Na današnji dan

LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (26. april 2012)

Vremeplov (26. april 2012)

RTS



Jedan od najvećih umova renesanse Leonardo da Vinči rođen na današnji dan 1452. godine. Istaknuti jugoslovenski književnik Meša Selimović rođen 26. aprila 1910. u Tuzli. Havarija nuklearke u Černobilju dogodila se 1986. godine.

vremeplov_527.jpg



Italijanski slikar, vajar, arhitekta i pronalazač Leonardo da Vinči, jedan od najvećih umova renesanse, rođen je na današnji dan 1452. godine. U Francusku je prešao 1516. gde je i umro. Izradio je relativno malo slika, od kojih su najznačajnije "Mona Liza", "Bogorodica u pećini", "Sveta Ana", "Tajna večera". Uradio je mnoštvo crteža, a mnoge njegove freske su oštećene zato što je eksperimentisao bojama. Nije se interesovao samo za ljudsko telo i prirodu nego i za psihologiju: u "Tajnoj večeri" metodski je prostudirao i nijansirano izrazio karakter svake ličnosti. Prvi je uneo atmosferu u slike i pomoću svetlo-tamnog modelisanja (sfumato) dao toplinu kože i mekoću tela. Ni jedno njegovo vajarsko delo nije sačuvano, a arhitektonske zamisli su ostale u projektu. Živo su ga privlačile i prirodne nauke - fizika, astronomija, hemija. Radio je i na spravi za letenje. Napisao je "Traktat o slikarstvu".

Istaknuti jugoslovenski književnik Mehmed-Meša Selimović rođen je 26. aprila 1910. godine u Tuzli. Jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka, Meša Selimović je završio Filozofski fakultet u Beogradu, a do Drugog svetskog rata radio je kao profesor u gimnaziji u Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943, otišao je u partizane. Posle rata bio je direktor Drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna filma", kao i glavni i odgovorni urednik "Svjetlosti". Autor je jednog od najznačajnijih romana srpske literature "Derviš i smrt", koji se odlikuje osobenošću tretiranja teme, čovekovog života u tragičnim okolnostima i refleksijama o ljudskoj egzistenciji. Dubok pečat u srpskoj literaturi ostavio je i romanima "Tišina", "Tvrđava" i "Magla i mesečina", kao i zbirkama pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja" i "Devojka zlatne kose". Autor je brojnih eseja, studija i nekoliko filmskih scenarija. Književna nagrada koja nosi Selimovićevo ime ustanovljena je na današnji dan 1988. godine.

121 - Rođen Marko Aurelije, rimski car i filozof (Rim, 26.4.121 -Beč, 17.3.180)

1335 - Italijanski pesnik Frančesko Petrarka, usponom na vrh Mont bantu, postao prvi Evropljanin koji se popeo na Alpe

1711 - Rođen Dejvid Hjum, škotski filozof (Edinburg, 26.4.1711 - Edinburg, 25.8.1776)

1798 - Rođen Ežen Delakroa, francuski slikar (Šaranton-Sen-Moris, 26.4.1798 - Šamprosej, 13.8.1863)

1894 - Rođen Rudolf Hes, nemački nacistički lider (Aleksandrija, 26.4.1894 - Berlin, 17.7.1987)

1898 - Rođen Visente Aleksander, španski književnik, nobelovac (Sevilja, 26.4.1898 - Madrid, 14.12.1984)

1904 - Umro Dimitrije Nešić, matematičar, profesor i rektor Velike škole u Beogradu, ministar prosvete Srbije, akademik, predsednik Srpske kraljevske akademije (Beograd, 8.10.1836 - Beograd, 26.4.1904)

1910 - Umro Bjerstern Bjernson, norveški književnik, nobelovac (Kvikne, 8.12.1832 - Pariz, 26.4.1910)

1920 - Umro Kliment Arkadjevič Timirjazev, ruski botaničar (Petrograd, 3.6.1843 - Moskva, 26.4.1920)

1931 - Prvi prodor čoveka u stratosferu - Ogist Pikar leteo balonom na visini od 15.700 metara

1931 - Umro Milorad Gavrilović, pozorišni glumac i reditelj, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu (Valjevo, 21.5.1861 - Beograd, 26.4.1931)

1937 - Razoren gradić Gernika u Španskom građanskom ratu

1937 - Rođen Aleksandar Sekulić, književnik (Sekulići, 26.4.1937 - Beograd, 16.9.2009)

1940 - Umro Karl Boš, nemački industrijalac i hemičar, nobelovac (Kolonj, 27.8.1874 - Hajdelberg, 26.4.1940)

1950 - Rođen Goran Pleša, pozorišni, filmski i TV glumac (Beograd, 26.4.1950 - Beograd, 10.4.2007)

1962 - Lansiran prvi međunarodni satelit u telekomunikacione svrhe

1967 - Rođen Konstantin Kostjukov, ukrajinski baletski igrač, direktor Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu (Kijev, 26.4.1967)

1974 - Potpisana Konvencija o zaštiti intelektualne svojine - 26. april se obeležava kao Svetski dan intelektualne svojine

1978 - Rođena Ana Muglalis, grčka filmska glumica (Nant, 26.4.1978)

1984 - Umro Vilijam Kaunt Bejzi, američki džez muzičar (Red Benk, 21.8.1904 - Holivud, 26.4.1984)

1986 - Havarija ukrajinske nuklearne elektrane u Černobilju

1988 - Ustanovljena književna nagrada "Meša Selimović"

1999 - U NATO agresiji srušen Žeželjev most u Novom Sadu

2000 - Umrla Mirjana Čiplić Kuruzović, slikar, scenograf i kostimograf (Beograd, 24.2.1937 - Beograd, 26.4.2000)

2000 - Umrla Zlata Vidaček, književnica i novinar Radio Beograda (Zagreb, 5.3.1923 - Beograd, 26.4.2000)

2005 - Umrla Marija Šel, austrijska filmska, pozorišna i TV glumica (Beč, 15.1.1926 - Prajtneg, 26.4.2005)

2009 - Umrla Ivanka Martinović, filolog, viši istraživač Redakcije za istoriografiju TV Beograd (Beograd, 1925 - 26.4.2009)

2010 - Umro Šime Vučković,novinar Tanjuga, Borbe, Naše Borbe, jedan od osnivača lista Danas (Poljice, 25.10.1938 - Beograd, 26.4.2010)
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (27. april 2012)

Vremeplov (27. april 2012)

RTS


Portugalski moreplovac Fernando Magelan, koji je dokazao da je Zemlja okrugla, poginuo na današnji dan 1521. godine. Srpski vojvoda Stepa Stepanović, jedan od najistaknutijih vojskovođa u Balkanskim i Prvom svetskom ratu umro 7. aprila 1929.

vremeplov_527.jpg



Slavni portugalski moreplovac Fernando Magelan, koji je dokazao da je Zemlja okrugla, poginuo je na današnji dan 1521. godine. Ubili su urođenici, na filipinskom ostrvu Makatan. Prvi je ispitao jugoistočne obale Južne Amerike, a kod Ognjene zemlje otkrio je moreuz između Atlantskog i Tihog okeana, nazvan Magelanov moreuz. Posle njegove smrti ekspedicija koju je predvodio je nastavila put i oplovila planetu, vrativši se 1522. u Španiju sa samo jednim brodom i 18 ljudi, od pet brodova i 270 mornara koji su 1519. krenuli na put.

