Član
- Učlanjen(a)
- 08.10.2009
- Poruka
- 1.849
PAUN PETRONIJEVIĆ (Ribaševina, 1936 — Bežanijska kosa, 1962)
Portret Pauna Petronijevića (grafitna olovka, format 140 x 95),
rad je Nere Stevović (Prijepolje, 1960) iz Požege.
Paun Petronijevic (1936—1962), rano preminuli pesnik, rođen je u Ribaševini kod Užica. Gimnaziju je učio u Užicu, ali ga je tuberkuloza prinudila da prekine školovanje i potraži leka u Užicu, Nišu i Beogradu. Opaka bolest je pobedila napore medicine i pesnikovu želju za životom. Umro je u avgustu, samo nekolliko dana pošto mu je štampana zbirka pesama "Pastir traži dno neba" (1962). Druga zbirka Petronijevicevih pesama "Dobro leto" štampana je 1974. godine.
Pesme Pauna Petronijevića su najčešce ostale u prvoj verziji. Bolest i kratak život nisu mu omogućili da radi na njihovom umetničkom doterivanju. Pa ipak, njegova poezija je iskrena i neposredna; ona pleni emotivnošcu i toplinom. U njoj su prepoznatljivi zavičajni motivi posmatrani kroz prizmu detinjstva i mladosti. Prisutan je i skriveni zračak nade u naglo ozdravljenje, kao i svest o skorom kraju:
"I sam sam pena
i ništa nisam
do beo uzdah
krečnjacke stene."
izvor:riznicasrpska
Stihom Klicom niče iz nežnog nerva u pjesmi Moja pesma svaka Paun Petronijević (1936–1962), pjesnik svim svojim bićem i svakim svojim damarom, koji kroz svoju poeziju, jednako kao i kroz sjećanja, živi svoj drugi život, dao je možda svjesno ili iz podsvijesti, što za poeziju nije bitno, najbolji i najsigurniji ključ za ulazak u svijetle lavirinte njegovog poetskog tkanja, ako je bilo kakav ključ za to potreban i ako je uopšte tumačenje potrebno njegovim pjesmama koje, sabrane na jednom mjestu, ukoričene u Sabrana dela, odnosno u zbirku Istrgnut klas, čine jednu i jedinstvenu himnu ljepoti, ljubavi i tako žuđenom životu.
Klica iz navedenog stiha zapravo je sam taj stih, ali je istovremeno i cijela pjesma, razastrta u četiri stiha (jer više joj riječi i prostora nije bilo ni potrebno za saopštavanje cjelovite, emocijama nabijene misli o suštini pjevanja), ili – što je vjerovatno bliže istini – ta klica, začeta i iznikla iz pjesnikovog srca (Stih se dušom stvara, stih iz iste pjesme), zapravo je njegov cjelokupan pjesnički opus, naprosto izgrcan za nešto više od jedne decenije (ako računamo od datuma objavljivanja njegove prve pjesme), jer mu životni usud nije dao više vremena, nadoknađujući to podarujući mu veliki talenat i potrebu da svaki trenutak svoje nesanice i sna, pa i borbe sa surovom bolešću, posveti stvaralaštvu i građenju autentičnog, dušom oplemenjenog pjesničkog svijeta, u kome nikome, naročito strastvenom čitaocu, ne bi trebalo da bude tijesno.
P. Petronijević, ne bez razloga, a sigurno iz velike unutrašnje potrebe, vodi dijalog sa svojim (da li samo svojim?) pjesmama, baš onako kao što se razgovara s najdražim, s onima koji su srcu najbliži. Bolno je rađanje pjesme, kao što je uostalom svaki porod bolan, ali je od toga bola veća radost kada vidimo šta smo donijeli na svijet. Kad ste u meni pun sam bola i nemam mira dok vas ne rodim, povjerava se pjesnik sam sebi u pjesmi Moje pesme, da bi se nešto kasnije s ushićenjem (Ova pesma), himnično raspoložen, obraćao misli uobličenoj u stihove: Njoj ostavljenoj da oplođena obraduje vazduh u vetrovima... U tom, iako nijemom ipak žučnom razgovoru s poezijom, pjesnik zapravo razgovara sa svojim bićem, a to znači – sa sopstvenim životom i svijetom. Pri tome, što će čitalac lako uočiti, između pjesme, pjesnikovog života i svijeta u kome živi znak je jednakosti. Poistovjetimo li pjesmu s riječju, na što nas upućuje široka asocijativnost Petronijevićeve poezije, onda je upravo ta Pjesma, ta Riječ, praklica ili prabiće svijeta iz koga proističe sve i u koje će se sve vratiti. Ako je već tako (a jeste), onda je jasno zašto Vidom reč pisana u živu se pretvara (Trag u vidu).
Sav život odvija se između okrepljujuće pjesme i surovosti koje prijete i kidišu, naročito ako se otuđimo, ako se udaljimo od svog roda i plemena, od praotaca i onoga čemu su nas učili. Let nije spas za glavu ptice, ako je tama od žalaca, pjeva Petronijević mudrošću i životnim iskustvom naslijeđenim od predaka. U toj neprestanoj borbi Nosi se oblak sa suncem i senka pada na put. Onda kad nam je najteže, treba potražiti prijateljsko rame i na njega nasloniti glavu: Dođoste u moje leto kraj reke livadskog zrenja / O, prijatelji dobri, uliveni mi u srce nervom cveta (Dobro leto). Ali, čovjek često izgubi čovjeka u sebi, zaboravi prijatelja, a pjesnik u pjesmi RazmišljanjeZaboraviti prijatelja – znači umreti u njemu kao bol. Čovjek i u samom sebi mora da nađe prijatelja, sam sa sobom da bude blizak, jer, u suprotnom, glava ponekad može da pobjegne sa ramena, a vratiće mu se tek kada u sebi smogne snage da je pozove, kako naslućujemo iz pjesme Trenutak padanja koja potvrđuje i izuzetnu refleksivnost Petronijevićeve poezije.
Paun Petronijević je pjesnik prirode. To života što mu je usud dodijelio on udiše punim plućima u velikom skladu sa biljkama, pticama, povjetarcem, rosom, suncem koje ga miluje... Zasmejala se trešnja belinom mirisna cveta i taj smijeh u njemu odzvanja, on uvjerljivo miris procvjetale trešnje (koja je Jedno crveno vime usred leta) prenosi na čitaoca. Proljeće dolazi kao najljepša vatra u prostor pjesnikovog nerva, mjesec ne izlazi nego niče, i to ne bilo kakav već posrebren vrelim dahom. U njegovim pjesmama bijele golubice ljube klasje leta.
