Na današnji dan

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 13. april

Danas je sreda, 13. april, 104. dan 2016. Do kraja godine ima 264 dana.

Izvor: Beta, Tanjug

1519 - Rođena je francuska kraljica italijanskog porekla Katarina Mediči, kćerka gospodara Firence Lorenca II Medičija, koja je posle smrti muža Anrija II od 1560. vladala Francuskom kao regentkinja sinova Fransoa II, Šarla IX i Anrija III. Tokom njene vladavine besneo je versko-građanski rat rimokatolika i hugenota (francuski protestanti kalvinisti), čijem je razbuktavanju znatno doprinela. Uz podršku pape Grgura XIII 1572. organizovala je pokolj
hugenota poznat kao Vartolomejska noć.

1598 - Francuski kralj Anri IV objavio je Nantski edikt, kojim su hugenoti izjednačeni u pravima sa rimokatolicima.

1605 - Umro je ruski car Boris Fjodorovič Godunov, koji je preuzeo presto 1598. posle smrti Fjodora I. Pretpostavlja se da je 1591. ubio mlađeg brata Fjodora I, prestolonaslednika Dimitrija, što je inspirisao Aleksandra Puškina da napiše dramu "Boris Godunov" i Modesta Musorgskog da komponuje istoimenu operu.

1695 - Umro je francuski pisac Žan de Lafonten, član Francuske akademije. Pisao je basne veoma duhovito i poučno, a u poeziji je stvorio sopstvenu versifikaciju, majstorski mešajući najraznovrsnije stihove. Ostala dela: pesme "Adonis", "Elegija nimfama Boa", "Filemon i Baukida", roman "Ljubav Psihe i Kupidona", stihovane "Priče".

1743 - Rođen je američki državnik Tomas Džeferson, osnivač Demokratske stranke, predsednik SAD od 1801. do 1809. Tokom rata za nezavisnost bio je predsednik odbora koji je pripremio "Deklaraciju nezavisnosti", prihvaćenu 4. jula 1776. Svoje robove je oslobodio, ali nije uspeo da izdejstvuje ukidanje ropstva. Bio je guverner Virdžinije od 1779. do 1781. i sekretar prvog predsednika SAD Džordža Vašingtona od 1790. do 1793. Iskoristio je finansijske neprilike francuskog cara Napoleona I da od njega 1803. kupi Luizijanu.

1832 - Rođen je srpski slikar Stevan Teodorović, član Srpske kraljevske akademije. Slikarstvo je ucio u Beču i Minhenu. Počeo je kao romantičar s lepim osećanjem za kolorit, a završio kao hladni akademičar. Izradio je oko 300 portreta savremenika, uključujući Kornelija Stankovića, Djuru Daničića, Vladana
Djorđevića, kraljicu Nataliju. Radio je i ikonostase s kompozicijama vezanim za nacionalnu istoriju i tradiciju (Negotin i Smederevska Palanka).

1848 - Sicilija je proglasila nezavisnost od Napuljske kraljevine.

1869 - Počeo je da izlazi list "Pančevac", koji je uređivao publicista Jovan Pavlović. U njemu je objavljen prvi prevod na srpski "Komunističkog manifesta". Zabranjen je 1876. posle čega je više puta obnavljan i zabranjivan. List i sada izlazi.

1885 - Rođen je mađarski filozof Djerđ Lukač. U mladosti je u "nemarksističkom periodu" napisao "Istoriju razvoja moderne drame" i eseje "Duša i oblici". Član Komunističke partije Mađarske postao je 1918. a u vreme Sovjetske Republike Mađarske 1919. komesar za prosvetu. Iz tog perioda potiču ogledi sabrani pod naslovom "Istorija i klasna svest", koji su znatno uticali na obnovu marksističke misli u zapadnoj Evropi posle Drugog svetskog rata.
Posle poraza Mađarske revolucije emigrirao je u Austriju, a 1929. u Sovjetski Savez, gde je do 1931. radio u Institutu Marks-Engels. Do 1933. u Nemačkoj je predvodio književnu grupu pisaca-komunista, posle čega je do 1945. ponovo bio u Moskvi, gde je napisao studiju "Mladi Hegel". Po povratku u otažbinu bio je profesor Budimpeštanskog univerziteta, a 1956. ministar u vladi Imre Nađa, posle čijeg pada je lišen profesije, uklonjen iz Akademije nauka i
interniran. Od 1957. do smrti 1971. povukao se iz javnog života. Ostala dela: "Razaranje uma", "Egzistencijalizam ili marksizam", "Estetika", "Ontologija društvenog bića", "Teorija romana".

1892 - Rođen je škotski fizičar i pronalazač Robert Votson Vat, pronalazač radara. Vat je radar prvi put javno prikazao 1935. i njegov uređaj omogućio je otkrivanje i određivanje položaja pomoću radio talasa.

1904 - Umro je ruski slikar Vasilij Vasiljevič Vereščagin, koji je majstorstvo najviše iskazao inspirišući se ratnim motivima. Slikarstvo je učio na Akademiji u Petrogradu, a usavršavao u Parizu. Posebno su zapažene njegove monumentalne kompozicije iz Rusko-turskog rata 1877-1878, skice iz vojničkog
života i realistične studije tipova i pejzaža.

1906 - Rođen je irski pisac Semjuel Beket, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1969. koji je 1953. dramom "Čekajući Godoa" otvorio eru "drame apsurda". Bio je zaokupljen temom raspadanja građanskog društva, dehumanizujućom slikom čoveka i beznadežnom situacijom neobičnih bića na kraju sveta i
vremena, što simboliše apsurdnost ljudske egzistencije. Živeo je u Francuskoj i pisao na francuskom, smatrajući da se na stranom jeziku može pisati bez stila, što je bio njegov ideal. Ostala dela: roman "Marfi", trilogija "Moloa", "Malone umire", "Neimenljivi", drame "Kraj igre", "Poslednja traka", "Igre bez
reči", "Srećni dani", "Igra", "Ne ja".

1919 - Britanske trupe masakrirale su u Amricaru najmanje 379 Indusa, pristalica vođe pokreta za nezavisnost Indije Mahatme Gandija.

1922 - Rođen je tanzanijski državnik Džulijus Kambarage Njerere, istaknuti lider Pokreta nesvrstanih, prvi predsednik Tanganjike, zatim Tanzanije (nastale spajanjem Tanganjike i Zanzibara) od 1962. do 1985. kada se povukao sa vlasti, što je jedinstven primer u Africi. Studirao je istoriju, političke nauke i
pravo u Edinburgu. Jedan je od osnivača Organizacije Afričkog Jedinstva 1963. a tri godine po okončanju borbe za nezavisnost od Velike Britanije 1964. bio je ključna figura prilikom ujedinjenja sa ostrvom Zanzibar, i nastanka Tanzanije. Njegova "Aruša deklaracija" iz 1967. označila je socijalizam i ekonomsku
samodovoljnost za osnovne ciljeve. Postigao je znatne uspehe u obrazovanju i zdravstvu. Naredio je 1979. vojnu intervenciju u susednoj Ugandi kada je oboren Idi Amin. Prepustio je 1985. položaj Ali Hasanu Mvinjiju, posle čega je imao istaknutu savetničku ulogu. Prevodio je Šekspira na svahili: "Julije Cezar", "Mletački
trgovac".

1922 - Rođen je engleski pisac Džon Brejn, koji je u englesku književnost uveo tip ambicioznog mladog oportuniste proleterskog porekla, spremnog na sve radi postizanja uspeha i materijalne dobiti. Dela: romani "Put u visoko društvo", "Mesto u visokom društvu", "Ljubomorni Bog", "Igra plakanja", "Ostani sa
mnom do jutra", "Pobožni zastupnik", studija "Pisanje romana".

1930 - Rođen je vladika Sava (Svetozar) Vuković, akademik, episkop Srpske pravoslavne crkve, profesor Teološkog fakulteta u Beogradu. Predavao je Liturgiku sa istorijom umetnosti. Bio je episkop moravički, istočnoamerički i kanadski i od 1977. šumadijski. Administrirao je eparhijama: žičkom, banatskom,
bačkom, temišvarskom... Doktorirao je temom "Tipik arhiepiskopa Nikodima" 1961. Krasila ga je retka intelektualna snaga i erudicija. Pokrenuo je, obnovio i uređivao više glasila Srpske crkve: "Kalenić", "Pravoslavlje", "Glasnik", "Staza pravoslavlja", "Banatski vesnik", "Beseda", "Kalendar srpske patrijaršije".
Izgradio je i obnovio više crkava i manastira, ambulanti, domova za decu, osnivač je više dobrotvornih fondova. Glavna dela: "Istorija srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi 1891-1941", "Srpski jerarsi", "Grobna mesta srpskih arhijereja".

1941 - U Drugom svetskom ratu mađarske okupacione trupe počele su teror u Bačkoj i za nekoliko dana ubijeno je oko 3.000 civila, Srba i Jevreja.

1945 - Trupe sovjetskog maršala Fjodora Tolbuhina slomile su u Drugom svetskom ratu nemački otpor u Beču. Pad "druge prestonice" Trećeg rajha omogućio je opkoljavanje nemačkih snaga u Berlinu, koji je pao tri sedmice docnije.

1945 - Teškim zapaljivim bombama američko vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu uništilo veliki deo Tokija.

1961 - Generalna skupština UN osudila je politiku aparthejda u Južnoj Africi.

1963 - Rođen je ruski velemajstor jevrejskog porekla Hari Vajnštajn, poznat kao Gari Kasparov, koji je 1985. u 23. godini postao prvak sveta, najmlađi u istoriji šaha. Titulu je preoteo zemljaku Anatoliju Karpovu, pobedom u meču rezultatom 13:11. Tome je prethodio meč započet u septembru 1984, u kojem je Karpov vodio s 5:3, uz 40 remija, ali je Svetska šahovska federacija 15. februara 1985. prekinula meč igran do šeste dobijene partije,
prekršivši pravila, zbog "iscrpljenosti igrača".

