - Predsednik Donjeg doma britanskog parlamenta Robin Kuk (Robin Cook) podneo je ostavku, izražavajući time protest protiv zahuktavanja rata u Iraku.

2003 - U 13-minutnom govoru iz Bele kuće Predsednik SAD Džordž Buš (George W. Rush) postavio je ultimatum iračkom predsedniku Sadamu Huseinu da u roku od 48 sati napusti Irak sa svojim sinovima, ili će se u protivnom suočiti sa ratom.

2004 - Na Kosovu su izbile masovne demontracije Albanaca, povodom utapanja dvojice albanskih dečaka u reci Ibar, kod sela Čabra, koje su potom prerasle u dvodnevno nasilje tokom kojeg je 19 lica ubijeno (11 Albanaca i osam Srba) a povređeno više od 900 osoba, među kojima su i pripadnici međunarodne i kosovske policije. Uništeno je ili oštećeno oko 800 kuća na Kosovu, 34 crkve i manastira, a više hiljada Srba je napustilo svoje domove. Zbog napada na srpske enklave u gradovima u Srbiji izbili su protesti više hiljada ljudi, a u centru Beograda i Niša zapaljene su džamije.

2004 - Bivši ministar unutrašnjih poslova Poljske Česlav Kiščak (Czeslaw Kiszczak) osuđen je na četiri godine zatvora, uslovno na dve, jer je, tokom sloma pokreta "Solidarnost" 1981. po njegovom naređenju policija otvorila vatru na rudare u katovičkom ugljenokopu "Vujek", što je izazvalo smrt devet i ranjavanje 25 rudara. On je prvi visoki funkcioner komunističkog doba osuđen za neki zločin.

2005 - U Madridu je uklonjena jedina preostala statua bivšeg španskog diktatora, generala Franciska Franka. On je 1936. pokrenuo oružanu pobunu protiv vlade republikanaca, a građanski rat u toj zemlji trajao je tri godine. Njegovom smrću 1975. stvorili su se uslovi za ponovno uspostavljanje demokratije u zemlji i povratak španskog kralja Huana Karlosa u zemlju. 2006 - Umro je Oleg Kasini (Cašini), čuveni modni kreator koji se proslavio kreacijama koje su Žaklinu Kenedi učinile najglamuroznijom prvom damom SAD.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 18. mart​

1229 - Rimsko-nemački car Fridrih II krunisao se za kraljaJerusalima, tokom Šestog krstaškog rata.

1584 - Umro je ruski car Ivan IV (Grozni), prvi ruski vladar kojije krunisan za cara (1547). Uspešno je ratovao protiv Tatara i sproveo unutrašnje reforme, ali je zbog okrutnosti prema bojarima dobio nadimak Grozni. Podigao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a 1584. radi jačanja trgovine sa zapadnom Evropom izgradio je grad Arhangelsk na ušću Severne Dvine u Belo more.

1768 - Umro je engleski književnik irskog porekla Lorens Stern(Laurence Sterne), koji je romanima "Sentimentalno putovanje" i "Tristram Šendi" znatno uticao na razvoj evropske književnosti. Prikazujući "tok misli" svojih junaka anticipirao je neke oblike proze 20. veka, pa se smatra i prethodnikom Džejmsa Džojsa (James Joyce) i Virdžinije Vulf (Virginija Woolf).

1780 - Rođen je Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka,obnovitelj državnosti Srbije. Srpski knez od 1815. do 1839. i od 1858. do smrti 1860, izborio je Srbiji autonomiju u okviru Otomanskog carstva (1830), a za sebe naslednu titulu kneza. Nakon ustanka, borbu za autonomiju vodio je diplomatskim sredstvima, u sporazumu s Rusijom i Turcima. Monopolom nad izvozom postao je jedan od najbogatijih ljudi na Balkanu.

1848 - U Milanu je izbila pobuna protiv Austrije i austrijskifeldmaršal Johan Jozef Radecki (Johann Joseph Radetzky) je morao da povuče trupe iz grada.

1871 - Radnici Pariza počeli su prvu proletersku revoluciju,poznatu kao Pariska komuna, čiji je neposredni povod bio francusko-pruski rat. Naoružani radnici, nazvani "komunari", stvorili su Nacionalnu gardu, Centralni komitet kao vrhovno telo, raspisali izbore i proglasili komunu. Pobuna je ugušena krajem maja.

1913 - U Solunu je ubijen grčki kralj danskog porekla Đorđe I,koji je vladao Grčkom od 1863.

1921 - Boljševici su vojnom intervencijom okončali pobunumornara u Kronštatu, glavnoj bazi ruske Baltičke flote. Kronštatski mornari i lučki radnici, koji su 1917. snažno podržali Oktobarsku revoluciju, pobunili su se krajem februara 1921. protiv boljševičke vlasti zahtevajući ekonomske reforme.

1922 - Britanske kolonijalne vlasti osudile su vođu indijskogpokreta za nezavisnost Mahatmu Gandija na šest godina zatvora, zbog kampanje građanske neposlušnosti.

1948 - Sovjetska vlada je opozvala vojne stručnjake izJugoslavije, a narednog dana i civilne, što je bio prvi javni znak razilaženja između jugoslovenskog komunističkog lidera Josipa Broza Tita i sovjetskog lidera Josifa Staljina.

1956 - U emigraciji u SAD umro je Nikolaj Velimirović, vladikaohridski i žički, jedan od vodećih teologa Srpske pravoslavne crkve. Njegove mošti prenete su u Srbiju 1991.

1962 - Potpisan je Evijanski mirovni sporazum kojim je okončanosmogodišnji rat za nezavisnost Alžira od francuske kolonijalne vlasti.

