Na današnji dan

[sendi]

Na današnji dan 20. oktobar

Na današnji dan 20. oktobar


Izvor: Beta


1728. U Kopenhagenu izbio je požar koji je uništio veći deo grada.

1740. Umro je rimsko-nemački car Karlo VI, poslednji muški potomak habzburške dinastije. Nakon uspešno vođenog rata protiv Turske, sklopio je povoljan mir u Požarevcu 1718. Međutim, nakon novog rata, Beogradskim mirom 1739. izgubio je gotovo sve teritorije stečene Požarevačkim mirom. Da bi osigurao presto kćerki Mariji Tereziji, izdao je 1713. Pragmatičnu sankciju, kućni zakon dinastije Habzburg.

1827. U pomorskoj bici kod Navarina, tokom grčkog rata za oslobođenje, ruski, britanski i francuski brodovi uništili su tursku i egipatsku flotu.

1843. Rođen je srpski komediograf Kosta Trifković, koji je nastavio delo Jovana Sterije Popovića i značajno uticao na Branislava Nušića ("Izbiračica", "Milo za drago", "Mladost Dositeja Obradovića", "Školski nadzornik", "Ljubavno pismo").

1854. Rođen je francuski pesnik Artur Rembo, koji je svoja najbolja dela napisao između 17. i 20. godine. Hvaljena preko mere i žestoko osporavana, njegova poezija je uticala na sve poetske pravce XX veka, a posebno na simboliste i nadrealiste ("Pijani brod", "Iluminacije, "Boravak u paklu").

1890. Umro je engleski istraživač i putopisac Ričard Barton, prvi Evropljanin koji je, 1858, video jezero Tanganjika u Africi. Napisao je više od 50 knjiga putopisa i preveo knjigu arapskih pripovedaka "Hiljadu i jedna noć".

1891. Rođen je engleski fizičar Džejms Čedvik, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1935. Godine 1932. otkrio je neutron, a od 1943. do 1945, kao glavni britanski instruktor radio je na projektu "Menhetn", razvoju atomske bombe u Los Alamosu, SAD.

1935. Kineske revolucionarne snage Mao Cedunga stigle su u pokrajinu Šensi, na severozapadu Kine, i time okončale "Dugi marš" (oko 10.000 kilometara), započet godinu dana ranije sa jugoistoka zemlje, tokom kojeg su probile četvorostruku blokadu Čang Kaj Šekovog Kuomintanga.

1935. Alijansa ženskih pokreta Jugoslavije u više gradova organizovala je zborove, zahtevajući jednako, opšte, tajno, aktivno i pasivno pravo glasa za sve građane oba pola.

1936. Zgrada Skupštine Jugoslavije u Beogradu primila je prve poslanike. Kamen-temeljac položio je 1907. kralj Srbije Petar I Karađorđević, a zgradu je projektovao arhitekta Jovan Ilkić.

1944. Jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, pod komandom generala Peka Dapčevića, i Crvene armije, pod komandom generala Vladimira Ivanoviča Ždanova, oslobodile su u Drugom svetskom ratu Beograd.

1945. Egipat, Sirija, Irak i Liban upozorili su SAD da bi stvaranje jevrejske države moglo da izazove rat na Srednjem istoku.

1949. Jugoslavija je izabrana za nestalnog člana Saveta bezbednosti UN.

1971. Kancelar Zapadne Nemačke Vili Brant dobio je Nobelovu nagradu za mir.

1973. Britanska kraljica Elizabeta II otvorila je novoizgrađenu Opersku kuću u Sidneju.

1991. U zemljotresu na indijskoj strani Himalaja poginulo je više od 340 ljudi i razoreno je desetine hiljada kuća.

1992. Umro je srpski političar i publicista Koča Popović, učesnik građanskog rata u Španiji, jedan od organizatora ustanka u Srbiji u Drugom svetskom ratu. Posle rata bio je na mnogim visokim funkcijama u SFR Jugoslaviji - potpredsednik Republike i dugogodišnji šef jugoslovenske diplomatije. Posle obračuna Josipa Broza Tita sa liberalnom strujom u Srbiji, povukao se iz političkog života. Kao pisac i publicista pripadao je grupi beogradskih nadrealista, koja je snažno delovala na srpsku književnost između dva rata.

1992. Jedinice Jugoslovenske narodne armije napustile su dubrovačko ratište, a poluostrvo Prevlaka, na ulazu u Boku Kotorsku, stavljeno je pod kontrolu posmatrača UN; kod mesta Vitez, u Bosni, počeli su sukobi bosanskih Hrvata i Muslimana, dotadašnjih saveznika u ratu protiv bosanskih Srba.

1998. Skupština Srbije donela je Zakon o javnom informisanju, na osnovu kojeg su u naredne dve godine nezavisni mediji u Srbiji kažnjeni sa preko 30 miliona dinara, uglavnom zbog kritičkog pisanja o režimu Slobodana Miloševića.

1999. Verski vođa indonežanskih muslimana Abdurahman Vahid postao je prvi izabrani predsednik Indonezije.

2000. U Ugandi je, saradnjom lokalnih i međunarodnih zdravstvenih radnika, zaustavljeno širenje epidemije prouzrokovane smrtonosnim virusom ebola, od kojeg je umrlo 47 i zaraženo više od 75 osoba.

2001. Hiljade demonstranata na ulicama francuskih gradova protestovalo je protiv države zbog zavisnosti od nuklearne energije, od koje potiče više od tri četvrtine energije Francuske.

2003. U Beogradu je preminuo poznati pozorišni i filmski glumac Miodrag Petrović Čkalja, dobitnik Nušićeve nagrade za životno delo, Sterijine nagrade, Sedmojulske nagrade i brojnih drugih nagrada i priznanja. Veliku popularnost stekao je ulogama u humorističkim televizijskim serijama "Muzej voštanih figura", "Servisna stanica", "Kamiondžije"...

2003. Haški tribunal objavio je optužnice protiv generala bivše Vojske Jugoslavije Nebojše Pavkovića i Vladimira Lazarevića i policijskih generala Sretena Lukića i Vlastimira Đorđevića za zločine počinjene na Kosovu 1999. godine. Pavković, Lazarević i Lukić dobrovoljno su se predali tom sudu 2005, a Đorđević je uhapšen 17. juna 2007. u Budvi, u Crnoj Gori, i izručen Tribunalu.

2004. Bivši general Susilo Bambang Judhojono, preuzeo je dužnost predsednika Indonezije, kao prvi predsednik izabran na direktnim predsedničkim izborima.

2005. Istraga UN otkrila je da su visoki oficiri sirijske i libanske obaveštajne službe bili uključeni u atentat na bivšeg libanskog premijera Rafika Haririja.

 

[sendi]

Na današnji dan, 21. oktobar

[h=1]Na današnji dan, 21. oktobar
[/h] Izvor: Beta

​

1422 - Umro je francuski kralj Šarl VI, koji je vladao 42 godine. U početku vladavine nazivan je "Šarl Voljeni" , a od 1392, posle nekoliko napada ludila dobio je nadimak "Šarl Ludi". Tokom njegove vladavine Englezi su, predvođeni kraljem Henrijem V, 1415. naneli težak poraz francuskim trupama u bici kod Azenkura i osvojili severnu Francusku sa Parizom.

1760 - Rođen je japanski slikar Kacušika Hokusaj, glavni predstavnik realizma u japanskom slikarstvu. Slikao je scene iz svakodnevnog života i predele, uključujući čuveni ciklus "Trideset pogleda na Fudžijamu".