1964 - Američki glumac afroameričkog porekla Sidni Poatje dobio je Oskara za glavnu ulogu u filmu "Poljski ljiljani", kao prvi crnac koji je osvojio tu nagradu.

1966 - Predsednik Iraka Abdul Salam Arif poginuo je prilikom pada helikoptera.

1975 - Pripadnik hrišćanske milicije ubio je u autobusu u predgrađu Bejruta 22 Palestinca, što se smatra početkom građanskog rata u Libanu.

1976 - U eksploziji u fabrici municije u Finskoj poginulo je 45 ljudi.

1979 - Dva dana posle ulaska u Kampalu, armije Tanzanije i snaga opozicije i pada diktatora Idija Amina Dade, formirana je privremena vlada Ugande. Amin je 1971. oborio predsednika Miltona Obotea i tokom vladavine likvidirao je oko pola miliona sunarodnika. U oktobru 1978. napao je Tanzaniju, ali je bio poražen.

1990 - U uzaludnom pokušaju da spreči otcepljenje Litvanije, predsednik Sovjetskog Saveza Mihail Gorbačov zapretio je toj baltičkoj republici ekonomskim embargom ukoliko za dva dana ne povuče Deklaraciju o nezavisnosti.

1992 - Muslimanske paravojne snage pod kontrolom Alije Izetbegovića demolirale su i opljačkale dopisništvo Tanjuga u Sarajevu. Sedam naoružanih ljudi razbilo je centar veze i preseklo prijem vesti iz zemlje i sveta novinskim kućama u BiH i ukralo dva telefaksa, dva teleprintera, telefonske i radio aparate i televizor. Ostalu opremu su uništili, a dežurnog novinara opljačkali, uzevši mu i pasoš.

1993 - Počelo je suđenje dvanaestorici bivših sovjetskih funkcionera i oficira, optuženih za zaveru 1991. radi obaranja Gorbačova.

1994 - Islamski terorista-samoubica ubio je u autobusu u izraelskom gradu Hadera - šest ljudi.

1999 - U napadu avijacije NATO teško je oštećena zemaljska satelitska stanica "Jugoslavija" u selu Prilike kod Ivanjice, na Kopaoniku je sa 11 projektila do temelja srušen hotel "Bačište" i uništeno je više mostova, uključujući most u Biljanovcu kod Kraljeva, most u Dedini kod Kruševca i most na reci
Kosanici na putu Niš-Priština.

2002 - Umro je bivši ministar unutrašnjih poslova Srbije Vlajko Stojiljković, dva dana pošto je sebi pucao u glavu na ulazu u zgradu Doma Skupštine Srbije (tada Savezna Skupština), neposredno pošto je i Veće građana usvojilo Zakon o saradnji sa Haškim tribunalom. Taj sud je tokom NATO agresije u maju 1999.
optužio Stojiljkovića.

 

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 14. april

Danas je čwtvrtak, 14. april, 105. dan 2016. Do kraja godine ima 263 dana.

IZVOR: BETA

1629 - Rođen je holandski matematičar i astronom Kristijan Hajgens (Christian Huygens). Otkrio je prsten oko Saturna i konstruisao časovnik s klatnom.

1759 - U Londonu je umro nemački kompozitor Georg Fridrih Hendl (Friedrich Handel). Njegov veliki opus sadrži opere, oratorijume i veliki broj kompozicija za orkestar, a najpoznatiji su oratorijumi "Mesija", "Izrael u Egiptu" i "Saul".

1849 - Na inicijativu revolucionarnog lidera Lajoša Košuta, (Lajos Kosuth) Mađarska je proglasila nezavisnost od Austrije.

1865 - Predsednik SAD Abraham Linkoln (Lincoln) smrtno je ranjen u atentatu nekoliko dana po završetku građanskog rata. Na njega je u loži vašingtonskog pozorišta pucao Džon But (John Booth). Linkoln je umro dan kasnije, a novi predsednik postao je Endrju Džonson (Andrew Johnson).

1883 - Rođen je pisac Sima Pandurović, jedan od osnivača srpske moderne.

1900 - Predsednik Francuske Emil Lube (Loubet) otvorio je u Parizu Međunarodnu izložbu koja je, na 315 hektara, bila najveća te vrste u istoriji Evrope.

1904 - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac Ser Džon Gilgud (John Gielgud). Slavu je stekao ulogama Šekspirovih junaka, a filmsku nagradu Oskar dobio je 1981, za ulogu u filmu "Artur".

1907 - Rođen je Fransoa Divalije (Francois Duvalier) koji je, uz nadimak "Papa Dok", bio predsednik-diktator Haitija od 1957. do smrti 1971.

1914 - Umro je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs (Charles Sanders Peirce), osnivač pragmatizma, pravca koji je kasnije razvio Vilijam Džejms (William James).

1917 - Umro je poljski lekar Ludovik Lazar Zamenhof (Lazarus Ludwig), izumitelj esperanta, kombinacije niza svetskih jezika. Pod pseudonimom Dr Esperanto izdao je 1887. godine udžbenik novostvorenog jezika "Lingvo Internacia".

1930 - Pesnik Vladimir Vladimirovič Majakovski, jedan od utemeljivača ruskog futurizma, autor lirskih poema "Oblak u pantalonama" i "Flauta kičma", izvršio je samoubistvo u Moskvi.

1931 - U Španiji je proglašena republika, posle abdikacije i bekstva kralja Alfonsa III u inostranstvo. Republiku je 1939, posle trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Francisko Franko.

1945 - Savezničke trupe su uhapsile nemačkog diplomatu i političara Franca fon Papena (Franz) i izručile ga sudu za ratne zločine u Drugom svetskom ratu, u Nirnbergu. Oslobođen krivice, u Nemačkoj je kasnije osuđen na osam godina zatvora, ali je pušten već 1949.

1969 - Umro je književni istoričar Petar Kolendić, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti, poznat po studijama i raspravama o staroj dubrovačkoj i dalmatinskoj književnosti.

1975 - U Sikimu (severoistočna Indija) je ukinuta monarhija i proglašena republika. Sikim je postao 22. država Indijske Unije.

1986 - Umrla je francuska književnica Simon de Bovoar (Simone de Bovoar), životna saputnica Žan Pol Sartra (Jean Paul Sartre). Njena knjiga "Drugi pol" bila je inspiracija feminističkog pokreta.

1988 - Avganistan i Pakistan su u Ženevi potpisali sporazum o Avganistanu, a SSSR i SAD dali izjave o nemešanju. Sporazumom su predviđeni povratak avganistanskih izbeglica iz Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Avganistana.

1994 - Dva američka borbena aviona F-15 greškom su, iznad severnog Iraka, oborila dva američka helikoptera, usmrtivši svih 26 ljudi u njima.

1995 - Svetska zdravstvena organizacija saopštila je da je za oko milion ljudi u bivšoj Jugoslaviji potrebna medicinska pomoć zbog psiholoških trauma izazvanih ratom.

1999 - Najmanje 75 ljudi je poginulo, a 25 je teško ranjeno u Metohiji u dve izbegličke kolone koje su raketirali avioni NATO.

1999 - Pakistan je izvršio probu balističke rakete dometa 2.000 kilometara, sposobnu da nosi nuklearne projektile.

2000 - Mitingom u centru Beograda, pod geslom "Stop teroru - za demokratske izbore", opozicija je počela koordiniranu akciju za demokratske promene u zemlji.

2003 - U blizini Bagdada američke specijalne snage uhapsile su bivšeg lidera palestinskog gerilskog pokreta Abu Abasa (Abbas), optuženg da je organizovao otmicu italijanskog putničkog broda "Akile Lauro" 1985. godine i za ubistvo Amerikanca jevrejskog porekla Leona Klinghofera (Klinghoffer) koji je bačen u Sredozemno more.

2006 - Umro je Beri (Berry) Nelson, glumac koji je prvi tumačio lik čuvenog britanskog agenta 007 Džejmsa Bonda u TV adaptaciji "Kazino Rojala" 1954. godine.

2009 - Iz SAD je za Nemačku deportovan Džon Demjanjuk, bivši čuvar u nacističkom logoru smrti u Poljskoj, osumnjičen za ubistvo 29.000 Jevreja tokom Drugog svetskog rata.

2010 - U jakom zemljotresu u Kini, magnitude 7,1 stepen Rihterove skale, poginulo je 2.183 osoba, povređeno 12.135, a 84 su nestale.

2010 - Hrvatski predsednik Ivo Josipović prilikom zvanične posete Bosni i Hercegovini, izvinio za učešće Hrvatske u politici koja je devedesetih godina prošlog veka pokušavala da podeli BiH i pozvao ceo region na saradnju.

2014 - Islamistička organizacija Boko Haram ("Zapadno obrazovanje je grešno") otela je više od 200 devojčica iz jedne škole u gradu Čibok (Nigerija).

 

[katamaniak]

Na današnji dan, 15. april

Danas je petak, 15. april, 106. dan 2016. Do kraja godine ima 262 dana.

Izvor: Beta

1450 - U poslednjoj fazi Stogodišnjeg rata Francuzi su u bici kod Forminjija porazili Engleze, čime je okončana engleska dominacija u Normandiji.

1469 - Rodjen je indijski duhovni učitelj, guru Nanak, osnivač sikizma. Njegovi sledbenici Siki žive uglavnom u Indiji, a najbrojniji su u državama Pandžab i Harijana.

1755 - Doktor Samjuel Džonson, engleski pesnik, novinar i leksikograf, objavio je "Rečnik engleskog jezika", prvi moderni engleski rečnik.

1765 - U Sankt-Peterburgu je umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedist svetskog glasa. Bavio se i fizikom, hemijom, geografijom i astronomijom i znatno doprineo razvoju tih nauka. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755), koji i danas nosi njegovo ime.

1764 - U Versaju je umrla Žan-Antoaneta Puason, markiza De Pompadur, ljubavnica kralja Luja XV i jedna od najuticajnijih ličnosti na njegovom dvoru.