I žena je cvijet na grudima prirode, vječita želja, smisao traganja za ljepotom.
opominje:
Da bi se u tami koja dolazi iza svjetla opet vidjelo svjetlo, pjesnik nenametljivo, finom metaforikom, sugeriše da u strahu od Jeseni što dolazi pogledamo istini u oči, jer će samo tako moći da se prepozna ta Reč velika kao brdo što otisnuto juri dole. Njegova, Petronijevićeva, pjesnička riječ pomaže čitaocu da spozna neminovnost onog ogromnog zida što stoji pred njim,da shvati neizbježnost reza oštrog kao munja što će zaparati svijest onog koji već vidi srce probušeno na vrhu topole kraj druma.
Poezija Pauna Petronijevića puna je nesputanih lirskih naboja iz kojih, poput onih cvjetova koji se iz proljetne trave probijaju u njegove stihove, naprosto vrcaju lucidne, nenametljive misli, ne gušeći osjećanja, kao što ni nabujale emocije nigdje njima ne zasmetaju. Jezik mu je bogat, ubran
Samo istinski, samonikli pjesnici mogu da stvaraju takve pjesničke slike kakve susrećemo u Petronijevićevim pjesmama.
iz narodne govorne bašte, čist i svjež kao proljeće o kome tako često pjeva, bez gotovo ijedne tuđice. Tim i takvim jezikom on nije pisao, već je zapisivao pjesme koje je sricao u dosluhu s prirodom i vaseljenskim romorom vječnosti.
Baš zato poeziju Pauna Petronijevića, pisanu sredinom prošlog vijeka, što ne smijemo smetnuti s uma prilikom njenog vrednovanja, treba čitati, iščitavati zapravo, i preporučivati drugima, da se njome oplemene.
Trud i rezultat truda priređivača Milijana Despotovića, naročito opširan i sveobuhvatan pogovor, zaslužuju posebnu pažnju, kao i vrlo uspjela slika Dragića Petrovića Medoša na koricama ove likovno i grafički veoma lijepo opremljene knjige.
izvor:alma.rs
NOVI ODZIVI PAUNU
Izbor: Goran Despotović
ZAKASNELI REKVIJEM
Pesniku Paunu Petronijeviću
Oteraj ptice, majko,
da mi ne svraćaju u san,
zatvori prozor da kad jabukovog cveta
životom ne miriše,
navuci zavese — da se priviknem na tamu.
Ne vredi, dobra moja,
popio sam sve tvoje podubice
i hajdučke trave,
sve gorko bilje što si pre sunca u jutro
ivandanjsko brala.
Uzaman dobi lečili me ljudi
i medicinom i rečju dobrom.
Svelo je moje nebo nad vidicima nade,
pomrklo oko ka nedohodu se kloni;
jedino jezom stiha bilo se jrš zanjiše.
Još samo pesmi ja umem da se kažem,
dišem je kao zoru s moga jelogorja,
a onu najlepšu u slepoočnicama nosim
da mi nadviče tišinu i nedozive.
Dišem li ili pevam samo?
O, pevati, pevati samo,
pevati samo treba,
nek prsnu damari u krvavoj plimi
da stih se rodi
čist i beo.
Nadežda Cvijović, Užice
JASTUK ZA PESNIKA
Paunu
Noćas na bdenju zaustavio je u sebi
neke divlje zveri i užarene vetrove.
Anđele odmah pustio za susedni sto.
Na providnoj klupi u gradskom parku
zgrčenih nogu spokojno spava pesnik.
Umoran od snoviđenja legao na desnu ruku.
Dolaze mu u san izgubljene rime i boemi,
pomera usne kao da govori sa njima.
Jutros kraj njega Lužnica na prstima ide.
Nedeljko Terzić, Sremska Mitrovica
RASKOVNA VODA OTIČE
Paunu Petronijeviću
Sad te sanjaju ptice
koje nad bistrim virom ljuljaju nebo.
Uludo ih pastir razgoni štapom
iz zvezdane bašte,
iskidan pripev ja još čujem,
neda mi se iz vremena,
neda mi se iz mašte!
Niz belutak ona glasna slazi.
Hoće li je otvoriti vatra tvog nerva
da umornu pticu poljubi?
Varljiv je veliki sat krajolika
u kome pesma traje a lik se gubi.
Paučina ista. Pauci drugi.
Razmičem mreže do izvora
hoću da zarobim polazak Lužnice,
a on se iz bola preoblači
i senka opire, neda vodi moje lice.
U očima se svet ne svršava
on se pretače u pesmu
koja od tebe do mene šeta,
ova raskovna voda otiče
i čuva tvoj glas iz Dobrog leta!
Milijan Despotović, Požega
PESNIKU
Paunu Petronijeviću
Zgasnulo je sunce
na temenu uma —
Na rebrima svelo
lišće brsnih šuma.
Na dno žila sledio se
potok — krvi —
Oglodaše kosti crvi.
Na lobanji sagorele
crne — vlati —
More klasja jezik zlati
moć govora Ti vrati!
Tomislav Andrejić Senjanin, Zemun Polje
izvir:riznicasrpska
Trideset pet godina od smrti Pauna Petronijevića
POGLED NA ČULNI SAT
Rano preminuli pesnik Paun Petronijević (1936—1962), ostavio je iza sebe poetski trag koji ga svrstava među najbolje srpske pesnike, uz Srboljuba Mitića, Dobricu Erića, Milenu Jovović i Momčila Tešića. Svi su srođeni sa seoskom sredinom koja im je darivala idilu i na idili zasnovano poetsko trajanje u vremenu (Zbirka Pauna Petronijevića "Pastir traži dno neba" objavljena je 1962. godine; zbirka pesama "Dobro leto", u izdanju KPZ u Titovom Užicu štampana je 1974. godine).
Zbirka pesama "Pastir traži dno neba" objavljena mu je pred samu smrt, zahvaljujući prijateljima iz Čačka, koji su se zainteresovali za njegovu poeziju. Ta zbirka štampana je jula 1962. godine, i odmah bila zapažena u srpskoj književnoj kritici. Druga njegova zbirka štampana je nešto kasnije i predstavlja izbor iste poezije objavljene u prvoj zbirci, sa nekim izmenama i dopunama. Prva zbirka mu je naslovljena po pesmi "Pastir traži dno neba", a druga po pesmi "Dobro leto". Najbolje njegove pesme su: "Proleće", "Moja reko", "Dobro leto", "Devojka", "Oglas za dušu", "Bol", "Pastir traži dno neba".