1965 - Tokom leta vasionskog broda "Vashod 2" sovjetski kosmonautAleksej Leonov izašao je iz letelice i postao prvi čovek koji je "prošetao" svemirom.

1965 - U Rimu je umro bivši egipatski kralj Faruk I(Farouk) poslednji monarh Egipta, koji je zbačen s vlasti 1952. u oficirskoj pobuni.

1967 - Brod "Tori kanjon" ispustio je 80.000 tona nafte u bliziniobale Velike Britanije.

1970 - General Lon Nol izveo je državni udar u Kambodži dok ješef države princ Norodom Sihanuk (Sihanouk) bio u poseti Moskvi.

1980 - Umro je nemački filozof Erih From (Erić Fromm), čijedelo se zasniva na humanističkim tradicijama marksizma i koji je, analizom uzroka ljudskog samootuđenja stekao široku popularnost psihoanalitičara i humaniste. Posećivao je Jugoslaviju i u svetu popularisao "jugoslovenski put u socijalizam" ("Bekstvo od slobode", "Čovek za sebe", "Zdravo društvo", "Marksova koncepcija čoveka").

1983 - U egzilu u Švajcarskoj umro je bivši italijanski kraljUmberto II, poslednji monarh Italije, koji je na prestolu proveo samo mesec dana. Postao je kralj u maju 1946, posle abdikacije oca Vitorija Emanuela III (Vittorio Emenuele), a abdicirao u junu 1946, nakon što su se Italijani na referendumu izjasnilio za republiku.

1993 - Srpske snage su u bosanskom ratu blokirale humanitarnekonvoje UN za Srebrenicu i izvršile jedan od najtežih artiljerijskih napada na opkoljeno Sarajevo.

1994 - Bosanska vlada i Hrvatska potpisale su u Vašingtonu uprisustvu predsednika SAD Bila Klintona (Bill Clinton) sporazum o muslimansko-hrvatskoj federaciji u BiH, koja je kasnije, Dejtonskim sporazumom, postala jedan od dva entiteta u bivšoj jugoslovenskoj republici BiH.

1999 - Kosovski Albanci potpisali su na pregovorima u Rambujeukod Pariza mirovni sporazum, dok je srpska delegacija odbila vojni deo sporazuma. Šest dana kasnije NATO snage počele su vazdušne operacije nad SR Jugoslavijom.

2000 - U katastrofalnim poplavama u Mozambiku život je izgubilo700 ljudi, a oko dva miliona je ostalo bez domova.

2004 - Haški tribunal osudio je penzionisanog admiralaJugoslovenske narodne armije (JNA) Miodraga Jokića na sedam godina zatvora, zbog granatiranja Dubrovnika u decembru 1991. godine.

2008 - Umro je britanski pisac naučne fantastike Artur Klark(Arthur C. Clarke) autor više od stotinu knjiga o svemiru, među kojima i "2001: Odiseja u svemiru", nauci i budućnosti. Dobitnik je najznačajnih nagrada u toj oblasti ("Hjugo" i "Nebjulu").

2008 - Umro je britanski režiser, dramski pisac i scenaristaEntoni Mingela (Anthony Minghella). Dobitnik je Oskara za režiju filma "Engleski pacijent", kao i brojnih pozorišnih i filmskih priznanja, među kojima su nagrade Bafta i "Zlatni globus".

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 19. mart​

1563 - Mirom u Amboazu završen je prvi verski rat u Francuskoj nakon kojeg su hugenoti (protestanti) dobili ograničenu slobodu veroispovesti. Hugenotski ratovi razdirali su Francusku više od 30 godina.

1628 - Englezi su u Americi osnovali koloniju Masačusets. 1796 - Republika Francuska donela je Dekret o slobodi štampe, koji je po dolasku Napoleona na vlast dve godine kasnije prestao da važi, a štampa je podvrgnuta strogoj cenzuri.

1812 - Španski parlament je u Kadisu usvojio liberalni ustav, koji je postao ideal slobodoumnih težnji građanske klase u evropskim državama. Posle povratka na presto 1813. kralj Ferdinand VII je ukinuo ustav i obnovio feudalno-apsolutistički poredak, ali je posle izbijanja ustanka 1820. bio prisiljen da ga vrati na snagu.

1813 - Rođen je škotski misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston (David Livingstone), koji je 1855. otkrio Viktorijine vodopade. Prvi je istraživao pustinju Kalahari, basen reke Zambezi i izvorište reke Kongo. Kao najveći britanski istraživač Afrike, sahranjen je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu.

1861 - Englezi su, nakon višegodišnjih borbi, ugušili pobunu domorodačkog stanovništva Maora na Novom Zelandu i oni su se povukli u unutrašnjost ostrva.

1872 - Rođen je ruski baletski koreograf Sergej Pavlovič Đagiljev, osnivač čuvene grupe "Ruski balet", koja je s izuzetnim uspehom nastupala od 1909. do 1929.

1920 - SAD su odbile da potpišu Versajski ugovor posle Prvog svetskog rata i da se priključe Društvu naroda, zbog bojazni od uvlačenja u rat u slučaju napada na neku članicu Društva.

1930 - Umro je engleski državnik Artur Džejms Balfur (Arthur James Balfour), premijer Velike Britanije od 1902. do 1906. Kao šef diplomatije objavio je 1917. plan o stvaranju nacionalne države Jevreja u Palestini (Balfurova deklaracija).

1945 - Velika Britanija je priznala vladu Demokratske Federativne Jugoslavije na čelu s Josipom Brozom Titom. Nakon Velike Britanije, DFJ su priznale i SAD (18. marta) i SSSR (29. marta).

1950 - Umro je američki pisac Edgar Rajs Barouz (Rice Burroughs), poznat po seriji popularnih pustolovnih romana o Tarzanu.