1843 - Rodjen je američki pisac Henri Džejms. Napisao je oko 100 knjiga, medju kojima su najpoznatiji romani "Portret jedne lejdi", "Amerikanac", "Dejzi Miler", "Roderik Hadson"...

1909 - Austrijski car odobrio je Statut za autonomnu upravu u Bosni i Hercegovini.

1912 - Na prvom putovanju iz Velike Britanije u SAD potonuo je "Titanik", najveći i najluksuzniji prekookeanski brod svog doba. Život je izgubilo 1.523 od 2.224 putnika.

1912 - Rodjen je korejski diktator Kim Il Sung. Upravljao je Severnom Korejom od osnivanja te zemlje 1948. do smrti 1994. Smrću "velikog vodje", kako su ga podanici zvanično oslovljavali, okončana je jedna od najdužih apsolutističkih vladavina u 20. veku.

1923 - Insulin, koji je kanadski naučnik, nobelovac Frederik Banting, otkrio 1921. godine, počeo je da se koristi u lečenju dijabetesa.

1941 - Jugoslovenska vlada, na čelu sa njenim predsednikom, generalom Dušanom Simovićem, napustila je zemlju posle nemačke okupacije. Dan ranije iz zemlje je otišao i kralj Petar II Karadjordjević.

1945 - Britanske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Bergen-Belzen.

1952 - Frenklin banka u Njujorku izdala je prvu kreditnu karticu u svetu.

1968 - Dva sovjetska satelita bez ljudske posade, Kosmos 212 i 213, automatski su se spojili dok su kružili u zemljinoj orbiti.

1974 - Nakon petnaestogodišnje vladavine, vojnim pučem svrgnut je s vlasti predsednik Nigera Diori Hamani.

1979 - U zemljotresu na Crnogorskom primorju poginulo je više od sto ljudi, oko 600 je povredjeno, a više od 80.000 ostalo je bez kuća.

1980 - U Parizu je umro francuski filozof i književnik Žan Pol Sartr, jedan od najznačajnijih predstavnika egzistencijalizma. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, ali je odbio da je primi ("Mučnina", "Zid", "Biće i ništavilo", pozorišni komadi "Mušice", "Iza zatvorenih vrata", "Prljave ruke").

1986 - Američki avioni bombardovali su Tripoli i Bengazi u znak odmazde za pogibiju dvojice Amerikanaca u eksploziji bombe u diskoteci u Berlinu 5. aprila. U bombardovanju je ubijeno oko 40 ljudi, medju kojima i usvojena kćerka libijskog lidera Moamera Gadafija.

1989 - Na fudbalskom stadionu u Šefildu, u severnoj Engleskoj, pod srušenim tribinama poginulo je 96, a povredjeno 200 ljudi kada su na već prepun stadion puštene nove grupe navijača.

1989 - Umro je kineski političar Hu Jaobang, šef Komunističke partije Kine od 1981. do januara 1987, kad je smenjen pod optužbom da je dopustio prodor ideja "buržoaskog liberalizma". Na dan njegove smrti, studenti u Pekingu i Šangaju izašli su na ulice da bi izrazili žalost. To je bio početak velikog studentskog protesta koji je okončan krvoprolićem početkom juna 1989. na centralnom pekinškom trgu Tjenanmen.

1990 - U Njujorku je umrla filmska glumica švedskog porekla Greta Garbo, "božanstvena Greta", kako su je nazivali obožavaoci. Smatra se jednom od najvećih glumica 20. veka nemog i zvučnog filma ("Kraljica Kristina", "Ana Karenjina", "Marija Valevska", "Mata Hari").

1992 - UN su uvele sankcije protiv Libije zbog njene umešanosti u podmetanje bombe u avion kompanije Pan Ameriken koji je eksplodirao iznad mesta Lokberi u Škotskoj 1988. i rušenje francuskog aviona iznad Nigera 1989. godine.

1994 - Ministri vodećih zemalja sveta potpisali su GATT (General Agreement on Tariffs and Trade).

1996 - "Komisija za istinu" u Južnoj Africi, formirana da ispita zloupotrebu vlasti u vreme aparthejda, otvorila je istražni postupak.

1996 - Od podmetnute eksplozivne naprave oštećena je Bajrakli džamija u Beogradu. Beogradski muftija Hamdija Jusufspahić izjavio je da je to je bio sedmi napad na Bajrakli džamiju od 1990. godine.

1997 - Tokom hodočašća, u požaru koji je zahvatio šatorsko naselje blizu Meke, u Saudijskoj Arabiji, poginula su 343 hodočasnika.

1998 - Bivši kambodžanski diktator Pol Pot umro je od srčanog udara. Tokom njegove četvorogodišnje vladavine, od 1975. do 1979, više od milion ljudi je ubijeno ili je umrlo od mučenja, gladi i bolesti.

1999 - NATO preuzeo odgovornost za bombardovanje konvoja izbeglica na Kosovu, tokom kojeg je, prema jugoslovenskim izvorima, poginulo 75 civila.

2003 - Na 18 godina zatvora osudjen je Folkert van der Graf, ubica holandskog političara Pima Fortjina. To je bilo prvo političko ubistvo u Holandiji u poslednja preko tri veka.

2005 - U memorijalnom parku holokausta u Bruklinu otkrivena je spomen ploča žrtvama logora Jasenovac (Hrvatska) što je prvi javni spomenik u SAD stradalima u tom logoru.

2008 - Vladajuća ruska partija Jedinstvena Rusija (JR) jednoglasno je izabrala predsednika Rusije Vladimira Putina za lidera partije. Na kongresu JR prethodno je promenjen statut kojim je uvedena funkcija predsednika parije. Prihvatanjem te funkcije Putin ostaje najuticajnija ličnost u ruskoj politici i nakon što je mesto predsednika države početkom maja prepustio Dmitriju Medvedevu.

2010 - Gusti oblaci prašine iz islandskog vulkana Ejafjalajokul, do čije je erupcije ponovo došlo posle skoro 200 godina mirovanja, uzrokovali su obustavljanje oko 6.000 letova avio-kompanija u severnoj Evropi, što je predstavljalo početak petodnevnog nezapamćenog poremećaja vazdušnog saobraćaja na ovom kontinentu.

2011 - Haški tribunal osudio je hrvatskog generala Antu Gotovinu na 24, a Mladena Markača na 18 godina zatvora zbog zločina nad srpskim stanovništvom Kninske krajine tokom i posle operacije Oluja 1995. godine. Apelaciono veće Tribunala je u novembru 2012. poništilo prvostepenu presudu hrvatskim generalima i oslobodilo ih krivice po svim tačkama optužnice.

2013 - Troje ljudi je poginulo, a više od stotinu povredjđeno u dvema eksplozijama koje su se dogodile tokom velikog maratona u Bostonu (SAD). Za napad su osumnjičena braća Carnajev poreklom iz Čečenije.

2013 - Na predsedničkim izborima u Venecueli tesnu pobedu ostvario je Nikolas Maduro. Madurov protivkandidat Enrike Kapriles odbio je da prihvati rezultat izborne komisije, rekavši da je na izborima bilo više hiljada neregularnosti i pozvao svoje pristalice na proteste.

2015 – Više od 800 izbeglica i migranata poginulo je kada se prevrnuo brod na Mediteranskom moru, u blizini libijske obale. Samo 28 putnika broda je preživelo nesreću. Prema UNHCR-u, u ovoj nesreći je poginulo najviše izbeglica i migranata na Mediteranu.

 

[katamaniak]

Na današnji dan, 16. april

Danas je subota, 16. april, 107. dan 2016. Do kraja godine ima 261 dana.

Izvor: Beta

1346 - U Skoplju je srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić krunisan za cara. Istovremeno je proglašena srpska patrijaršija sa prvim srpskim patrijarhom Joanikijem.

1828 - U Francuskoj, gde je boravio u dobrovoljnom egzilu od 1824, umro je španski slikar Francisko de Goja (Francisco, Goya). Kao dvorski slikar napravio je čuvene portrete članova kraljevske porodice, dvorjana i uglednih ličnosti, a među najpoznatije njegove slike ubrajaju se "Odevena Maja" i "Gola Maja".

1844 - Rođen je francuski književnik Anatol Frans (Francois-Anatole Thibault), član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1921. godine. ("Epikurov vrt", "Zločini Silvestra Bonara", "Pobuna anđela").

1850 - Umrla je francuska vajarka Mari Tiso (Marie Tušaud), koja je 1802. osnovala čuveni londonski Muzej voštanih figura.

1856 - Usvojena je Pariska deklaracija o pomorskom pravu za vreme rata.

1859 - Umro je francuski političar i istoričar Aleksis Klerel Tokvil (Alexis Clerel Tocqueville), čije delo je imalo značajan uticaj na razvoj građanske demokratije ("Američka demokratija").

1867 - Rođen je američki pilot i konstruktor aviona Vilbur Rajt (Wilbur Wright) koji je 1903. sa bratom Orvilom (Orville) izveo prvi let avionom. Let je trajao 59 sekundi, a avion je preleteo 285 metara. Braća Rajt osnovali su 1909. kompaniju za proizvodnju aviona.

1872 - Rođena je srpska slikarka nemačkog porekla Beta Vukanović. Bila je profesor na beogradskoj Umetničkoj školi i jedan je od osnivača društva srpskih umetnika, slikara i vajara "Cvijeta Zuzorić".

1879 - Umrla je Berandet Subiru čija je vizija Device Marije prethodila stvaranju svetilišta u Lurdu u Francuskoj.

1889 - Rođen je engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Čarli Čaplin. Karijeru je napravio u SAD, a 1952. emigrirao je u Švajcarsku gde je umro 1977. godine. Tokom 40 godina snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova, a 1972. je dobio Oskara za životno delo. ("Svetlosti velegrada", "Moderna vremena", "Veliki diktator", "Svetlosti pozornice").

1922 - Nemačka i SSSR potpisali su Rapalski ugovor kojim je Nemačka priznala Sovjetski Savez i kojim su obnovljeni diplomatski i trgovinski odnosi.