Opšta odlika Petronijevićeve poezije je mladalačka zagledanost u svet, njegove lepote, raskošne kao i lepota devojke. Ta dva pojma je posmatrao identično, nije ih izdvajao, sav prizemljen u snatrenju i mladalačkoj žudnji. Njegova priroda je mirisni cvet trešnje, ocvala krošnja, pred kojom mladi pesnik stoji kao pred božanstvom. Trešnja je nasmejana, a grane zanjihane "kroz vazduh koji struji" ("Psalmi prirode"). Mladi pesnik je osećao strujanje psalma kroz proleće i grane kojima je darivalo cvetanje. Ta belina svetli, prosijava idilu i magičnu moć ljubavi prema svetu i prirodi. Punoću i jedrinu prirodne darežljivosti izrazio je panegirički i uopšteno, jedrinom čulne preosetljivosti:
Pada zlatni miris u nerv
čulnog sata'
Golubice bele ljube klasje leta
u pesmi "Lepota sveta". Polje i vetar u poigravanju hata, vatra sunca u kružnoj tajni sveta, čine lepotu sveta snažnim tajanstvom u nadmoći nad čulima jedinke, koja se toj lepoti najtačnije podaje pisanjem pesme.
"Paun je imao otvorene oči pred lepotama prirode. Iako ređe celom pesmom, on je jednom strofom, jednim stihom hvatao lepotu beline, leta, sunčanog sjaja, stare trešnje, reke i njenih virova, padanja zvezda, ponoći..." (Miloš Petrović, Iz kruga u krug, Bagdala, Kruševac 1978,12.)
Emotivni naboj pesama Pauna Petronijevića zasniva se na vizuelnom uočavanju radova prirode i njenih lepota. On ima nesvakidašnji dar uočavanja bitnog i razgraničenja sa nebitnim, uočavanja sinestetičkih asocijacija, kakva je imao Šarl Bodler. U njegovim čulima su dva sveta: svet opojnosti prirode kao materijalne predpostavke, i svet snatrenosti koji ga usmerava put neba. Otuda su dva naslova njegovih zbirki ta dva segmenta i izrazili, i to paradoksalnom razlikom njegovih pesama "Dobro leto" i "Pastir traži dno neba". Paunova poezija je raspeta između reke; zemlje, pšeničnog klasja, trešnje u cvetu i prosnivanja okrenutog nebu i zvezdama. U pesmi "Dobro leto" Petronijević izražava sav svoj zanos za vatrom bilja zgusnutom u vrelom telu leta, koje poredi ljudskim simbolima, čarima mlade devojke. Petronijevićevo gledanje na leto je čulno, i on to ume da izrazi uspešnim metaforama i simbolima. I sva priroda gledana je njegovim uočavanjem simbola: kao i Bodler, i on prolazi kroz prirodu kao kroz simbole. Tako će se sroditi i sa rekom u pesmi "Moja reko":
Čuješ li moj nežni šapat
da te zagrlim vitku
i dugu bistru, najčežnjiviju moju vodu,
dok ležim ti na tok na tebe britku...
I reka je devojka, i virovi u reci su čulna opservacija prirode i njenih zavodljivih čari. Pesnik se upija u reku, kao što Milan Rakić peva ženi: "Upi se u mene zagrljajem jednim", žedan njenih čari. Mladi pesnik se prepušta reci kao podanoj devojci, struji njome, u njenim lepotama, koje vidi i u tihim delovima i u brzacima i u njenim krivudavim meandrama kroz vrbinje i ostalo rastinje. Petronijević je pun prirode, srođen sa njom, i priroda je puna njega.To je štedra-jedrina, iz koje odzvanja lepota mladosti koja se žuri doživeti. Opčinjen je mirnoćom vira, koji je u Zapadnoj Moravi u njenom krivudavom toku za stanovništvo pored reke aksiom tamne zatrašenosti dubinom koja vuče na dno, u maticu i utapa žrtvu, u pesmi "Dobro leto" peva:
Vir se nadima bistrim disanjem
ribljeg vrenja
tajnom nemom i čudnom u krugu
vodenog cveta.
Tamne dubine vira koji vuče u smrt svoju žrtvu i pastir zagledan u dno neba dve su paradoksalne niti u Petronijevićevoj poeziji. Kontrasne po motivima i svemu onome što je Petronijevića u prirodi inspirisalo na stvaralaštvo, vir i nebo su dve matice, jedna u smrt, druga u maštovitost ka nepoznatom. Sudbinski je vezan za tragiku Branka Radičevića.
Književna kritika je ta dva segmenta protumačila pravovremeno i analogno tumačenju zbirke sa naslovom "Dobro leto":
"Rekao bih da je vir dominantan predmet Paunove poezije. Nebo to ipak nije, ono je ona druga strana lopte. Vir je čudesni deo reke. Za razliku od brzaka, koji su pitoreskniji ali koje se pogledom prosecaju do dna, virovi u senci vrba i topola, na okukama reka, tajnoviti su i uzbudljivi" (Miloš Petrović, Iz kruga u krug, Bagdala, Kruševac 1978,14.).
Ta "druga strana lopte" tumači se segmentom misaonosti u Petronijevićevoj poeziji, koji nije neznatan. U tumačenju prirode on je zgusnut u prefinjenu nit, nedopevanu i nedovršenu.
Stih Petronijevićeve poezije je slobodan, emfatičan, poetičan i poletan. Poeziju je pisao po uzoru na savremene pesnike, a dužinu stiha odmeravao metrom Vojislava Ilića. Ima uzora i u Svetislavu Mandiću. Stih mu je milozvučan, melodiozan, psalmi nad poljanom ocvalih trešanja pod suncem koje neštedimice greje. Pastir kod stada, pšenična polja, reka u žurnom toku kroz polje, belina ocvale trešnje, kao motivski predeli personifikovani su afirmativno i nasmejano.
Iz takvih stilskih i jezičkih oblika nije bilo teško da se u liku mladog Petronijevića pojavi jedan od prvih srpskih haiđina (Milijan Despotović je 1977, godine priredio i objavio zbirku haiku pesama Pauna Petronijevića pod naslovom "Veliko jutro").
Petronijević se za haiku stihove inspirisao prirodom seoskom ambijenta, a od literature bliski su mu prevodi Miloša Crnjanskog. Komentar pesama starog Japana Crnjanski počinje motom:
O trešnjev cvete,
kako si sličan životu.
