LEGEND
- Učlanjen(a)
- 14.09.2009
- Poruka
- 8.464
ISTORIJA HRIŠĆANSKE CRKVE – KRATAK OSVRT
Prvo hrišćanstvo, ili rano hrišćanstvo, kao vjerski pokret, pojavilo se posle Isusove smrti, što znači u prvom vijeku naše ere. Prvu hrišćansku crkvu formirali su Isusovi učenici i apostoli, na tlu današnje Palestine, tačnije u gradu Jerusalimu. Hrišćansvo je u prvo vrijeme bilo kao vjerska sekta u okviru judaističke vjere, koja se u to vrijeme izdvajala po monoteizmu, odnosno, vjeri u jednog Boga. Treba naglasiti da su tadašnju Palestinu naseljavali većinom Jevreji i da su bili pod vlašću velike rimske imperije.
Prema zapisima apostola Petra (15. – 67. g.n.e), prve pristalice nove vjere, tj. hrišćanstva, bili su isključivo Jevreji. To su bili oni Jevreji koji su smatrali da je upravo Isus mesija koga je nagovještavala, odnosno prorokovala njihova sveta knjiga Tanah. Hrišćani će kasnije ovu knjigu nazvati Starim zavjetom. Međutim, većina ondašnjih jevrejskih (judejskih) starješina i rabina (fariseji), smatrali su da je takvo vjerovanje bogohulno, pa su nove Hristove pristalice, odnosno pripadnike hrišćanske crkve, proglašavali jereticima i isključivali su ih iz jevrejske zajednice, a nerijetko i proganjali i prijavljivljivali rimskim vlastima. U ovoj činjenici kao i u poznatim okolnostima Isusove smrti, mnogi nalaze kasnije korijene antisemitizma među hrišćanima.
Nova vjera koju su propovijedali apostoli – Isusovi sledbenici, predstavljala je među Jevrejima radikalno nove poglede o poimanju Boga i odnosa prema Bogu! Ona je u prvi plan stavljala ljubav (a ne strah) prema Bogu i bratstvo među svim ljudima. Zahvaljujući tome, a posebno propovijedanju o jednakosti među ljudima, kao i jednakosti pred Bogom svih naroda, svih ljudi, siromašnih i bogatih, mušaraca i žena, hrišćanstvo je pridobijalo sve veći broj pristalica, naročito među siromašnim slojevima narôda, tako da se ubrzano širilo. Vremenom hrišćenske zajednice nastaju ne samo po Palestini nego i u Siriji, Egiptu, Grčkoj, Maloj Aziji i Africi. U početku su te zajednice bile razjedinjene, ali se već polovinom prvog vijeka, zahvaljujući prije svega apostolu Pavlu, ujedinjuju u jedinstvenu religioznu zajednicu – crkvu. Temeljna ideja te crkve bila je Isusovo propovijedanje i njegov nauk . Zahvaljujući takođe helenistički obrazovanom apostolu Pavlu, koji propovijeda hrišćanstvo i među paganskim narodima i prima pagane pod okrilje hrišćanske crkve, u drugoj polovini 1. vijeka, hrišćanski pokret već poprima obilježje višenacionalnog. Do tada su naime, religije uglavnom bile vezane za određeni grad ili narod, pa se za hrišćanstvo može reći da je prvo pokidalo tradicionalne veze između vjere i nacije. Istovremeno, hrišćanstvo postaje pretežno nejevrejsko, postepeno se sve više odvaja od Jevreja, pa tako i svetkovanje subote zamjenjuje nedeljom, kao danom gospodnjim, koji je ujedno i dan Isusovog vaskrsnuća.
Hriščanstvo (na grčkom: χριστιανισμός,na latinskom:christianitas) je dobilo ime po tome što su prve pripadnike Hristove vjere u Antiohiji (nekada glavni grad Sirije, a kasnije i centar hriščanske zajednice u tom dijelu svijeta) nazivali χριστιανοί (grčki: Hrišćani), pa je tako to ime ostalo do današnjih dana.