1940 - Rođena je danska kraljica Margareta II. Kraljica je postala 1972. i bila je prva žena koja je nakon 600 godina sela na danski presto.

1944 - Saveznička avijacija bombardovala je Beograd u Drugom svetskom ratu. Poginulo je više od 1.200 ljudi, više hiljada je povređeno, a razoreno je oko 600 zgrada.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u nemački grad Nirnberg.

1947 - U gradu Teksas u istoimenoj državi SAD poginulo je više od 500 ljudi u eksploziji francuskog kamiona napunjenog nitritom.

1948 - U Parizu je osnovana Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OEEC).

1964 - Devetoro ljudi u Britaniji osuđeno je na kazne zatvora od 25 do 30 godina zbog učešća u velikoj pljački voza 1963. Jedan od glavnih aktera "pljačke stoleća" Ronald Bigz uspeo je da pobegne iz zatvora i da stigne u Brazil, gde je živeo do maja 2001. kada se predao Skotland Jardu.

1970 - Pod snežnom lavinom, koja je zatrpala dečji sanatorijum u mestu Salanš u francuskim Alpima, poginule su 72 osobe.

1975 - Umro je indijski filozof i državnik Sarvepali Radakrišnan (Servepalli Radhakrishnan), predsednik Indije od 1962. do 1967.

1982 - Britanska kraljica Elizabeta proklamovala je novi kanadski ustav na osnovu kojeg su prekinute poslednje kolonijalne veze Kanade sa Britanijom.

1988 - U Tunisu je ubijen Halil al Vazir (Khalil, Wazir) poznat kao Abu Džihad (Jihad), vojni komandant Palestinske oslobodilačke organizacije.

1992 - Košarkaši beogradskog "Partizana" postali su u Istanbulu prvaci Evrope pobedom nad Žoventutom iz Barselone rezultatom 71:70 (40:34).

1996 - Bivšeg premijera Italije Betina Kraksija (Bettino Craxi) italijanski sud je, na osnovu optužnice koja ga je teretila za korupciju, osudio u odsustvu na osam godina i tri meseca zatvora. Kraksi je pobegao u Tunis gde će ostati do smrti.

2001 - Bivši predsednik Filipina Džozef Estrada predao se antikorupcijskom sudu, nakon što je taj sud izdao nalog za njegovo hapšenje zbog korupcije i lažnog svedočenja. Estrada se povukao s mesta predsednika 20. januara pod pritiskom uličnih demonstracija i vojske.

2002 - Holandska vlada i načelnik Generalštaba holanske vojske podneli su ostavke. Pad vlade izazvao je zvanični holandski izveštaj o Srebrenici, u kome je ocenjeno da holandske mirovne trupe i UN snose deo odgovornosti za pad te enklave (juli 1995) u ruke Vojske Republike Srpske (VRS) i masakr oko 7.500 Muslimana.

2003 - U Beču je uhapšen Dragan Nikolić Gagi i izručen vlastima u Srbiji. Nikolić je u odsustvu osudjen na 15 godina zatvora kao saizvršilac u ubistvu vođe paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana.

2008 - ; Američki matematičar i meteorolog Edvard Lorenc (Edward Lorenz), idejni tvorac teorije haosa i efekta leptira, umro je u 91. godini. Lorenc je utvrdio da i vrlo male razlike u jednom dinamičkom sistemu, poput atmosfere, mogu da izazovu ogromne promene. ;Govoreći o prirodi klime, Lorenc je u studiji iz 1972. godine za efekat leptira naveo: Ako leptir mahne krilima u Brazilu, to može da izazove tornado u Teksasu.

2008 - Umro je Oli Džonston (Ollie Johnston) poslednji iz legendarnog tima koji su pravili klasike Volta Diznija kao što su "Snežana i sedam patuljaka", "Fantazija" i "Bambi". Bio je jedan od glavnih crtača u ostvarenjima kao što su "Alisa u zemlji čuda", "Pepeljuga", "Uspavana lepotica", "Petar pan", "Meri popins" i "Knjiga o džungli".

2014 - U velikoj pomorskoj nesreći potonuo je južnokorejski trajekt na kojem je bilo 476 ljudi, uglavnom učenika srednje škole. Spašene su samo 172 osobe, od kojih je 13 članova posade.

 

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 17. april

Danas je nedelje, 17. april, 108. dan 2016. Do kraja godine ima 260 dana.


Izvor: Beta nedelja, 17.04.2016. | 00:00

1421 - Više od 100.000 ljudi utopilo se u Holandiji kada je more probilo zaštitne nasipe.

1492 - Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo) dobio je saglasnost i novac od španskog kralja Ferdinanda V i kraljice Izabele (Isabel), da istraži "Zapadni okean". Na tom putovanju Kolumbo je otkrio američki kontinent.

1790 - Umro je američki naučnik i državnik Bendžamin Frenklin (Benjamin Franklin). Učestvovao je u pisanju "Deklaracije nezavisnosti", a kao neumoran borac za slobodu čoveka bio je poznat i slavljen i izvan SAD. Izumeo je gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje.

1814 - U Ugrinama, kod Bribira (Hrvatska) rodio se botaničar i prirodnjak Josif Pančić, prvi predsednik Srpske kraljevske akademije. Otkrio je novu vrstu endemsko-reliktnog četinara nazvanu "Pančićeva omorika". Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu.

1860 - Crna Gora i Otomansko carstvo, posle turskog poraza na Grahovu,

potpisale su protokol o razgraničenju kojim je Crna Gora faktički priznata kao samostalna država, iako formalno priznanje nije dobila.

1894 - Rođen je državnik i političar Nikita Hruščov, prvi sekretar CK KPSS od 1953. do 1964. i predsednik sovjetske vlade od 1958. do 1964. Na XX kongresu KPSS podneo je referat "O savladavanju kulta ličnosti i njegovih posledica", čime je počeo proces destaljinizacije SSSR.

1895 - Sporazumom u gradu Šimonoseki završen je kinesko-japanski rat.

Kina je priznala nezavisnost Koreje, a ostrvo Formozu (Tajvan) predala

Japanu. Tajvan je pod japanskom vlašću bio do 1945. godine.

1916 - Rođena je Sirimavo Bandaranaike, koja je u julu 1960. postala premijer Cejlona (SSri Lanke), prva žena na takvoj dužnosti u svetu.

1924 - Rođen je vajar Jovan Kratohvil, profesor Univerziteta umetnosti u Beogradu, rektor od 1971. do 1973. godine. Autor je mnogobrojnih spomenika među kojima i sovjetskim ratnim veteranima na Avali.

1941 - Oficiri bojnog broda Kraljevske ratne mornarice Jugoslavije, Milan Spasić i Sergej Mašera potopili su u Tivatskom zalivu razarač "Zagreb" i potonuli zajedno s njim odbivši da izvrše naređenje o predaji broda italijanskoj mornarici posle kapitulacije Jugoslavije.

1957 - Kiparski arhiepiskop Makarios vratio se u Atinu posle 13 meseci egzila na Sejšelima. Iste godine Makarios je s britanskom vladom počeo pregovore o nezavisnosti Kipra, a u decembru 1959. izabran je za predsednika Republike Kipar.

1961 - Uz podršku SAD, kubanski desničari u egzilu iskrcali su se u "Zalivu svinja" u nameri da obore režim Fidela Kastra. U trodnevnim borbama ubijeno je oko 100, a zarobljeno više od hiljadu napadača.

1969 - Lider Komunističke partije Čehoslovačke Aleksandar Dubček (Alexander Dubcek) podneo je ostavku posle kraha reforme ; nazvane "Praško proleće". Zamenio ga je Gustav Husak.

1975 - Crveni Kmeri zauzeli su glavni grad Kambodže Pnom Pen i započeli vladavinu terora tokom koje je ubijeno više od milion ljudi.

1977 - U Lihtenštajnu prvi put su glasale žene.

1983 - Indija je lansirala prvi veštački satelit.

1993 - U UN je usvojena rezolucija kojom je zaprećeno oštrijim sankcijama SR Jugoslaviji, ukoliko bosanski Srbi ne potpišu do 26. aprila Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu.

1993 - Umro je Turgut Ozal, predsednik Turske od 1989. godine.

1996 - SAD i Japan potpisali su deklaraciju o saradnji u bezbednosti prema kojoj SAD zadržavaju nivo vojnih snaga u Japanu i ostalim delovima Azije.

1997 - Umro je Haim Hercog (Chaim Herzog) predsednik Izraela od 1983. do 1993. godine.

2004 - U izraelskom raketnom napadu u Gazi ubijen je lider palestinskog radikalnog pokreta Hamas, Abdel Aziz al-Rantisi.

2007 - U masakru u studentskom domu na Tehničkom univerzitetu u Bleksburgu u Virdžiniji, ; ubijena su 33 studenta, a ranjeno njih 29. Napadač ; dvdesettrogodišnji student tog univerziteta Seng Hui Čo iz Južne Koreje, i sam je stradao u ovom najvećem masakru na jednom Univerzitetu u istoriji Sjedinjenih Američkih Država.

2010 - Umrla je američka filmska montažerka Didi Alen (Dede Allen) koja je radila na filmovima "Boni i Klajd", "Pasje popodne", "Serpiko" i "Boja novca". Ona je 1967. postala prva montažerka koja se kao pojedinac iz svoje branše pojavljuje na špici filma "Boni i Klajd" za koji je nominovana za Oskara.

2014 - Umro je kolumbijski pisac i nobelovac Gabrijel Garsija Markes (Garcia Marquez) jedan od najznačajnijih pisaca na španskom jeziku. Autor je brojnih književnih dela, a među najpoznatijima su "Sto godina samoće", "Ljubav u doba kolere", "Pukovniku nema ko da piše", "Jesen patrijarha".

 

[Torrent Maniak]

Na današnji dan, 18. april

Danas je ponedeljak, 18. april, 109. dan 2016. Do kraja godine ima 259 dana.