U pesmi "Psalmi prirode" Petronijević u stihovima
Zasmejala se trešnja belinom
mirisa cveta,
pa se nišu grane kroz vazduh
koji struji
personifikuje ocvalo trešnjevo drvo i odslikava vizuelnu percepciju uz učešće ostalih čula: čula mirisa, čula dodira, čula sluha. Već ta dva stiha ukazuju na Petronijevićevu darovitu sposobnost da doživi askezu pri doživljaju prirode. U haiku stihovima pesnik je raspršio svoj talenat u nežne slike i asocijacije. Stih "Zasmejala se trešnza belinom mirisa cveta" iz "Psalma prirode" Petronijević je uskladio u haiku:
Zasmejala se
trešnja, belinom
mirisnog cveta.
Petronijević se u stvaralaštvu haiku ne pridržava forme 5-7-5, njegov haiku je oslobođen jezičkih stega, raspršen i ponet, kakve su mu i pesme u navedenim zbirkama. Haiku mu je prolećni, kakvo je i doba njegovog života bilo kada je pisao. Kao da sledi poznatu japansku utu:
Ovo je divno doba godišnje,
kada se prijatelji i nepoznati
sastaju po putevima...
ili Isin haiku:
Pod cvetom trešnje
nismo više stranci — svi
smo prijatelji.
(Milijan Despotović" Grana koja maše", pregled haiku pesništva u Jugoslaviji, "Pre poetskog razmišljanja" predg. Svitak Požega 1991.9.).
Kobajaši Isa napisao je više haiku stihova o ocvaloj trešnji, ali i o višnji u cvetu, sa sličnim doživljajem osnovne poruke:
Tuđih među nama nema!
Svi smo mi braća
pod višnjama u cvetu.
(Petar Vujičić, Antologija japanske poezije od četrnaestog do devetnaestog veka, Gorograf, Beograd 1990,251.).
Petronijević apostrofu u haiku
Pogledom te tražim
na grani, gde se obično
odmaraš — vrapče.
uspešnom kao Macuo Bašo:
Ne diraj pčelu,
što igra na cvetu,
vrapče, prijatelju!
(Miloš Crnjanski, Poezija, Prosveta, Beograd 1966,336,332,341.).
Petronijević uspešno piše klasičan oblik haiku stiha:
Ptica na grani.
Nije morao oblak da
natkrili mesec.
Zen trenutak iskazan je u haiku sa istim motivom:
Gle: maleni ležaj
za dve ptice, u senci
slamenog stoga!
Izražava udivljenje Arakida Moritakea u haiku:
Gle, opao cvet
vraća se na granu:
ah, to je leptir.
ili u dvostrukom učuđavanju Teištša:
Gle, gle,
samo toliko,
breg Jošino, sav u cveću.
U Petronijevićevom stihu doznačuje se užurbanost prirode u građenju lepih pejzaža i osunčanih motiva bilja, rastinja, živog sveta. Ptice su najradosniji motiv, kao i ocvale trešnje. Tok vodei i u prelamanju svetla, trave na mesečini nad kojima se kreću senke, sve je u kretanju i prosijavanju. Sve je proleće, ali ono je dato ne statički, već u dinamici žurbe. U dva haiku stiha Petronijević koristi glagol: jure. Senkom se jure trave po mesečini, a — bez kraja juri / put, propet prašinom / povrh topola".
Haiku stvaralaštvo Pauna Petronijevića ukazuje na svestranu i bogatu darovitost ovoga pesnika. Ono proističe iz njegove ukupne pesničke zainteresovanosti za prirodu i seoske pejzaže.
Pogrešno je tumačiti njegovu poeziju sa stanovišta seoskog pesnika. Petronijević prevazilazi ta ograničenja, jer je njegova poezija blistava i fluidna, bogata osijanošću i darovitom opservacijom bitnih elemenata koji čini ljudski život u okruženju prirodom i njenim bogatstvom. Petronijević je rano nestao, poput Radomira Prodanovića, nastradalog u bombardovanju Beograda, Milorada Krečkovića, ili kao Branko Miljković, koji je godinu dana pre prerane smrti Petronijevićeve izvršio suicid. Za nepunu godinu dana razmaka nestala su dvojica talentovanih srpskih pesnika. Nije li vatra jutra Branka Miljkovića u pesmi "Prelid", nešto seoskim ambijentom modifikovanije jutro "dobrog leta" Pauna Petronijevića? Ta hladna vatra koja izgara svuda oko Branka Miljkovića iz pesme "Prelid" ista je vatra mladosti koja izgara Pauna Petronijevića. Miljković je urbaniji, Petronijević mladi pastir u cvetnoj livadi oivičenoj ocvalim stablima trešanja. Ta dva intonaciona kruga postaće inspiraciona osnova za mlađe srpske pisce.
Haiku Pauna Petronijevića je pionirski zahvat iz seoske pastoralne idile. Pejzaži njegovog rodnog mesta, seoska idila pojačana sentimentom mladosti koja se u Srbiji doživljava među šljivama i u idiličnim seoskim pejzažima narodski emotivno i sentimentalno, interesovanje za književno stvaralaštvo kome je uopšte sklona njegova sredina, interes za govorenu i napisanu reč, stvorili su temelj u snazi napisane pesničke reči ovog darovitog pesnika. Iako mlad, uspeo je da napiše više haiku stihova koji se upoređuju sa najboljim ostvarenjima među srpskim haiđinima. Njegovim imenom i njemu u čast nazvan je časopis za haiku pokrenut u Požegi.
U književnom stvaralaštvu Paun Petronijević je ostavio primetan trag. Zbog prerane smrti usled bolesti nije se uspeo razviti u pesnika sa mnogo više pesama, ali je i ono što je ostavio za sobom darovita pesnička reč, inspirativna i podsticajna za mlađe potonje pesnike.
Dr Milovan Gočmanac, Kruševac
izvir:riznicasrpska
Portret Pauna Petronijevića (grafitna olovka, format 140 x 95),
rad je Nere Stevović (Prijepolje, 1960) iz Požege.
Paun Petronijevic (1936—1962), rano preminuli pesnik, rođen je u Ribaševini kod Užica. Gimnaziju je učio u Užicu, ali ga je tuberkuloza prinudila da prekine školovanje i potraži leka u Užicu, Nišu i Beogradu. Opaka bolest je pobedila napore medicine i pesnikovu želju za životom. Umro je u avgustu, samo nekolliko dana pošto mu je štampana zbirka pesama "Pastir traži dno neba" (1962). Druga zbirka Petronijevicevih pesama "Dobro leto" štampana je 1974. godine.