Isus Hrist je rođen u Galileji u gradu Nazaretu, pa se stoga pominje i kao Isus Nazarećanin, a nekada su se i njegove pristalice po tome nazivale Nazarenima. Prema Jevanđelju po Luki, anđeo Gabrijel, navijestio je Mariji, ženi Josifovoj, da je izabrana da bude majka Isusa, sina Božijega. Začela je Isusa posredstvom Duha Svetoga, bez ljudskog udjela. Isus se tako utjelovio, da bi izmirio ljude sa Bogom i u jednoj osobi spojio ljudsko i božansko. Nema podataka o Isusovim djetinjstavu i ranoj mladosti. Isus je propovijedao o carstvu nebeskom koje čeka sve one koji prihvate i povjeruju u jedinog Boga Oca i koji ga budu ljubili “svim srcem svojim i svom dušom svojom”, te je na taj način pridobijao mnoge pristalice, koji su ga smatrali za mesiju. (Grčka riječ Χριστός, u prevodu znači mesija) Posle Isusove smrti počela su se pojavljivati Jevanđelja (radosna vijest) kao pisana djela apostola, koja su opisaivala Isusov život, njegovo djelovanje, propovijedi, muku, smrt i vaskrsnuće! Hrišćani vjeruju da su pisci Jevanđelja bili, preko Duha Svetoga, nadahnuti Božijom riječju.
“U smislu pisanoga teksta, četiri su evanđelja koja su do nas došla, te su od kršćana prihvaćena kao kanonska. Najstarije od njih, ono Markovo započinje riječima: »Početak Evanđelja Isusa Krista Sina Božjega« (Mk 1,1). Uz Markovo evanđelje koje je nastalo prije 70. godine, tu su još i Matejevo i Lukino koja su nastala nakon 70. godine. Ova tri evanđelja nazivaju se i sinoptičkim evanđeljima, jer se mogu usporedno čitati. Čini se da su Matej i Luka poznavali Markovo evanđelje, koristili su i zajednički izvor s Isusovim izrekama koji se obično naziva »Q« (prema njem.Quelle).Ivanovo evanđelje koje je nastalo potkraj 1. stoljeća, najmlađe je, ali donosi neke izuzetno stare tradicije, a ustrojstvo mu se razlikuje u odnosu na prva tri evanđelja.” (Wikipedia)
Pomenuta Jevanđelja su dio Novog zavjeta koji se pored tih jevanđelja sastoji još i od Djela apostolskih, Poslanica apostola Pavla i Otkrivenja. Zajedno sa Starim zavjetom, čine Bibliju – svetu knjigu, ili Sveto pismo, za koju hrišćani vjeruju da sadrži Božije riječi, odnosno Božiju objavu upućenu ljudima.
Hrišćanstvo se brzo širi i dobija sve veći broj pristalica, tako da je za samo tri vijeka postalo zvanična religija mnogih naroda i mnogih država, i tako ujedno postaje prva univerzalna religija koja je pobrisala granice između nacionalnog i vjerskog. Uprkos činjenici da je nastalo i širilo se na tlu tadašnje rimske imperije, čija je religija bila mnogobožačka, i uprkos, zabranama, progonima i mučenjima kako njegovih pripadnika, a posebno apostola i propovjednika, hrišćanstvo se razvijalo i sve više hvatalo duboke korijene u ondašnjim narodima.
Pojavom cara Konstatina Velikog (vladao od 306. – 337.) položaj hrišćanstva se radikalno mijenja. Poznatim Milanskim ediktom, 30. aprila 313. on proglašava ravnopravnost hrišćanstva sa ostalim religijama u Rimskom carstvu, da bi 74 godine kasnije (387.) hriščanstvo postalo i zvanična religija Rimskog carstva. Car Konstatin organizuje i presjedava Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325., kome prisustvuju svi značajniji sveti oci toga doba. Na tome saboru je utvrđen Simbol vjere (kasnije dopunjen na drugom saboru) i donijeto još mnogo kanona i pravila. Sabor se takođe odredio prema djelelovanju i krivom učenju sveštenika Arija iz Aleksandrije.