1970 - Šefovi vlada Istočne i Zapadne Nemačke Vili Brant (Willy Brandt) i Vili Štof (Willi Stoph) susreli su se u Erfurtu. To je bio prvi susret visokih zvaničnika dve zemlje od podele Nemačke 1949.

1977 - U predsedničkoj rezindenciji u Brazavilu ubijen je predsednik Konga Marijen Nguabi (Marien Ngouabi). Za ubistvo je optužen i potom pogubljen bivši šef države Alfons Masamba Deba (Alphonse Mašabma Debat). Vlast je preuzela vojna hunta, a za predsednika je u aprilu 1977. proglašen pukovnik Joakim Jombi Opango (Joaćim Yhombi). 1978 - Izraelska vojska je okupirala veći deo juga Libana.

1991 - Narodna skupština Srbije preuzela je ovlašćenja raspuštene Skupštine Kosova i razrešila dužnosti Rizu Sapundžiju, člana Predsedništva SFR Jugoslavije sa Kosova.

1994 - Trupe vlade u Pnom Penu zauzele su grad Pailin na istoku Kambodže, glavno uporište maoističkog gerilskog pokreta "Crvenih Kmera".

1994 - U eksploziji bombe podmetnute u podzemnu železnicu uglavnom gradu Azerbejždana Bakuu poginulo je 12 i ranjeno više od 50 ljudi.

1996 - Policija Federacije BiH ušla je u Grbavicu, poslednju sarajevsku opštinu koju su u bosanskom ratu držale srpske snage. Time je završen transfer vlasti u sarajevskim opštinama koje su prema Dejtonskom sporazumu pripale Federaciji BiH. Najveći deo srpskog stanovništva je dva dana ranije napustio Grbavicu, a prema podacima Ifora, tokom transfera vlasti iz Sarajeva se iselilo oko 60.000 Srba.

1996 - U glavnom gradu Filipina Manili u požaru u jednoj diskoteci poginulo je najmanje 150 ljudi.

1997 - Umro je američki slikar holandskog porekla Vilem de Kuning (Willem, Kooning), utemeljivač apstraktnog ekspresionizma, koji je četrdesetih godina 20. veka preobrazio slikarstvo u SAD.

1999 - U eksploziji bombe koju su čečenski teroristi aktivirali na pijaci u južnom ruskom gradu Vladikavkaz, poginulo je više od 50 ljudi.

1999 - Nakon neuspelih pregovora Srba i kosovskih Albanaca u Parizu, predsednik SAD Bil Klinton (Bill Clinton) izjavio je da je "prag prekoračen" i da problem Kosova ugrožava američke nacionalne interese. Diplomate zapadnih zemalja počele su da napuštaju Beograd, a međunarodni verifikatori Kosovo.

2001 - Socijalista Bertran Delano (Bertrand Delanoe) je, pobedivši na izborima, postao prvi gradonačelnik Pariza iz redova levice.

2002 - Zimbabve je na godinu dana suspendovan iz Komonvelta.

2006 - Hiljade demonstranata okupilo se na velikom trgu u glavnom gradu Belorusije, Minsku, odbijajući da priznaju rezultate predsedničkih izbora na kojima je po treći put pobedio Aleksander Lukašenko (Alexander Lukashenko) i time nastavio svoju 12 godišnju vladavinu.

2008 - Pakistanski parlament izabrao je prvu ženu predsednicu skupštine u istoriji te države, doktorku Fehmidu Mirzu, pripadnicu Pakistanske narodne partije.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 20. mart​

43. p.n.e. - Rođen je Publije Ovidije Nazon (Publius Ovidius Naso), jedan od najvećih rimskih pesnika i jedan od najčuvenijih autora stihova o ljubavi u svetskoj literaturi ("Epistule", "Lekovi od ljubavi", "Ljubavno umeće"). U glavnom delu "Metamorfoze" prepevao je 250 grčkih mitova.

1602 - Osnovana je holandska Istočnoindijska kompanija, koja je monopolom na trgovinu iz Indonezije, Malaja i Cejlona postala jedna od najmoćnijih kompanija na svetu. Rasformirana je 1796, a njeni posedi postali su deo holandskog kolonijalnog carstva.

1809 - Rođen je ruski književnik Nikolaj Vasiljević Gogolj, jedan od najznačajnijih predstavnika ruske realistične škole. Na osnovu njegovog dela, kritičar Visarion Bjelinski formulisao je principe naturalne škole ruske književnosti ("Taras Buljba", "Revizor", "Mrtve duše", "Šinjel").

1894 - U Torinu je umro mađarski revolucionar Lajoš Košut (Lajos Košuth), vođa mađarskog pokreta za nezavisnost od Austrije (1848-49). Nakon sloma revolucije u avgustu 1949, emigrirao je u Italiju.

1929 - Umro je francuski maršal Ferdinan Foš (Ferdinand Foć) koji je u Prvom svetskom ratu komandovao u ključnim bitkama protiv Nemaca na Zapadnom frontu. U njegovom komandnom vagonu u Kompijenju, kod Pariza, Nemačka je u novembru 1918. potpisala kapitulaciju.

1933 - Nemački nacisti su u Dahauu otvorili prvi koncentracioni logor. Tokom Drugog svetskog rata (1939-45), broj logora u Nemačkoj i okupiranim zemljama dostigao je 2.000, a u njima je ubijeno oko 11 miliona ljudi, od kojih je bilo šest miliona Jevreja.

1945 - Na području Like i hrvatskog primorja jugoslovenska vojska počela je završne operacije za oslobađanje Jugoslavije u Drugom svetskom ratu.

1956 - Francuska je priznala nezavisnost Tunisa, s Habibom Burgibom (Bourguiba) kao prvim predsednikom.