1772 - Rođen je engleski pisac i mislilac Semjuel Tejlor Kolridž. Postavio je filozofske i teorijske osnove engleskog romantizma, a njegovo delo, iako malo po obimu, snažno je uticalo na evropsko pesništvo 19. veka ("Književna biografija", "Stari mornar", "Kublaj Kan", "Kristabela", zajednička zbirka pesama sa Vordsvortom "Lirske balade").

1805 - U bici kod Trafalgara Britanci pod Horacijom Nelsonomporazili su francusko-špansku flotu, a da nisu izgubili ni jedan brod. U bici je smrtno ranjen legendarni britanski admiral, a pobeda je Engleskoj obezbedila prevlast na moru za ceo naredni vek.

1833 - Rođen je švedski hemičar, industrijalac i pronalazač Alfred Bernard Nobel. Pronalaskom dinamita 1867. stekao je veliko bogatstvo čiji je deo zaveštao fondu za nagrade za vanredna dostignuća u fizici, hemiji, medicini, književnosti i zalaganju za mir.

1879 - Tomas Edison izvršio je u laboratoriji u NjuDžersiju probu svog najnovijeg izuma - sijalice sa grafitnim nitima. Sijalica je svetlela čitavih 13 časova.

1917 - Rođen je američki trubač, pevač, kompozitor i šeforkestra Džon Birks "Dizi" Gilespi, jedan od najboljih trubača i improvizatora u istoriji džeza. Imao je presudnu ulogu u stvaranju "bi-bap" muzike.

1938 - Japanske trupe su posle nekoliko meseci bombardovanja zauzele kineski grad Kanton.

1941 - Nemci su u Kragujevcu u Drugom svetskom ratu streljaliviše od 7.000 civila, među kojima i učenike kragujevačke gimnazije.

1944 - Američke trupe su zauzele Ahen, prvi veći nemački grad koji su u Drugom svetskom ratu osvojili saveznici.

1945 - Na izborima u Francuskoj prvi put su glasale žene.

1950 - Kineske trupe počele su okupaciju Tibeta.

1969 - Vili Brant je formirao koalicionu vladu socijaldemokrata i liberala, i postao prvi socijaldemokratski kancelar Zapadne Nemačke. Vodio je politiku popuštanja zategnutosti u svetu, posebno u odnosima sa istočnoevropskim zemljama, a njegova "istočna politika" je doprinela stabilizaciji prilika u Evropi.

1969 - Umro je američki pisac Žan Luj Keruak (Jean LouisKerouac), poznat kao Džek Keruak, najpoznatiji romansijer bitničkog pokreta pedesetih godina 20. veka ("Na putu", "Podzemljaši", "Doktor Saks", "Anđeli pustoši").

1984 - Umro je francuski filmski režiser Fransoa Trifo jedan od tvoraca "novog talasa" francuskog filma. Svetsku slavu je stekao prvim filmom "400 udaraca" (1959) ("Žil i Džim", "Američka noć", "Pucajte na pijanistu", "Poslednji metro").

1986 - SAD su naredile pedesetpetorici sovjetskih diplomata danapuste zemlju do 1. novembra kao odgovor na proterivanje petorice američkih diplomata iz Moskve.

1990 - U Bejrutu je, zajedno sa članovima porodice, ubijen vođalibanske Nacionalne liberalne partije i jedan od lidera hrišćanske zajednice u Libanu Deni Šamun.

1991 - Na osnovu odluke Predsedništva SFR Jugoslavije jediniceJugoslovenske narodne armije napustile su Sloveniju.

1994 - SAD i Severna Koreja su potpisale sporazum prema kojem će Pjongjang zamrznuti i potom napustiti nuklearni program.

1997 - Milo Đukanović, premijer Crne Gore pobedio je napredsedničkim izborima Momira Bulatovića, dotadašnjeg predsednika, koji je imao podršku predsednika Srbije Slobodana Miloševića. Time je znatno smanjen Miloševićev uticaj u Crnoj Gori, a novi predsednik je svoju politiku usmerio na izdvajanje te republike iz jugoslovenske federacije.

2001 - Jugoslovenski general u penziji Pavle Strugar doborovoljnose predao Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu, koji ga je u februaru optužio za kršenje zakona i običaja rata na području Dubrovnika 1991. On je bio prvi oficir bivše Jugoslovenske narodne armije koji se dobrovoljno predao ovom sudu. Strugar je osuđen 31. decembra 2005. na osam godina zatvora.

2003 - U seriji velikih požara koji su zahvatili šume i naseljau okolini Los Anđelesa i San Dijega (južna Kalifornija), poginula su najmanje 22 čoveka, izgorelo je preko 300.000 hektara šume i oko 3.500 kuća.

2005 - Umrla je Širli Horn džez pevačica i dobitnicanagrade "Gremi", poznata po svojim intimnim, šapućućim vokalima i po virtuoznom sviranju na klaviru.

2007 - Umrla je britanska glumica Debora Ker jednaod najvećih holivudskih glumica pedesetih godina. Među njenim najpoznatiji filmovima su "Odavde do večnosti", "Kralj i ja", "Quo Vadis" i "Nezaboravna ljubavna priča". Igrala je sa poznatim glumcima kao što su Bert Lankester, Jul Briner, Keri Grant.

 

[sendi]

Na današnji dan, 22. oktobar

Na današnji dan, 22. oktobar


Izvor: Beta


1721 - Nakon uspešno okončanog rata sa Švedskom, Rusija je postala nova sila na Baltiku, a Petar Veliki proglašen je carem cele Rusije.

1773 - Kralj Tonga poklonio je engleskom istraživaču Džejmsu Kuku gorostasnu kornjaču, koja je u Londonu živela do 1966.

1797 - Francuz Andre Žak Garnerin prvi je u potrebio padobran, skočivši iz balona nad Parizom sa visine od 680 metara.

1811 - Rođen je mađarski kompozitor Franc List legendarni pijanistički virtuoz koji je izgradio modernu klavirsku tehniku i dao klaviru snagu orkestra. Bio je vrstan muzički pedagog. (20 mađarskih rapsodija, "Godine hodočašća", "Ljubavni snovi", "Mazepa").

1844 - Rođena je francuska glumica Anrijeta Rozina Bernar, poznata kao Sara Bernar, koja je obeležila pozorišnu epohu kao najveća tragetkinja svog doba. Bila je izuzetno popularna i savremenici su je nazivali "božanska Sara".

1873 - Da bi onemogućio Francuze da se udruže sa nemačkim neprijateljima, nemački car Vilhelm I, na inicijativu kancelara Bizmarka pridružio se savezu Rusije i Austrije ("Savez triju careva").

1883 - U Njujorku je izvođenjem opere "Faust" francuskog kompozitora Šarla Gunoa otvorena operska kuća "Metropoliten".

1887 - Uredu za patente u Njujorku Nikola Tesla prijavio je šest izuma, među kojima i višefaznu naizmeničnu struju. Izume je 1888. otkupila firma "Vestinghaus" i njihovu primenu prikazala na svetskoj izložbi u Čikagu 1893.

1906 - Umro je francuski slikar Pol Sezan čije delo nije prihvaćeno od savremenika, ali je izvršilo ogroman uticaj na likovno stvralaštvo XX veka. Modifikujući impresionizam stvorio je novi likovni izraz koji je bio inspiracija fovizma, kubizma i apstraktne umetnosti ("Kupačice", "Kartaši", "Plave vaze").