Međutim, brojni problemi i nesuglasice između zapadnih i istočnih dijelova Rimskog carstva, doveli su i do prvih podjela u smom hrišćanstvu. Zbog različitih filozovskih i teoloških pogleda i pristupa pitanjima vjere, došlo je i do različitog tumačenja Svetog pisama i pojednih vjerskih dogmi (npr. Dogma o Svetom trojstvu). Ta teološka trvenja i nesuglasice unutar samog hrišćanstva traju dosta dugo (po nekim istoričarima, od 4.vijeka) , da bi 1054. godine došlo do konačne podjele (grč. Šizma) i raskola između Zapadne i Istočne crkve. Time je ujedno okončan spor između rimskog pape Lava XIX i carigradskog Patrijarha Mihajla Karularija. Na istoku ostaje Pravoslavna crkva, organizovana po princupu autokefalnosti, a na zapadu Rimokatolička, nad kojim papa ima potpunu jurisdikciju.
U prvoj polovini 16. vijeka dolazi do reformatorskog pokreta unutar katoličke crkve. Pojavljuje se frakcija u Njemčkoj oko Martina lutera (1483. – 1546.) koja zagovara autoritet Biblije a ne pape, protestujući protiv birokratije i korupcije u Rimokatoličkoj crkvi. Pokret dobija mnoge pristalice, širi se van granica Njemačke i u konačnici rezultira posebnom crkvom unutar hrišćanstva, danas poznatom kao Protestanti. Kasnije će se pojaviti mnoge frakcije unutar ove crkve, koje će se izdvojiti u posebne sekte.
Hrišćanstvo je danas teritorijalno najrasprostranjenija i brojčano najveća svjetska religija, a čine ga tri glavne denominacije: Rimokatolička, Pravoslavna i Protestantska.
Prvo hrišćanstvo, ili rano hrišćanstvo, kao vjerski pokret, pojavilo se posle Isusove smrti, što znači u prvom vijeku naše ere. Prvu hrišćansku crkvu formirali su Isusovi učenici i apostoli, na tlu današnje Palestine, tačnije u gradu Jerusalimu. Hrišćansvo je u prvo vrijeme bilo kao vjerska sekta u okviru judaističke vjere, koja se u to vrijeme izdvajala po monoteizmu, odnosno, vjeri u jednog Boga. Treba naglasiti da su tadašnju Palestinu naseljavali većinom Jevreji i da su bili pod vlašću velike rimske imperije.
Prema zapisima apostola Petra (15. – 67. g.n.e), prve pristalice nove vjere, tj. hrišćanstva, bili su isključivo Jevreji. To su bili oni Jevreji koji su smatrali da je upravo Isus mesija koga je nagovještavala, odnosno prorokovala njihova sveta knjiga Tanah. Hrišćani će kasnije ovu knjigu nazvati Starim zavjetom. Međutim, većina ondašnjih jevrejskih (judejskih) starješina i rabina (fariseji), smatrali su da je takvo vjerovanje bogohulno, pa su nove Hristove pristalice, odnosno pripadnike hrišćanske crkve, proglašavali jereticima i isključivali su ih iz jevrejske zajednice, a nerijetko i proganjali i prijavljivljivali rimskim vlastima. U ovoj činjenici kao i u poznatim okolnostima Isusove smrti, mnogi nalaze kasnije korijene antisemitizma među hrišćanima.