1970 - Pored obala Švedske u zalivu Tralvet izlilo se 57.000 tona nafte u sudaru brodova "Imperijal" i "Otelo". 1972 - U snežnoj lavini na planini Fuđi, u Japanu, poginulo je 19 alpinista.

1991 - Haleda Zija (Khaleda Zia) izabrana je za premijera Bangladeša, u prvom mirnom demokratskom prenosu vlasti od nastanka te zemlje 1971.

1994 - Tunis je dobio prvi višepartijski parlament.

1995 - Oko 35.000 turskih vojnika upalo je u Irak, u operaciji protiv kurdskih pobunjenika.

1995 - Pripadnici japanske verske sekte AUM Šinri Kjo pustili su nervni gas u tokijsku podzemnu železnicu, od čega je umrlo 12 ljudi, a više od 5.500 povređeno. Osnivač sekte Šoko Asahara osdujen je 27. februara 2004. na smrtnu kaznu zbog organizovanja napada u tokijskom metrou.

1995 - Armija BiH pokrenula je, tokom bosanskog rata, snažnu ofanzivu protiv srpskih snaga na Majevici i Vlašiću, 40 dana pre isteka četvoromesečnog primirja, zaključenog uz posredovanje bivšeg predsednika SAD Džimija Kartera (Jimmy Carter).

1996 - Britanska vlada je prvi put javno potvrdila da bolest "ludih krava" može biti preneta na ljude.

1997 - Beogradski studenti proslavili su pobedničkom šetnjom centrom grada ispunjenje njihovog poslednjeg zahteva - ostavke rektora i studenta prorektora. To je bio i poslednji dan studentskog protesta koji je počeo 20. novembra 1996. zbog falsifikovanja rezultata lokalnih izbora u Srbiji. Studenti su postigli svetski rekord sa 119 dana svakodnevnih protesta i saopštili da su spremni da ponovo izađu na ulice ako budu ugrožene demokratske institucije, Ustav, zakoni i volja naroda.

1998 - Otvoren je prvi autoput u podsaharskoj Africi koji je povezao obale Indijskog i Atlantskog okeana.

1999 - Nakon povlačenja 1.380 verifikatora OEBS-a, na Kosovu su u području Srbice i Podujeva pojačani sukobi srpskih snaga bezbednosti i pripadnika ilegalne Oslobodilačke vojske Kosova. Vojska Jugoslavije poslala je pojačanje, policija je blokirala sve glavne saobraćajnice, a hiljade civila pošlo je u izbeglištvo.

2002 - U napadu automobila-bombe na američku ambasadu u Limi, u Peruu, poginulo je devetoro ljudi, a desetine je ranjeno.

2003 - SAD i Velika Britanija započele su vojnu operaciju protiv Iraka, nakon što je irački predsednik Sadam Husein odbio američki ultimatum da napusti Irak. Američke i britanske trupe ušle su u Irak iz Kuvajta, preko graničnog grada Um Kasr, 50-tak kilometara južno od Basre.

2004 - Umrla je holandska kraljica Julijana, koja je tom zemljom vladala od 1948. do 1980. kada je krunu prepustila kćerki Beatrisi. Bila je poznata po imenu "Narodna kraljica", zbog značajne uloge u oporavku Holandije nakon II svetskog rata, kao i toleranciji prema kolonijama koje su zahtevale nezavisnost.

2007 - Umro je Džon Bakus (John Backus) tvorac programskog jezika "Fortran".

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 21. mart​

1556 - Kanterberijski nadbiskup Tomas Krenmer (Thomas Cranmer)spaljen je na lomači kao jeretik u vreme rimokatoličke reakcije kraljice Meri I (Mary). Kao glavni zastupnik verske reformacije u Engleskoj uveo je liturgiju na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik" na engleskom.

1685 - Rođen je Johan Sebastijan Bah (Johann Sebastian Bać) na čijem delu se temelji nemačka muzička tradicija. Savremenici su ga cenili kao virtuoznog orguljaša, a vrednost njegovog muzičkog dela otkrivena je početkom 19. veka u doba muzičkog romantizma, naročito posle Mendelsonovog (Mendelšohn) izvođenja Bahovog remek dela "Muke po Mateji" (1829). U njegovom velikom opusu izdvajaju se i "Branderbuški koncerti" i zbirka od 48 preludija i fuga za klavir.

1804 - Stupio je na snagu Napoleonov kodeks, francuski krivični i građanski zakon, kojim je car Napoleon I, tada "doživotni konzul", reformisao pravosuđe.

1829 - U zemljotresu u Španiji je poginulo 6.000 ljudi.

1839 - Rođen je ruski kompozitor Modest Petrovič Musorgski, član kompozitorske grupe "Velika petorica", predstavnik ruske nacionalne muzičke škole (opera "Boris Godunov", klavirska kompozicija "Slike sa izložbe").

1871 - Kancelar Oto fon Bizmark (Otto von Bismarck) otvorio je prvu sednicu Rajhstaga (parlament) novostvorenog Nemačkog carstva. 1884 - U Francuskoj su legalizovani sindikati.

1913 - Rođen je jugoslovenski književnik Ivan Goran Kovačić, autor poeme "Jama" (1943), potresnog dela o zločinima u Drugom svetskom ratu u kojem je i sam stradao. Poema "Jama" inspirisala je mnoge slikare, a muziku inspirisanu tim delom komponovao je Nikola Hercigonja.

1918 - Poslednjom nemačkom ofanzivom u Prvom svetskom ratu počela je druga bitka na reci Somi u Francuskoj.

1919 - Pod vođstvom komuniste Bele Kuna oborena je vlada u Mađarskoj i proglašena Sovjetska Mađarska Republika. Sovjetska vlada podnela je ostavku 1. avgusta, a vlast su preuzeli desni socijaldemokrati.