1912 - Treća srpska armija generala Božidara Jankovića potukla je u Prvom balkanskom ratu turske snage i oslobodila Prištinu.

1913 - Rođen je vijetnamski car Bao Daj poslednji monarh Vijetnama. Na presto je došao 1926, a abdicirao je 1945, kada je stvorena Demokratska Republika Vijetnam. Francuzi su ga vratili na presto 1949. da upravlja oblastima pod francuskom okupacijom, a 1955. je emigrirao u Francusku, gde je 1997. umro.

1927 - Umro je srpski pisac Borisav Stanković, jedan od začetnika moderne srpske proze. Prikazujući život rodnog Vranja s kraja XIX veka, dao je i psihološku analizu ličnosti, unoseći prvi put u srpsku literaturu erotiku i senzualnost ("Iz starog jevanđelja", "Stari dani", "Koštana", "Nečista krv", "Pod okupacijom").

1947 - Počeo je rat između Indije i Pakistana oko Kašmira, nakon što je kašmirski maharadža Hari Sing odbio da se priključi jednoj od dve zemlje kada je podeljen indijski podkontinent. Rat je početkom 1949. okončan posredstvom UN, a Kašmir je ostao podeljen.

1962 - Predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi izdao je naređenje američkoj ratnoj mornarici i avijaciji da blokiraju Kubu zbog postavljanja sovjetskih nuklearnih raketa u toj zemlji. Kubanska kriza, koja je dovela svet na ivicu atomskog rata, okončana je mesec dana kasnije sporazumom sovjetskog lidera Nikite Hruščova i Kenedija o povlačenju nuklearnog naoružanja i deblokadi Kube.

1964 - Francuski književnik Žan-Pol Sartr odbio je Nobelovu nagradu za književnost.

1964 - Slovenački gimnastičar Miroslav Cerar osvojio je zlatnu medalju na Olimpijadi u Tokiju. To je bila prva zlatna medalja za SFR Jugoslaviju na olimpijskim takmičenjima.

1973 - Umro je španski violončelista katalonskog porekla Pablo Kazals, jedan od najvećih instrumentalista XX veka. Kao protivnik Frankovog režima, od 1938. je živeo van domovine i stekao veliku popularnost nastupajući širom sveta.

1987 - Primerak retke edicije Gutenbergove biblije prodat je u aukcijskoj kući "Kristi" u Njujorku za rekordnih 5.39 miliona dolara.

1991 - Predsedništvo SFR Jugoslavije u nepotpunom sastavu (Srbija, Vojvodina, Kosovo i Crna Gora) odbacilo je predlog Evropske zajednice da se jugoslovenska federacija rekonstituiše u asocijaciju suverenih država. Ta odluka je doprinela produbljavanju jugoslovenske krize i definitivnom raspadu zemlje.

1992 - Na putu Priboj-Rudo pripadnici nepoznate paravojne formacije kidnapovali su iz autobusa 16 Muslimana, stanovnika pograničnog sela Sjeverin (na granici Srbije i Bosne) i odveli ih u nepoznatom pravcu, a potom likvidirali.

2000 - Posmrtni ostaci jednog od najvećih srpskih pesnika Jovana Dučića preneti su 57 godina nakon njegove smrti iz američkog mesta Libertvil i sahranjeni u rodnom gradu Trebinju u Republici Srpskoj. Sahrani je prisustvovao i novoizabrani predsednik SR Jugoslavije Vojislav Koštunica. Koštunica je potom posetio Sarajevo, što je bila prva poseta predsednika SRJ jednoj od bivših jugoslovenskih republika.

2002 - Umrla je Džeraldina Nagi-Aponi, bivša albanska kraljica. Ona se 1938. godine udala za Kralja Zogua, muslimanskog vođu, koji se deset godina ranije sam proglasio monarhom. Oni su Albaniju napustili u aprilu 1939. godine, zajedno sa sinom Lekom, koji je bio beba, kada je Italija izvršila invaziju.

 

[sendi]

Na današnji dan, 23. oktobar

[h=1]Na današnji dan, 23. oktobar
[/h] Izvor: Beta

​

42. p.n.e. - Samoubistvo je izvršio Marko Junije Brut, jedan od vođa zavere u kojoj je 44. ubijen Julije Cezar. Brut se ubio posle poraza koji su republikanskoj vojsci u bici kod Filipa nanele snage Marka Antonija i Oktavijana.

1596 - Turska vojska sultana Muhameda III je kod Erlaua u Mađarskoj porazila austrijske trupe nadvojvode Maksimilijana.

1789 - Rođen je srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović,autor prvog ustava u modernoj srpskoj istoriji poznatog pod imenom Sretenjski ustav (1835). Pokrenuo je i uređivao "Novine serbske" (1813-22) u Beču, a potom je kratko vreme bio ministar prosvete i urednik prvih novina u Srbiji Miloša Obrenovića.

1817 - Rođen je francuski leksikograf i enciklopedista Pjer Atanaz Larus, izdavač "Velikog svetskog rečnika XIX veka" u 17 tomova. Izdavačka kuća "Larus" je posle njegove smrti 1875. nastavila izdavanje enciklopedijskih rečnika.

1912 - Počela je bitka kod Kumanova u Prvom balkanskom ratu ukojoj je srpska vojska nanela težak poraz turskim trupama i prisilila ih da se povuku ka Bitolju.

1917 - Američke snage stupile su u prve borbene akcije u Prvom svetskom ratu, kod Linevila u Francuskoj.

1917 - Na sednici Centralnog komiteta ruske Socijalističke radničke partije (boljševika) doneta je odluka o podizanju oružanog ustanka. U pripremama i izvođenju Oktobarske revolucije od tada neposredno učestvuje Vladimir Iljič Uljanov (Lenjin).

1940 - Rođen je brazilski fudbaler Edson Arantes do Nasimento, poznat kao Pele, koji se smatra najboljim igračem u istoriji fudbala.

1942 - Britanska Osma armija generala Bernarda Montgomerija počela je ofanzivu protiv nemačkih snaga pod komandom Ervina Romela u egipatskoj pustinji kod mesta El Alamejn. Jedna od najznačajnijih bitaka u Drugom svetskom ratu okončana je 12 dana kasnije pobedom Britanaca, nakon čega je usledilo iskrcavanje saveznika na tlo severne Afrike.

1944 - Sovjetska Crvena armija ušla je u Drugom svetskom ratu u Mađarsku.

1944 - Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, u Drugom svetskom ratu je poginuo Ivan Milutinović, jedan od vođa Narodnooslobodilačkog rata i visoki funkcioner Komunističke partije Jugoslavije.

1944 - U filipinskom zalivu Lejte počela je jedna od najvećih pomorsko-vazdušnih bitaka u Drugom svetskom ratu, u kojoj je učestvovala gotovo cela japanska flota i tri četvrtine flote SAD. Okončana je porazom Japanaca 25. oktobra.

1954 - Posle serije sastanaka u Parizu, SSSR, SAD, Velika Britanija i Francuska sporazumele su se da okončaju okupaciju Nemačke.

1956 - Uličnim demonstracijama studenata i radnika u Mađarskoj je počela antikomunistička pobuna, koju su sovjetske trupe ugušile u krvi 4. novembra 1956.

1958 - Ruski pisac Boris Pasternak dobio je Nobelovu nagradu zaknjiževnost za roman "Doktor Živago" koji je postao bestseler na Zapadu, dok u SSSR tada još nije bio objavljen.