Pesme Pauna Petronijevića su najčešce ostale u prvoj verziji. Bolest i kratak život nisu mu omogućili da radi na njihovom umetničkom doterivanju. Pa ipak, njegova poezija je iskrena i neposredna; ona pleni emotivnošcu i toplinom. U njoj su prepoznatljivi zavičajni motivi posmatrani kroz prizmu detinjstva i mladosti. Prisutan je i skriveni zračak nade u naglo ozdravljenje, kao i svest o skorom kraju:
"I sam sam pena
i ništa nisam
do beo uzdah
krečnjacke stene."
izvor:riznicasrpska
KLICA U NERVU PJESME
(Paun Petronijević: Istrgnut klas, pjesme,
priredio Milijan Despotović, "Svitak",
priredio Milijan Despotović, "Svitak",
Stihom Klicom niče iz nežnog nerva u pjesmi Moja pesma svaka Paun Petronijević (1936–1962), pjesnik svim svojim bićem i svakim svojim damarom, koji kroz svoju poeziju, jednako kao i kroz sjećanja, živi svoj drugi život, dao je možda svjesno ili iz podsvijesti, što za poeziju nije bitno, najbolji i najsigurniji ključ za ulazak u svijetle lavirinte njegovog poetskog tkanja, ako je bilo kakav ključ za to potreban i ako je uopšte tumačenje potrebno njegovim pjesmama koje, sabrane na jednom mjestu, ukoričene u Sabrana dela, odnosno u zbirku Istrgnut klas, čine jednu i jedinstvenu himnu ljepoti, ljubavi i tako žuđenom životu.
Klica iz navedenog stiha zapravo je sam taj stih, ali je istovremeno i cijela pjesma, razastrta u četiri stiha (jer više joj riječi i prostora nije bilo ni potrebno za saopštavanje cjelovite, emocijama nabijene misli o suštini pjevanja), ili – što je vjerovatno bliže istini – ta klica, začeta i iznikla iz pjesnikovog srca (Stih se dušom stvara, stih iz iste pjesme), zapravo je njegov cjelokupan pjesnički opus, naprosto izgrcan za nešto više od jedne decenije (ako računamo od datuma objavljivanja njegove prve pjesme), jer mu životni usud nije dao više vremena, nadoknađujući to podarujući mu veliki talenat i potrebu da svaki trenutak svoje nesanice i sna, pa i borbe sa surovom bolešću, posveti stvaralaštvu i građenju autentičnog, dušom oplemenjenog pjesničkog svijeta, u kome nikome, naročito strastvenom čitaocu, ne bi trebalo da bude tijesno.
P. Petronijević, ne bez razloga, a sigurno iz velike unutrašnje potrebe, vodi dijalog sa svojim (da li samo svojim?) pjesmama, baš onako kao što se razgovara s najdražim, s onima koji su srcu najbliži. Bolno je rađanje pjesme, kao što je uostalom svaki porod bolan, ali je od toga bola veća radost kada vidimo šta smo donijeli na svijet. Kad ste u meni pun sam bola i nemam mira dok vas ne rodim, povjerava se pjesnik sam sebi u pjesmi Moje pesme, da bi se nešto kasnije s ushićenjem (Ova pesma), himnično raspoložen, obraćao misli uobličenoj u stihove: Njoj ostavljenoj da oplođena obraduje vazduh u vetrovima... U tom, iako nijemom ipak žučnom razgovoru s poezijom, pjesnik zapravo razgovara sa svojim bićem, a to znači – sa sopstvenim životom i svijetom. Pri tome, što će čitalac lako uočiti, između pjesme, pjesnikovog života i svijeta u kome živi znak je jednakosti. Poistovjetimo li pjesmu s riječju, na što nas upućuje široka asocijativnost Petronijevićeve poezije, onda je upravo ta Pjesma, ta Riječ, praklica ili prabiće svijeta iz koga proističe sve i u koje će se sve vratiti. Ako je već tako (a jeste), onda je jasno zašto Vidom reč pisana u živu se pretvara (Trag u vidu).
Sav život odvija se između okrepljujuće pjesme i surovosti koje prijete i kidišu, naročito ako se otuđimo, ako se udaljimo od svog roda i plemena, od praotaca i onoga čemu su nas učili. Let nije spas za glavu ptice, ako je tama od žalaca, pjeva Petronijević mudrošću i životnim iskustvom naslijeđenim od predaka. U toj neprestanoj borbi Nosi se oblak sa suncem i senka pada na put. Onda kad nam je najteže, treba potražiti prijateljsko rame i na njega nasloniti glavu: Dođoste u moje leto kraj reke livadskog zrenja / O, prijatelji dobri, uliveni mi u srce nervom cveta (Dobro leto). Ali, čovjek često izgubi čovjeka u sebi, zaboravi prijatelja, a pjesnik u pjesmi RazmišljanjeZaboraviti prijatelja – znači umreti u njemu kao bol. Čovjek i u samom sebi mora da nađe prijatelja, sam sa sobom da bude blizak, jer, u suprotnom, glava ponekad može da pobjegne sa ramena, a vratiće mu se tek kada u sebi smogne snage da je pozove, kako naslućujemo iz pjesme Trenutak padanja koja potvrđuje i izuzetnu refleksivnost Petronijevićeve poezije.
Paun Petronijević je pjesnik prirode. To života što mu je usud dodijelio on udiše punim plućima u velikom skladu sa biljkama, pticama, povjetarcem, rosom, suncem koje ga miluje... Zasmejala se trešnja belinom mirisna cveta i taj smijeh u njemu odzvanja, on uvjerljivo miris procvjetale trešnje (koja je Jedno crveno vime usred leta) prenosi na čitaoca. Proljeće dolazi kao najljepša vatra u prostor pjesnikovog nerva, mjesec ne izlazi nego niče, i to ne bilo kakav već posrebren vrelim dahom. U njegovim pjesmama bijele golubice ljube klasje leta.
I žena je cvijet na grudima prirode, vječita želja, smisao traganja za ljepotom.
opominje:
Utkaše li te u prostranstvo večni
Tkači što snuju zlatnu potku noći...
Tako u pjesmi Devojka pjeva Petronijević o izvoru momačke čežnje, dok ženu poredi s onim što je najljepše u prirodi i u našem poimanju svijeta, dodajući joj i nešto više od toga:Tkači što snuju zlatnu potku noći...
Ti nisi pesma, voda, ptica nisi,
Krv si i meso, znam, duša postoji...