1945 - Britanski avioni su u Drugom svetskom ratu bombardovali sedište Gestapoa u Kopenhagenu, u kojem je poginulo više od 70 nemačkih nacista. Greškom su pogodili i francusku školu, gde je poginulo 86 dece i deset kaluđerica.

1952 - Kvame Nkrumah (Kwame) je postao premijer Zlatne Obale (kasnije Gana), kao prvi Afrikanac južno od Sahare na položaju predsednika vlade.

1960 - U južnoafričkom gradu Šarpvilu ubijeno je najmanje 79 ljudi, a ranjeno više od 180 kada je policija otvorila vatru na mirne demonstracije crnaca protiv rasističkog režima.

1960 - Rođen je brazilski automobilski as Ajrton Sena (Ayrton Senna), trostruki prvak sveta u "Formuli 1" - 1988, 1990. i 1991. U Brazilu je imao status nacionalnog heroja i njegova pogibija u maju 1994. na stazi u Imoli, tokom trke za "Gran Pri San Marina", doživljena je kao nacionalna tragedija.

1963 - Transferom 27 poslednjih zatočenika zatvoren je Alkatraz, po maksimalnoj bezbednosti čuven zatvor u zalivu San Franciska u kojem je nekada bio zatvoren gangster Al Kapone (Capone).

1975 - Privremeno vojno veće Etiopije na čelu s vođom pučista potpukovnikom Mengisto Haile Marijamom (Mariam) ukinulo je 3.000 godina staru etiopsku carevinu.

1991 - Na sednici Predsedništva SFR Jugoslavije postignut je dogovor da predsednici republika započnu pregovore o budućnosti savezne države. Prvi od ukupno šest takvih susreta održan je 28. marta u Splitu.

1991 - Zbog lošeg vremena i teškog dima od zapaljenih kuvajtskih izvora nafte, u Kuvajtu se srušio saudijski transportni avion. Poginuli su svi putnici u avionu - 92 senegalska vojnika i šest Saudijaca, članova posade.

1997 - Predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Bil Klinton (Bill Clinton) saglasili su se na samitu u Helsinkiju da smanje nuklearne arsenale dveju zemalja.

1998 - Kosovski Albanci održali su druge paralelne, nelegitimne parlamentarne i predsedničke izbore. Za predsednika nepriznate republike Kosovo izabran je Ibrahim Rugova, najistaknutiji lider kosovskih Albanaca u borbi za nezavisnost Kosova od Srbije.

1998 - U 88. godini umrla je ruska balerina Galina Sergejevna Ulanova, gotovo dve decenije vodeća balerina "Boljšoj teatra" posle Drugog svetskog rata.

1999 - U napadu albanskih ekstremista na policijsku patrolu u centru Prištine ubijena su četiri srpska policajca. 2000 - Papa Jovan Pavle Drugi stigao je u prvu zvaničnu posetu Izraelu.

2001 - Holandska vlada potvrdila je slučaj šapa i slinavke i time postala druga zemlja u Evropi u kojoj se pojavila ta stočna bolest.

2002 - Papa Jovan Pavle II je prvi put javno saopštio da postoji veliki broj slučajeva seksualnog zlostavljanja maloletnika od strane katoličkih sveštenika, koje je optužio za gaženje zaveta i pridruživanje đavolu.

2003 - Južnoafrička Komisija za istinu i pomirenje označila je kraj svog rada. Komisija je osnovana 1995. godine da bi istražila kršenje ljudskih prava tokom aparthejda, tokom kojeg je vladala manjina belaca. Predsednik te Komisije, nadbiskup Dezmond Tutu je primorao vladu da na ime obeštećenja isplati 270 miliona dolara žrtvama kojih je bilo oko 20.000 i koji su svedočili o zločinima koje su pretrpeli u tom periodu.

2003 - Američke snage raketirale su palate iračkog predsednika Sadama Huseina i ključne državne institucije u Bagdadu. Osam britanskih i četiri američka vojnika su poginuli kada se helikopter srušio na iračkoj granici, i oni su prve žrtve iračkog rata.

2005 - U Parizu je umro poznati srpski komentator, novinar i jedan od osnivača nedeljnika "Vreme" Stojan Cerović (56). 2006 - U Parizu je umro Bernar Lakost (Bernard Lacoste) koji je više od 40 godina bio na čelu carstva Lakost, svetski poznatog po polo majicama sa krokodilom.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 22.mart​

238. - Gordijan I i njegov sin Gordijan II proglašeni u Kartagini za careve protiv legitimnog rimskog cara Maksimina I Tračanina.

1312. - Papa Klement V ukinuo francuski monaški viteški red Templara, osnovan u Palestini 1118. radi zaštite poklonika Hristovog groba.

1599. - Rođen je Anton van Dajk, flamanski slikar čija je delatnost vezana za Italiju i Englesku. Kao član Rubensovog ateljea, ugledao se dosta na svog učitelja. Slikao je religiozne kompozicije osrednjih vrednosti, ali se proslavio portretima aristokrata i viđenijih savremenika. Njegove portrete odlikuje plemenitost izraza, suptilnost palete i ozbiljna psihološka analiza. Snažno je uticao na engleske portretiste.

1622. - Indijanci ubili oko 350 belih naseljenika u Virdžiniji. To se smatra prvim indijanskim masakrom nad evropskim kolonistima u Severnoj Americi.

1733. - Džozef Pristli napravio je gaziranu vodu.

1794. - Kongres SAD usvojio zakon kojim se američkim brodovima zabranjuje prevoz crnih robova iz Afrike u Ameriku.

1848. - Pobunjena Venecija proglasila nezavisnost od Austrije.