Izvor: Beta, Tanjug ponedeljak, 18.04.2016. | 00:00

1480. Rođena je Lukrecija Bordžija, mecena umetnika i naučnika u vreme italijanske renesanse, vanbračna ćerka pape Aleksandra VI.

1797. Rođen je francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer, osnivač i prvi predsednik Treće republike od 1871. do 1873. godine.

1820. Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Zupe, autor popularnih opereta - "Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica".

1882. U Londonu je rođen američki dirigent poljskog porekla Leopold Stokovski, osnivač Američkog simfonijskog orkestra.

1906. Od zemljotresa u San Francisku poginulo je više od hiljadu ljudi, a oko 200.000 ostalo je bez kuća.

1909. U Vatikanu je beatifikovana francuska heroina iz 15. veka Žana D'Ark - Jovanka Orleanka. Kanonizacija je izvršena 1920.

1922. Umro je pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, premijer Srbije i ministar unutrašnjih poslova (1894). Jedan je od osnivača Radikalne stranke.

1936. Umro je italijanski kompozitor Otorino Respigi ("Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", više opera).

1942. Američki avioni u Drugom svetskom ratu prvi put su bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju.

1946. Zvanično je raspuštena Liga naroda, a njena imovina preneta je na novoosnovane Ujedinjene nacije.

1946. SAD su priznale Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju pod vodjstvom Josipa Broza Tita.

1951. U Parizu su Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice
za ugalj i čelik. To je bio početak stvaranja Evropske ekonomske zajednice, odnosno Evropske unije.

1954. Gamal Abdel Naser, jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk I, postao je premijer i vojni guverner Egipta.

1955. Umro je nemački naučnik Albert Ajnštajn, tvorac Teorije opšteg relativiteta. Od dolaska nacista na vlast u Nemačkoj 1933. živeo je u SAD. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1921. godine.

1955. U indonežanskom gradu Bandungu počela je afroazijska konferencija 29 zemalja čiji su principi postali osnova Pokreta nesvrstanih kao alternative vojnim blokovima - NATO-u i Varšavskom ugovoru.

1956. Raspušten je Informbiro, savetodavno i koordinaciono telo devet evropskih komunističkih i radničkih partija, kojim je dominirao Sovjetski savez.

1980. Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postao 50. nezavisna zemlja Afrike. Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti, glavni grad Solzberi je dobio novi naziv: Harare.

1983. Od eksplozije automobila-bombe kojim je samoubica prodro u Ambasadu SAD u Bejrutu, poginule su 63 osobe, a više od stotinu je ranjeno.

1994. Počeo je građanski rat u Ruandi.

1996. U Kairu je poginulo 18 grčkih turista kada su islamski teroristi otvorili vatru na turistički autobus.

1996. Više od 100 libanskih izbeglica je poginulo u napadu izraelske artiljerije na izbeglički logor.

1999. SR Jugoslavija je, u vreme napada NATO zbog Kosova, prekinula diplomatske odnose sa Albanijom.

2004. Umro je Ratu Sir Kamisese Mara, osnivač države Fidži.

 

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 19. april
Danas je utorak, 19. april, 110. dan 2016. Do kraja godine ima 256 dana.

Izvor: Tanjug utorak, 19.04.2016. | 00:01

1689 - Umrla je švedska kraljica Kristina Avgusta, koja je 1644. okončala rat s Danskom i 1648. Tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik "švedskim morem". Kraljica je postala 1632, u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina docnije. Na dvoru je okupljala učene ljude i bila je mecena nekolicini naučnika i umetnika, među kojima se nalazio i Rene Dekart. Prinuđena je da abdicira 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatolicizam. Ostatak života provela je putujući po Evropi, da bi se na kraju nastanila u Rimu, gde je i umrla.

1775 - Američki rat za nezavisnost počeo je porazom Britanaca kod Leksingtona i Konkorda.

1783 - Kongres SAD je objavio da je pobedonosno okončan Rat za nezavisnost od Velike Britanije.

1824 - Umro je engleski pisac Džordz Gordon Bajron, jedan od rodonačelnika evropskog romantizma. Njegova poezija oličavala je slobodarski duh suprotstavljen društvenim normama. Bio je zaljubljen u antičku kulturu. Britaniju je napustio razočaran 1816. i u Italiji je stvorio najveća dela: "Čajld Herold", "Kain",
"Manfred", "Don Žuan". Zaputio se 1823. s ciljem da pomogne borbu Grka za oslobođenje od Turaka, ali je ubrzo oboleo od malarije i umro je u aprilu 1824. ne ostvarivši ideal da se bori za slobodu grčkog naroda.

1881 - Umro je engleski državnik Bendžamin Dizraeli, osnivač i vođa konzervativaca, premijer 1868. i od 1874. do 1880. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877, pokorio Avganistan (privremeno) i osvojio Kipar. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Tursku.

1882 - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin, tvorac teorije evolucije. Tokom ekspedicije brodom "Bigl" od 1831. do 1836. sakupio je naučni materijal na osnovu kojeg je ustrojio svoju teoriju razvitka živih bića. Putovanje Biglom opisao je u knjizi "Put prirodnjaka oko sveta". Na obalama Južne Amerike i ostrvima Tihog okeana proučavao je geološke formacije, biljke i životinje i zaključio je da su se organizmi postepeno menjali. U epohalnom delu "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja" razradio je tezu o evoluciji. "Postanak vrsta" potpuno je izmenio dotadašnja shvatanja u biologiji, ali je izazvao i žestoka protivljenja.
Ostala dela: "Promenljivost životinja i biljaka pod domaćim uslovima", "Poreklo čoveka".

1906 - Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, koji je sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom i Antoanom Anrijem Bekerelom podelio 1903. Nobelovu nagradu za fiziku. S bratom Žakom otkrio je 1880. piezoelektricitet. Proučavao je magnetske pojave, a 1898. sa suprugom je pronašao radioktivne elemente polonijum i radijum. Dokazao je 1903. da soli radijuma spontano oslobađaju toplotu. Radovi Pjera i Marije Kiri postavili su temelje moderne nauke o radioaktivnosti i pokazali da radioktivnost uglavnom ne zavisi od spoljašnjih uslova.

1911 - U Portugaliji je odvojena crkva od države.

1921 - Stupio je na snagu zakon o podeli Irske na Republiku Irsku i Severnu Irsku (veći deo istorijskog Alstera), koja je ostala deo Ujedinjenog Kraljevstva. Nezavisnost je rezultat brojnih ustanaka Iraca, pa je britanska vlada, nemoćna da oružjem suzbije bunt, podelila ostrvo i većem delu priznala nezavisnost.

1932 - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka-dužnika dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.

1939 - Streljan je Sima Marković, srpski političar, matematičar i filozof, profesor Beogradskog univerziteta i vođa tzv. desne frakcije u Komunističkoj partiji Jugoslavije. Doktorirao je matematiku 1913. kod Mihaila Petrovića (Mika Alas). Od 1926. do 1928. bio je generalni sekretar KPJ, iz koje je isključen 1929, a
ponovo primljen 1935. Stradao je u Sovjetskom Savezu, u Moskvi, kao žrtva staljinističkih čistki. Dela: "Nacionalno pitanje u svetlosti marksizma", "Iz nauke i filozofije", "Teorija relativnosti", "Tragizam malih naroda".

1943 - Preživeli Jevreji Varšavskog geta, iz kojeg su do tada nemački nacisti likvidirali pola miliona ljudi, digli su ustanak i do 16. maja 1943. odolevali su neuporedivo jačim nacističkim snagama. Izginulo je više od 13.000 ustanika, a 58.000 je poslato u koncentracione logore i likvidirano. Iz geta, koji su posle propasti ustanka Nemci sravnili sa zemljom, preživele su samo 82 osobe.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu zauzele nemački grad Lajpcig.

1953 - Istraživački centar za realizaciju nuklearnog programa tadašnje FNRJ u Vinči postao je "Institut za nuklearne nauke". Taj dan prihvaćen je kao dan Instituta.

1960 - Prvi predsednik Južne Koreje Singman Ri povukao se s vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje protiv izbornih prevara.

1971 - Sovjetski Savez je lansirao kosmičku stanicu "Saljut" u orbitu oko Zemlje.

1975 - Maoistički pokret "Crvenih Kmera" ovladao je celom Kambodžom.

1975 - S kosmodroma Bajkonur (u današnjem Kazahstanu) sovjetskom raketom lansiran je prvi indijski veštački satelit.

1984 - Lansiran je prvi kineski telekomunikacioni satelit, što su pre Kine uspeli samo Sovjetski Savez i SAD.

1989 - U eksploziji tokom pomorskih manevara u Atlantiku na američkom vojnom brodu "Ajova" poginulo je 47 osoba.

1993 - Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša, ubili su federalni agenti nakon što su, posle 51 dana opsade, upali u središte sekte u teksaškom gradu Vako.

1994 - U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac u Drugom svetskom ratu Pol Tuvije.

1995 - U eksploziji podmetnutoj u jednu federalnu zgradu u američkom gradu Oklahoma Siti poginulo je najmanje 168 osoba.

1999 - Prilikom NATO bombardovanja Novog Sada pogođena je arhitektonski izuzetno vredna zgrada Izvršnog veća Vojvodine u najužem gradskom jezgru - popularna "Banovina". Reč je o zgradi negdašnje banske uprave Dunavske banovine Kraljevine Jugoslavije. Zgrada je građena raskošno a posebno je reprezentativna njena unutrašnjost. Civilni ciljevi bili su na meti i u Nišu gde je poginuo dispečer "Elektroindustrije" Milen Milojković, a u naselju "Šljaka" uništeno je 10 porodičnih kuća i oštećena su postrojenja Duvanske industrije i još neki privredni objekti kao i železnička stanica "Crveni krst".

2000 - U najtežoj nesreći u istoriji filipinskog vazduhoplovstva poginuo je 131 putnik i član posade kad se avion kompanije "Er Filipins" srušio u blizini grada Davao na jugu Filipina.

2005 - Nemački kardinal Jozef Racinger izabran je za 265. poglavara rimokatoličke crkve i uzeo je ime Benedikt XVI.