Zagledan pastirevim okom (i njegovom mišlju) u dno neba (kojeg, uzgred, nigdje nema), pjesnik Paun Petronijević je zamišljen nad smislom postojanja i opstajanja. Ima li ga i kakav je taj novi svet i treba li mu vjerovati? I u nestajanju nastaje nešto novo, jer – Kad umre bor, niknu dve jele / I dva gnezda više napravi veseli kos. Čovjek je ponekad luđi od sebe, niko ne zna gdje je posljednji most i gdje posljednja šuma, a životno tkanje počinje u praiskonu nekog sveta bez glave. Uostalom, šta bi se dogodilo – pita se pjesnik – da dan traje neprekidno? Da bi se shvatila suština postojanja i opstajanja, kaže on, i srećnima treba dati malo mraka. Ne iz hira, naravno, nego – da bi osetili snagu pravog svetla.Krv si i meso, znam, duša postoji...
Da bi se u tami koja dolazi iza svjetla opet vidjelo svjetlo, pjesnik nenametljivo, finom metaforikom, sugeriše da u strahu od Jeseni što dolazi pogledamo istini u oči, jer će samo tako moći da se prepozna ta Reč velika kao brdo što otisnuto juri dole. Njegova, Petronijevićeva, pjesnička riječ pomaže čitaocu da spozna neminovnost onog ogromnog zida što stoji pred njim,da shvati neizbježnost reza oštrog kao munja što će zaparati svijest onog koji već vidi srce probušeno na vrhu topole kraj druma.
Poezija Pauna Petronijevića puna je nesputanih lirskih naboja iz kojih, poput onih cvjetova koji se iz proljetne trave probijaju u njegove stihove, naprosto vrcaju lucidne, nenametljive misli, ne gušeći osjećanja, kao što ni nabujale emocije nigdje njima ne zasmetaju. Jezik mu je bogat, ubran
Samo istinski, samonikli pjesnici mogu da stvaraju takve pjesničke slike kakve susrećemo u Petronijevićevim pjesmama.
iz narodne govorne bašte, čist i svjež kao proljeće o kome tako često pjeva, bez gotovo ijedne tuđice. Tim i takvim jezikom on nije pisao, već je zapisivao pjesme koje je sricao u dosluhu s prirodom i vaseljenskim romorom vječnosti.
Pružam ruke kroz prostor i grlim vatru bilja,
Zgusnut u kap mleka, na vrhu dojke leta,
jedna je od slika koje čitaoca naprosto primoravaju da se nanovo laća njegove pjesničke knjige. Od čulne vatre tela, to oči ptica gore, piše on i mi dok to čitamo osjećamo neugasiv plamen u vlastitom tijelu. U trenu rodi se vek pijan kao čežnja dalekih htenja, stih je koji je sam sobom pjesma kojoj, učini nam se na trenutak, ništa više ne treba.Zgusnut u kap mleka, na vrhu dojke leta,
Baš zato poeziju Pauna Petronijevića, pisanu sredinom prošlog vijeka, što ne smijemo smetnuti s uma prilikom njenog vrednovanja, treba čitati, iščitavati zapravo, i preporučivati drugima, da se njome oplemene.
Trud i rezultat truda priređivača Milijana Despotovića, naročito opširan i sveobuhvatan pogovor, zaslužuju posebnu pažnju, kao i vrlo uspjela slika Dragića Petrovića Medoša na koricama ove likovno i grafički veoma lijepo opremljene knjige.
izvor:alma.rs
NOVI ODZIVI PAUNU
Izbor: Goran Despotović
ZAKASNELI REKVIJEM
Pesniku Paunu Petronijeviću
Oteraj ptice, majko,
da mi ne svraćaju u san,
zatvori prozor da kad jabukovog cveta
životom ne miriše,
navuci zavese — da se priviknem na tamu.
Ne vredi, dobra moja,
popio sam sve tvoje podubice
i hajdučke trave,
sve gorko bilje što si pre sunca u jutro
ivandanjsko brala.
Uzaman dobi lečili me ljudi
i medicinom i rečju dobrom.
Svelo je moje nebo nad vidicima nade,
pomrklo oko ka nedohodu se kloni;
jedino jezom stiha bilo se jrš zanjiše.
Još samo pesmi ja umem da se kažem,
dišem je kao zoru s moga jelogorja,
a onu najlepšu u slepoočnicama nosim
da mi nadviče tišinu i nedozive.
Dišem li ili pevam samo?
O, pevati, pevati samo,
pevati samo treba,
nek prsnu damari u krvavoj plimi
da stih se rodi
čist i beo.
Nadežda Cvijović, Užice
JASTUK ZA PESNIKA
Paunu
Noćas na bdenju zaustavio je u sebi
neke divlje zveri i užarene vetrove.
Anđele odmah pustio za susedni sto.
Na providnoj klupi u gradskom parku
zgrčenih nogu spokojno spava pesnik.
Umoran od snoviđenja legao na desnu ruku.
Dolaze mu u san izgubljene rime i boemi,
pomera usne kao da govori sa njima.
Jutros kraj njega Lužnica na prstima ide.
Nedeljko Terzić, Sremska Mitrovica
RASKOVNA VODA OTIČE
Paunu Petronijeviću
Sad te sanjaju ptice
koje nad bistrim virom ljuljaju nebo.
Uludo ih pastir razgoni štapom
iz zvezdane bašte,
iskidan pripev ja još čujem,
neda mi se iz vremena,
neda mi se iz mašte!
Niz belutak ona glasna slazi.
Hoće li je otvoriti vatra tvog nerva
da umornu pticu poljubi?
Varljiv je veliki sat krajolika
u kome pesma traje a lik se gubi.
Paučina ista. Pauci drugi.
Razmičem mreže do izvora
hoću da zarobim polazak Lužnice,
a on se iz bola preoblači
i senka opire, neda vodi moje lice.
U očima se svet ne svršava
on se pretače u pesmu
koja od tebe do mene šeta,
ova raskovna voda otiče
i čuva tvoj glas iz Dobrog leta!
Milijan Despotović, Požega
PESNIKU
Paunu Petronijeviću
Zgasnulo je sunce
na temenu uma —
Na rebrima svelo
lišće brsnih šuma.
Na dno žila sledio se
potok — krvi —
Oglodaše kosti crvi.
Na lobanji sagorele
crne — vlati —
More klasja jezik zlati
moć govora Ti vrati!
Tomislav Andrejić Senjanin, Zemun Polje
izvir:riznicasrpska
Trideset pet godina od smrti Pauna Petronijevića
POGLED NA ČULNI SAT
Rano preminuli pesnik Paun Petronijević (1936—1962), ostavio je iza sebe poetski trag koji ga svrstava među najbolje srpske pesnike, uz Srboljuba Mitića, Dobricu Erića, Milenu Jovović i Momčila Tešića. Svi su srođeni sa seoskom sredinom koja im je darivala idilu i na idili zasnovano poetsko trajanje u vremenu (Zbirka Pauna Petronijevića "Pastir traži dno neba" objavljena je 1962. godine; zbirka pesama "Dobro leto", u izdanju KPZ u Titovom Užicu štampana je 1974. godine).