1862. - San Marino i Italija potpisali su sporazum o prijateljstvu i saradnji.

1876. - Rođen je srpski pisac Borisav Stanković, slikar prolaznosti života i ljudske tragike i dubok analitičar političkih i psiholoških procesa u srpskom društvu uzdrmanom socijalnim suprotnostima. Pisao je o Vranju i jugu Srbije, raslojavanju i degeneraciji starih trgovačkih porodica, talasu promena u gradskom životu, moralu žitelja rodnog grada i patrijarhalnoj atmosferi, potčinjenosti pojedinca svemoćnom sudu čaršije. Sjajan poznavalac ponora ljudske duše, naročito je rado slikao likove kojima potpuno gospodare strast i dert, dovodeći ih u žestok sukob s moralnim nazorima male sredine. Dela: knjige pripovedaka "Iz starog jevanđelja", "Stari dani", drame "Koštana", "Tašana", roman "Nečista krv", memoari "Pod okupacijom".

1887. - Rođen je Leonard Čiko Marks, jedan od legendarne braće Marks, američkih filmskih komičara. U periodu od 1935. do

1895. - Pioniri filma braća Ogist i Luj Limijer demonstrirali su u Parizu prvi put pokretne slike, upotrebivši celuloidnu traku.

1940. svojim kalamburima i paradoksima dominirali su američkom filmskom komedijom. Glavni filmovi: "Guščja čorba", "Noć u operi", "Dan na trkama", "Noć u Kazablanci"...

1903. - Nijagarini vodopadi ostali su bez vode usled suše.

1904. - U londonskom listu "Dejli ilustrejtid Miror" objavljena, na naslovnoj stranici, prva novinska fotografija u boji.

1917. - SAD prve priznale privremenu vladu Aleksandra Kerenskog, uspostavljenu nakon Februarske revolucije kojom je svrgnuta monarhija u Rusiji.

1919. - Letom između Pariza i Brisela jednom u sedmici, uspostavljena je prva avionska međunarodna linija u svetu.

1945. - Paktom potpisanim u Kairu osnovana je Arapska liga, regionalna organizacija koja je odraz težnje ka jedinstvu arapskog sveta kog sjedinjuje jezik, religija, kultura, tradicija i niz zajedničkih interesa. Pakt su potpisale: Sirija, Transjordanija, Irak, Saudijska Arabija, Liban, Egipat i Jemen, a naknadno su, pošto su stekle nezavisnost, primljene u članstvo i Libija, Sudan, Tunis, Maroko, Kuvajt i Alžir. Arapska liga danas ima cilj da koordinira političku akciju i ostvari tešnju saradnju na ekonomskom, intelektualnom i socijalnom polju.

1960. - Arthur Schawlow i Charles Townes dobili su prve patente za laser.

1963. - Bitlsi su objavili prvi album - "Please Please Me".

1979. - Irski teroristi ubili su u Hagu britanskog ambasadora u Holandiji Ričarda Sajksa.

1980. - Najviša indijska nagrada "Dragulj Indije", uručena je misionarki Majci Terezi.

1983. - Kandidat Laburističke partije Haim Hercog izabran je za predsednika Izraela.

1991. - Irak je oslobodio 1.150 Kuvajćana zarobljenih tokom Zalivskog rata i zatražio da se ubrza puštanje na slobodu 60.000 zarobljenih Iračana.

1992. - Na drugim višepartijskim izborima u Albaniji ubedljivo je pobedila Demokratska partija, čime je okončana vladavina komunista i njihovih naslednika.

1996. - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio trojicu bosanskih Muslimana i jednog bosanskog Hrvata za ubistva, torture i zlostavljanje Srba 1992. u logoru Čelebići kod Konjica. To su bile prve optužnice za zločine nad Srbima počinjene tokom Bosanskog rata.

2001. - SAD su donele odluku o proterivanju oko 50 ruskih diplomata pod sumnjom da su se bavili špijunažom. Rusija uzvratila proterivanjem četvorice američkih diplomata.

2002. - Vrhovni sud Velike Britanije uvažio je molbu žene, kvadraplegičara i dozvolio da se aparati koji je održavaju u životu isključe, čime je po prvi put u Engleskoj neka osoba dobila pravo da umre.

2004. - U raketnom napadu izraelske vojske ubijen je duhovni vođa i osnivač radikalnog palestinskog pokreta Hamas Šeik Ahmed Jasin, nakon što je izašao iz džamije u Gazi. U tom napadu poginulo je još sedam osoba.

2006. - Jugozapadnu Srbiju pogodio zemljotres jačine 4,5 stepeni Rihterove skale.

2006. - Jugozapadnu Srbiju pogodio zemljotres jačine 4,5 stepeni Rihterove skale.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 23. mart​

809 - Umro je bagdadski kalif Harun al-Rašid (Harun Pravedni). Tokom vladavine od 786. do 809. uspešno je ratovao protiv Vizantije i Hazara, razmenjivao je poslanice i darove s Karlom Velikim i održavao diplomatske odnose s Kinom. Njegov lik idealiziovan je u arapskoj narodnoj poeziji i "Pričama iz hiljadu i jedne noći".

1391 - Umro je Tvrtko I Kotromanić, bosanski ban od 1353, a od 1377. kralj. Najmoćniji bosanski vladar krunisan je u manastiru Mileševi uzevši titulu kralja Srbije i Bosne, čemu je 1382. dodao titulu kralja Dalmacije, Hrvatske i Primorja. Njegovom smrću okončano je širenje i uspon bosanske države.

1765 - Britanski parlament doneo je Zakon o taksama, namećući dažbine i američkim kolonijama. 1801 - U zaveri dvorskih oficira ubijen je ruski car Pavle I Petrovič Romanov. Nasledio ga je sin Aleksandar I.