2007 - Umro je francuski glumac Žan-Pjer Kasel. Rođen je u francuskoj prestonici oktobra 1932. godine kao sin doktora i operske pevačice. Njegov filmski uspon započeo je zahvaljujući Dzinu Keliju, koji ga je angažovao u filmu "Srećan put". Šezdesetih je glumio u komedijama francuskog reditelja Filipa de Broke i proslavio se ulogama ljubavnika Brižit Bardo i Katrin Denev. Zapamćen je po ulozi kralja Luja XIII u filmovima "Tri musketara" i "Ccetiri musketara". Radio je sa Bunjuelom ("Diskretni šarm buržoazije"), Šabrolom ("Pakao", "Ceremonija") Altmanom ("Pret-a-porte").

2013 - U Briselu je parafiran predloga teksta sporazuma o normalizaciji odnosa Beograda i Prištine, poznat kao Briselski sporazum, kojim se između ostalog određuje dalji status srpske zajednice na Kosovu i Metohiji.

 

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 20. april
Danas je sreda, 20. april, 111. dan 2016. Do kraja godine ima 255 dana.

Izvor: Tanjug

1526 - U bici kod Panipata mogulski vođa Baber sa 2.000 boraca porazio je 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je otpočela dvoipovekovna vladavina Mogula nad Indijom. U bici je poginuo sultan Ibrahim, a Baber se potom proglasio sultanom i osnovao Mogulsko carstvo.

1653 - Vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel raspustio je Parlament i uveo ličnu diktaturu kao lord-protektor Engleske. Tokom njegove vladavine uspostavljen je republikanski oblik vladavine, što je u istoriji Engleske ostalo zapamćeno kao period najgore strahovlade.

1657 - Engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka, napala je i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Krus na Tenerifama, a potom je razorila grad.

1768 - Umro je italijanski slikar Kanaleto, jedan od najboljih pejzažista 18. veka, majstor dočaravanja atmosfere i vedrog prozračnog kolorita. Najviše je slikao Veneciju, njene kanale i palate.

1792 - Francuska je objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardiniji i proglasila opštu mobilizaciju kojom su, prema odluci Konventa, obuhvaćeni svi Francuzi od 18 do 50 godina. Tako stvorena milionska armija u revolucionarnom žaru potukla je sve protivnike, a Konvent je potom odlučio da "pruži pomoć i bratstvo svakom narodu koji želi da vrati slobodu". Bila je to teorijska racionalizacija za izvoz revolucije, čime su započeti osvajački ratovi.

1808 - Rođen je francuski car Šarl Luj Napoleon III Bonaparta, sinovac cara Napoleona I, predsednik Francuske od 1848. do 1852, car do 1870. Živeo je u izgnanstvu do Februarske revolucije 1848, a krajem 1848. na vlast ga je dovelo krupno građanstvo. Početkom decembra 1851. prigrabio je državnim udarom svu vlast i 1852. proglasio se za cara. Agresivnom spoljnom politikom nastojao je da proširi Francusku i osvaja kolonije. Organizovao je javne radove i osnovao neke socijalne ustanove, podsticao je kapitalističku privredu, trgovinu, industriju i bankarstvo. Tokom njegove vladavine, Francuska je pripojila Nicu i Savoju (u zamenu za pomoć prilikom ujedinjavanja Italije), započela kolonijalno prodiranje u Indokinu. Uspešno je ratovala u Krimskom ratu od 1854. do 1856. protiv Rusije. Fijaskom je okončano njegovo nastojanje (1862. do 1867.) da pomoću "cara" Maksimilijana Habzburškog uspostavi francusku dominaciju u Meksiku. Započeo je rat protiv Pruske s ciljem da spreči ujedinjenje Nemačke, ali je zarobljen 1. oktobra 1870. u bici kod Sedana i zbačen sa prestola, a Francuska je 4. oktobra 1870. ponovo postala republika. Emigrirao je 1871. u Veliku Britaniju gde je umro 1873.

1860 - Rođen je srpski pisac Vojislav Ilić, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. Njegova lirika označila je raskid sa romantičarskom poezijom i obeležena je misaonim skepticizmom. Pisao je elegične, setne pesme u kojima preovlađuju motivi prošlosti i samoće: "Zimska idila", "Jesen", "Ja ništa više ne verujem", "Tamara", "Istok". Radio je kao korektor Državne štamparije u Beogradu, pisar ministarstva unutrašnjih poslova, učitelj u Turn Severinu i diplomatski činovnik u Prištini i Solunu. Dela: dva izdanja
"Pesama" objavljena za života i sabrana dela oblikovana i objavljena posthumno.

1889 - Rođen je vođa nemačkih nacista Adolf Hitler, tvorac najveće mašinerije masovnog zločina u istoriji. Uz podršku krupne buržoazije i revanšista željnih osvete zbog poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu i zahvaljujući popustljivim zapadnim demokratijama, iskoristio je materijalnu bedu i nezadovoljstvo Nemaca, nametnuo im se kao vođa i poveo u katastrofu i njih i čovečanstvo. U Prvom svetskom ratu borio se kao dobrovoljac, 1921. postao je šef Nacionalsocijalističke radničke
partije Nemačke, u junu 1923. pokušao je puč u Minhenu zbog čega je osuđen, ali je ubrzo pušten iz zatvora, a 1925. reorganizovao je stranku na vojničkoj osnovi. Ubrzo pošto je 1933. postao kancelar uveo je nacističku diktaturu, počeo nemilosrdno proganjanje Jevreja i političkih protivnika uopšte. Iskoristio je neodlučnost Zapada i Austriju je prisajedinio Nemačkoj, porobio je Čehoslovačku, a 1939. napao je Poljsku, čime je izazvao Drugi svetski rat. Pred nadiranjem sovjetskih trupa ubio se u bunkeru u Berlinu 30. aprila 1945.

1893 - Rođen je katalonski slikar i vajar Huan Miro, jedan od najvećih nadrealističkih umetnika. Studirao je u rodnoj Barseloni, a od 1919. živeo je u Parizu. Kratko je stvarao pod uticajem kubizma, ali je od 1924. izgradio lični stil.

1893 - Rođen je američki filmski glumac Harold Lojd, jedan od najvećih komičara nemog filma. Filmovi: "Sigurnost na poslednjem mestu", "Brucoš", "Čuvaj se, profesore", "Luda sreda".

1919 - U Beogradu je počeo osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunisti), koja je 1920, na kongresu u Vukovaru, promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.

1936 - Invazione trupe Italije, koje su početkom oktobra 1935. bez objave rata, upale u Etiopiju (Abisiniju), preduzele su ofanzivu, slomile otpor slabo naoružanih etiopskih snaga koje su se veoma hrabro borile, i porobile su tu zemlju. Bio je to drugi pokušaj Italije da porobi Etiopiju, ali je krajem 19. veka kod Adue doživela strahovit poraz. Hiljadugodišnje etiopsko carstvo tada je postalo italijanska kolonija i zajedno sa okolnim italijanskim posedima - Somalijom i Eritrejom, uključeno je u takozvanu
Italijansku Istočnu Afriku. Ipak etiopski car (negus) Haile Selasije nije priznao okupaciju i već 1941. oslobodio je svoju zemlju i vratio se na presto.

1972 - Američki svemirski brod "Apolo-16" spustio se na Mesec.

1975 - Armija Severnog Vijetnama i južnovijetnamski oslobodilački pokret Vijetkong otpočeli su odlučujuću bitku protiv američkih i južnovijetnamskih snaga. Ofanziva je za desetak dana okončana potpunom pobedom i oslobađanjem južnog dela zemlje, posle čega su Severni i Južni Vijetnam ujedinjeni u jednu državu.

1984 - Velika Britanija je saopštila da će njena administracija u Hongkongu (Viktoriji) prestati da funkcioniše 1997.

1986 - Pijanista Vladimir Horovic priredio je prvi koncert u Sovjetskom Savezu od 1925. kad je emigrirao iz te zemlje.

1994 - Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija postigli su sporazum o prenosu vlasti na Palestince u oblasti Gaze i u gradu Jerihon na Zapadnoj obali.

1995 - Umro je Milovan Djilas, revolucionar, političar, publicista. Od 1937. do 1954. bio je član najužeg rukovodstva KPJ i jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita, posle rata i predsednik Skupštine Jugoslavije. Odlukom Plenuma CK KPJ u januaru 1954. posle nekoliko tekstova objavljenih u "Borbi" označen je kao "revizionista" i smenjen sa svih funkcija. Zapravo, i kao takozvani disident bio je pođednako nepomirljiv prema drugačijem mišljenju, kao i ranije dok je bio u zenitu moći. Njegovo najpoznatije delo "Nova klasa", u duhu potreba propagandne mašinerije hladnog rata, imalo je ogromne tiraže u zapadnim zemljama.

1999 - NATO je drugi dan uzastopno bombardovao Duvansku industriju Niš, onemogućivši proizvodnju u najvećoj fabrici cigareta tadašnje SRJ.

1999 - U prepunom Hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju su služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se "Molitvom za mir" obratili desetinama hiljada okupljenih na platou ispred najvećeg beogradskog hrama.

1999 - Ministar pravde u vladi Grčke Evangelos Janopulos je izjavio da je NATO bombardovanjem Srbije (SRJ) počinio "ratni zločin, zločin protiv čovečnosti" kao i "zločin protiv mira".

2003 - Dugo zabranjena Komunistička partija Iraka postala je prva organizacija u toj zemlji koja je štampala novine posle pada režima Sadama Huseina. List "Narodna staza", koji se pojavio na osam strana, deljen je besplatno.

2006 - Rumunske vlasti su naredile evakuaciju hiljada ljudi zbog rekordno visokog vodostaja Dunava. Svoje domove je prethodno već napustilo oko 7.000 ljudi u 129 naselja, pošto je više od 700 kuća potopljeno, a 75.000 hektara našlo se pod vodom.