1961 - Bivšem generalnom sekretaru UN Šveđaninu Hjalmaru Agne Dagu Hamaršeldu koji je pod nerazjašnjenim okolnostima poginuo u avionu u vreme kongoanske krize, posthumno je dodeljena Nobelova nagrada za mir.

1973 - Severnovijetnamski mirovni pregovarač Le Duk To odbio je Nobelovu nagradu za mir uz obrazloženje da u njegovoj zemlji još nema mira.

1983 - U napadu sa kamionima napunjenim eksplozivom na štabameričkih marinaca u Bejrutu i obližnju zgradu u kojoj su bili francuski vojnici, poginuo je 241 američki vojnik i 58 francuskih vojnika.

1983 - Na akušerskoj klinici u Zagrebu rođena je prva jugoslovenska beba iz epruvete.

1990 - Ukrajinski premijer Vitalij Masol je prinuđen da podnese ostavku posle masovnih studentskih protesta. To je bio prvi funkcioner Sovjetskog Saveza koji je otišao sa vlasti pod pritiskom javnosti.

1991 - Predstavnici 19 zemalja potpisali su na međunarodnoj konferenciji u Parizu u organizaciji UN mirovni sporazum radi okončanja 13-godišnjeg građanskog rata u Kambodži.

2001 - IRA je objavila da počinje razoružavanje, a dva dana kasnije Velika Britanija je ukinula četiri bezbednosna punkta.

2003 - Čang Mej-ling, udovica Čang Kaj-šeka i nekada najmoćnija žena u Kini, umrla je u 106. godini u svom domu u Njujorku.

2004 - Na Kosovu su održani parlamentarni izbori, koje je većina kosovskih Srba bojkotovala. To su drugi izbori od 1999. kada su vlast u toj pokrajini preuzele UN.

 

[sendi]

Na današnji dan, 24. oktobar

[h=1]Na današnji dan, 24. oktobar
[/h] Izvor: Beta

​

1505 - Umro je ruski vladar Ivan III Vasiljevič. Veliki knez moskovski od 1462. i "svih Rusa" ujedinio je veliki broj kneževina, ojačao centralnu vlast i oslobodio ruska područja od Tatara. Izdao je prvi ruski zbornik zakona "Sudebnik" (1497). Zbog rodbinskih veza sa vizantijskom carskom dinastijom, smatran je naslednikom Istočnog rimskog carstva i tada se prvi put pojavila ideja o istorijskoj misiji Ruskog carstva kao zaštitnika celog pravoslavlja.

1553 - Na lomači je kao jeretik spaljen španski lekar i teolog Migel Serveto. Spisima "Christianismi restitutio", u kojima je odbacio hrišćansku doktrinu o Svetom trojstvu, izazvao je gnev i rimokatolika i protestanata. Na zahtev vodje švajcarskih protestanata Žana Kalvina uhapšen je u Ženevi, u kojoj se skrivao od rimokatoličke inkvizicije, i osudjen na smrt spaljivanjem.

1728 - Rodjen je engleski istraživač Džejms Kuk, poznat kao Kapetan Kuk, jedan od najvećih morepolovaca u istoriji. Na osnovu svojih istraživanja napravio je mape Australije, Novog Zelanda i Havajskih ostrva, a 1893. objavljen je njegov dnevnik sa mnogobrojnih putovanja. Ubili su ga 1779. domoroci na Havajima.

1782 - Rodjen je italijanski muzičar Nikolo Paganini, virtuoz na violoni i kompozitor, čijoj su veštini savremenici pridavali magične moći (violinski koncerti, 24 kapriča za solo violinu, kamerna muzika).

1806 - Napoleonove trupe ušle su u Berlin, nakon pobede nad Prusima kod Jene.

1807 - U dvorcu u Fontenblou Napoleon Bonaparta i španski kralj Karlos IV potpisali su sporazum o podeli Portugalije.

1811 - Rodjen je američki pronalazač Ajzak Merit Singer, koji je 1851. usavršio prvu šivaću mašinu za široku upotrebu.

1843 - U Srbiji je osnovana državna pošta.

1858 - Rodjen je Teodor Ruzvelt, predsednik SAD od 1901. do 1909, čija je politika stvorila svetsku silu od dotad izolacionističke Amerike. Dužnost šefa države je preuzeo kao potpredsednik SAD, posle ubistva predsednika Vilijama Mekinlija 1901. Sproveo je plan za izgradnju Panamskog kanala, a za posredovanje u rusko-japanskom ratu 1905. dobio je 1906. Nobelovu nagradu za mir.

1871 - Velika Britanija je anektirala dijamantska polja u Kimberliju u Južnoj Africi.

1918 - Britanske, francuske i italijanske snage porazile su u Prvom svetskom ratu austrijsku vojsku na italijanskom frontu.

1922 - Pod pritiskom fašističkog pokreta Benita Musolinija, italijanska vlada je podnela ostavku.

1935 - Pušten je u saobraćaj železničko-drumski "Pančevački most Kralja Petra II" na Dunavu kod Beograda.

1966 - Generalna skupština UN je oduzela Južnoj Africi mandat nad Jugozapadnom Afrikom (Namibija).

1971 - Kongo je promenio naziv države u Republika Zair.

1973 - Mirovne snage UN stigle su u Kairo da uspostave liniju razdvajanja izmedju egipatskih i izraelskih snaga.

1978 - Egipatski predsednik Anvar el Sadat i izraelski premijer Menahem Begin dobili su Nobelovu nagradu za mir.

1991 - Sovjetska republika Turkmenistan je proglasila nezavisnost od Moskve.

1995 - U Beogradu je umro srpski književnik Slobodan Selenić, dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor na Fakultetu dramske umetnosti u Beogradu ("Prijatelji sa Kosančićevog venca", "Očevi i oci", "Ubistvo s predumišljajem").

1998 - Savet NATO odložio je na neodredjeno vreme aktivirajuću naredbu o vojnoj intervenciji protiv ciljeva u SR Jugoslaviji, nakon što su srpske vlasti povukle vojsku na Kosovu u kasarne i smanjile policijske snage u toj pokrajini.

1998 - Gerhard Šreder je preuzeo dužnost kancelara Nemačke, nakon što je Helmut Kol, izgubivši na izborima, podneo ostavku.

1999 - Haljina, koju je holivudska zvezda Merlin Monro nosila dok je pevala "Happy Birthday, Mr. President" predsedniku DŽonu Kenediju, prodata je za 1,267.500 dolara, što je rekordna suma za deo odeće prodat na aukciji.

1999 - Naoružani napadači su upali u parlament Jermenije u Jerevanu i ubili devetoricu ljudi, uključujući premijera Vazgena Sarksijana, predsednika parlamenta Karena Demirkijana, dvojicu njegovih zamenika i jednog ministra.

2000 - Zbog jake oluje, ronilačka ekipa nije uspela da udje u podmornicu Kursk. Dan ranije su otkriveni dokazi da su 23 mornara preživela prvu eksploziju zbog koje je ova ruska atomska podmornica potonula 12. avgusta u Barencovom moru. Stručnjaci su procenili da mornari nisu mogli živeti duže od osam sati od početka ove katastrofe u kojoj je svih 118 članova posade izgubilo život.

2001 - Švedski dnevnik Ekspresen preneo je izjavu Kristera Petersona, koji je u nedostatku dokaza oslobodjen optužbi za ubistvo švedskog premijera Ulofa Palmea 1986. godine, da on zapravo jeste ubio premijera. Peterson je umro 29. septembra 2004. od posledica moždanog udara.

