[TABLE="class: contentpaneopen"]
[TR]
[TD="class: contentheading, width: 100%"]storijski pregled [/TD]
[TD="class: buttonheading, width: 100%, align: right"]
[/TD]
[TD="class: buttonheading, width: 100%, align: right"]
[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
[TABLE="class: contentpaneopen"]
[TR]
[TD="colspan: 2"] [h=1]Srpski odbrambeni pas[/h]
Čovek je razvoj psa usmerio u pravcu njegove osnovne primene od kojih je glavna odbrambena. Odbrambeni psi se koriste za čuvanje objekata ali takođe i kao poslovni psi mogu naći svoju primenu u zaštiti svojine i objekata i kao pomoć pri službi carine, vojske ili policije.
U konkretnom slučaju, kada je reč o Srpskom odbambenom psu, legenda kaže da se u staroj srpskoj državi, bolje reći Carevini koju je osnovao Car Dušan (25. decembra 1345.), koja je zahvatala dobar deo jugoistočne Evrope, od Beograda na severu, Bosne na zapadu do Svete gore na jugu, da je upravo u toj državi stvoren predak SOP-a, tačnije "srpskog mastifa". .
Njegovo poreklo je usko vezano za razvoj srpske države, jer je njenim širenjem i ekonomskim jačanjem stvarana i veoma jaka vojska, koja je za svoje potrebe razvila posebnu vrsta psa, ukrštanjem napuljskog mastifa sa različitim pasminama.
Car Dušan je negovao višestruke veze sa zapadnim carstvima, što zbog potencijalnih ratova za "oslobađanje" Svete zemlje i Krstaških pohoda koje je Rim u to vreme planirao, što zbog širenja i jačanja samog srpskog carstva. Međutim, kako od novih krstaških pohoda nije bilo ništa, niti su se prethodni proslavili sem što su razorili Istočno rimsko carstvo i opljačkali Carigrad, Dušanova želja ostala je neispunjena. Dušan je znao šta njegovu zemlju uskoro čeka i težio je da je što više ojača, kako ekonomski stvarajući moćne saveze, tako i vojno formirajući jaku vojsku čija se snaga pre svega ogledala u opremljnosti, mudroj taktici i disciplini, a ne toliko u brojčanosti.
Ono što je još karakteristično za Cara Dušana, zbog čega se i vezuje poreklo
SOP-a za njegovo ime, jeste njegova lična carska garda koja se sastojala uglavnom od stranih plaćenika. Tu gardu su činili mahom ratnici iz zapadnih zemalja koji su doveli sa sobom napuljskog mastifa i objasnili njegove prednosti i primenu u borbi, nakon čega se pristupilo ukrštanju postojeće pasmine sa mastifom.
Zbog malog broja jedinki mastif je u Srbiji razmnožen i ukršten za potrebe formiranja posebnih jedinica za borbu sa pešadijom i konjicom. Poznato je da su u srednjem veku određene pasmine korišćene upravo u pomenute svrhe, kao dodatne jedinice koje su se odlikovale velikom pokretljivošću i mogućnošću iznenadnog napada. Bili su strah i trepet za pešadiju a omiljena meta su im bili strelci, koji nisu bili u mogućnosti da ih pogode, jer su imali niske, višestruke, pokretne mete. Postoje izvori koji tvrde da su psi obarali i konjanike, što je malo verovatno ako se misli na tešku konjicu i potpuno zaštićenog oklopnika. Tako je srpska carska vojska negde u tom periodu (sredinom XIV veka ) dobila svoje kereće jurišne jedinice za koje se veruje da su predstavljale upravo prethodnicu Dušanove jurišne konjice. Njihov jedini zadatak se sastojao u tome da u što kraćem vremenskom periodu onesposobe neprijateljske strelce kako bi se gubici sveli na minimum i istovremeno otvorio prostor za prodor konjanika. Neprijateljski strelci su korišćeni pre početka same bitke i nisu bili opremljeni za direktnu borbu pa bi se njihovim razbijanjem i prodorom konjice unela opšta pometnja u neprijateljskoj vojsci i u mnogome olakšao put ka brzoj pobedi, po čemu je ondašnja srpska vojska bila prepoznatljiva. Međutim, ove jedinice nisu dugo zadržane zbog brzog raspada carstva i vojske nakon Dušanove smrti. Nikada više srpska vojska nije bila tako jaka čija se snaga pre svega ogledala u jedinstvu i disciplini. Ipak, pasmina je nastavila da živi kako kod srpskih kneževa tako i u narodu, još dugo vremena nakon raspada Carstva. Po narodnom predanju njegova upotreba pominje se tokom Kosovskog boja, kada je odigrao ključnu ulogu u zaustavljanju turske konjice. U narodnim epskim pesmama u odlučujućoj bici na Kosovu spominju se pod nazivom "ljuti lavovi". Pretpostavlja se da je srpski pas upotrebljavan i znatno nakon Kosovske bitke, ali kao čuvar, tako da je njegova vojna uloga svedena na personalnu, pre svega odbrambenu funkciju.
Po nekim izvorima poslednji primerak ove rase psa uginuo je tek sredinom XX veka na Radan planini, a njegovo "oživljavanje" pokrenuo je čuveni travar sa Romanije
Nenad Gavrilović.
Jedno je sigurno - Srbija je već imala svoju pasminu pre formiranja carstva koja bi se mogla opisati kao mešavina pastirskog psa tornjaka i vuka, koji je za Dušanova carstva dodatno ukršten sa napuljskim mastifom, a znatno kasnije je uvedena još jedna krvna linija američkog staford terijera. Postoji predanje da se razvila posebna pasmina koja je bila veoma cenjena i posebno negovana od strane ondašnje vlastele, gde je dugo vremena bio poznat kao "
Srpski mastif" ili "
Dušanov mastif". Taj pas je na žalost nepovratno izgubljen u istorijskim spisima i ne postoji konkretan pisani dokaz o njegovom postojanju nakon Kosovskog boja. Takođe je vrlo bitno napomenuti da je u početku to bio jurišnik a da se kasnijim ukrštanjima i životom sa srpskim narodom, prateći seobe i kretanja, isti dosta pripitomio i odomaćio u narodu, čime je njegova funkcija kao što je već rečeno svedena na odbrambenu. Da li je pomenuti mastif zaista nepovratno izgubljen ili ne, to ostavljamo istoriji da sudi. Srpska država je opstala tokom vekova i veoma burne istorije za koju je ovaj pas neraskidivo vezan.
Njegov povratak možemo pripisati pre svega entuzijastima koju su brižljivo prateći njegovu istoriju i razvoj uspeli da ga otmu od zaborava i vrate u život kakvim ga mi danas poznajemo, od kojih pominjemo njegovog osnivača
Nenada Gavrilovića
koji je radio na formiranju pasmine od 1981 - 1991 godine uloživši ogroman trud, strpljenje i sredstva.
Danas "legenda" ponovo oživljava u odgajivačnicama širom Srbije. Ipak, pokušaj današnjih odgajivača da u život vrate pomenutu vrstu "srpskog mastifa", mora se ograničiti na već razvijene i ukrštene jedinke i već postojeći genetski materijal, da ne bi dolazilo do velikih odstupanja i varijacija. A to kakav će temperament svaka jedinka nositi sa sobom i prenositi na svoje potomstvo u mnogome zavisi od nas samih, jer nije samo krvna linija ono što ovu sortu mastifa treba da čini plemenitom, odanom i neponovljivom.
Srpski odbrambeni pas je izuzetan pas.
[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