2008 - U sukobima u Mogadišu, između islamističkih pobunjenika i udruženih somalijskih i etiopskih snaga bezbednosti, poginula je 81 osoba, dok je 119 ranjeno. Početkom 2007. snage Somalije, uz podršku etiopske vojske, zbacile su sa vlasti Uniju islamskih sudova (UIC) predvođenu ekstremnom frakcijom poznatom pod imenom El-Šabab, koja je tada upravljala većim delom te afričke zemlje.

2010 - Monasi Hilandara izabrali su novog igumana jeromonaha Metodija (Markovića) poštujući stroge propise Ustava Svete Gore i unutrašnja pravila srpske carske lavre koja je Hilandarskim tipikom ustanovio osnivač manastira Sveti Sava.

2013 - U zemljotresu koji je pogodio jugozapadnu kinesku provinciju Sečuan, poginule su 193 osobe, 23 su nestale, a oko 15.500 je povređeno. Potres se dogodio nedaleko od mesta pogođenog zemljotresom 2008. kada su poginule desetine hiljada.

 

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 21. april

Danas je četvrtak, 21. april, 112. dan 2016. Do kraja godine ima 254 dana.


IZVOR: BETA, TANJUG

753 p.n.e - Romul je, prema istoričaru Marku Terentiju Varonu, osnovao Rim.

1142 - Umro je francuski filozof i teolog Pjer Abelar. Kao zastupnik laičke nauke i antičke filozofije, verovao je u ljudski razum i poricao crkvene dogme. U književnosti je poznat po ljubavnim pismima Eloizi, koja se ubrajaju u najlepša dela epistolarne književnosti.

1509 - Umro je engleski kralj Henri VII, osnivač dinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na presto 1485. godine okončan je četrdesetogodišnji rat između dinastija Lankaster i Jork, poznat pod nazivom "Rat dveju ruža".

1699 - Umro je Žan Rasin, francuski pesnik i autor dramskih tragedija "Andromaha", "Fedra", "Britanikus", "Berenisa", "Mitridat" i komedije "Parničari".

1816 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Šarlota Bronte, koja se proslavila svojim prvim romanom "Džejn Ejr". Sa mlađim sestrama Emilijom i Anom izdala je zbirku pesama.

1828 - Rođen je francuski teoretičar umetnosti i filozof Ipolit Ten, član Francuske akademije od 1878. godine. Kao teoretičar francuskog naturalizma, uticao je na Emila Zolu i čitavu generaciju pisaca koja je sa naučno-ekperimentalnim pretenzijama pristupala književnosti ("Filozofija umetnosti", "O inteligenciji").

1836 - Teksašani su porazili Meksikance u bici kod San Hasinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD.

1856 - Australija je prva u svetu uvela osmočasovni radni dan.

1882 - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka, autora srpske himne "Bože pravde".

1910 - Umro je američki pisac Mark Tven, poznat po romanima "Doživljaji Toma Sojera" i "Doživljaji Haklberi Fina".

1915 - Rođen je američki filmski glumac meksičkog porekla Entoni Kvin, dobitnik dva Oskara za filmove "Viva Zapata" i "Žudnja za životom". Proslavio se i filmom "Grk Zorba".

1918 - Poginuo je nemački pilot Manfred fon Rihtofen, poznat kao Crveni Baron, koji je u Prvom svetskom ratu oborio 80 aviona.

1926 - Rođena je Elizabeta II, kraljica Velike Britanije od 1952. godine.

1941 - Šefovi diplomatija Nemačke i Italije Joahim fon Ribentrop i grof Galeaco Chano u Drugom svetskom ratu dogovorili su se o podeli Jugoslavije na nemačko i italijansko područje.

1945 - Poslednje nemačke trupe povukle su se iz Bolonje (Italija). Istog dana sovjetska armija ušla je u predgrađe Berlina.

1946 - Umro je engleski ekonomist DŽon Mejnard Kejnz, poznat po delu "Opšta teorija zaposlenosti, kamata i novca" koje je donelo radikalan preokret u ekonomskoj teoriji.

1960 - Prestonica Brazila premeštena je iz Rio de Žaneira u Braziliju.

1967 - Vojnim pučem u Atini uspostavljen je režim "grčkih pukovnika" koji su sedam narednih godina sprovodili vojnu diktaturu u Grčkoj.

1971 - Umro je Fransoa Divalije, "Papa Dok", predsednik Haitija od 1957. godine. Diktatorski režim održavao je uz pomoć gangsterske milicije pod nazivom "Tonton Makut".

1993 - Vrhovni sud Bolivije osudio je na 30 godina zatvora bivšeg diktatora Luisa Garsiju Mesu zbog masovnih ubistava i kršenja ustava.

1996 - Koalicija levog centra "Maslinovo drvo" pobedila je na izborima u Italiji. To je bila prva pobeda levice u Italiji od Drugog svetskog rata.

1997 - Prvi kineski vojnici ušli su u Hongkong u okviru priprema za prelazak te britanske kolonije 1. jula pod suverenitet Kine.

1999 - U vazdušnim napadima NATO na SR Jugoslaviju pogođeni su poslovna zgrada "Ušće" u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu.

2000 - Parlament Rusije ratifikovao je rusko-američki Sporazum oograničavanju nuklearnog naoružanja, START 2.

2003 - U svom domu na jugu Francuske umrla je Nina Simon, američka džez pevačica, čiji su singlovi "I Love Porgy", "To Love Somebady", "Ne me quitte pas" i druge dostigle milionski tiraž. Nastupala je u "Karnegi Holu" i pariskoj "Olimpiji", bila je izvrsna pijanistkinja i borac za prava crnaca.

2004 - Bivši izraelski nuklearni tehničar Mordehaj Vanunu izašao je iz zatvora Aškelon, na jugu Izraela, u kojem je proveo 18 godina, od čega 11 u samici, zbog izdaje i špijunaže. Vanunu je uhapšen i osuđen nakon što je 1986. u intervjuu britanskom listu "Sandej tajms" otkrio izraelski program razvoja nuklearnog oružja.

2010 - Svečano je otvoren Avalski toranj, jedan od simbola Beograda, srušen u bombardovanju NATO snaga 1999. godine.

 

[maja_jevtic]

Na današnji dan, 22. april

Danas je petak, 22. april, 113. dan 2016. Do kraja godine ima 253 dana.

IZVOR: BETA, TANJUG

1451 - Rođena je Isabela I Katolička, kraljica Kastilje od 1474. Njenom udajom 1479. za Ferdinanda II od Aragona udaren je temelj buduće španske države. Njihov izraziti katolicizam ogledao se uspostavom španske inkvizicije 1478. (utemeljena u vreme pape Grgura IX u prvoj polovini XIII v.) kao i proterivanjem svih inovernika, Jevreja i muslimana. Konačno su proterali Arape iz Španije (Granade) 1492. Iste godine opremljena je, od strane dvora, ekspedicija Kristifora Kolumba, koja je otkrila Ameriku. Godine 1503. Španija je, pod njenom vladom, pripojila i Napuljsku kraljevinu.

1529 - U Saragosi je potpisan ugovor kojim su Španija i Portugalija odredile granice interesnih zona u Tihom okeanu.

1616 - Umro je španski pisac Migel de Servantes Saavedra, autor "Don Kihota", prvog realističkog romana španske književnosti. Bio je komornik i sekretar rimskog kardinala Djulija Akvavivija, zatim vojnik i učestvovao je u pomorskoj bici kod Lepanta 1571. Pri povratku u Španiju 1575. uhvatili su ga pirati i odveli u Alžir, gde je pet godina proveo u ropstvu dok njegovi rođaci nisu sakupili novac za otkup. Živeći u bedi morao je da prihvati posao koji donosi malo novca a dosta omraze: postao je agent za nabavku žita i ulja za Špansku armadu. Poslodavci nisu bili zadovoljni pa je zatvoren i čak isključen iz crkve. Potom se ponovo prihvatio sličnih poslova, ali ga je siromaštvo pratilo do smrti. Njegov književni rad veoma je raznovrstan - pisao je romane, drame, komedije, pripovetke i pesme. U "Don Kihotu" - u formi kritike preživelih srednjovekovnih vrednosti Španije prikazao je svevremene i opšte ljudske probleme na neprevaziđen način. Ostala dela: romani "Galateja", "Persiles i Sigismunda" (preteča modernog avanturističkog romana), zbirka 12 pripovedaka "Uzorne pripovetke", istorijska drama "Numansija", psihološka komedija "Blaženi raspusnik", komedija karaktera "Pedro de Urdemalas", poema "Putovanje na Parnas".

1724 - Rođen je nemački filozof Imanuel Kant, profesor Univerziteta u rodnom Kenigzbergu (danas Kalinjingrad), rodonačelnik nemačke klasične filozofije. Njegovo učenje sačinjavaju tri suštinske odrednice: "kopernikanski obrat", "kriticizam" i "primat praktičnog uma". Postavio je i hipotezu o prirodnom postanku Zemlje i nebeskih tela - Kantova kosmogonijska hipoteza. Dela: "Kritika čistog uma", "Kritika praktičnog uma", "Kritika rasudne snage", "Opšta istorija prirode i teorije neba".

1766 - Rođena je francuska književnica Ana Lujza Žermen Neker, baronica od Stal-Holštajna, poznata kao Madam de Stal, čija je knjiga "O Nemačkoj" znatno uticala na razvoj romantizma. Njen salon u Parizu je bio jedno od najvažnijih stecišta intelektualaca krajem 18. veka. Kao protivnik francuskog cara Napoleona I emigrirala je iz Francuske i potom je živela u Nemačkoj, Italiji, Rusiji i Švedskoj. Ostala dela: romani "Delfina", "Korina".

1822 - Turska flota zauzela je grčko ostrvo Hios i masakrirala hrišćansko stanovništvo.

1838 - Britanski brod "Sirijus" prvi je prešao Atlantski okean koristeći isključivo parni pogon. Putovanje od britanske luke Kork do američke luke Njujork trajalo je 18 dana i 10 časova.