Zbirka pesama "Pastir traži dno neba" objavljena mu je pred samu smrt, zahvaljujući prijateljima iz Čačka, koji su se zainteresovali za njegovu poeziju. Ta zbirka štampana je jula 1962. godine, i odmah bila zapažena u srpskoj književnoj kritici. Druga njegova zbirka štampana je nešto kasnije i predstavlja izbor iste poezije objavljene u prvoj zbirci, sa nekim izmenama i dopunama. Prva zbirka mu je naslovljena po pesmi "Pastir traži dno neba", a druga po pesmi "Dobro leto". Najbolje njegove pesme su: "Proleće", "Moja reko", "Dobro leto", "Devojka", "Oglas za dušu", "Bol", "Pastir traži dno neba".
Opšta odlika Petronijevićeve poezije je mladalačka zagledanost u svet, njegove lepote, raskošne kao i lepota devojke. Ta dva pojma je posmatrao identično, nije ih izdvajao, sav prizemljen u snatrenju i mladalačkoj žudnji. Njegova priroda je mirisni cvet trešnje, ocvala krošnja, pred kojom mladi pesnik stoji kao pred božanstvom. Trešnja je nasmejana, a grane zanjihane "kroz vazduh koji struji" ("Psalmi prirode"). Mladi pesnik je osećao strujanje psalma kroz proleće i grane kojima je darivalo cvetanje. Ta belina svetli, prosijava idilu i magičnu moć ljubavi prema svetu i prirodi. Punoću i jedrinu prirodne darežljivosti izrazio je panegirički i uopšteno, jedrinom čulne preosetljivosti:
Pada zlatni miris u nerv
čulnog sata'
Golubice bele ljube klasje leta
u pesmi "Lepota sveta". Polje i vetar u poigravanju hata, vatra sunca u kružnoj tajni sveta, čine lepotu sveta snažnim tajanstvom u nadmoći nad čulima jedinke, koja se toj lepoti najtačnije podaje pisanjem pesme.
"Paun je imao otvorene oči pred lepotama prirode. Iako ređe celom pesmom, on je jednom strofom, jednim stihom hvatao lepotu beline, leta, sunčanog sjaja, stare trešnje, reke i njenih virova, padanja zvezda, ponoći..." (Miloš Petrović, Iz kruga u krug, Bagdala, Kruševac 1978,12.)
Emotivni naboj pesama Pauna Petronijevića zasniva se na vizuelnom uočavanju radova prirode i njenih lepota. On ima nesvakidašnji dar uočavanja bitnog i razgraničenja sa nebitnim, uočavanja sinestetičkih asocijacija, kakva je imao Šarl Bodler. U njegovim čulima su dva sveta: svet opojnosti prirode kao materijalne predpostavke, i svet snatrenosti koji ga usmerava put neba. Otuda su dva naslova njegovih zbirki ta dva segmenta i izrazili, i to paradoksalnom razlikom njegovih pesama "Dobro leto" i "Pastir traži dno neba". Paunova poezija je raspeta između reke; zemlje, pšeničnog klasja, trešnje u cvetu i prosnivanja okrenutog nebu i zvezdama. U pesmi "Dobro leto" Petronijević izražava sav svoj zanos za vatrom bilja zgusnutom u vrelom telu leta, koje poredi ljudskim simbolima, čarima mlade devojke. Petronijevićevo gledanje na leto je čulno, i on to ume da izrazi uspešnim metaforama i simbolima. I sva priroda gledana je njegovim uočavanjem simbola: kao i Bodler, i on prolazi kroz prirodu kao kroz simbole. Tako će se sroditi i sa rekom u pesmi "Moja reko":
Čuješ li moj nežni šapat
da te zagrlim vitku
i dugu bistru, najčežnjiviju moju vodu,
dok ležim ti na tok na tebe britku...
I reka je devojka, i virovi u reci su čulna opservacija prirode i njenih zavodljivih čari. Pesnik se upija u reku, kao što Milan Rakić peva ženi: "Upi se u mene zagrljajem jednim", žedan njenih čari. Mladi pesnik se prepušta reci kao podanoj devojci, struji njome, u njenim lepotama, koje vidi i u tihim delovima i u brzacima i u njenim krivudavim meandrama kroz vrbinje i ostalo rastinje. Petronijević je pun prirode, srođen sa njom, i priroda je puna njega.To je štedra-jedrina, iz koje odzvanja lepota mladosti koja se žuri doživeti. Opčinjen je mirnoćom vira, koji je u Zapadnoj Moravi u njenom krivudavom toku za stanovništvo pored reke aksiom tamne zatrašenosti dubinom koja vuče na dno, u maticu i utapa žrtvu, u pesmi "Dobro leto" peva:
Vir se nadima bistrim disanjem
ribljeg vrenja
tajnom nemom i čudnom u krugu
vodenog cveta.
Tamne dubine vira koji vuče u smrt svoju žrtvu i pastir zagledan u dno neba dve su paradoksalne niti u Petronijevićevoj poeziji. Kontrasne po motivima i svemu onome što je Petronijevića u prirodi inspirisalo na stvaralaštvo, vir i nebo su dve matice, jedna u smrt, druga u maštovitost ka nepoznatom. Sudbinski je vezan za tragiku Branka Radičevića.
Književna kritika je ta dva segmenta protumačila pravovremeno i analogno tumačenju zbirke sa naslovom "Dobro leto":
"Rekao bih da je vir dominantan predmet Paunove poezije. Nebo to ipak nije, ono je ona druga strana lopte. Vir je čudesni deo reke. Za razliku od brzaka, koji su pitoreskniji ali koje se pogledom prosecaju do dna, virovi u senci vrba i topola, na okukama reka, tajnoviti su i uzbudljivi" (Miloš Petrović, Iz kruga u krug, Bagdala, Kruševac 1978,14.).
Ta "druga strana lopte" tumači se segmentom misaonosti u Petronijevićevoj poeziji, koji nije neznatan. U tumačenju prirode on je zgusnut u prefinjenu nit, nedopevanu i nedovršenu.
Stih Petronijevićeve poezije je slobodan, emfatičan, poetičan i poletan. Poeziju je pisao po uzoru na savremene pesnike, a dužinu stiha odmeravao metrom Vojislava Ilića. Ima uzora i u Svetislavu Mandiću. Stih mu je milozvučan, melodiozan, psalmi nad poljanom ocvalih trešanja pod suncem koje neštedimice greje. Pastir kod stada, pšenična polja, reka u žurnom toku kroz polje, belina ocvale trešnje, kao motivski predeli personifikovani su afirmativno i nasmejano.