Nova vjera koju su propovijedali apostoli – Isusovi sledbenici, predstavljala je među Jevrejima radikalno nove poglede o poimanju Boga i odnosa prema Bogu! Ona je u prvi plan stavljala ljubav (a ne strah) prema Bogu i bratstvo među svim ljudima. Zahvaljujući tome, a posebno propovijedanju o jednakosti među ljudima, kao i jednakosti pred Bogom svih naroda, svih ljudi, siromašnih i bogatih, mušaraca i žena, hrišćanstvo je pridobijalo sve veći broj pristalica, naročito među siromašnim slojevima narôda, tako da se ubrzano širilo. Vremenom hrišćenske zajednice nastaju ne samo po Palestini nego i u Siriji, Egiptu, Grčkoj, Maloj Aziji i Africi. U početku su te zajednice bile razjedinjene, ali se već polovinom prvog vijeka, zahvaljujući prije svega apostolu Pavlu, ujedinjuju u jedinstvenu religioznu zajednicu – crkvu. Temeljna ideja te crkve bila je Isusovo propovijedanje i njegov nauk . Zahvaljujući takođe helenistički obrazovanom apostolu Pavlu, koji propovijeda hrišćanstvo i među paganskim narodima i prima pagane pod okrilje hrišćanske crkve, u drugoj polovini 1. vijeka, hrišćanski pokret već poprima obilježje višenacionalnog. Do tada su naime, religije uglavnom bile vezane za određeni grad ili narod, pa se za hrišćanstvo može reći da je prvo pokidalo tradicionalne veze između vjere i nacije. Istovremeno, hrišćanstvo postaje pretežno nejevrejsko, postepeno se sve više odvaja od Jevreja, pa tako i svetkovanje subote zamjenjuje nedeljom, kao danom gospodnjim, koji je ujedno i dan Isusovog vaskrsnuća.
Hriščanstvo (na grčkom: χριστιανισμός,na latinskom:christianitas) je dobilo ime po tome što su prve pripadnike Hristove vjere u Antiohiji (nekada glavni grad Sirije, a kasnije i centar hriščanske zajednice u tom dijelu svijeta) nazivali χριστιανοί (grčki: Hrišćani), pa je tako to ime ostalo do današnjih dana.
Isus Hrist je rođen u Galileji u gradu Nazaretu, pa se stoga pominje i kao Isus Nazarećanin, a nekada su se i njegove pristalice po tome nazivale Nazarenima. Prema Jevanđelju po Luki, anđeo Gabrijel, navijestio je Mariji, ženi Josifovoj, da je izabrana da bude majka Isusa, sina Božijega. Začela je Isusa posredstvom Duha Svetoga, bez ljudskog udjela. Isus se tako utjelovio, da bi izmirio ljude sa Bogom i u jednoj osobi spojio ljudsko i božansko. Nema podataka o Isusovim djetinjstavu i ranoj mladosti. Isus je propovijedao o carstvu nebeskom koje čeka sve one koji prihvate i povjeruju u jedinog Boga Oca i koji ga budu ljubili “svim srcem svojim i svom dušom svojom”, te je na taj način pridobijao mnoge pristalice, koji su ga smatrali za mesiju. (Grčka riječ Χριστός, u prevodu znači mesija) Posle Isusove smrti počela su se pojavljivati Jevanđelja (radosna vijest) kao pisana djela apostola, koja su opisaivala Isusov život, njegovo djelovanje, propovijedi, muku, smrt i vaskrsnuće! Hrišćani vjeruju da su pisci Jevanđelja bili, preko Duha Svetoga, nadahnuti Božijom riječju.
“U smislu pisanoga teksta, četiri su evanđelja koja su do nas došla, te su od kršćana prihvaćena kao kanonska. Najstarije od njih, ono Markovo započinje riječima: »Početak Evanđelja Isusa Krista Sina Božjega« (Mk 1,1). Uz Markovo evanđelje koje je nastalo prije 70. godine, tu su još i Matejevo i Lukino koja su nastala nakon 70. godine. Ova tri evanđelja nazivaju se i sinoptičkim evanđeljima, jer se mogu usporedno čitati. Čini se da su Matej i Luka poznavali Markovo evanđelje, koristili su i zajednički izvor s Isusovim izrekama koji se obično naziva »Q« (prema njem.Quelle).Ivanovo evanđelje koje je nastalo potkraj 1. stoljeća, najmlađe je, ali donosi neke izuzetno stare tradicije, a ustrojstvo mu se razlikuje u odnosu na prva tri evanđelja.” (Wikipedia)
Pomenuta Jevanđelja su dio Novog zavjeta koji se pored tih jevanđelja sastoji još i od Djela apostolskih, Poslanica apostola Pavla i Otkrivenja. Zajedno sa Starim zavjetom, čine Bibliju – svetu knjigu, ili Sveto pismo, za koju hrišćani vjeruju da sadrži Božije riječi, odnosno Božiju objavu upućenu ljudima.
Hrišćanstvo se brzo širi i dobija sve veći broj pristalica, tako da je za samo tri vijeka postalo zvanična religija mnogih naroda i mnogih država, i tako ujedno postaje prva univerzalna religija koja je pobrisala granice između nacionalnog i vjerskog. Uprkos činjenici da je nastalo i širilo se na tlu tadašnje rimske imperije, čija je religija bila mnogobožačka, i uprkos, zabranama, progonima i mučenjima kako njegovih pripadnika, a posebno apostola i propovjednika, hrišćanstvo se razvijalo i sve više hvatalo duboke korijene u ondašnjim narodima.
Pojavom cara Konstatina Velikog (vladao od 306. – 337.) položaj hrišćanstva se radikalno mijenja. Poznatim Milanskim ediktom, 30. aprila 313. on proglašava ravnopravnost hrišćanstva sa ostalim religijama u Rimskom carstvu, da bi 74 godine kasnije (387.) hriščanstvo postalo i zvanična religija Rimskog carstva. Car Konstatin organizuje i presjedava Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325., kome prisustvuju svi značajniji sveti oci toga doba. Na tome saboru je utvrđen Simbol vjere (kasnije dopunjen na drugom saboru) i donijeto još mnogo kanona i pravila. Sabor se takođe odredio prema djelelovanju i krivom učenju sveštenika Arija iz Aleksandrije.
Međutim, brojni problemi i nesuglasice između zapadnih i istočnih dijelova Rimskog carstva, doveli su i do prvih podjela u smom hrišćanstvu. Zbog različitih filozovskih i teoloških pogleda i pristupa pitanjima vjere, došlo je i do različitog tumačenja Svetog pisama i pojednih vjerskih dogmi (npr. Dogma o Svetom trojstvu). Ta teološka trvenja i nesuglasice unutar samog hrišćanstva traju dosta dugo (po nekim istoričarima, od 4.vijeka) , da bi 1054. godine došlo do konačne podjele (grč. Šizma) i raskola između Zapadne i Istočne crkve. Time je ujedno okončan spor između rimskog pape Lava XIX i carigradskog Patrijarha Mihajla Karularija. Na istoku ostaje Pravoslavna crkva, organizovana po princupu autokefalnosti, a na zapadu Rimokatolička, nad kojim papa ima potpunu jurisdikciju.
U prvoj polovini 16. vijeka dolazi do reformatorskog pokreta unutar katoličke crkve. Pojavljuje se frakcija u Njemčkoj oko Martina lutera (1483. – 1546.) koja zagovara autoritet Biblije a ne pape, protestujući protiv birokratije i korupcije u Rimokatoličkoj crkvi. Pokret dobija mnoge pristalice, širi se van granica Njemačke i u konačnici rezultira posebnom crkvom unutar hrišćanstva, danas poznatom kao Protestanti. Kasnije će se pojaviti mnoge frakcije unutar ove crkve, koje će se izdvojiti u posebne sekte.
Hrišćanstvo je danas teritorijalno najrasprostranjenija i brojčano najveća svjetska religija, a čine ga tri glavne denominacije: Rimokatolička, Pravoslavna i Protestantska.