2002 - Na predsedničkim izborima u Brazilu, pobedio je Luiz Inasio Lula da Silva. Da Silva je prvi brazilski predsednik levičarskog opredeljenja i predstavnik radničke klase.

2004 - Medjunarodna federacija Crvenog krsta i Crvenog polumeseca saopštila je da je tokom 2003. u prirodnim katastrofama poginulo 76.806 ljudi, što je tri puta više nego u prethodnoj, 2002. godini. Do porasta ljudskih žrtava došlo je zbog ekstremnih klimatskih promena u svetu.

 

[sendi]

Na današnji dan, 25. oktobar

Na današnji dan, 25. oktobar


Izvor: Beta

​

​

732 - Franački vladar Šarl teško je porazio u bici kod Poatjea Saracene i time zaustavio njihov dalji prodor u Zapadnu Evropu, što mu je donelo nadimak Martel (Čekić).

1400 - Umro je engleski pisac Džefri Čoser začetnik moderne engleske književnosti. Njegove "Kenterberijske priče" smatraju se najznačajnijim delom engleske srednjevekovne književnosti.

1415 - Englezi su u Stogodišnjem ratu, pod komandom kralja Henrija V , naneli težak poraz Francuzima u bici kod Azenkura na severu Francuske.

1495 - U Portugaliji je na presto stupio kralj Manuel I Veliki ili Srećni. Finansirao je istraživačke poduhvate
moreplovaca Vaska da Game, Pedra Alvareša Kabrala i drugih, čija su otkrića potom postala portugalske kolonije, a Portugalija svetska pomorska i kolonijalna sila. Tokom njegove vladavine iz zemlje su proterani Jevreji i Maori.

1616 - Holandski moreplovac Dirk Hartog na putu prema Javi otkrio je zapadne obale Australije.

1647 - Umro je italijanski matematičar i fizičar Evangelista Toričeli, savremenik i nastavljač Galilejevog dela,
pronalazač barometra sa živom (1643 ili 1644).

1806 - Rođen je nemački filozof Kaspar Šmit poznat kao Maks Štirner, ideolog anarhizma, čije je delo
"Jedini i njegova svojina" (1845) izazvalo burnu reakciju građanske inteligencije, te je jedno vreme bilo zabranjeno.

1815 - Srpski knez Miloš Obrenović postigao je sporazum sa vezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi čime je završen oružani deo Drugog srpskog ustanka.

1825 - Rođen je austrijski kompozitor, violinista i dirigent Johan Štraus Mlađi, proslavljeni "kralj valcera" i
jedan od glavnih predstavnika klasične bečke operete ("Slepi miš", "Ciganin baron", "Noć u Veneciji", "Na lepom plavom Dunavu", "Priče iz bečke šume").

1838 - Rođen je francuski kompozitor Žorž Bize (Georges Biset) autor opere "Karmen", jednog od remek-dela francuske i svetske operske scene, čije je prvo izvođenje 1875. godine naišlo na loš prijem publike i kritike.

1881 - Rođen je španski slikar i vajar Pablo Pikaso, jedan od najvećih i najuticajnijih umetnika 20. veka, koji je sa Žoržom Brakom napravio prekretnicu u evropskom slikarstvu, stvarajući novu koncepciju oblika i prostora ("Gospođice iz Avinjona", "Gernika", "Rat i mir").

1918 - Kod mesta Vitorio Veneto počela je jedna od poslednjih bitaka u Prvom svetskom ratu, koja je završena 3. novembra pobedom Italijana nad već dezorganizovanom austrougarskom vojskom.

1936 - Vlade Nemačke i Italije potpisale su tajni protokol o uzajamnoj pomoći, kojim je formirana osovina Rim-Berlin.

1938 - Libija je postala sastavni deo Italije.

1949 - Sprovodeći blokadu Jugoslavije posle Rezolucije Informbiroa, SSSR je otkazao gostoprimstvo jugoslovenskom ambasadoru u Moskvi, što su potom učinile i ostale zemlje komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije trajala je do 1955.

1956 - Egipat, Jordan i Sirija su osnovali jedinstvenu vojnu komandu radi koordinacije odbrane od napada Izraela.

1971 - Generalna skupština UN je odlučila da primi Kinu u svetsku organizaciju, a da isključi Tajvan koji se otcepio od Kine.

1983 - Trupe SAD su okupirale karipsku ostrvsku državu Grenadu, pošto su levičarske snage izvele državni udar.

1995 - Na osnovu sporazuma Izraela i PLO o palestinskoj samoupravi, izraelske trupe su počele povlačenje iz grada Dženin, na okupiranoj Zapadnoj obali.

2001 - Na donatorskoj konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope u Bukureštu SR Jugoslavija je dobila 430 miliona evra pomoći.

2003 - U Rusiji je uhapšen milijarder Mihail Hodorkovski koji je bio na čelu naftnog giganta Jukos. U maju naredne godine osuđen je na devet godina zatvora zbog finansijskih malverzacija i utaje poreza.

2004 - U sukobu muslimanskih demonstranata sa vojskom i policijom na jugu Tajlanda život su izgubile najmanje 84 osobe.

2004 - Umro je Džon Pil, veteran među britanskim disk-džokejima, koji je popularisao nove mužičke trendove kao što su pank, rege i hip-hop.

 

[sendi]

Na današnji dan, 26. oktobar

Na današnji dan, 26. oktobar


Izvor: Beta


899. Umro je engleski kralj Alfred Veliki, koji je po dolasku na presto 871. uspešno odbranio zemlju od Danaca, oslobodio i obnovio London. Razvio je ratarstvo, osnovao nove gradove i učinio mnogo na polju duhovne kulture okupljajući učene ljude i iz inostranstva.

1440. Obešen je Žil de Re, jedan od boraca Jovanke Orleanke. Bivši maršal Francuske optužen je za satanizam i ubistvo 140 dece. Njegov zločin bio je inspiracija za priču "Plavobradi".

1685. Rođen je italijanski kompozitor Đuzepe Domeniko Skarlati, virtuoz na čembalu. Komponovao je više od 550 kompozicija za čembalo, čuvenih sonata u jednom stavu (Skarlatijev sonatni oblik).

1759. Rođen je Žorž Žak Danton, jedan od vođa Francuske revolucije, koji je 14. jula 1789. predvodio napad na parisku tamnicu Bastilju. Kao protivnik revolucionarnog terora sukobio se sa Robespjerom, optužen je za saradnju sa neprijateljima republike i pogubljen na giljotini 1794.

1842. Rođen je ruski slikar Vasilij Vasiljevič Vereščagin, autor monumentalnih kompozicija iz rusko-turskog rata (1877-78).

1861. U Frankfurtu je prikazan rad prvog uređaja za prenos govora, koji je njegov konstruktor Johan Filip Reis nazvao telefon. Kao pronalazač prvog upotrebljivog telefona (1876) smatra se Amerikanac Aleksandar Graham Bel.

1863. U Ženevi je počela četvorodnevna međunarodna konferencija 14 zemalja na kojoj je osnovan Crveni krst i objavljeni principi koji su 1864. poslužili kao osnova za usvajanje Ženevske konvencije o zaštiti žrtava rata.

1896. Potpisan je sporazum u Adis Abebi kojim je uspostavljen mir između Italije i Abisinije (Etiopija) i priznata nezavisnost Abisinije.