1842 - Umro je francuski pisac Anri Bejl Stendal (Henri Beyle Stendhal), začetnik velike epohe francuskog realizma i jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana ("Crveno i crno", "Parmski kartuzijanski manastir", "Lisjen Leven").

1861 - Ujedinjena Italija formirala je prvu vladu, a prvi premijer postao je grof Kamilo Benso di Kavur (Camillo, Cavour), istaknuti borac za ujedinjenje Italije.

1863 - Rođen je srpski geolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u Beogradu, prvi ministar privrede u Srbiji. Reformisao je srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. je s geologom Jovanom Žujovićem osnovao Srpsko geološko društvo.

1903 - U demonstracijama oko 5.000 studenata, đaka i radnika protiv apsolutističkog režima srpskog kralja Aleksandra Obrenovića, koje su organizovali studenti-socijalisti Dimitrije Tucović i Triša Keclerović, u Beogradu je u sukobu s policijom poginulo pet, a ranjeno šest ljudi. Uhapšeno je više od 120 demonstranata, protiv 27 podignuta je optužnica, a Tucović i Keclerović su morali da emigriraju.

1910 - Rođen je japanski filmski režiser Akira Kurosava, koji je proslavio japansku kinematografiju, jedini režiser dobitnik dva Oskara za najbolji inostrani film ("Rašomon", "Sedam samuraja", "Krvavi presto", "Kagemuša").

1912 - Rođen je nemački inženjer Verner fon Braun (Wernhervon), konstruktor raketnih projektila "Fau-1" i "Fau-2", kojima je u Drugom svetskom ratu bombardovana Velika Britanija. Posle rata emigrirao je u SAD, gde je rukovodio proizvodnjom raketnih projektila "Redstoun" i "Jupiter C", kojim je 1958. lansiran prvi američki veštački satelit "Eksplorer-1".

1918 - Gigantski nemački top "Velika Berta" je u Prvom svetskom ratu bombardovao Pariz s više od sto kilometara razdaljine. 1919 - Benito Musolini (Mušolini) osnovao je u Milanu Fašističku partiju (Fasci di Combattimento).

1945 - Počela je Bitka na Rajni u Drugom svetskom ratu, između saveznika i Nemačke, završena u aprilu pobedom savezničkih snaga.

1950 - Stupila je na snaga Konvencija o osnivanju Svetske meteorološke organizacije i taj dan se obeležava kao Svetski meteorološki dan.

1953 - Umro je srpski vajar Đorđe Jovanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu, tvorac bista mnogih državnika, vojskovođa, naučnika, umetnika i više javnih spomenika. 1956 - Pakistan je prema novom ustavu postao Islamska Republika.

1966 - Kanterberijski nadbiskup sastao se u Rimu s papom. To je bio prvi susret dva crkvena poglavara od osnivanja Anglikanske crkve pre 400 godina.

1983 - Umro je dr Barni Klark (Barney Clark), prvi čovek kojem je ugrađeno veštačko srce. Klark je s veštačkim srcem živeo 112 dana.

1994 - Predsednički kandidat vladajuće Revolucionarne institucionalne partije Meksika Luis Donaldo Kolosio (Colosio) ubijen je na predizbornom mitingu u Tihuani.

1999 - Predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević odbio je, nakon višednevnih pregovora s međunarodnim posrednicima, uključujući i specijalnog izaslanika SAD Ričarda Holbruka (Rićard Holbbrooke), mirovni plan za Kosovo i razmeštanje stranih trupa u pokrajini. Generalni sekretar NATO-a je potom aktivirao naredbu o otpočinjanju vazdušnih udara na SR Jugoslaviju, koji su počeli narednog dana.

2001 - Nakon 15-godišnje misije u svemiru, ruska svemirska stanica "Mir", koja je svojevremeno Rusiji donela status "svemirske sile" uništena je potapanjem u Tihom okeanu.

2002 - Egipatski sud osudio je svog državljanina inženjera Šerifa al-Falalija na 15 godina zatvora, uz težak rad, zbog špijunaže za Izrael. Egipatski predsednik Hosni Mubarak prethodno je odbacio ranije donetu oslobađajuću presudu.

2003 - Na referendumu preko 92 odsto građana Slovenije izjasnilo se za ulazak te zemlje u Evropsku uniju.

2006 - Južnoafrikanac Majk (Mike) Horn i Norvežanin Borg (Borge) Ousland prvi su ljudi koji su skijama prešli preko zamrznutog Arktičkog okeana, čime su okončali ekspediciju dugu 1000 km - od severnog Sibira do Severnog pola.

 

[Big Moca]

Dogodilo se na današnji dan - 24. mart​

1401 - U pohodu kroz Aziju i Sredozemlje tatarski vojskovođa Tamerlan osvojio je Damask.

1603 - Umrla je engleska kraljica Elizabet I (Elizabeth). Tokom njene 45-godišnje vladavine Engleska je postala vodeća zemlja u proizvodnji tekstila i vune, osnovala je svoju prvu koloniju u Severnoj Americi, Virdžiniju, utemeljila Istočnoindijsku kompaniju, a britanski morepolovci, trgovci i gusari stvorili su temelje buduće britanske imperije. Presto je nasledio škotski kralj Džejms VI, čime je kao Džejms I objedinio englesku i škotsku krunu. Zajednički parlament osnovan je 1707, kada su se dve zemlje ujedinile u Veliku Britaniju.

1736 - U Budimu je mučenjem na točku ubijen vođa srpskih ustanika Pera Segedinac, koji je 1735. u Pomorišju, Bačkoj i Posavini podigao Vojvođane protiv Austrije. Moriški komandant je opevan u narodnim pesmama, a Laza Kostić je napisao dramu "Pera Segedinac".