Vojvoda Stepan-Stepa Stepanović, jedan od najistaknutijih vojskovođa u oba balkanska i u Prvom svetskom ratu umro je u Čačku 27. aprila 1929. godine. Posle završene Artiljerijske škole u Beogradu, u srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. iskazao je veliku ličnu hrabrost i umešnost u komandovanju. Učestvovao je i u Srpsko-bugarskom ratu 1885. a potom je profesor istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu i pomoćnik načelnika Glavnog generalštaba. U generalski čin unapređen je 1907. i postavljen za komandanta Šumadijske divizije, 1908. postao je ministar vojske, zatim komandant Drinske, pa Moravske divizije i od 1911. do 1912. ponovo ministar vojske. U Prvom balkanskom ratu komandovao je Drugom armijom u Kumanovskoj bici, zatim je krajem 1912. i početkom 1913. učestvovao u opsadi i zauzimanju Jedrena. U Drugom balkanskom ratu sa Drugom armijom odbranio je prilaz Pirotu. Na početku Prvog svetskog rata je, zamenjujući načelnika štaba Vrhovne komande vojvodu Radomira Putnika, uspešno sproveo mobilizaciju i koncentraciju srpske vojske. U Cerskoj bici u avgustu 1914. Druga armija pod njegovom komandom razbila je austrougarske trupe, za šta je dobio čin vojvode. U Kolubarskoj bici u drugoj polovini novembra 1914. snage pod njegovom komandom vodile su teške borbe na području Lazarevca i sprečile austougarske trupe da sa juga obuhvate srpsku vojsku i potom u decembarskoj kontraofanzivi učestvovale su u izbacivanju austrougarske vojske iz Srbije. Prilikom povlačenja srpske vojske krajem 1915. i početkom 1916. uspeo je da sa Drugom armijom, u sadejstvu sa Timočkom vojskom, uspori napredovanje bugarske Prve armije. Na Solunskom frontu u septembru 1918. Druga armija je, napadajući na glavnom pravcu, u sadejstvu sa Prvom armijom, probila neprijateljsku odbranu, potom izbila na bugarsku granicu i prinudila Bugarsku na kapitulaciju.

1791. - Rođen Semjuel Morze, američki pronalazač, otkrio telegraf i ustanovio telegrafsku azbuku (Čarlston, 27. 04. 1791- Njujork, 02. 04. 1872)

1820. - Rođen Herbert Spenser, engleski filozof i sociolog (Derbi, 27. 04. 1820 - Brajton, 08. 12. 1903)

1822. - Rođen Julisiz Simpson Grant, američki general i državnik, predsednik SAD (Point Pleznt, 27. 04. 1822 - Saratoga, 23. 07. 1885)

1830. - Beograd dobio javnu rasvetu - fenjere sa svećama

1867. - Prvo izvođenje opere Šarla Gunoa "Romeo i Julija"

1882. - Umro Ralf Valdo Emerson, američki književnik (Boston, 25. 05. 1803 - Konkord, 27. 04. 1882)

1893. - rođen Dragoljub-Draža Mihailović, komandant Jugoslovenske vojske u Otadžbini tokom Drugog svetskog rata

1903. - Rođen Momčilo Stevanović, slikar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu (Beograd, 27. 04. 1903 - Beograd, 1990)

1909. - Počela Mladoturska revolucija

1915. - Umro Aleksej Nikolajevič Skrjabin, ruski kompozitor i pijanista (Moskva, 06. 01. 1872 - Moskva, 27. 04. 1915)

1925. - Rođen dr Vladimir M. Rašković, profesor Ekonomskog fakulteta u Beograd (Pocesje, 27. 04. 1925 - 15. 12. 2009)

1932. - Rođen Dušan Janićijević, pozorišni, filmski i TV glumac (Grgure, 27. 04. 1932)

1936. - Rođen Teo Angelopulos, grčki filmski reditelj (Atina, 27. 04. 1936)

1937. - Umro Antonio Gramši, italijanski revolucionar i teoretičar, osnivač KP Italije (Ales, 22. 01. 1891 - Rim, 27. 04. 1937)

1941. - Nemačke trupe zauzele Atinu u Drugom svetskom ratu

1972. - Umro Kvame Nkrumah, prvi premijer i predsednik Gane (Nkroful, 21. 09. 1909 - Konakri, 27. 04. 1972 )

1992. - Proglašen Ustav SR Jugoslavije

1999. - U NATO agresiji na SRJ bombardovana Surdulica

2002. - Umro Hans Hajnrih fon Tisen, švajcarski aristokrata, industrijalac i kolekcionar umetničkih dela (Ševeningen, 13. 04. 1921 - San Feliju de Giksol, 27. 04. 2002)

2005. - Umro Perica Vučinić, novinar Borbe i nedeljnika Vreme, osnivač, vlasnik i glavni urednik nedeljnika Reporter (Žiča, 13. 05. 1959 - Beograd, 27. 04. 2005)

2005. - Umro Aleksandar Đorđević, pozorišni, filmski i TV reditelj (Subotica, 28. 07. 1924 - Beograd, 27. 04. 2005)

2007. - Umro Mstislav Leopoldovič Rostropovič, ruski violončelista, kompozitor, dirigent i pedagog (Baku, 27. 03. 1927 - Moskva, 27. 04. 2007)

2009. - Umro Cadik Danon Braco, arhitekta i književnik (Sarajevo, 1923 - Beograd, 27. 04. 2009)
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (28. april 2012)

Vremeplov (28. april 2012)

RTS


Na današnji dan 1918. godine umro je Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji 1919. godine osnovano Društvo naroda.

vremeplov_527.jpg


Na današnji dan 1918. godine umro je Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda, u Sarajevu na Vidovdan 1914. Atentat je Beču poslužio kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, čime je izazvan Prvi svetski rat. Princip je kao maloletnik osuđen na 20 godina teške tamnice. Zbog nehumanih zatvorskih uslova, (desna ruka mu je amputirana navodno iz zdravstvenih razloga) oboleo je od tuberkuloze i umro je u tamnici u gradu Terezin u današnjoj Češkoj, šest meseci pre konačnog sloma Austrougarske.

Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu 28. aprila 1919. godine 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, osnovale su - Društvo naroda. Sve države potpisnice obavezale su se na zajedničku akciju protiv agresije, odrekle se upotrebe sile i prihvatile obavezu mirnog rešavanja sporova.

1758 - Rođen Džejms Monro, američki političar i državnik, predsednik SAD
(Monro Krik, 28.4.1758 - Njujork, 4.7.1831)

1813 - Umro Mihail Ilarionovič Kutuzov, ruski vojskovođa i vojni strateg
(Sankt Petersburg, 16.9.1745 - Bunzlau, 28.4.1813)

1871 - Rođen Slavoljub Eduard Penkala, inženjer, pronalazač prve mehaničke olovke - penkala (Liptovski Mikulaš, 28.4.1871 - Zagreb, 5.2.1922)

1874 - Rođen Karl Kraus, austrijski književnik
(Jičin, 28.4.1874 - Beč, 12.6.1936)

1899 - Rođen Miloš Savković, književnik, književni kritičar i istoričar
(Gračac, 28.4.1899 - Gajevi, 6.9.1943)

1900 - Rođen Moris Torez, francuski političar
(Nojel-Godo, 28.4.1900 - sovjetski brod "Litva", 12.7.1964)

1920 - Rođen Džon Leonard Štraus, američki kompozitor, dobitnik Oskara
(Njujork, 28.4.1920 - Los Anđeles, 14.2.2011)

1924 - Rođen Kenet Kaunda, zambijski političar i državnik, predsednik Zambije i lider pokreta nesvrstanih (Lubva, 28.4.1924)

1925 - Rođen Vladeta Vlatković, novinar Radio Televizije Beograd (Beograd, 28.4.1925 - Beograd, 4.7.2007)

1930 - Umro Mihailo Živković Gvozdeni, general srpske vojske (Beograd, 22.9.1856 - 28.4.1930)

1936 - Umro Ignjat Job, slikar (Dubrovnik, 28.3.1895 - Dubrovnik, 28.4.1936)

1937 - Rođen Sadam Husein, irački političar i državnik, predsednik Iraka
(Tikrit, 28.4.1937 - Bagdad, 30.12.2006)

1943 - Rođena Desanka-Beba Lončar, filmska glumica
(Beograd, 28.4.1943)

1943 - Rođen Milan Blanuša, slikar i likovni kritičar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu i Akademije umetnosti u Novom Sadu
(Jagodina, 28.4.1943)

1945 - Ubijen Benito Musolini, italijanski političar i državnik, fašistički vođa
(Predapio, 29.7.1883 - Đulino di Mecegra, 28.4.1945)

1958 - Otvoren prvi supermarket na Balkanu, "Cvetni trg" u Beogradu

1960 - Rođen Valter Zenga, italijanski fudbalski golman i trener
(Milano, 28.4.1960)

1962 - Otvoren Aerodrom "Beograd"

1974 - Rođena Penelope Kruz Sančez, španska filmska glumica, dobitnica Oskara
(Madrid, 28.4.1974)

1981 - Rođena Džesika Alba, američka filmska glumica (Pomona, 28.4.1981)

1992 - Proglašena Savezna Republika Jugoslavija

1999 - Umro Ilija Topaloski, diplomata
(Bitolj, 4.4.1922 - Beograd, 28.4.1999)

2002 - Umro Vasil Magdeski, novinar TANJUG-a
(Prilep, 6.12.1926 - Beograd, 28.4.2002)

2002 - Umro Aleksandar Ivanovič Lebed, ruski general i političar
(Novočerkask, 20.4.1950 - Abakan, 28.4.2002)

2002 - Umro Dušan Plenča, istoričar i publicista
(Kistanje, 1925 - Beograd, 28.4.2002)

2005 - Umro Ljubomir Ramač Kime, novinar, glavni urednik lista "Ruske slovo"
(Đurđevo, 22.1.1941 - Novi Sad, 28.4.2005)

2007 - Umro Miloš Janićijević, lekar, pedagog i humanista, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu (Vrba, 1947 - Beograd, 28.4.2007)

2009 - Umrla Ekaterina Maksimova, ruska balerina (Moskva, 1.2.1939 - Moskva, 28.4.2009)
1
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (29. april 2012)

Vremeplov (29. april 2012)

RTS


Na današnji dan 1892. godine osnovana Srpska književna zadruga. Umro Alfred Hičkok, filmski reditelj. Svetski dan igre.

vremeplov_527.jpg



Na današnji dan 1892. godine osnovana Srpska književna zadruga. Osnivači Srpske književne zadruge bili su ondašnji najistaknutiji srpski pisci i naučnici. Prvi predsednik bio je Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Zadatak Zadruge bio je da "kritički priređuje izdanja starijih i novijih književnika srpskih, da izdaje odabrana dela iz savremene lepe i opšte korisne književnosti, da uopšte pripomogne širem razviću narodne književnosti". Prva knjiga u izdanju Srpske književne zadruge bila je Život i priključenija Dositeja Obradovića. Godine 1898, Zadruga je pokrenula Zabavnik, 1925. godine Poučnik, a šest godina kasnije časopis Savremenik. Sem u ratnim godinama, Srpska književna zadruga neprekidno je izdavala dela srpske i svetske kulturne baštine.

Filmski reditelj Alfred Hičkok umro je 1980. godine u Los Anđelesu. Svetsku slavu Hičkok je stekao majstorstvom u domenu kriminalističkog žanra. Nijedan režiser nije tako sigurno vladao žanrom trilera. Svi koji su se posle njega time bavili stvarali su, hteli oni to ili ne, pod njegovim uticajem. Sa četrdesetak filmova, od kojih se desetak nalazi u samom vrhu kritičkih izbora za najbolje filmove veka, Hičkok uživa ugled jednog od onih vrhunskih autora koji su unapredili jezik filmske umetnosti. Bio je majstor filmske montaže, napetosti, ambijenta... Najviše uspeha kod publike imali su njegovi filmovi: Nevolje s Harijem, Vrtoglavica, Pravac sever - severozapad, Psiho, Ptice, Čovek koji je suviše znao, Pozovi M radi ubistva, Rebeka i Slučaj Paradin.

1429 - Francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka oslobodila Orlean od Engleza

1727 - Rođen Žan Žorž Nover, francuski baletski igrač, tvorac modernog baleta, datum njegovog rođenja obeležava se kao Svetski dan igre
(Pariz, 29.4.1727 - Sen Žermen, 19.11.1810)

1852 - Umro Luka Lazarević, sveštenik, tamnavski vojvoda iz Prvog srpskog ustanka
(Svileuva, 1774 - Šabac, 29.4.1852)

1854 - Rođen Žil Anri Poenkare, francuski matematičar, fizičar i filozof
( Nansi, 29.4.1854 - Pariz, 17.7.1912)

1871 - Štampan oglasni broj Radenika, prvog socijalističkog lista na Balkanu

1885 - Rođen Egon Ervin Kiš, češki novinar i književnik, "otac" modernog novinarstva
(Prag, 29.4.1885 - Prag, 31.3.1948)

1899 - Rođen Djuk Elington (Edvard Kenedi), američki džez pijanista i kompozitor
(Vašington, 29.4.1899 - Njujork, 29.5.1974)

1901 - Rođen Hirohito, japanski car
(Tokio, 29.4.1901 - Tokio, 7.1.1989)

1907 - Rođen Fred Cineman, američki filmski reditelj, dobitnik Oskara
(Beč, 29.4.1907 - London, 14.3.1997)

1920 - Rođen Aleksandar Atanacković, fudbaler, reprezentativac
(Beograd, 29.4.1920 - Beograd, 13.3.2005)

1936 - Rođen Zubin Mehta, indijski dirigent i violinista, jedan od najvećih dirigenata 20. veka
(Bombaj, 29.4.1936)

1945 - Oslobođen koncentracioni logor Dahau

1957 - Rođen Denijel-Dej Luis, američki filmski glumac, dobitnik Oskara
(London, 29.4.1957)

1970 - Rođen Andre Agasi, američki teniser
(Las Vegas, 29.4.1970)

1970 - Rođena Uma Karuna Turman, američka filmska glumica
(Boston, 29.4.1970)

1981 - Umro Dušan Jovanović - čika Duško, pionir srpskog planinarstva
(Trbunje, 22.2.1903 - Beograd, 29.4.1981)

1991 - Radio Politika počela sa emitovanjem programa

1992 - Umrla Rut Parnel, balerina
(Beograd, 1923 - Beograd, 29.4.1992)

1997 - Umro Vladan Vasilijević, pravnik, ekspert za krivično i međunarodno krivično pravo
(Čačak, 9.12.1933 - Beograd, 29.4.1997)

2002 - Otvoren veb-sajt RTS-a na Internetu

2007 - Umro Ivica Račan, političar i državnik, predsednik Socijaldemokratske partije, premijer Hrvatske
(Ebersbah, 24.2.1944 - Zagreb, 29.4.2007)

2008 - Srbija potpisala Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom unijom

2008 - Osnovan Muzej voštanih figura u Jagodini

2008 - Umro Albert Hofman, švajcarski hemičar, pronalazač LSD-a
(Baden, 11.1.1906 - Burg, 29.4.2008)
1
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (30. april 2012)

Vremeplov (30. april 2012)

RTS


Slavni holandski slikar Vinsent van Gog rođen 30. aprila 1853. godine. Na današnji dan 1931. u Njujorku otvoren Empajer Stejt Bilding. Toranj na Avali srušen u NATO bombardovanju 1999. godine.

vremeplov_527.jpg



Slavni holandski slikar Vinsent van Gog rođen je 30. aprila 1853. godine. Uz Sezana i Gogena, Vinsent van Gog je najzaslužniji za uvođenje novog izraza koji je pokrenuo evropsko slikarstvo ka traženju novih likovnih formi, kao što su ekspresionizam i fovizam. Jedan je od najtemperamentnijih i najoriginalnijih modernih evropskih slikara. Njegovo stvaralaštvo iz ranog holandskog doba smenjuje parisko razdoblje, gde u potpunosti preuzima impresionistički koloristički metod, a njegova paleta se otvara u intezivni i žarki kolor. Ozbiljna duševna kriza čini da u grozničavoj ekstazi stvara pejzaže, likove Arležana, autoportrete i mrtve prirode, ali ga odvodi i u duševnu bolnicu. Poslednjim naporima stvara portrete i pejzaže sa zloslutnim simboličkim aluzijama. Potpuno pomračenje uma dovodi ga do samoubistva. Za sedam godina rada stvorio je približno 850 slika i više od 900 crteža, a oko 700 njegovih pisama bratu Teu jedinstvena su dokumentacija i potresna autobiografija čoveka, koji je za života prodao samo jednu svoju sliku. Najveći broj njegovih dela izložen je u muzejima u Parizu, Hagu i Amsterdamu. Slika "Seljanka" iz ranog holandskog perioda nalazi se u Narodnom muzeju u Beogradu.

Na današnji dan 1931. godine, otvoren Empajer Stejt Bilding u Njujorku, najviši soliter u svetu toga doba. Zgrada ima 102 sprata, a projektivali su je Šrev, Lem i Harmon. Zgrada je dobila ime po nadimku države Njujork i trenutno je najviša zgrada u Njujorku. Američko Udruženje Građevinara proglasilo je Empajer stejt bilding za jedno od sedam modernih Svetskih čuda. Zgrada takođe pripada Svetskoj Federaciji Velikih Zgrada.

311. - Rimski imperator Galerije doneo edikt o hrišćanskoj toleranciji, dve godine pre "Milanskog edikta" cara Konstantina

1777. - Rođen Karl Fridrih Gaus, nemački matematičar, fizičar i astronom (Brunsvik, 30. 04. 1777 - Getingen, 23. 02. 1855)

1870. - Rođen Franc Lehar, austrijski kompozitor (Komarno, 30. 04. 1870 - Bad Išl, 24. 10. 1948)

1876. - Prvo izvođenje Šekspirove tragedije "Romeo i Julija" u Narodnom pozorištu u Beogradu

1883. - Umro Eduard Mane, francuski slikar (Pariz, 23. 01. 1832 - Pariz, 30. 04. 1883)

1883. - Rođen Jaroslav Hašek, češki književnik (Prag, 30. 04. 1883 - Lipnjice, 03. 01. 1923)

1895. - Održan Prvi bijenale u Veneciji

1896. - Objavljen prvi broj lista "Zora" u Mostaru

1915. - U Londonu osnovan Jugoslovenski odbor

1924. - Rođen Đura Jakšić, dirigent (Karlovac, 30. 04. 1924 - Beograd, 01. 07. 1991)

1938. - Rođen Dragiša Kalezić, književnik (Brijestovo, 30. 04. 1938)

1941. - Rođen Dušan Marković, spiker, novinar i urednik RTS-a (Kraljevo, 30. 04. 1941 - Beograd, 15. 05. 2005)

1945. - Oslobođen koncentracioni logor Jasenovac

1945. - Izvršio samoubistvo Adolf Hitler, nemački kancelar, nacistički vođa, ratni zločinac (Braunau, 20. 04. 1889 - Berlin, 30. 04. 1945)

1945. - Jedinice Jugoslovenske armije počele borbe za Trst u Drugom svetskom ratu

1946. - Rođen Karl Šesnaesti Gustav, švedski kralj (Stokholm, 30. 04. 1946)

1948. - Osnovan Zavod za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti Srbije, danas Zavod za zaštitu prirode

1953. - Otvoren za javnost Železnički muzej u Beogradu (osnovan 01. 02. 1950)

1956. - Rođen Lars fon Trir, danski filmski reditelj (Kopenhagen, 30. 04. 1956)

1970. - Rođen Kokan Mladenović, pozorišni reditelj, upravnik Ateljea 212 (Niš, 30. 04. 1970)

1983. - Umro Žorž Balanšin (Georgij Balančivadze), ruski koreograf, osnivač Njujorškog baleta (Petrograd, 22. 01. 1904 - Njujork, 30. 04. 1983)

1989. - Umro Serđo Leone, italijanski filmski reditelj (Rim, 03. 01. 1929 - Rim, 30. 04. 1989)

1991. - Umro Rafailo Blam, kompozitor (Beograd, 11. 10. 1910 - Beograd, 30. 04. 1991)

1992. - Umro Stojan Ćelić, slikar, profesor Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu, akademik (Bosanski Novi, 16. 02. 1925 - Beograd, 30. 04. 1992)

1999. - U NATO agresiji srušen RTV predajnik i toranj na Avali, bombardovane zgrade Generalštaba VJ i MUP-a Srbije u Beogradu

2006. - Umro Džon Kenet Galbrajt, američki ekonomista (Jona Stejšn, 15. 10.1908 - Kembridž, 30. 04. 2006)

2007. - Umrla Jara Ribnikar, književnica, publicista i prevodilac (Hradec, 23. 08.1912 - Beograd, 30. 04. 2007)

2011. - Umro Ernesto Sabato, argentinski književnik (Rohas, 24. 06. 1911 - Santos Lugares, 30. 04. 2011)

2011. - Umro Petru Krdu, pesnik i prevodilac, predsednik Književne opštine Vršac (Barice, 25. 09. 1952 - Vršac, 30. 04. 2011)
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (1. maj 2012)

Vremeplov (1. maj 2012)

RTS


Međunarodni praznik rada.

vremeplov_527.jpg



Dan rada je jedan od najrasprostranjenijih praznika na planeti. Slavi se u preko 150 zemalja sveta. U vreme hladnog rata, Sjedinjene Američke Države pomerile su proslavu Prvog maja na 1. septembar, kako ga ne bi obeležavale kad i Sovjetski Savez i njegovi saveznici. Ali zato se 1. maja širom Amerike obeležavaju Dan direktora škola, Dan prava i Dan lojalnosti.

U Litvaniji je 1. maj Dan ustavnosti, kao i na Maršalskim ostrvima, gde se toga dana istovremeno obeležava i Dan nezavisnosti. Grci 1. maja proslavljaju Sveti duh i cveće, Kazahstanci Dan narodnog jedinstva, a Haićani Dan poljoprivrede.

- Svetski dan fitnesa

1707. - Proklamovana Unija Engleske i Škotske

1778. - U Somboru osnovana "Norma", prva učiteljska škola u Srbiji

1873. - Umro Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač
(Blentajr Vorks, 19. 03. 1813 - Molilamo, 01. 05. 1873)

1874. - Umro Nikola Tomazeo, italijanski književnik, filolog i političar
(Šibenik, 09. 10. 1802 - Firenca, 01. 05. 1874)

1886. - Demonstracije radnika u Čikagu - u spomen na ovaj dan, 1889. godine, 1. maj je proglašen Međunarodnim praznikom rada

1894. - U Srbiji prvi put organizovano proslavljen 1. maj, Međunarodni praznik rada

1895. - Prva seoska proslava 1. maja u Srbiji, u selu Dubona kod Smedereva

1904. - Umro Antonjin Dvoržak, češki kompozitor
(Nelahozeves, 08. 09. 1841 - Prag, 01. 05. 1904)

1908. - Počela sa radom prva gimnastička škola u Beogradu

1916. - Rođen Glen Ford, američki filmski glumac
(Kvebek Siti, 01. 05. 1916 - Beverli Hils, 30. 08. 2006)

1924. - Rođen Enriko Josif, kompozitor, pedagog i publicista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, akademik (Beograd, 01. 05. 1924 - Beograd, 13. 03. 2003)

1924. - Fizičar Mihajlo Pupin dobio "Pulicerovu nagradu"

1927. - Umro Oskar Svan, švedski strelac, olimpijski šampion, najstariji olimpijac (Tanum, 20. 10. 1847 - 01. 05. 1927)

1932. - Rođena Tamara Miletić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Drvar, 01. 05. 1932)

1934. - Rođena Širli Horn, američka džez - pevačica i pijanistkinja
(Vašington, 01. 05. 1934 - Vašington, 20. 10. 2005)

1935. - Umro Pol Dika, francuski kompozitor
(Pariz, 01. 10. 1865 - Pariz, 01. 05. 1935)

1936. - U selu Zabrežje kraj Obrenovca izašle prve srpske seoske novine "Zabreške novine"

1937. - Počelo emitovanje informativne emisije Radio Beograda "Dnevna reportaža"

Reč je o desetominutnoj emisiji, koju je pokrenulo Jugoslovensko novinarsko udruženje - sekcija Beograd, u korist svog fonda za nezaposlene novinare. Dopunom novinarskih vesti i dnevnika najaktuelnijim događajima iz života Beograda, ova emisija je označila početak radio - novinarstva u Beogradu.

1941. - Rođen Milutin Petrović, književnik, urednik časopisa "Istočnik" i "Srpskog književnog magazina" (Kraljevo, 01. 05. 1941)

1943. - Umro Rade Drainac (Radojko Jovanović), književnik
(Trbunja, 26. 08. 1899 - Beograd, 01. 05. 1943)

Drainac je stihove počeo da piše pod uticajem parnasovaca. Prvu knjigu "Modri smeh" objavio je 1920. godine. Iako sasvim epigonska, ta knjiga je prožeta ponekim "jeretičkim" stihom, neuobičajenom metaforom i neobaveznom formom. Vremenom je Drainac pronašao svoj lični poetski izraz, ritam i formu, kao i novu, avangardnu misao. Bio je lirik, zanosan i buntovan, boem, koji se za svog kratkog života opirao konvencijama, a život shvatao kao umetnost. Njegove najpoznatije zbirke stihova su: "Lirske minijature", "Bandit ili pesnik", "Srce na pazaru", "Banket", "Ulis" i "Dah zemlje". Autor je romana "Španski zid" i knjige eseja "Osvrti". Povodom stogodišnjice Drainčevog rođenja, objavljena su njegova sabrana dela u deset tomova, koja pesnika predstavljaju u novom svetlu avangardizma i vizionarstva.

1945. - Umro Jozef Gebels, nemački političar, ministar prosvete i propagande, teoretičar nacizma, ratni zločinac (Rajt, 29. 10. 1897 - Berlin, 01. 05. 1945)

1949. - Počeo s radom Radio Titograd

1964. - Rođena Olja Bećković, novinar TV Studio B i B92
(Beograd, 01. 05. 1964)

1970. - Formirana Naučna redakcija TV Beograd

1978. - Umro Aram Hačaturijan, sovjetski kompozitor
(Tbilisi, 06. 06. 1903 - Moskva, 01. 05. 1978)

1994. - Poginuo Ajrton Sena, brazilski automobilista, svetski šampion "Formule 1" (Sao Paolo, 21. 03. 1960 - Imola, 01. 05. 1994)

1995. - Hrvatska vojna akcija "Bljesak" u Zapadnoj Slavoniji

1999. - Umrla Vuka Dunđerović, pozorišna, filmska i TV glumica
(Valjevo, 26. 10. 1925 - Beograd, 01. 05. 1999)

1999. - U NATO agresiji granatiran putnički autobus "Niš ekspresa" u selu Lužane kod Podujeva (60 mrtvih i 13 povređenih)

2003. - Umrla Ranka Kuić, filolog i književnik, akademik
(Sarajevo, 15. 06. 1925 - Beograd, 01. 05. 2003)

2006. - Umro Ismet Rebronja, književnik
(Goduša, 26. 06. 1942 - Novi Pazar, 01.05. 2006)

2009. - Umro Dragomir Gale Janković, književnik, novinar i urednik Prvog programa Radio Beograda (Beograd, 24. 09.1955 - Beograd, 01. 05. 2009)

2009. - Umro Momir Aksentijević, književnik i novinar "Turističkih novina" (Vučitrn, 27. 02. 1934 - Beograd, 01. 05. 2009)

2009. - Umro Vladimir Radulović, muzički urednik RTB-a
(Beograd, 16. 06. 1931 - 01. 05. 2009)

2010. - Umro Žan-Luj Dima, francuski dizajner, kreator "birkin" tašne
(Pariz, 02. 02. 1938 - Pariz, 01. 05. 2010)

2010. - Umrla Helen Vagner, američka filmska glumica
(Lubok, 03. 09. 1918 - Maunt Kisko, 01. 05. 2010)
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (2. maj 2012)

Vremeplov (2. maj 2012)

RTS


Jedan od najvećih umova renesanse Leonardo da Vinči umro na današnji dan 1519. godine. Pozorišni, filmski i TV glumac Slobodan - Cica Perović preminuo 2. maja 1978. Rusija napustila poslednju vojnu bazu u inostranstvu, iz perioda hladnog rata, 2002. godine.

vremeplov_527.jpg



Italijanski slikar, vajar, arhitekta i pronalazač Leonardo da Vinči, jedan od najvećih umova renesanse umro je na današnji dan 1519. godine. U Francusku je prešao 1516. gde je i umro. Izradio je relativno malo slika, od kojih su najznačajnije "Mona Liza", "Bogorodica u pećini", "Sveta Ana", "Tajna večera". Uradio je mnoštvo crteža, a mnoge njegove freske su oštećene zato što je eksperimentisao bojama. Nije se interesovao samo za ljudsko telo i prirodu nego i za psihologiju: u "Tajnoj večeri" metodski je prostudirao i nijansirano izrazio karakter svake ličnosti. Prvi je uneo atmosferu u slike i pomoću svetlo-tamnog modelisanja (sfumato) dao toplinu kože i mekoću tela. Ni jedno njegovo vajarsko delo nije sačuvano, a arhitektonske zamisli su ostale u projektu. Živo su ga privlačile i prirodne nauke - fizika, astronomija, hemija. Radio je i na spravi za letenje. Napisao je "Traktat o slikarstvu".

Pozorišni, filmski i televizijski glumac Slobodan - Cica Perović umro je 2. maja 1978. godine. Pozorišnu akademiju Perović je završio u Beogradu u klasi profesora Joze Laurenčića. U tri decenije umetničkog stvaranja, tumačio je niz zapaženih uloga u Jugoslovenskom dramskom, Beogradskom dramskom, Savremenom pozorištu i Ateljeu 212 u predstavama: "Ko se boji Virdžinije Vulf", "Delikatna ravnoteža", "Čudo u Šarganu" i "Marija". Poslednju ulogu na sceni Ateljea 212, čiji je stalni član bio od 1975. godine, igrao je u predstavi "Proleće u Januaru". Televizijska publika pamti ga po ulogama Jakoba Jeriha u seriji "Salaš u Malom Ritu", naslovnoj ulozi u drami "Gospodin Foka", kao i u dramama "Paviljon 6" i Kupanje". Upečatljive uloge ostvario je u filmovima: "Muškarci", "Diližansa snova", "Pop Ćira i pop Spira" i "Mećava".

1457. - Umrla Jerina Branković (Irina Kantakuzin), žena despota Đurđa Brankovića, u narodnoj tradiciji poznata kao Prokleta Jerina (1400 - Rudnik, 02. 05. 1457)

1519. - Umro Leonardo da Vinči, italijanski slikar, vajar, graditelj i naučnik (Vinči, 26. 04. 1452 - Klu, 02. 05. 1519)

1567. - Umro Marin Držić, književnik (Dubrovnik, 1508 - Venecija, 02. 05. 1567)

1660. - Rođen Alesandro Skarlati, italijanski kompozitor (Palermo, 02. 05. 1660 - Napulj, 22. 10. 1725)

1729. - Rođena Katarina II "Velika", ruska carica (Štetin, 02. 05. 1729 - Sankt Petersburg, 17. 11. 1796)

1852. - Rođen Pera Todorović, književnik, novinar i publicista (Vodica, 02. 05. 1852 - Beograd, 24. 10. 1907)

1857. - Umro Alfred de Mise, francuski književnik (Pariz, 11. 12. 1810 - Pariz, 02. 05. 1857)

1860. - Rođen Teodor Hercl, jevrejski književnik, osnivač i teoretičar cionizma (Budimpešta, 02. 05. 1860 - Edlah, 03. 07. 1904)

1903. - Rođen Bendžamin Spok, američki pedijatar, psihijatar, političar i humanista (Nju Hevn, 02. 05. 1903 - La Džola,15. 03. 1998)

1910. - Održan prvi maraton od Obrenovca do Beograda, preteča "Beogradskog maratona"

1937. - Tajni sastanak Hermana Geringa sa knezom Pavlom Karađorđevićem i predsednikom vlade Kraljevine Jugoslavije Milanom Stojadinovićem, jedan od neuspešnih pokušaja da se Jugoslavija privoli na bliže odnose sa nacističkom Nemačkom

1945. - Savezničke trupe zauzele Berlin u Drugom svetskom ratu

1948. - Rođen Slobodan Stojadinović Ču De (Čude), književnik i književni kritičar, urednik Srpskog književnog glasnika", časopisa "Slava" i "Priče" (Niš, 02. 05. 1948 - Beograd,11. 04. 2011)

1953. - Rođen Valerij Gergijev, ruski dirigent, umetnički direktor Marijinskog teatra i glavni dirigent Londonskog simfonijskog orkestra (Moskva, 02. 05. 1953)

1965. - Održani 1. Susreti profesionalnih pozorišta Srbije "Joakim Vujić" u Zaječaru

1975. - Rođen Dejvid Bekam, engleski fudbaler (Lejtonstoun, 02. 05. 1975)

1987. - Opera "Aida" Đuzepe Verdija izvedena u ambijentu egipatskog hrama u Luksoru, nastupali Marija Kjara i Plasido Domingo

1991. - Počeo oružani otpor srpskog stanovništva u Borovu selu protiv hrvatskih vlasti

1999. - Umro Oliver Rid, britanski pozorišni i filmski glumac (Vimbldon, 13. 02. 1938 - Valeta, 02. 05. 1999)

2002. - Umro Izet Sarajlić, književnik (Doboj, 16. 03. 1930 - Sarajevo, 02. 05. 2002)

2002. - Rusija napustila poslednju vojnu bazu u inostranstvu, po okončanju hladnog rata, u Kam Ranu na jugu Vijetnama

2009. - Umrla Merilin Frenč, američka književnica, feministkinja (Njujork, 21. 11. 1929 - Njujork, 02. 05. 2009)

2010. - Umrla Lin Redgrejv, britanska filmska i TV glumica (London, 08. 03. 1943 - Njujork, 02. 05. 2010)

2011. - Ubijen Osama bin Mohamed bin Laden, vođa "Al Kaide" (Rijad, 10. 03. 1957 - Abotabad, 02. 05. 2011)
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (3. maj 2012)

Vremeplov (3. maj 2012)

RTS


Svetski dan slobode medija. Na današnji dan 1867. godine umro Platon Atanacković, vladika, episkop i književnik, predsednik Matice srpske.

vremeplov_527.jpg



Na današnji dan 1867. godine umro Platon Atanacković, vladika, episkop i književnik, predsednik Matice srpske. Pod svetovnim imenom Pavle, Platon Atanacković je rođen na Petrovdan 1788. godine. Nakon gimnazije, završio je Bogosloviju u Sremskim Karlovcima. Zakaluđerio se 1829. godine, bio iguman u Šišatovcu, a od 1839. budimski episkop. Učiteljevao je u Somboru i Sentandreji, a 1842. izabran je za predsednika Matice srpske. Podizanjem crkve, zgrade za školu i učitelje, darivanjem svoje kuće za osnivanje Srpske pravne akademije u Novom Sadu i štamparije novosadskoj gimnaziji, kao i osnivanjem internata za siromašne učenike somborske učiteljske škole, vladika Platon se uvrstio u red velikih dobrotvora srpskog naroda. Njemu u spomen, zgrada u kojoj se danas nalazi Vojvođanska akademija nauka i umetnosti, nosi naziv "Platoneum".

1469 - Rođen Nikolo Makijaveli, italijanski političar, književnik i diplomata, utemeljivač političkih nauka
(Firenca, 3.5.1469 - Firenca, 21.6.1527)

1924 - Inženjer Rudolf Fizir konstruisao prvi jugoslovenski avion

1925 - Rođena Olivera Marković, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 3.5.1925)

1933 - Rođen Džejms Braun, američki soul pevač
(Augusta, 3.5.1933 - Atlanta, 25.12.2006)

1945 - U Drugom svetskom ratu, Nemci kod Libeka potopili 4 transportna broda sa oko 15.000 logoraša, među kojima i 150 Jugoslovena

1946 - U Tokiju počelo zasedanje Međunarodnog vojnog suda za Daleki istok

1960 - Oboren američki špijunski avion "U-2" iznad Sovjetskog Saveza

1961 - Rođen Milorad Mandić Manda, pozorišni, filmski i TV glumac i TV voditelj
(Beograd, 3.5.1961)

1966 - Objavljen prvi broj časopisa "Džuboks"

1968 - Počele studentske demonstracije u Parizu

1987 - Umrla Dalida (Jolanda Điljoti), francuska pevačica
(Kairo, 17.1.1933 - Pariz, 3.5.1987)

1989 - Počeo sa radom Radio 101 Radio Beograda, prestao sa emitovanjem 2006. godine

1990 - Umro Pimen (Sergej Mihajlovič), patrijarh moskovski i sve Rusije
(Noginsk, 23.7.1910 - Moskva, 3.5.1990)

1991 - Mošti vladike Nikolaja Velimirovića prenete iz SAD u rodno selo Lelić kod Valjeva

1992 - Muslimanske snage u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu napale konvoj vozila JNA, poginula 42 vojnika, oficira i civila, a više od 70 ranjeno

1997 - Umrla Slavka Jerinić, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 26.9.1931 - Beograd, 3.5.1997)

1999 - Umro Tahir Kulenović, flautista, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
(Bihać, 12.9.1936 - Beograd, 3.5.1999)

1999 - U NATO agresiji raketiran putnički autobus "Đakovica prevoza" na putu Peć-Kula-Rožaje
(20 mrtvih i 43 povređeno)

2002 - Umro Jevgenij Fjodorovič Svetlanov, ruski dirigent, kompozitor i pijanista (Moskva, 6.9.1928 - Moskva, 3.5.2002)

2007 - Umro Slobodan Novaković, dramaturg, reditelj, urednik TV Beograd, sportski radnik, potpredsednik FK "Partizan"
(Beograd, 14.4.1939 - Beograd, 3.5.2007)

2008 - Umro Dragoljub Živojinović Japanac, prevodilac, predsednik Udruženja naučnih i stručnih prevodilaca Srbije
(1933 - Beograd, 3.5.2008)

2010 - Umro Florensio Kampomanes, filipinski šahista, predsednik Svetske šahovske organizacije - FIDE
(Manila, 22.2.1927 - Filipini, 3.5.2010)

2010 - Umro Radoslav Zlatan Dorić, dramski pisac, pozorišni i TV reditelj, umetnički direktor Pozorišta na Terazijama
(Bačko Gradište, 29.2.1940 - Beograd, 3.5.2010)

 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (4. maj 2011)

Vremeplov (4. maj 2011)

RTS


Holandski istraživač Peter Minuit je na današnji dan 1626. godine od domorodaca kupio ostrvo Menhetn. U Temišvaru je 1885. godine umro knez Aleksandar Karađorđević. Margaret Tačer je 1979. godine postala prva žena-premijer u britanskoj istoriji.

vremeplov_527.jpg



Na današnji dan 1885. godine u Temišvaru je umro knez Aleksandar Karađorđević, koji je vladao Kneževinom Srbijom od 1842-1858. godine. Na presto su ga doveli "ustavobranitelji" posle svrgavanja Mihaila Obrenovića. Za vreme njegove vladavine učinjen je vidan napredak na zakonodavnom i prosvetnom planu. Donet je Građanski zakonik, objavljeno "Načertanije" Ilije Garašanina, reformisano sudstvo, a Srbiji su na Pariskom kongresu, 1856. godine date garancije velikih sila. Otvoreno je više od 200 škola, Licej je pretvoren u veliko učilište, počeli su sa radom Društvo srpske slovesnosti i Narodna biblioteka. U spoljnoj politici knez Aleksandar se sve više oslanjao na Austrougarsku. To, kao i suprostavljanje ustavobraniteljskom Savetu dovelo je do sazivanja Svetoandrejske skupštine, 1858. godine. Tada je knez zbačen, a na presto je vraćen Miloš Obrenović.

Po zanimanju advokat i hemičar, Margaret Tačer je 1979. godine postala prva žena-premijer u britanskoj istoriji. Na položaju premijera bila je od 4. maja 1979. do 28. novembra 1990. godine, što je najduži mandat jednog predsednika Vlade Ujedinjenog Kraljevstva od 1827. godine. Politička filozofija i ekonomska politika "Čelične lejdi" podrazumevala je deregulaciju, posebno u finansijskom sektoru, fleksibilno tržište rada, prodaju ili zatvaranje preduzeća u državnom vlasništvu, kao i ukidanje subvencija drugima. Ostaće zabeležena kao jedna od najkontroverznijih političarki 20. veka, sa podjednakim brojem onih koji je idealizuju i onih koji je osporavaju.

1493 - Ediktom pape Aleksandra VI Amerika podeljena na špansku i portugalsku interesnu sferu

1494 - Španski istraživač Kristifor Kolumbo otkrio Jamajku

1626 - Holandski istraživač Peter Minuit kupio od domorodaca Indijanaca ostrvo Menhetn, na kome će kasnije izrasti Njujork

1825 - Rođen Tomas Henri Haksli, engleski biolog i filozof
(Iling, 4.5.1825 - Istburn, 29.6.1895)

1869 - Umro Jovan Hadžić (Miloš Svetić), književnik i prevodilac, prvi predsednik Matice srpske (Sombor, 19.9.1799 - Novi Sad, 4.5.1869)

1885 - Umro Aleksandar Karađorđević, knez, sin Karađorđa Petrovića

1900 - Rođen Antun Augustinčić, vajar, akademik
(Klanjec, 4.5.1900 - Zagreb, 10.5.1979)

1903 - Poginuo Goce Delčev, makedonski revolucionar
(Kukuš, 29.1.1872 - Banica, 4.5.1903)

1921 - Rođen Edo Murtić, slikar i grafičar
(Velika Pisanica, 4.5.1921 - Zagreb, 2.1.2005)

1929 - Rođena Odri Hepbern, američka filmska glumica, dobitnica Oskara, ambasador UNICEF-a
(Brisel, 4.5.1929 - Lozana, 20.1.1993)

1930 - Rođen Miljan Miljanić, fudbalski trener, selektor i sportski radnik
(Bitolj, 4.5.1930)

1955 - Umro Žorž Enesku, rumunski violinista i kompozitor
(Liveni - Virnav, 19.8.1881 - Pariz, 4.5.1955)

1960 - Počela sovjetsko-američka špijunska afera oko obaranja američkog aviona "U-2" iznad Sovjetskog Saveza

1980 - Umro Josip Broz Tito, političar i državnik, maršal, predsednik SKJ i SFRJ
(Kumrovec, 25.5.1892 - Ljubljana, 4.5.1980)

1994 - Počela sa radom Novinska agencija BETA

1999 - Umrla Slavica Sretenović, pravnik, menadžer i generalni direktor BK TV
(Beograd, 22.1.1952 - Beograd, 4.5.1999)

1999 - NATO bombardovao zgradu RTS-a u Novom Sadu, a u vazdušnoj bici iznad Valjeva, u avionu "mig 29" poginuo pilot potpukovnik Milenko Pavlović, komandant 204. Lovačkog avijacijskog puka Vojske Jugoslavije

2005 - Umro Ivan Hajtl, pozorišni, filmski i TV glumac
(Osijek, 19.6.1918 - Novi Sad, 4.5.2005)

2005 - Umrla Vida Pavlović, pevačica, "kraljica" romske muzike
(Futog, - Beograd, 4.5.2005)

2005 - Umro mr Branislav Brborić, sociolingvista, sekretar Odbora za standardizaciju srpskog jezika Instituta za srpski jezik SANU
(Pustipašići, 1.2.1940 - Beograd, 4.5.2005)

2007 - Umro dr Gašo Mijanović, profesor Pravnog fakulteta u Sarajevu, prvi predsednik Ustavnog suda Republike Srpske
(Mosko, 29.1.1924 - Mosko, 4.5.2007)

2007 - Umro Božo Švarc, pukovnik, novinar, jedan od osnivača SD "Partizan"
(Zagreb, 1920 - Beograd, 4.5.2007)

2008 - Umro dr Sreten D. Martinović, istoričar
(Kosovo Polje, 1920 - Beograd, 4.5.2008)

2008 - Umro Mihailo R. Mirić, književnik i izdavač
(Trnavac, 1942 - Trnavac, 4.5.2008)

2010 - Umro Predrag Ivanović, džez-muzičar, trubač i kompozitor, član Kvarteta Ivanović, doajen srpske zabavne i džez muzike, savetnik Muzičke produkcije Radio Beograda
(Beograd, 24.7.1930 - Beograd, 4.5.2010)
 
LEGEND
Učlanjen(a)
14.12.2009
Poruka
29.042
Vremeplov (5. maj 2012)

Vremeplov (5. maj 2012)

RTS


Na današnji dan rođeni filozof i teoretičar socijalizma Karl Marks, književnik Henrik Sjenkjevič i kompozitor Petar Konjović. Preminuo francuski car i vojskovođa Napoleon Bonaparta.

vremeplov_527.jpg


Nemački filozof, ekonomista i revolucionar Karl Hajnrih Marks rođen je 5. maja 1818. godine u Londonu. Iako je imao dosta uspeha kao novinar i kao filozof, poznat je po istorijskim analizama međuklasnih odnosa i konflikata. Marks je bio Nemac, iz bogate jevrejske porodice. Njegov otac, koji je bio advokat, poslao ga je da studira pravo, međutim Karl je nakon prve godine napustio pravo i prešao na filozofiju. Najznačajnija dela su mu "Kapital" u kojem praktično uspostavlja političku ekonomiju kao nauku, i "Komunistički manifest" (u čijem je pisanju učestvovao i Fridrih Engels), koji postavlja osnovne ideje koje će kasnije uticati na formiranje i širenje komunističkog pokreta u svetu.

Na današnji dan 1821. godine umro je Napoleon I Bonaparta, francuski car i vojskovođa. Rođen u korzikanskoj plemićkoj porodici, Napoleon je, kao francuski stipendista, završio Kraljevsku vojnu akademiju i Vojnu školu u Parizu. Za vreme Francuske revolucije pristupio je jakobincima i Robespjeru. Prvi put se vojnički istakao 1793, u borbi protiv Engleza kod Tulona, kada je sa samo 24 godine postao general. Sledili su zatim pohodi na Italiju i Egipat, da bi, po povratku u Francusku, koristeći nezadovoljstvo vladavinom Direktorijuma, novembra 1799, državnim udarom zaveo režim konzulstva, uzevši neograničenu vlast kao "prvi konzul", a zatim i kao "doživotni konzul". Reformisao je administraciju, prosvetu, finansije i sudstvo, doneo krivični i građanski zakonik. Koristeći uspehe na unutrašnjem i spoljnom planu, 1804. godine se proglasio carem i zaveo apsolutističku vladavinu. U pokušaju da pokori čitavu Evropu, 1812. krenuo je u pohod na Rusiju i doživeo poraz koji je označio početak njegovog kraja. Abdicirao je 1814. i bio prognan na ostrvo Elba. Odatle se, 1815. godine, vratio u Pariz, ali je nakon poraza kod Vaterloa, konačno potučen i prognan na ostrvo Sveta Jelena, gde je i umro kao britanski zatočenik.

Kompozitor i akademik Petar Konjović rođen je 1883. godine u Čurugu. Konjović je studirao muzičku teoriju na konzervatorijumu u Pragu. Bio je horovođa Srpske crkvene pevačke zadruge, osnovao je privatnu muzičku školu u Zemunu i predavao u Srpskoj muzičkoj školi u Beogradu. Bio je rektor Muzičke akademije, upravnik Muzikološkog instituta i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Inspirisao se narodnim melosom i snažnom muzičkom individualnošću učvrstio nacionalni smer u srpskoj muzici. Ogledao se u raznim muzičkim oblicima, ali su najvažnija područja njegovog stvaralaštva opera i solo-pesma. Među operama najpopularnije su: "Knez od Zete", "Koštana", "Vilin veo" ("Ženidba Miloševa") i "Seljaci", a među zbirkama solo-pesama ističu se: "Moja zemlja" i "Lirika". Autor je knjiga o Stevanu Mokranjcu i Miloju Milojeviću, kao i dela "Knjiga o muzici". Umro je u Beogradu 1970. godine.

1846. - Rođen Henrik Sjenkjevič, poljski književnik, nobelovac

(Volja Okšejska, 05. 05. 1846 - Vevej, 15. 11. 1916)

1855. - Crnogorski knjaz Danilo Prvi Petrović doneo "Obšti zakonik crnogorski i brdski"

1891. - Svečano otvorena koncertna dvorana Karnegi hol u Njujorku

1895. - Izašao "Socijaldemokrat", prvi socijalistički radnički list marksističke orjentacije u Srbiji.

1902.- Rođen Prvoslav - Pivo Karamatijević, slikar i grafičar

(Nova Varoš, 05. 05. 1902 - Rijeka, 28. 08. 1963)

1904. - Na brdu Volujica kod Bara postavljena prva radio - telegrafska stanica na Balkanu

1908. - Rođena Stana Đurić - Klajn, muzikolog

(Beograd, 05. 05. 1908 - Beograd, 18. 02. 1986)

1912. - U Petrogradu izašao prvi broj lista "Pravda"

1930. - Rođen Dragutin Dražić, inženjer tehnologije i fizikohemičar, akademik, član Predsedništva SANU

(Beograd, 05. 05. 1930 - Beograd, 06. 02. 2008)

1939. - Rođen Jovan Zebić, političar, potpredsednik Vlade SRJ, ministar finansija Srbije i SRJ i viceguverner Narodne banke (Runjani, 05. 05. 1939 - Beograd,15. 03. 2007)

1941. - Umrla Natalija Obrenović (Petrovna Keško), knjeginja i kraljica

(Firenca, 14. 05. 1859 - Pariz, 05. 05. 1941)

1942. - Rođen Jovan Adamov, kompozitor, dirigent i muzički producent, aranžer Big benda RTV Novi Sad

(Čoka, 05. 05. 1942)

1945. - Oslobođen koncentracioni logor Mauthauzen

1945. - Izašao prvi broj lista "Fiskultura", danas "Sport"

1947. - Rođen Vojkan Borisavljević, kompozitor, aranžer, dirigent, muzički urednik i producent

(Zrenjanin, 05. 05. 1947)

1949. - U Londonu osnovan Savet Evrope

1960. - Rođen Svetislav Goncić, pozorišni, filmski i TV glumac

(Kladovo, 05. 05. 1960)

1961. - Iz baze u Kejp Kanaveralu na Floridi, lansiran u svemir prvi američki vasionski brod "Merkjuri" sa kapetanom Alanom Šepardom

1995. - Umro Mihail Botvinik, ruski šahovski velemajstor, svetski prvak

(Repino, 17. 08. 1911 - Moskva, 05. 05. 1995)

1998. - Umro Đorđe Rašeta, novinar i urednik RTS-a

(Zemun, 08. 10. 1954 - Beograd, 05. 05. 1998)

1999. - U NATO agresiji bombardovan grčki humanitarni konvoj "Lekara sveta" na putu Kačanik - Uroševac

2000. - Umro Petar Jović, solunac

(Bosansko Grahovo, 1894 - Beograd, 05. 05. 2000)

2010. - Umro Miodrag Veličković Mivel, karikaturista, tehnički urednik i novinar lista "Naša reč" iz Leskovca

(Leskovac, 18.12.1943 - 05. 05. 2010)
 
Natrag
Top