1870 - Rođen je Vladimir Iljič Lenjin, vođa boljševika i predvodnik Oktobarske revolucije u Rusiji 1917, prvi sovjetski lider i tvorac tog političkog sistema. Poreklom je iz činovničke sitno plemićke porodice. Opredelio se za revolucionarnu delatnost nakon što je njegov brat streljan od strane vlasti zbog terorističke aktivnosti. Dela: "Šta su 'prijatelji naroda' i kako se oni bore protiv socijaldemokrata?", "Razvitak kapitalizma u Rusiji", "Zadaci ruskih socijaldemokrata", "Šta da se radi?", "Korak napred, dva koraka nazad", "Dve taktike socijaldemokratije u demokratskoj revoluciji", "Agrarni program ruske socijaldemokratske radničke partije", "Materijalizam i empiriokriticizam", "Socijalizam i rat" (s Grigorijem Zinovjevom), "Imperijalizam kao najviši stadijum kapitalizma", "Aprilske teze", "Država i revolucija", "Proleterska revolucija i renegat Kaucki", "Dečja bolest 'levičarstva' u komunizmu".

1876 - Rođen je austrijski lekar Robert Baranji, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1914. Rasvetlio je funkciju vestibularnog aparata - organa koji reguliše ravnotežu ljudskog tela i tonus mišića. Doprineo je i boljem upoznavanju funkcije malog mozga i lečenju nekih oboljenja tog dela mozga.

1889 - Vlada SAD je teritoriju Oklahome, otetu od Indijanaca, proglasila otvorenom za bele naseljenike i već prvog dana u nju je nagrnulo najmanje 50.000 ljudi.

1892 - Umro je francuski kompozitor španskog porekla Eduar Lalo, koji je komponovao emotivna dela, u romantičarskom maniru. Dela: opera "Kralj od Isa", "Španska simfonija" za violinu i orkestar, "Koncert za violončelo i orkestar u d-duru".

1904 - Rođen je američki atomski fizičar Robert Openhajmer, profesor Univerziteta u Kaliforniji, koji je u Drugom svetskom ratu imao vodeću ulogu u izradi prve atomske bombe. Na poziv Ministarstva rata SAD, 1942. napustio je Univerzitet i do 1945. rukovodio je laboratorijom za izradu atomske bombe u Los Alamosu, a potom nastavio posao "u primeni nuklearne energije u vojne svrhe", koji mu je poverilo isto ministarstvo. Od 1953. bio je pod sumnjom da održava veze s komunistima i zabranjen mu je rad u atomskim programima, jer se protivio proizvodnji hidrogenske bombe i zalagao za korišćenje nuklearne energije u mirnodopske svrhe. Vlada predsednika Džona Kenedija rehabilitovala ga je 1963. a Komisija za atomsku energiju SAD dodelila mu je Fermijevu nagradu.

1915 - Nemačka vojska je u Prvom svetskom ratu na zapadnom frontu kod Ipra prvi put upotrebila bojni otrov.

1916 - Rođen je američki violinista jevrejskog porekla Jehudi Menjuhin, jedan od najvećih violinista 20. veka. Počeo je da svira u petoj godini i svetsku karijeru napravio je već kao "čudo od deteta" - njegovu interpretaciju "Violinskog koncerta" Feliksa Mendelsona, kojom se u sedmoj godini predstavio publici na koncertu u San Francisku, muzička kritika ocenila je kao senzacionalnu. Osnovao je 1963. "Školu Jehudi Menjuhina" za muzički nadarenu decu.

1933 - Umro je engleski inženjer Frederik Henri Rojs, koji je s Čarlsom Rolsom 1906. osnovao automobilsku kompaniju "Rols-Rojs", čija su vozila nenadmašna po luksuzu i kvalitetu. "Rols-Rojs" proizvodi i avionske motore.

1941 - Nemački zapovednik, general Helmut Forster saopštio je u Drugom svetskom ratu da je preuzeo okupacionu upravu u Srbiji.

1944 - Diverzantska grupa Devetog korpusa jugoslovenske armije minirala je u Drugom svetskom ratu nemački oficirski dom u Trstu. U eksploziji je poginulo oko 150, a ranjeno oko 200 nemačkih oficira i podoficira. Za odmazdu nacisti su na tom mestu ubili 51 taoca.

1944 - Na aerodromu Benina kod Bengazija u Libiji u Drugom svetskom ratu formirana je Prva vazduhoplovna eskadrila NVJ, koja je raspolagala sa 16 borbenih aviona "spitfajer".

1945 - Preživeli zatočenici hrvatskog ustaškog koncentracionog logora Jasenovac pokušali su da se očajničkim probojem dokopaju slobode, ali je u tome uspelo samo njih stotinak. Logor Jasenovac bio je najveća "fabrika smrti" na Jugoistoku Evrope u Drugom svetskom ratu. Od leta 1941. do 30. aprila 1945, hrvatski nacisti - ustaše su pobili u Jasenovcu, prema procenama, 700.000 Srba, Jevreja i Roma. Ogromna većina žrtava bili su Srbi.

1968 - Umro je srpski pisac Milorad Panić-Surep. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Između dva svetska rata bio je novinar, a u NOP je stupio 1941. Posle Drugog svetskog rata direktor je Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, Narodne biblioteke i Muzeja revolucije Jugoslavije. Dela: zbirke pesama "Vetar zviždi", "Prosto", "Ti dolaziš", "Ada", "Žito", "Svetlost zemaljska", "Jasika", "Od sene i opomene", poema "Mesec i pruće", letopis "Kad su živi zavideli mrtvima", studija "Filip Višnjić - pesnik bune".

1969 - Britanac Robin Noks-Džonston okončao je posle 312 dana od isplovljavanja iz luke Falmut prvo putovanje oko sveta jedrilicom s jednim članom posade.

1992 - U seriji eksplozija u kanalizacionom sistemu u meksičkom gradu Gvadalahara poginulo je oko 200 ljudi.

1994 - Umro je bivši američki predsednik Ričard Milhaus Nikson, jedini šef države u istoriji SAD koji je podneo ostavku pod pretnjom smenjenjivanja postupkom opoziva (impičment). Predsednik SAD postao je 1969. i ponovo je izabran 1972, ali nije okončao četvorogodišnji mandat jer se 1974. povukao zbog afere "Votergejt". Primoran je da odstupi sa funkcije pošto je dokazano da je uoči predsedničkih izbora 1971. kao kandidat Republikanske stranke naložio špijuniranje suparničke Demokratske stranke. Nasledio ga je potpredsednik Džerald Ford, koji mu je dao pun oproštaj. Nikson je potpredsednik SAD bio od 1953. do 1960, kad je na predsedničkim izborima izgubio od Džona Kenedija. Normalizovao je 1972. odnose s Kinom, koji su bili u prekidu od vremena pobede revolucije u Kini, najviše zaslugom Henrija Kisindžera.

1995 - Armija Ruande pod dominacijom plemena Tutsi otvorila je vatru na pripadnike rivalskog plemena Hutu u izbegličkom logoru Kibeho i ubila oko 2.000 ljudi.

1997 - Peruanska vojska prodrla je u rezidenciju japanskog ambasadora u Limi, oslobodivši 71 taoca koje su četiri meseca držali gerilci levičarskog pokreta "Tupak Amaru". U akciji je poginuo jedan talac, trojica vojnika i svih 14 gerilaca.

1999 - Prilikom napada na civilne ciljeve na području Vranja, avijacija NATO je usmrtila Dalibora Tasića (17) iz Soderca, sela u blizini tog grada na jugu centralne Srbije.

1999 - NATO avioni su sa tri projektila razorili ispražnjenu rezidenciju predsednika SRJ Miloševića. Vilu u Rumunskoj 15 (posle Drugog svetskog rata ulica je preimenovana u Užičku) izgradio je 1933. vlasnik nekoliko rudnika, inženjer Acović. Od Drugog svetskog rata koristio ju je kao omiljenu rezidenciju Josip Broz Tito.

1999 - U napadu avijacije NATO teško je oštećena zgrada glavne pošte u centru Užica, što je izazvalo prekid telefonskih veza. Zgrada je u ponovljenom napadu 16 dana kasnije srušena do temelja.

2002 - Umrla je Sofija Soja Jovanović, srpski filmski, pozorišni i televizijski režiser. Jedan je od osnivača Akademskog pozorišta u Beogradu 1944. Za više od pola veka rada režirala je pedesetak predstava u pozorištima širom bivše Jugoslavije. Kao prva žena filmski režiser kod nas snimala je komedije po delima
Branislava Nušića, Stevana Sremca, Jovana Sterije Popovića, Branka Chopića. Njen film "Pop Chira i pop Spira" prvi je srpski (i jugoslovenski) igrani film u boji. Drugi filmovi: "Sumnjivo lice", "Diližansa snova", "Dr", "Put oko sveta", "Orlovi rano lete", "Pusti snovi", "Silom otac".

2003 - U Srbiji je ukinuto vanredno stanje uvedeno 12. marta posle ubistva predsednika vlade Zorana Đinđića.

2004 - U snažnoj eksploziji vagona natovarenih amonijum-nitratom u železničkoj stanici u severnokorejskom gradu Rjongčon blizu kineske granice, poginuo je najmanje 161 čovek, više od hiljadu je povređeno, a uništeno je 2.000 zgrada.

2006 - Umrla je italijanska glumica Alida Vali. Rođena je u Puli 1921, kao Alida fon Altenburger. Vali se u filmskoj karijeri dugoj više od šest decenija posebno istakla ulogama u filmovima "Treći čovek" Kerola Rida iz 1949. i "Slučaj Paradin" Alfreda Hičkoka iz 1947. Igrala je takođe, u fimovima najvećih italijanskih režisera - Viskontija i Antonionija.

2008 - Ujedinjene nacije saopštile su da je broj žrtava rata u pobunjenoj sudanskoj provinciji Darfur, dostigao 300.000. Darfur se nalazi na zapadu Sudana i ima dugu tradiciju separatnih težnji. Prema vladi u Kartumu ukupan broj žrtava u sukobu koji je započeo februara 2003. je oko 9000 ljudi.