1882 - Nemački bakteriolog Robert Koh (Koć) objavio je da je izolovao bakteriju koja izaziva tuberkulozu kasnije poznata kao "Kohov bacil".

1882 - Umro je američki pisac Henri Vodsvort Longfelou (Henry Wadsworth Longfellow), autor epske poeme "Hijavata" u kojoj je prikazao folklorno bogatstvo severno-američkih Indijanaca.

1891 - Velika Britanija i Italija postigle su sporazum o granicama kolonija u području Crvenog mora.

1905 - Umro je francuski pisac Žil Vern (Jules Verne), koji je svojim naučno-fantastičnim romanima odigrao veliku ulogu u popularizaciji nauke i predvideo mnoga kasnija naučna dostignucga. Napisao je 57 romana od kojih su najpoznatiji ("Put oko sveta za 80 dana", "Dvadeset hiljada milja pod morem", "Put na Mesec", "Put u središte Zemlje", "Pet nedelja u balonu").

1945 - Američke i britanske trupe su u Drugom svetskom ratu prešle reku Rajnu i nastavile nadiranje u unutrašnjost Nemačke.

1945 - U Beogradu je potpisan sporazum vlade Demokratske Federativne Jugoslavije i Uprave UN za pomoć i obnovu (UNRA). Sporazumom je predviđeno da UNRA pomogne u hrani, lekovima, obući i odeći i da uputi stručnjake za obnovu poljoprivrede, industrije i saobraćaja.

1962 - Umro je švajcarski fizičar, balonista i istraživač morskih dubina Ogist Pikar (Auguste Pičard), profesor Univerziteta u Briselu. Godine 1931. postao je prvi čovek koji je dospeo u stratosferu, popevši se balonom do 15.780 metara. Od 1938. spuštao se batiskafom 48 puta u okeanske dubine i do 4.000 metara.

1972 - Velika Britanija je uspostavila direktnu kontrolu u Severnoj Irskoj da bi sprečila sukobe paravojnih grupa rimokatolika i protestanata.

1976 - U Argentini je vlast preuzela vojna hunta generala Horhea Videle (Jorge), a predsednica Isabela Peron je uhapšena.

1976 - Umro je britanski feldmaršal Bernard Lo Montgomeri (Law Montgomery), jedan od vodećih savezničkih vojskovođa u Drugom svetskom ratu. Pobeda njegove Osme armije nad Afričkim korpusom nemačkog feldmaršala Ervina Romela (Erwin Rommel) u bici kod El Alamejna krajem 1942. preokrenula je tok rata u Africi.

1980 - U El Salvadoru je ubijen najglasniji kritičar vojnih vlasti u toj zemlji zahvaćenoj građanskim ratom, nadbiskup San Salvadora Oskar Arnulfo Romero (Oscar). Smrt uticajnog i popularnog borca za reforme i ljudska prava izazvala je dalje zaoštravanje krize.

1989 - U vodama Aljaske brod "Ekson Valdez" ispustio je više od četiri miliona tona nafte.

1990 - Šri Lanku je napustilo 2.000 indijskih vojnika, poslednjih iz kontingenta od 50.000, koji su dve i po godine bezuspešno pokušavali da savladaju oružanu pobunu tamilskih gerilaca protiv centralnih vlasti u Kolombu.

1993 - Ezer Vajcman (Weizman) je izabran za sedmog predsednika Izraela.

1999 - U 20.00 časova snage NATO počele su vazdušne udare na SR Jugoslaviju. Tokom 78 dana akcije pod nazivom "Milosrdni anđeo", u kojoj je učestvovalo 19 zemalja, poginulo je preko 1.000 ljudi, a više hiljada je ranjeno. Teško je oštećena infrastruktura, vojni i civilni objekti, a šteta je procenjena na oko 30 milijardi dolara.

1999 - Vlada SR Jugoslavije proglasila je ratno stanje. 2000 - Lideri Evropske unije na sastanku u Lisabonu usaglasli su novu strategiju na Balkanu - jačanje veza sa opozicijom i "civilnim društvom" u Srbiji u cilju postizanja demokratskog preobražaja u celoj SR Jugoslaviji.

2002 - Po prvi put u 74-godišnjoj istoriji Oskara, dvoje glumaca crnaca dobili su tu nagradu za najbolju mušku i žensku ulogu: Denzel Vošington (Denzel Washigton) za ulogu u filmu "Dan obuke" a Hale Beri (Halle Berry) u filmu "Bal čudovišta". "Blistavi um" je osvojio Oskara za najbolji film.

2003 - Zupanijski sud u Rijeci (Hrvatska) osudio je bivšeg hrvatskog generala Mirka Norca na 12 godina zatvora za zločine nad Srbima u Gospiću 1991. godine.

2003 - "Klonejd", kompanija koja tvrdi da je uspela da napravi pet kloniranih ljudskih bića, po prvi put je i objavila fotografiju bebe, za koju se tvrdi da je klonirana.

2004 - Američki predsednik Džordž Buš (George W. Bush) ukinuo je Pakistanu sankcije, koje su bile na snazi od 1999. kada je vlast u toj zemlji preuzeo presednik Pervez Mušaraf.

2006 - Posle skoro četiri decenije kampanje za nezavisnost Baskije, oblasti na severu Španije, baskijska separatistička organizacija ETA objavila je trajni prekid vatre i najavila borbu za svoja prava demokratskim sredstvima.

2008 - Umro je Boris Dvornik, jedan od najpoznatijih glumaca u istoriji Hrvatske i nekadašnje SFRJ. Najširu popularnost stekao je ulogama u TV serijama "Naše malo misto", "Kapelski kresovi" i "Velo misto".