Iz takvih stilskih i jezičkih oblika nije bilo teško da se u liku mladog Petronijevića pojavi jedan od prvih srpskih haiđina (Milijan Despotović je 1977, godine priredio i objavio zbirku haiku pesama Pauna Petronijevića pod naslovom "Veliko jutro").
Petronijević se za haiku stihove inspirisao prirodom seoskom ambijenta, a od literature bliski su mu prevodi Miloša Crnjanskog. Komentar pesama starog Japana Crnjanski počinje motom:
O trešnjev cvete,
kako si sličan životu.
U pesmi "Psalmi prirode" Petronijević u stihovima
Zasmejala se trešnja belinom
mirisa cveta,
pa se nišu grane kroz vazduh
koji struji
personifikuje ocvalo trešnjevo drvo i odslikava vizuelnu percepciju uz učešće ostalih čula: čula mirisa, čula dodira, čula sluha. Već ta dva stiha ukazuju na Petronijevićevu darovitu sposobnost da doživi askezu pri doživljaju prirode. U haiku stihovima pesnik je raspršio svoj talenat u nežne slike i asocijacije. Stih "Zasmejala se trešnza belinom mirisa cveta" iz "Psalma prirode" Petronijević je uskladio u haiku:
Zasmejala se
trešnja, belinom
mirisnog cveta.
Petronijević se u stvaralaštvu haiku ne pridržava forme 5-7-5, njegov haiku je oslobođen jezičkih stega, raspršen i ponet, kakve su mu i pesme u navedenim zbirkama. Haiku mu je prolećni, kakvo je i doba njegovog života bilo kada je pisao. Kao da sledi poznatu japansku utu:
Ovo je divno doba godišnje,
kada se prijatelji i nepoznati
sastaju po putevima...
ili Isin haiku:
Pod cvetom trešnje
nismo više stranci — svi
smo prijatelji.
(Milijan Despotović" Grana koja maše", pregled haiku pesništva u Jugoslaviji, "Pre poetskog razmišljanja" predg. Svitak Požega 1991.9.).
Kobajaši Isa napisao je više haiku stihova o ocvaloj trešnji, ali i o višnji u cvetu, sa sličnim doživljajem osnovne poruke:
Tuđih među nama nema!
Svi smo mi braća
pod višnjama u cvetu.
(Petar Vujičić, Antologija japanske poezije od četrnaestog do devetnaestog veka, Gorograf, Beograd 1990,251.).
Petronijević apostrofu u haiku
Pogledom te tražim
na grani, gde se obično
odmaraš — vrapče.
uspešnom kao Macuo Bašo:
Ne diraj pčelu,
što igra na cvetu,
vrapče, prijatelju!
(Miloš Crnjanski, Poezija, Prosveta, Beograd 1966,336,332,341.).
Petronijević uspešno piše klasičan oblik haiku stiha:
Ptica na grani.
Nije morao oblak da
natkrili mesec.
Zen trenutak iskazan je u haiku sa istim motivom:
Gle: maleni ležaj
za dve ptice, u senci
slamenog stoga!
Izražava udivljenje Arakida Moritakea u haiku:
Gle, opao cvet
vraća se na granu:
ah, to je leptir.
ili u dvostrukom učuđavanju Teištša:
Gle, gle,
samo toliko,
breg Jošino, sav u cveću.
U Petronijevićevom stihu doznačuje se užurbanost prirode u građenju lepih pejzaža i osunčanih motiva bilja, rastinja, živog sveta. Ptice su najradosniji motiv, kao i ocvale trešnje. Tok vodei i u prelamanju svetla, trave na mesečini nad kojima se kreću senke, sve je u kretanju i prosijavanju. Sve je proleće, ali ono je dato ne statički, već u dinamici žurbe. U dva haiku stiha Petronijević koristi glagol: jure. Senkom se jure trave po mesečini, a — bez kraja juri / put, propet prašinom / povrh topola".
Haiku stvaralaštvo Pauna Petronijevića ukazuje na svestranu i bogatu darovitost ovoga pesnika. Ono proističe iz njegove ukupne pesničke zainteresovanosti za prirodu i seoske pejzaže.
Pogrešno je tumačiti njegovu poeziju sa stanovišta seoskog pesnika. Petronijević prevazilazi ta ograničenja, jer je njegova poezija blistava i fluidna, bogata osijanošću i darovitom opservacijom bitnih elemenata koji čini ljudski život u okruženju prirodom i njenim bogatstvom. Petronijević je rano nestao, poput Radomira Prodanovića, nastradalog u bombardovanju Beograda, Milorada Krečkovića, ili kao Branko Miljković, koji je godinu dana pre prerane smrti Petronijevićeve izvršio suicid. Za nepunu godinu dana razmaka nestala su dvojica talentovanih srpskih pesnika. Nije li vatra jutra Branka Miljkovića u pesmi "Prelid", nešto seoskim ambijentom modifikovanije jutro "dobrog leta" Pauna Petronijevića? Ta hladna vatra koja izgara svuda oko Branka Miljkovića iz pesme "Prelid" ista je vatra mladosti koja izgara Pauna Petronijevića. Miljković je urbaniji, Petronijević mladi pastir u cvetnoj livadi oivičenoj ocvalim stablima trešanja. Ta dva intonaciona kruga postaće inspiraciona osnova za mlađe srpske pisce.
Haiku Pauna Petronijevića je pionirski zahvat iz seoske pastoralne idile. Pejzaži njegovog rodnog mesta, seoska idila pojačana sentimentom mladosti koja se u Srbiji doživljava među šljivama i u idiličnim seoskim pejzažima narodski emotivno i sentimentalno, interesovanje za književno stvaralaštvo kome je uopšte sklona njegova sredina, interes za govorenu i napisanu reč, stvorili su temelj u snazi napisane pesničke reči ovog darovitog pesnika. Iako mlad, uspeo je da napiše više haiku stihova koji se upoređuju sa najboljim ostvarenjima među srpskim haiđinima. Njegovim imenom i njemu u čast nazvan je časopis za haiku pokrenut u Požegi.
U književnom stvaralaštvu Paun Petronijević je ostavio primetan trag. Zbog prerane smrti usled bolesti nije se uspeo razviti u pesnika sa mnogo više pesama, ali je i ono što je ostavio za sobom darovita pesnička reč, inspirativna i podsticajna za mlađe potonje pesnike.
Dr Milovan Gočmanac, Kruševac
izvir:riznicasrpska
Poslednja izmena: