LEGEND
- Učlanjen(a)
- 14.12.2009
- Poruka
- 29.042
Sava Šumanović - Majstor tragične sudbine
Podla ustaška racija
Novosti
U svanuće Velike Gospojine ustaše odvele velikog umetnika. Zbog zabrane ćirilice brisao je svoj potpis sa slika
"Beračice" - poslednja slika velikog majstora
PONOVNO buđenje Šumanovićeve inspiracije rezultiraće stotinama slika nastalih u poslednjem, šidskom periodu, mada je toliko obilna produkcija neizbežno podrazumevala i određenu stilsku neujednačenost. Pored serija dečjih portreta, zaokupljen je u to doba i serijama ljupkih idiličnih slika, zaodenutih cvetnim krošnjama ,ili utonulim u snežnu idilu.
U toku grozničavog rada tokom poslednjih dvanaest godina života slikara, glavna i neizostavna tema Savinog stvaralaštva je priroda, koju je tek pre koju godinu počeo ozbiljnije da posmatra. Čak i nakon što je pronašao model za akt, što je u Šidu tog doba gotovo predstavljalo nemoguću misiju, nastaviće da štancuje bezbroj pejzaža - motive šidskih sokaka, motive iz okoline varoši, do Sremske Mitrovice ili čak Osijeka... Iz tog više nego plodnog perioda, izdvajaju se ciklusi tzv. belih slika sa snežnim prizorima Šida i okoline, žutih slika - pejzaži na kojima dominira žuta boja...
Veliki ciklus kompozicija koji je umetnik nazvao Šidijanke nastao je grupisanjem nagih figura koje je slikar beskrajno umnožavao, radeći ih po modelu plave devojke, Slovenke Eme, jedine koja je pristajala da mu pozira naga, a koja je predstavljala ikonu tadašnjeg Šida. Nežne bele figure su istovetne u svemu, a takav rad u bezbroj replika, slikar objašnjava, a Živko Brković prenosi, izazvan je željom da postigne poznato jedinstvo stila gde se iste figure ponavljaju, po uzoru na Renoara.
Istovremeno, Šumanović se vraća na pojedine motive koji su obeležili njegov davni zagrebački, ali i motive iz pariskog perioda. No ma koliko pojedinačna dela i ciklusi iz ovog perioda života bili analizirani kao bezvredni i nedostojni Savinog talenta, ma koliko im pojedini kritičari poricali umetničku vrednost, oni danas predstavljaju ponos postavke šidske Galerije Sava Šumanović, gde se čuva više od četiri stotine ovih šidskih slika.
Od 1936. godine Šumanovićeva dela se nalaze u stalnoj postavci Narodnog muzeja u Beogradu, kao i u muzejima na Cetinju, u galerijama u Zagrebu i Skoplju.
Posle smrti oca Sava preuzima brigu o kući i čak se bavi poljoprivrednim radovima, uporedo slikajući šidske motive.
Kada se njegov veliki beogradski trijumf na više no ambicioznoj izložbi praktično poklopi sa izbijanjem Drugog svetskog rata u Evropi i onemogući ga da ikada više vidi svoj voljeni Pariz, postaje jasno da će ovaj novi veliki rat i te kako ostaviti traga na slikaru - koliko god da ga onaj prvi rat pre bezmalo tri decenije nije ni okrznuo.
Šid je ušao u sastav Nezavisne Države Hrvatske 1941. godine, što je navelo Savu da bukvalno progna samog sebe, odnosno sopstveni potpis, sa svojih slika. Iako se u jednom periodu tokom boravka u Zagrebu potpisivao u francuskoj verziji, iz revolta prema upornom nerazumevanju zagrebačke publike, on je potpis na slike do tada stavljao baš uvek - bilo na francuskom, ćirilici ili latinici... Međutim, zabrana korišćenje ćiriličnog pisma u okviru granica NDH izazvaće ga do te mere da će u potpunosti obrisati sebe sa svakog platna koje ubuduće bude završio - ostaje samo godina nastanka slike.
A kada tog avgustovskog jutra, tek što je svanuo dan na Veliku Gospojinu, u dom Šumanovića bane ustaška racija i odvede slikara u nepoznatom pravcu, na štafelaju će ostati da se suše njegove „Beračice“ - još jedna od tema kojoj se slikar više puta vraćao. Bile su to poslednje ženske figure koje je naslikao i poslednje među (retkim) ženama čija je tela dodirnuo, makar na platnu - opet, poslednjem koje je za života naslikao. Ustaše su ga odvele da se više nikada ne vrati, što jeste potpuno neverovatno s obzirom na činjenicu kojoj je familiji Sava pripadao, i na kom mu se položaju nalazio stric - onaj isti čiji je uspeh i karijeru u Zagrebu Sava u mladosti trebalo da ponovi, da se saglasio sa željama svoje porodice.
Tako je on sa još stotinu i pedesetak Šiđana odveden u Sremsku Mitrovicu i tamo streljan, a njegovo telo do danas počiva na mestu ovog masovnog zločina, mitrovačkom srpskom pravoslavnom groblju. I dok kosti velikog slikara ostaju u masovnoj grobnici, povodom sedamdesete godišnjice njegove smrti obnovljeno je porodično groblje Šumanovića i Tubića na srpskom pravoslavnom groblju u Šidu.
Njegova majka Persida Šumanović uspela je da, i pored gelera koji su pljuštali po Šidu tokom borbi na Sremskom frontu, sačuva sinovljeva platna do kraja rata, skrivajući slike velikih formata ušuškane među posteljinom ili zaključane u ormarima. Ona se sredinom prošlog veka izborila i za otvaranje galerije sa slikama i imenom Save Šumanovića u Šidu, ne bi li svi oni koji požele da upoznaju stvaralaštvo njenog sina to mogli da učine na autentičnom prostoru na kom je stvarao, u mestu koje je zauvek ostalo posuto raskošnim sjajem Savinog dara. Vođena bezrezervnom i nepobedivom majčinskom ljubavlju, Persida je uspela u svojim naumima, omogućivši Savi Šumanoviću da - za razliku od njegovih posmrtnih ostataka, svojim delom zauvek ostane svoj na svome.
KRAJ
Podla ustaška racija
Novosti
U svanuće Velike Gospojine ustaše odvele velikog umetnika. Zbog zabrane ćirilice brisao je svoj potpis sa slika
"Beračice" - poslednja slika velikog majstora
PONOVNO buđenje Šumanovićeve inspiracije rezultiraće stotinama slika nastalih u poslednjem, šidskom periodu, mada je toliko obilna produkcija neizbežno podrazumevala i određenu stilsku neujednačenost. Pored serija dečjih portreta, zaokupljen je u to doba i serijama ljupkih idiličnih slika, zaodenutih cvetnim krošnjama ,ili utonulim u snežnu idilu.
U toku grozničavog rada tokom poslednjih dvanaest godina života slikara, glavna i neizostavna tema Savinog stvaralaštva je priroda, koju je tek pre koju godinu počeo ozbiljnije da posmatra. Čak i nakon što je pronašao model za akt, što je u Šidu tog doba gotovo predstavljalo nemoguću misiju, nastaviće da štancuje bezbroj pejzaža - motive šidskih sokaka, motive iz okoline varoši, do Sremske Mitrovice ili čak Osijeka... Iz tog više nego plodnog perioda, izdvajaju se ciklusi tzv. belih slika sa snežnim prizorima Šida i okoline, žutih slika - pejzaži na kojima dominira žuta boja...
Veliki ciklus kompozicija koji je umetnik nazvao Šidijanke nastao je grupisanjem nagih figura koje je slikar beskrajno umnožavao, radeći ih po modelu plave devojke, Slovenke Eme, jedine koja je pristajala da mu pozira naga, a koja je predstavljala ikonu tadašnjeg Šida. Nežne bele figure su istovetne u svemu, a takav rad u bezbroj replika, slikar objašnjava, a Živko Brković prenosi, izazvan je željom da postigne poznato jedinstvo stila gde se iste figure ponavljaju, po uzoru na Renoara.
Istovremeno, Šumanović se vraća na pojedine motive koji su obeležili njegov davni zagrebački, ali i motive iz pariskog perioda. No ma koliko pojedinačna dela i ciklusi iz ovog perioda života bili analizirani kao bezvredni i nedostojni Savinog talenta, ma koliko im pojedini kritičari poricali umetničku vrednost, oni danas predstavljaju ponos postavke šidske Galerije Sava Šumanović, gde se čuva više od četiri stotine ovih šidskih slika.
Od 1936. godine Šumanovićeva dela se nalaze u stalnoj postavci Narodnog muzeja u Beogradu, kao i u muzejima na Cetinju, u galerijama u Zagrebu i Skoplju.
Posle smrti oca Sava preuzima brigu o kući i čak se bavi poljoprivrednim radovima, uporedo slikajući šidske motive.
Kada se njegov veliki beogradski trijumf na više no ambicioznoj izložbi praktično poklopi sa izbijanjem Drugog svetskog rata u Evropi i onemogući ga da ikada više vidi svoj voljeni Pariz, postaje jasno da će ovaj novi veliki rat i te kako ostaviti traga na slikaru - koliko god da ga onaj prvi rat pre bezmalo tri decenije nije ni okrznuo.
Šid je ušao u sastav Nezavisne Države Hrvatske 1941. godine, što je navelo Savu da bukvalno progna samog sebe, odnosno sopstveni potpis, sa svojih slika. Iako se u jednom periodu tokom boravka u Zagrebu potpisivao u francuskoj verziji, iz revolta prema upornom nerazumevanju zagrebačke publike, on je potpis na slike do tada stavljao baš uvek - bilo na francuskom, ćirilici ili latinici... Međutim, zabrana korišćenje ćiriličnog pisma u okviru granica NDH izazvaće ga do te mere da će u potpunosti obrisati sebe sa svakog platna koje ubuduće bude završio - ostaje samo godina nastanka slike.
A kada tog avgustovskog jutra, tek što je svanuo dan na Veliku Gospojinu, u dom Šumanovića bane ustaška racija i odvede slikara u nepoznatom pravcu, na štafelaju će ostati da se suše njegove „Beračice“ - još jedna od tema kojoj se slikar više puta vraćao. Bile su to poslednje ženske figure koje je naslikao i poslednje među (retkim) ženama čija je tela dodirnuo, makar na platnu - opet, poslednjem koje je za života naslikao. Ustaše su ga odvele da se više nikada ne vrati, što jeste potpuno neverovatno s obzirom na činjenicu kojoj je familiji Sava pripadao, i na kom mu se položaju nalazio stric - onaj isti čiji je uspeh i karijeru u Zagrebu Sava u mladosti trebalo da ponovi, da se saglasio sa željama svoje porodice.
Tako je on sa još stotinu i pedesetak Šiđana odveden u Sremsku Mitrovicu i tamo streljan, a njegovo telo do danas počiva na mestu ovog masovnog zločina, mitrovačkom srpskom pravoslavnom groblju. I dok kosti velikog slikara ostaju u masovnoj grobnici, povodom sedamdesete godišnjice njegove smrti obnovljeno je porodično groblje Šumanovića i Tubića na srpskom pravoslavnom groblju u Šidu.
Njegova majka Persida Šumanović uspela je da, i pored gelera koji su pljuštali po Šidu tokom borbi na Sremskom frontu, sačuva sinovljeva platna do kraja rata, skrivajući slike velikih formata ušuškane među posteljinom ili zaključane u ormarima. Ona se sredinom prošlog veka izborila i za otvaranje galerije sa slikama i imenom Save Šumanovića u Šidu, ne bi li svi oni koji požele da upoznaju stvaralaštvo njenog sina to mogli da učine na autentičnom prostoru na kom je stvarao, u mestu koje je zauvek ostalo posuto raskošnim sjajem Savinog dara. Vođena bezrezervnom i nepobedivom majčinskom ljubavlju, Persida je uspela u svojim naumima, omogućivši Savi Šumanoviću da - za razliku od njegovih posmrtnih ostataka, svojim delom zauvek ostane svoj na svome.
KRAJ