1905. Tokom Prve ruske revolucije (1905-07), radnici su u Petrogradu osnovali prvi Sovjet (radničku skupštinu).

1905. Sporazumom u Karlštadu Norveška se odvojila od Švedske i postala nezavisna kraljevina sa kraljem Hakonom VII.

1911. U Kini je ukinuta monarhija i proglašena republika sa Sun Jat Senom kao privremenim predsednikom.

1916. Rođen je francuski državnik Fransoa Miteran, koji je kao prvi socijalista u maju 1981. izabran za predsednika Francuske i ostao na tom položaju 14 godina. U Drugom svetskom ratu bio je jedan od vođa francuskog Pokreta otpora, a od 1971. je lider Socijalističke partije Francuske.

1917. Brazil je objavio rat Nemačkoj u Prvom svetskom ratu.

1955. General Ngo Din Diem proglasio je Republiku Vijetnam u južnom Vijetnamu, a sebe predsednikom i zaveo diktatorski režim. Ubijen je u vojnom udaru u novembru 1963.

1955. Parlament Austrije prihvatio je, dan posle odlaska poslednjih savezničkih okupacionih vojnika, Državni ugovor kojim se obavezala na stalnu neutralnosti zemlje.

1961. Nobelovu nagradu za književnost dobio je jugoslovenski književnik Ivo Andrić i postao prvi Jugosloven dobitnik te prestižne svetske nagrade.

1972. Umro je ruski konstruktor aviona i helikoptera Igor Ivanovič Sikorski, koji je konstruisao prvi uspešan helikopter, a 1913. prvi izgradio avion sa više motora. Godine 1919. emigrirao je u SAD gde je nastavio rad na konstrukciji novih tipova aviona i helikoptera.

1972. U kampanji Saveza komunista Jugoslavije protiv "anarholiberala" smenjeni su najviši funkcioneri Saveza komunista Srbije Marko Nikezić i Latinka Perović. Nakon toga smenjeni su i funkcioneri u državnom aparatu i privredni rukovodioci koji su se zalagali za liberalizaciju i modernizaciju društva.

1976. Generalna skupština UN je jednoglasno osudila aparthejd i pozvala vlade zemalja članica da zabrane sve kontakte sa Transkejom, koja je samoproklamovala nezavisnost sa belom manjinom na čelu.

1994. Izrael i Jordan potpisali su sporazum, kojim je posle 46 godina formalno okončano ratno stanje dveju susednih zemalja.

1995. Na Malti je ubijen vođa palestinske terorističke islamske organizacije "Islamski džihad" Fati Škaki.

1998. Predsednici Perua i Ekvadora potpisali su formalnu deklaraciju kojom je rešen pogranični spor dveju južnoameričkih zemalja nastao početkom 19. veka, zbog kojeg su više puta ratovale.

1999. Savet bezbednosti UN odobrio je upućivanje međunarodnih mirovnih snaga, 11.000 vojnika i policajaca, u Istočni Timor.

2000. Na sastanku u Bukureštu SR Jugoslavija je postala punopravni član Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu.

2001. Beogradski sud osudio je Dobrosava Gavrića na 20 godina zatvora zbog ubistva Željka Ražnatovića Arkana i još dve osobe u hotelu "Interkontinental" u Beogradu 15. januara 2001.

2002. U akciji oslobađanja oko 800 talaca, koje su čečenski teroristi držali tri dana u jednom moskovskom pozorištu, stradalo je 128 osoba, a svih 50 terorista je likvidirano.

2007. Umro je američki biohemičar Artur Kornberg, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1959. za sintezu DNK u epruveti. Kornberg je otkrio hemijski mehanizam koji pokazuje kako DNK nastaje u ćeliji.

 

[sendi]

Na današnji dan, 27. oktobar

[h=1]Na današnji dan, 27. oktobar
[/h] Izvor: Beta

​

1505 - Umro je ruski vladar Ivan III Vasiljevič. Veliki knez moskovski od 1462. i "svih Rusa" ujedinio je veliki broj kneževina, ojačao centralnu vlast i oslobodio ruska područja od Tatara. Izdao je prvi ruski zbornik zakona "Sudebnik" (1497). Zbog rodbinskih veza sa vizantijskom carskom dinastijom, smatran je naslednikom Istočnog rimskog carstva i tada se prvi put pojavila ideja o istorijskoj misiji Ruskog carstva kao zaštitnika celog pravoslavlja.

1553 - Na lomači je kao jeretik spaljen španski lekar i teolog Migel Serveto. Spisima "Christianismi restitutio", u kojima je odbacio hrišćansku doktrinu o Svetom trojstvu, izazvao je gnev i rimokatolika i protestanata. Na zahtev vođe švajcarskih protestanata Žana Kalvina uhapšen je u Ženevi, u kojoj se skrivao od rimokatoličke inkvizicije, i osuđen na smrt spaljivanjem.

1728 - Rođen je engleski istraživač Džejms Kuk, poznat kao Kapetan Kuk, jedan od najvećih morepolovaca u istoriji. Na osnovu svojih istraživanja napravio je mape Australije, Novog Zelanda i Havajskih ostrva, a 1893. objavljen je njegov dnevnik sa mnogobrojnih putovanja. Ubili su ga 1779. domoroci na Havajima.

1782 - Rođen je italijanski muzičar Nikolo Paganini, virtuoz na violoni i kompozitor, čijoj su veštini savremenici pridavali magične moći (violinski koncerti, 24 kapriča za solo violinu, kamerna muzika).

1806 - Napoleonove trupe ušle su u Berlin, nakon pobede nad Prusima kod Jene.

1807 - U dvorcu u Fontenblou Napoleon Bonaparta i španski kralj Karlos IV potpisali su sporazum o podeli Portugalije.

1811 - Rođen je američki pronalazač Ajzak Merit Singer, koji je 1851. usavršio prvu šivaću mašinu za široku
upotrebu.

1843 - U Srbiji je osnovana državna pošta.

1858 - Rođen je Teodor Ruzvelt, predsednik SAD od 1901. do 1909, čija je politika stvorila svetsku silu od dotad
izolacionističke Amerike. Dužnost šefa države je preuzeo kao potpredsednik SAD, posle ubistva predsednika Vilijama Mekinlija 1901. Sproveo je plan za izgradnju Panamskog kanala, a za posredovanje u rusko-japanskom ratu 1905. dobio je 1906. Nobelovu nagradu za mir.

1871 - Velika Britanija je anektirala dijamantska polja u Kimberliju u Južnoj Africi.

1918 - Britanske, francuske i italijanske snage porazile su u Prvom svetskom ratu austrijsku vojsku na italijanskom frontu.

1922 - Pod pritiskom fašističkog pokreta Benita Musolinija, italijanska vlada je podnela ostavku.

1935 - Pušten je u saobraćaj železničko-drumski "Pančevački most Kralja Petra II" na Dunavu kod Beograda.

1966 - Generalna skupština UN je oduzela Južnoj Africi mandat nad Jugozapadnom Afrikom.

1971 - Kongo je promenio naziv države u Republika Zair.

1973 - Mirovne snage UN stigle su u Kairo da uspostave liniju razdvajanja između egipatskih i izraelskih snaga.

1978 - Egipatski predsednik Anvar el Sadat i izraelski premijer Menahem Begin dobili su Nobelovu nagradu za mir.

1991 - Sovjetska republika Turkmenistan je proglasila nezavisnost od Moskve.

1995 - U Beogradu je umro srpski književnik Slobodan Selenić, dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor na Fakultetu dramske umetnosti u Beogradu ("Prijatelji sa Kosančićevog venca", "Očevi i oci", "Ubistvo s predumišljajem").

1998 - Savet NATO odložio je na neodređeno vreme aktivirajuću naredbu o vojnoj intervenciji protiv ciljeva u SR Jugoslaviji, nakon što su srpske vlasti povukle vojsku na Kosovu u kasarne i smanjile policijske snage u toj pokrajini.

1998 - Gerhard Šreder je preuzeo dužnost kancelara Nemačke, nakon što je Helmut Kol, izgubivši na izborima,
podneo ostavku.

1999 - Haljina, koju je holivudska zvezda Merlin Monro nosila dok je pevala "Happy Birthday, Mr. President"
predsedniku DŽonu Kenediju, prodata je za 1,267.500 dolara, što je rekordna suma za deo odeće prodat na aukciji.

1999 - Naoružani napadači su upali u parlament Jermenije u Jerevanu i ubili devetoricu ljudi, uključujući premijera Vazgena Sarksijana, predsednika parlamenta Karena Demirkijana, dvojicu njegovih zamenika i jednog ministra.

2000 - Zbog jake oluje, ronilačka ekipa nije uspela da uđe u podmornicu Kursk. Dan ranije su otkriveni dokazi da su 23 mornara preživela prvu eksploziju zbog koje je ova ruska atomska podmornica potonula 12. avgusta u Barencovom moru. Stručnjaci su procenili da mornari nisu mogli živeti duže od osam sati od početka ove
katastrofe u kojoj je svih 118 članova posade izgubilo život.

2001 - Švedski dnevnik Ekspresen preneo je izjavu Kristera Petersona, koji je u nedostatku dokaza oslobođen optužbi za ubistvo švedskog premijera Ulofa Palmea 1986. godine, da on zapravo jeste ubio premijera. Peterson je umro 29. septembra 2004. od posledica moždanog udara.

2002 - Na predsedničkim izborima u Brazilu, pobedio je Luiz Inasio Lula da Silva. Da Silva je prvi brazilski predsednik levičarskog opredeljenja i predstavnik radničke klase.

2004 - Međunarodna federacija Crvenog krsta i Crvenog polumeseca saopštila je da je tokom 2003. u prirodnim katastrofama poginulo 76.806 ljudi, što je tri puta više nego u prethodnoj, 2002. godini. Do porasta ljudskih žrtava došlo je zbog ekstremnih klimatskih promena u svetu.

 

[sendi]

Na današnji dan, 28. oktobar

[h=1]Na današnji dan, 28. oktobar
[/h] Izvor: Beta

​

1492 - Kristofer Kolumbo je na prvom putovanju preko Atlantika otkrio kopno, misleći da je stigao do Istočne Indije i proglasio je posedom Španije.

1628 - Kraljevske trupe pod kardinalom Rišeljeom zauzele su, nakon višemesečne opsade, uporište hugenota
(protestanata) La Rošel.

1636 - U Kembridžu, u američkoj državi Masačusets, osnovan je Koledž Harvard, najstarija obrazovna ustanova u SAD.

1704 - Umro je engleski filozof Džon Lok, jedan od utemeljivača empirizma i liberalističke filozofije. Snažno je
uticao na kasnije filozofe empiričare i teoretičare liberalnog društva i građanske države ("Ogled o ljudskom razumu", "Pisma o toleranciji", "Dve rasprave o vladi", "Vaspitanje".

1746 - U zemljotresu u Peruu, u kojem su razoreni gradovi Lima i Kaljao, poginulo je najmanje 18.000 ljudi.

1836 - Proglašena je federacija Perua i Bolivije.

1884 - Rođen je kompozitor, muzikolog, pedagog i kritičar Miloje Milojević, profesor Muzičke akademije u Beogradu, jedan od začetnika muzikologije u Srbiji. Osnovao je beogradski orkestar "Collegium musicum" ("Četiri komada za klavir", "Melodije i ritmovi sa Balkana", "Pred veličanstvom prirode").

1886 - Na ostrvu Bidl u njujorškoj luci predsednik SAD Grover Klivlend otkrio je Statuu slobode, poklon Francuske koju je izradio Frederik Ogist Bartoldi, a konstruisao Gustav Ajfel.

1891 - U Japanu je od zemljotresa na najvećem ostrvu Nipon poginulo najmanje 10.000 ljudi, a 300.000 ostalo je bez domova.

1914 - Rođen je američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk koji je 1953. pronašao vakcinu protiv dečje paralize.

1918 - Posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, u Pragu je preuzeo vlast Nacionalni komitet. Republika Čehoslovačka sa predsednikom Tomašem Garigom Masarikom proglašena je u novembru 1918.

1919 - U SAD je stupio na snagu zakon o prohibiciji kojim je zabranjena prodaja pića sa više od pola procenta alkohola.

1922 - Oko 40.000 fašista "crnokošuljaša" Benita Musolinija krenulo je iz Napulja u Marš na Rim. Dva dana kasnije
kralj Vitorio Emanuele (Vittorio) poverio je Musoliniju mandat za sastav vlade. Fašistički režim trajao je do jula 1943.

1923 - Umro je političar i publicista Stojan Protić, jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 20. decembra 1920. Bio je urednik listova "Samouprava" (1881-83) i "Odjek" od 1884.

1932 - Rođen je političar Spiros Kiprijanu, prvi šef diplomatije posle sticanja nezavisnosti Kipra 1960. Šef države je postao 1977, posle smrti predsednika arhiepiskopa Makariosa III.

1940 - Italijanske trupe napale su Grčku iz Albanije, pošto je Grčka odbila ultimatum kojim je Italija tražila vojna uporišta na njenoj teritoriji. Uz pomoć Nemaca, Grčka je okupirana u aprilu 1941.

1962 - Okončana je kubanska raketna kriza - sovjetski lider Nikita Hruščov saopštio je da je naredio povlačenje raketa sa Kube, a predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi da će obustaviti blokadu te zemlje.

1974 - Šefovi arapskih država, uključujući jordanskog kralja Huseina Deklarcijom su zatražili stvaranje nezavisne palestinske države.

1982 - Na opštim izborima u Španiji ubedljivu pobedu odnela je Socijalistička radnička partija Felipea Gonzalesa.

1995 - U požaru u metrou glavnog grada Azerbejžana, Bakua, poginulo je najmanje 289, a povređeno 270 ljudi.

2000 - Na Kosovu su, u organizaciji administracije UN, održani lokalni izbori, na kojima je ubedljivo pobedio Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove. Kosovski Srbi su bojkotovali izbore, a jugoslovenske vlasti ih nisu priznale.

2001 - Američki predsednik Džordž Buš formirao je Grupu za praćenje inostranih terorista kojom rukovodi javni tužilac Džon Eškroft, a zadatak grupe je i da nalazi i deportuje strance koji ilegalno borave u SAD.

2002 - Visoki diplomata SAD-a, Lorens Foli, ubijen je u Amanu (Jordan). Foli je u ambasadi SAD u Amanu vodio
američku agenciju za međunarodnu pomoć i saradnju (USAID). On je prvi zapadni diplomata ikada ubijen u toj državi.

2003 - Tribunal u Hagu osudio je Srbina iz Bosne i Hercegovine Predraga Banovića na osam godina zatvora zbog ratnih zločina u logoru Keraterm kod Prijedora 1992. godine.

2005 - Umro je pozorišni i filmski velikan, glumac Ljuba Tadić. Bio je stalni član Beogradskog dramskog pozorišta, Narodnog pozorišta, Ateljea 212 i Jugoslovenskog dramskog pozorišta, u kojima je ostvario veliki broj zapaženih uloga. Glumio je u više od 60 filmova i u mnogim radio i televizijskim dramama.

2008 - Na izborima u Maldivima predsednik Maumun Abdula Gejum izgubio je vlast posle 30 godina. On je priznao pobedu opozicionog kandidata Mohameda Našida koji je tokom njegove vladavine više puta bio zatvaran zbog zalaganja za demokratije na tom arhipelagu u Indijskom okeanu.

 

[sendi]

Na današnji dan, 29. oktobar

[h=1]Na današnji dan, 29. oktobar
[/h] Izvor: Beta

​

439 - Vandali, predvođeni kraljem Genserikom, osvojili su Kartaginu, koja je postala glavni grad vandalske države u Africi.

1321 - Umro je srpski kralj Stefan Milutin Nemanjić. Tokom njegove vladavine od 1282. Srbija je proširila granice na severu i na jugu i doživela ekonomski i kulturni razvoj, postavljene su osnove zakonodavstva i državne uprave. Podigao je i obnovio više crkava i manastira (Gračanica, Nagoričino).

1507 - Rođen je španski vojskovođa Fernando Alvares de Toledo, vojvoda od Albe. Kao namesnik Holandije (1567-73) sprovodio je teror nad protivnicima španske krune, tokom kojeg je pogubljeno 18.000 ljudi. Preko svoje špijunske mreže podsticao je progone hugenota (protestanata) u Francuskoj za vreme Katarine Mediči.

1814 - Prvi parni ratni brod "Fulton", koji je konstruisao Robert Fulton, porinut je u njujorškoj luci.

1881 - U Japanu je osnovana prva nacionalna politička stranka.

1888 - U Carigradu je potpisana Konvencija o Sueckom kanalu, prema kojoj "kanal treba da bude slobodan i otvoren, za vreme rata i u vreme mira, za sve trgovačke i ratne brodove bez razlike na zastavu".

1889 - Umro je ruski pisac, književni kritičar i revolucionar Nikolaj Gavrilovič Černiševski. Njegovo političko delovanje u carskoj Rusiji prekinuto je progonstvom u Sibir (1864). Zalagao se da književnost bude oruđe društvene kritike, a u delu "Šta da se radi" izneo je svoje socijalističko-utopijske poglede na društvo.

1897 - Rođen je nemački nacistički političar Jozef Gebels, ministar prosvete i propagande nacističke Nemačke (1933-45), jedan od inspiratora antisemitskog terora. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine, izvršio je samoubistvo sa celom svojom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.

1910 - Rođen je engleski filozof Džuls Alfred Ejer, čija se knjiga "Jezik, istina i logika" smatra manifestom logičkog pozitivizma ("Zasnivanje empirijskog znanja", "Problem saznanja", "Pojam osobe").

1911 - Umro je Džozef Pulicer, američki novinski magnat, jedan od začetnika "žute štampe", iz čije se fondacije svake godine dodeljuje "Pulicerova nagrada" za novinarstvo, karikaturu, američku istoriju, poeziju, dramu, roman i muziku.

1918 - Hrvatski sabor je posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu proglasio raskid državno-pravnog odnosa sa Habsburškom monarhijom i proglasio pristupanje Hrvatske Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

1923 - Turska je proglašena republikom, a general Mustafa Kemal (od 1930. Kemal Ataturk) postao je prvi predsednik.

1929 - Krah Njujorške berze, poznat kao "crni utorak", označio je početak velike krize koja je uzdrmala temelje američke privrede, a kasnije se proširila na ceo svet. Industrijska proizvodnja je pala u razvijenim zemljama na nivo s početka veka, a bez posla je ostalo 26 miliona ljudi.

1950 - Umro je švedski kralj Gustav V, koji je tokom vladavine od 1907. osigurao neutralni status Švedske u oba svetska rata.

1956 - Dva dana uoči francusko-britanskog napada na Egipat, izraelska vojska napala je poluostrvo Sinaj.

1964 - Ujedinjena Republika Tanganjika, Zanzibar i Pemba promenila je naziv u Tanzanija.

1996 - U Beču je održana aukcija oko 8.000 slika, skulptura i ostalih umetničkih dela koja su od austrijskih Jevreja u Drugom svetskom ratu oteli austrijski i nemački nacisti. Prihod je dodeljen ljudima koji su preživeli holokaust.

1998 - Komisija za istinu Južne Afrike predala je izveštaj predsedniku Nelsonu Mendeli (Mandel) u kojem su bivši predsednik Bota, Mendelina bivša supruga Vini, Butelezi i Afrički nacionalni kongres optuženi za kršenje ljudskih prava.

1998 - Veteran američke astronautike Džon Glen je u 77. godini spejs šatlom "Diskaveri" ponovo poleteo u kosmos, 36 godina posle svoje prve kosmičke misije.

1999 - Iranski predsednik Muhamed Katami završio je posetu Parizu, prvu od 1979. godine, tokom koje je apelovao na globalnu toleranciju i bolje povezivanje sa Zapadom.

2000 - Više od 30.000 ljudi demonstriralo je protiv neonacista u nemačkom gradu Dizeldorfu.

2001 - Japan je usvojio kontroverzni zakon koji dozvoljava japanskim oružanim snagama, prvi put posle Drugog svetskog rata, da budu angažovane u inostranstvu kao podrška američkim napadima u Avganistanu.

2001 - Pod pritiskom pakistanskog predsednika, zatvoreno je 12 pripadnika Islamskog militarističkog pokreta radi istrage o oružanom napadu na jednu hrišćansku crkvu, u kojem je ubijeno 16 osoba.

2002 - U požaru koji je zahvatio petospratni Međunarodni trgovinski centar u južno-vijetnamskom gradu Ho Ši Min, poginulo je 61, a povređeno preko 100 ljudi. To je bio najveći požar u tom gradu u poslednjih 27 godina.

2003 - U Tokiju (Japan) je osuđen na smrt vešanjem doktor Tomomas Nakagava (41), jedan od vođa japanskog kulta Strašnog suda, koji je 1995. učestvovao u napadu smrtonosnim nervnim gasom na tokijsku podzemnu železnicu kada je umrlo 12 ljudi.

2003 - Umro je italijanski tenor Franko Koreli jedan od najpopularnijih operskih pevača XX veka. koji je nastupao u vodećim svetskim kućamna, od milanske Skale do Metropoliten opere u Njujorku.

2004 - Lideri Evropske unije potpisali su u Rimu evropski ustav, a 25 zemalja članica EU imaju rok od dve godine za njegovu ratifikaciju.

2004 - Arapska televizija Al Džazira emitovala je video snimak u kojem je vođa Al Kaide, Osama Bin Laden, prvi put javno priznao da stoji iza terorističkih napada u SAD, 11. septembra 2001.

2006 - U avionskoj nesreći brazilskog aviona 737 koji je nestao iznad prašuma Amazonije poginulo je 155 putnika i članova posade.

2008 - Predsednik Maldiva Maumun Abdula Gejum priznao je pobedu opozicionog kandidata Mohameda Našida, koji je tokom njegove 30-godišnje vladavine više puta bio zatvaran zbog promovisanja demokratije na tom arhipelagu u Indijskom okeanu.