- Učlanjen(a)
- 04.10.2009
- Poruka
- 5.207
Brazil - GEOGRAFIJA
MENTOR KANDIDAT
TEZE:
Geografski položaj i veličina.............................................................................3
Fizičko-geografske karakteristike......................................................................4
Stanovništvo i naselja.........................................................................................7
Unutrašnje društveno-političko uredjenje..........................................................9
Ekonomske odlike.............................................................................................10
Zanimljivosti Brazila.........................................................................................15
Zaključak...........................................................................................................16
Literatura...........................................................................................................17
Geografski položaj i veličina
Brazil je po veličini peta zemlja na svetu posle Rusije, Kanade, Kine i SAD. Neuporedivo je najveća na Južnoameričkom kontinentu. Zato ga i s pravom zovu »kontinent na kontinentu«. Zauzima skoro polovinu (tačnije 48%) Južnoameričkog kontinenta sa površinom od 8.513.844 km². Graniči se sa svim zemljama Južne Amerike osim sa Čileom i Ekvadorom. To su: na severu sa Venecuelom, područijem Gvajane i Kolumbije; na zapadu i jugu sa Peruom, Bolivijom, Paragvajem, Argentinom i Urugvajem. Na istoku se proteže velika obala prema Atlanskom okeanu. Brazil zauzima najistaknutiji deo Atlantske obale Južne Amerike. Granice Brazila se protežu u dužini od 23.137 km od čega 7.407 km otpada na obalu Atlantskog okeana a 15.730 km čini kopnenu granicu.
[FONT="]
[/FONT]
Fizičko-geografske karakteristike
Prirodna slika Brazila ogleda se u tri velike oblasti: dolina reke Amazon
na severu; Brazilska visoravan zauzima centralni i južni deo a Brazilsko primorije zauzima istočni deo Brazila. Ali ima i dosta manjih oblasti koje popunjavaju taj živopisan mozaik. Na primer na severu su južni ogranci Gvajanskih planina, zatim u centralnom delu sa granicom sa Paragvajem je Pantal koja predstavlja močvarnu oblast.
Postanak reljefa. Najveći delovi Brazila su od pramase. Pramasa se sastoji od najstarijih stena vulkanskog porekla i metamorfnog je porekla. Osnova pramase su graniti, kvarc, različiti škriljci... Zbog toga se zaključuje da su oni delovi Gondvane. Znači teritorija današnjeg Brazila je u dalekoj prošlosti sa današnjom Afrikom, Australijom i Antartikom činili jedinstveno kopno na južnoj hemisferi. Na delovima pramase u Brazilu razvijen je reljef plasina. To su masivni blokovi međusobno izdvojeni. Ovaj oblik reljefa je u potpunoj suprotnosti od susednih planinskih venaca Kordiljera, mnogo viših i mlađih Andskih planina. Plasina je zastupljena u oblasti Gvajanskih planina i Brazilske visoravni.
Gvajanske planine nazvane po državi Gvajani, iako su najveći delovi ovih planina u Venecueli. Međutim, samo jedan južni deo ovih planina pripada severnom delu Brazila. U sklopu ovih planina treba razlikovati zapadnu skupinu visokih vrhova i strmina dok sa istočne strane brdsko-brežuljkaste i dolinske obike reljefa. Između njih se nalazi reka Rio Branko koja ujedno i sjedinjuje ta dva dela i povezuje ih prirodno preko Rio Negra sa Amazonom. Sa zapadne strane Rio Branka teren se naglo uzdiže i čini granicu sa Venecuelom. Tu je takođe i najviši vrh Brazila, Pico da Noblina (Magloviti vrh) visok 3.014 m.
Južno od Gvajanskih planina nalazi se dolina reke Amazon. Na tom mestu u geološkoj prošlosti postojao je veliki morski zaliv. Izdizanjem i nabiranjem Anda prekinuta je veza sa Velikim okeanom i od tada započinje stvaranje rečne mreže Amazona sa današnjim smerom oticanja prema Atlanskom okeanu. Amazon kao i brojne pritoke nataložili su tokom vremena, u razdoblju od 100 miliona godina, veliku količinu nanosa, tako da ovaj kraj Brazila je pod velikim prostranstvom prašuma. Amazonske prašume su najveće na svetu i one zahvataju površinu od 6.000.000 km². Ove prašume se takođe nalaze i u nekim susednim državama kao u Boliviji, Kolumbiji, ali najveći deo se nalazi u Brazilu. U toj oblasti nema većih gradova sem Manausa. Ima takođe i indijanskih sela koja su podignuta na obalama Amazona. Ovaj prostor je prebogat rudama ali je veoma nepristupačan i zbog toga nedovoljno ispitan i istražen. Ovaj deo Brazila je veoma karakterističan i o njemu će biti reči kasnije kada se govori o hidrografiji.
Brazilska visoravan zauzima centralni i južni deo Brazila. Ima površinu koliku Evropa bez Rusije. Ovde se nalaze najveće količine pramase u Brazilu. Pramasu Brazilske visoravni karakteriše reljefno dva dela. Jedan deo čine gromadne planine sa ravnicama koje su duboko usečene dolinama reka. One prema zapadu prelaze u pošumljene padine. Drugi deo se nalazi istočno od reke Rio Parane. Za ove delove su karakteristični vulkanski ostaci u obliku velikih bazalnih ploča. Uz pomoć tih stena, odnosno njihovim sitnjenjem, u suptropskoj klimi nastaje crveno tlo. Dok je u okolini Sao Paola takva ista zemlja ljubičaste boje i čini odlično tlo za gajenje kafe.
U centralnom delu Brazilske visoravni nalazi se Centralna visoravan koja je na visini od 800 m do 1.100 m. Preovladavajuća biljna vrsta tih delova Brazilske visoravni su kamposi. To su travnjaci slični pampama u Argentini,
prerijama u Severnoj Americi. Meštani ovih područja razlikuju više vrsta kamposa, ali bezobzira na vrstu, kamposi predstavljaju vrlo kvalitetne pašnjake. Na njima se razvija stočarstvo. Takodje jedan deo Centralne visoravni zauzima i Mato Grosso. Njegov južni deo zauzima močvarnu, specifičnu dolinu Pantal. Taj deom bio je povezan sa Sao Paolom još 1914. godine, tako da je i tada bio dosta naseljen u odnosu na severni deo. Severni deo Mato Grosso zauzima veći i širi deo visoravni koji se dolinskim krajevima spušta u dolinu reze Amazon.
Treći deo, takodje veoma veliki deo Brazila je primorje koje obuhvata obalni prostor Atlanskog okeana od Urugvaja do Surinama. Na severu se nalazi velika delta reke Amazon i taj deo je pun močvara i prašuma. Dok za razliku od njega nešto južnije gde se nalazi deo nazvan Nordeste (severoistok), kraj koji je veoma plodan i veoma naseljen. On je bio prvi na udaaru kolonista a njegovo plodno tlo i ravničarsko zemljište u blizini mora omogćili su uzgoj velikog broja kultura. Ovaj deo je do druge polovine prošlog veka bio najgušće naseljen. Južnije od njega nalazi se primorski deo Brailske visoravni koja ujedno čini najveći deo primorja Brazila. Najslikovitiji deo reljefa čine »Serras«. To su vrlo izdužena uzvišenja asimetričnih oblika. Razlikujemo duž obala Atlanskog okeana
Serra da Mantiquera gde u podnožju te planine se nalazi živopisan pogled prema Atlanskom okeanu i zaliv na kome se nalazi grad Rio de Janeiro. Nešto južnije je planina Serra do Mar koja je poznata po svojim »crnim vrhovima«, koji sostižu visinu i do 2.787 m. Ovaj deo čini ujedno i najuži deo primorja dok na krajnjem jugu se nalazi već nešto više ravijen deo primorja. Primorje Brazila je u celini, bez obzira na razlike, najdinamičniji deo i najgušće naseljen deo Brazila.
Klima je pretežno tropska i ekvatorijalna sa sredjom temperaturom 25 - 28ºC i velike količine padavina. U regiji Amazona preovladjuje prašumska klima. Znači karakteristične su velike količine padavina (2-3 mm godišnje) i vrlo visoke temperature (prosečna mesečna temperatura je 25ºC) tokom cele godine.
U jugoistočnom i južnom delu Brazila vlada suptropska i umerena klima gde je grad Rio de Janeiro sa srednjom godišnjom temperaturom od 22,5ºC. Tako u glavom gradu Brazila, Braziliji, u julu prosečna temperatura 18ºC a u januaru 22ºC; dok godišnja količina padavine iznosi 1.800 mm.
Hidrografija je razvijena. Najveća reka je Amazon. Tu su i njene veće pritoke kao Rio Negro, Rio Branko, Madeira... Imaju veliki hidrografski i saobraćani značaj. Amaon predstvlja reku sa najvećom količinom vode na svetu. Po njemu mogu bez poteškoća da plove i veliki prekookeanski brodovi i pristanu do luke Manaus, dok oni nešto manji i do luke Ikitos u Peruu. On u okean donosi svakog sata prosečno 650 milijardi litara vode. To je više nego što mora Evrope prime od svojih reka zajedno. Hidrografska mreža vrlo je gusta na tom području. Bezbroj reka, većih ili manjih sa jezercima podsećaju na veliko unutrašnje more. Stanovnici doline reke Amazon razlikuju reke prema boji. Tako po njima postoje crne-negros, bele-brankos reke i one po tome i dobijaju imena. Rečna mreža Amazona pravi je rečni lavirint. Sa severnog dela veće pritoke kao Rio Branko i Rio Negro donose vodu sa Gvajanskih planina. Rio Madeira i Rio Tokantus su sa južne strane i oni donose veliku količinu vode u Amazon.
Izvorište Amazona je daleko od granica Brazila. Na prostoru Perua među visokim vrhovima uvek zaleđenih Anda izviru Rio Moranon i Rio Ukajali. Obe reke teku po strmovitim predelima Anda tako da imaju karakteristike planinskih brzaka. Njihove doline su uske i duboko usečene. Spuštajući se u niže predele, one naglo menjaju smerove oticanja, sve dok se ne spoje na visoravni visine 106m i sačine reku Amazon. U daljem toku reka ima sve karakteristike nizijske reke nizijske reke čija brzina varira. Medjutim, njena srednja brzina u proseku iznosi oko 2,5 km/h, što je dosta za jednu nizijsku reku. Vodostaj raste redovno a pogotovu u prvom kvartalu godine. Osobito je visok kod ušća Rio Maranona. Od nastanka Amazona pa do ulaska u okean, Amazon ima veoma veliku moć i energiju tako da on transportuje veliku količinu materijala duž celog svog toka.
Pored Amazona u Brazilu većih reka ima u srednjem delu Brazilske visoravni gde se reke dele u dva sliva. Jedne idu u Amazon a druge se ulivaju u reku
Rio de la Plate.
- 7 -
Stanovništvo i naselja
Po broju stanovništva Brazil je prvi u Južnoj Americi. Prema izborima iz 1985.g. u Brazilu je živelo oko 125 miliona stanovnika. U Južnoj Americi, Brazil zauzima 48% površine a od ukupnog broja stanovnika na kontinentu, u Brazilu živi 50% stanovnika. Tako da je gotovo svaki drugi Južnoamerikanac ustvari Brazilac. Od ukupnog broja stanovnika 67,1% otpada na belce, 11% na crnce i 2% na Indijance. Mešanci čine preko 1/4 Brazilskog stanovništva (tačnije 26,5%) gde su mulati dva puta brojniji od mestika. Oni čine glavni deo seoskog stanovništva. Ritam rasta broja stanovnika u prvoj polovini ovoga veka je bio 3,1% godišnje, da bi ipak početkom sedme decenije ovoga veka opao na 2,8% godišnje. Ako bi stopa rasta ostala ista Brazil bi svoje stanovništvo udvostručio tek za 25 godina. Takođe na veliki broj stanovnika utiče i to da su od 1885. do 1970.g. doselio gotovo 6 miliona stanovnika pretežno Italijana, Portugalaca, Španaca, Nemaca... U Brazilu ima i dosta Rusa, Čeha, Jugoslovena, Mađara...
Brazilci su veoma mlad narod jer prema poslednjim popisima ustanovljeno je da 52,7% stanovnika ima manje od 19 godina. Brazil spada u zemlje sa najvećim prirodnim priraštajem stanovnika na svetu. Međutim, stanovnici su neravnomerno raspoređeni. Tako u severnim delovima Mato Grosso relativna gustina naseljenosti iznosi manje od 1 stanovnika na km². Takođe unutrašnjost oblasti Amazonasa je veoma retko naseljen tako da ima manje od 2 stanovnika na km². Za razliku od tih predela, primorje Brazila je veoma gusto naseljeno tako da gustina naseljenosti u celoj zemlji iznosi 15 stanovnika na km².
Prvi stanovnici Južne Amerike pa i Brazila jesu Indijanci. Tako su ih nazvali Kolumbo i ostali moreplovci 1500. jer su bili uvereni da su doplovili u Indiju. Ime im se sačuvalo do dana današnjeg. Naseljavanje Brazila započelo je 1530. godine i vršilo se u etapama. Od doseljenika najviše je bilo Portugalaca i Španaca. Bilo je i drugih naroda Evrope ali u dosta manjem broju. Od Portugalaca koji su naseljavali Brazil bili su mahom trgovci koji su trgovali crvenim drvetom koje je postajalo primamljivo za Evropu a posebno za Francuze. Osnivali su luke radi brže trgovine, dok su Španci bili konfiskadori tj. osvajači i vojnici koji su tragali za zlatom najviše u severnim Andima. Na tim mestima su i bili podizani i prvi gradovi španskog kolonijalnog carstva. Ova podela podrućja u Latinskoj Americi ostala je i do danas. Portugalci su zauzimali područje Brazila pa se tu priča i danas portugalski a u drugim delovima Latinske Amerike španski.
Stanovništvo se u većini stacionirala u gradovima. To su polazeći od severa prema jugu: [FONT="]Fortaleza[/FONT] – glavni grad i luka u državi Seara u severoističnom delu Brazila, gde ima preko 1,6 miliona stanovnika; [FONT="]Salvador[/FONT] – ranije nazvan Baija, glavni je grad savezne države Baija u istočnom delu Brazila i broji oko 1,8 miliona stanovnika; [FONT="]Rio de Janeiro[/FONT] - glavni je grad istoimene savezne države na jugoistočnom delu Brazilskog primorja i ima oko 10 miliona stanovnika; [FONT="]Sao Paolo[/FONT] – glavni je grad savezne države Sao Paolo i broji čak 15 miliona stanovnika;
[FONT="]Porto Alegre[/FONT] - glavni grad i luka najjužnije Brazilske savezne države Rio Grande du Su i koji broji oko 1,2 miliona stanovnika. Pored ovih velikih primorskih mesta, unutar kopna su se razvila isto neka veća mesta [FONT="]Belo Horizonte[/FONT] što u prevodu znači lep pogled. Taj grad je ujedno i glavni grad veoma značajne savezne države Minas Gerais u istočnom delu Brazila koji broji oko 10 miliona stanovnika. Veoma karakterističan grad unutar Brazila, koji je ujedno i glavni grad Brazila jeste [FONT="]Brazilija[/FONT]. To je potpuno moderan i nov grad osnovan tek 1955. godine a proglašen za glavni grad od 1961. Broji oko 1,2 miliona stanovnika. Spada u najmodernije svetske gradove. Ovaj grad je bio podignut s težnjom da počne da se naseljava unutrašnjost Brazila i da bi se sprečilo gomilanje stanovnika na primorju.
Unutrašnje društveno-političko uredjenje
Brazil je federativna republika koja se sastoji od 22 sjedinjene države, 4 savezne države i distrakta glavnog grada Brazilije. Sistem vladavine je predsednički. Brazilska zastava je zelena, sa žutim rombom i nebesko plavom kuglom u sredini sa određenim brojem zvezda preko koje piše Ordem E Progresso (red i napredak).
Radi boljeg proučavanja i podele suprotnosti u šarenolikom Brazilu izvršena je podela na najznačajnije delove Brazila. To se može videti na sledećoj karti:
Novac Brazila
Šef države: predsednik Republike koji se bira svakih pet godina.
Zakonodavno uredjenje: Nacionalni kongres i dvodomni parlament (sastavljen od Federalnog senata i Delegatske komore).
Ekomske odlike
Prirodna bogastva su velika. Međutim, sve je to nedovoljno iskorišćeno. Prirodna nalazišta i njihova eksploatacija se oslanja na primorskom delu gde je naseljena većina stanovnika. U poslednjih nekoliko decenija javlja se porast u preradi nafte, porast zabeležava i poljoprivredna proizvodnja gde se javlja određena ali nedovoljna automatizacija.
Poljoprivreda i stočarstvo. Od početka naseljavanja Portugalaca počela je da se razvija intenzivno poljoprivreda. Ali zasluge ipak pripadaju drugim narodima kao što su Nemci i Italijani koji su naseljavali južne krajeve Brazila. Oni su dosta izmenili prvobitan izgled tog mesta. Nemci su postigli visoke prinose u proizvodnji žitarica, krompira, soje, duvana, pamuka kao i drugih značajnih kultura. Takođe tu je i uzgoj hmelja, gde su Nemci uz pomoć njega pravili svoje karakteristično pivo. Italijani su se bavili ipak ratarstvom, gde su uglavnom gajili vinovu lozu. Znatne površine pod šumama su pretvarali u vinograde.Dok na jugu preovlađuju manja gazdinstva na jugoistoku i severoistoku preovlađuju velike plantaže. Izrazito je razvijeno mesno au gradskim mlečno stočarstvo. U centralnim delovima se na krajevima gaji riža a novodošlo stanovništvo bavi se intenzivno uzgojem goveda. Na području Kamposa se vrši uzgoj stočarstva nomadskog tipa gde preovlađuju goveda a ima i ovaca.Kulturu šećerne trske obeležilo je prvo razdoblje trgovačkog gospodarstva na velikim imanjima Brazilskog severoistoka.
Sredinom 17. veka Brazil je bio čak prvi u prizvodnji šećera u svetu. Širenjem plantažnih kultura postala je sve veća potražnja za radnom snagom. Pošto domaćeg stanovništva nije bilo dovoljno, dovođeni su crnci kao roblje iz Afrike. Trgovina robljem je trajala od 1532. do 1822.god. kada je ukinuto ropstvo u Brazilu. Brazil je takođe bio veliki proizvođač kaučuka i veliki izvoznik. U Amazonasu je l893. skupljeno čak 61% proizvedenog kaučuka u svetu. Kafa je nesumnjivo Brazilska najznačajnija plantažna kultura. Potiče iz Etiopije gde je u Brazil došla u 18. veku kao ukrasna biljka a danas se gaji na milijarde gromova kafe što dovodi Brazil na prvo mesto po proizvodnji kafe. Ona najbolje uspeva u regiji Minas Gerais u Sao Paolu gde je takozvana “ljubičasta zemlja” koja najviše odgovara kafi.
Kafa je 1880. bila čak 2/3 ukupnog izvoza i tako je okolne obalske gradove razvila u svetski poznate gradove i luke. Danas kafa Brazilu donosi samo 11% ukupnog izvoza. Proizvodnja je opala zbog konkurencije u Africi i zbog povećane proizvodnje šećera i soje u Brazilu. Ranije je Brazil mogao da podmiri čak sve svetske potrebe za kafom ali sada se zadovoljava sa samo 30%, ali je ipak najveći proizvođač kafe u svetu.
I pored samo 4% obradive površine Brazila, ovde se gaje i izvoze mnoge kvalitetne kulture kao: kakao, pamuk, pirinač, kukuruz, soja, limun, pomorandže i banane.
Od stočarstva, koje je u razvoju, izvoze se: goveda, konji, svinje, koze. Takođe razvijen je i pomorski ribolov ali je to nedovoljno u odnosu na potencijale Brazila.
Brazil
República dos Estados Unidos Do Brasil
Jun, 2007
Geografski položaj i veličina.............................................................................3
Fizičko-geografske karakteristike......................................................................4
Stanovništvo i naselja.........................................................................................7
Unutrašnje društveno-političko uredjenje..........................................................9
Ekonomske odlike.............................................................................................10
Zanimljivosti Brazila.........................................................................................15
Zaključak...........................................................................................................16
Literatura...........................................................................................................17
Geografski položaj i veličina
Brazil je po veličini peta zemlja na svetu posle Rusije, Kanade, Kine i SAD. Neuporedivo je najveća na Južnoameričkom kontinentu. Zato ga i s pravom zovu »kontinent na kontinentu«. Zauzima skoro polovinu (tačnije 48%) Južnoameričkog kontinenta sa površinom od 8.513.844 km². Graniči se sa svim zemljama Južne Amerike osim sa Čileom i Ekvadorom. To su: na severu sa Venecuelom, područijem Gvajane i Kolumbije; na zapadu i jugu sa Peruom, Bolivijom, Paragvajem, Argentinom i Urugvajem. Na istoku se proteže velika obala prema Atlanskom okeanu. Brazil zauzima najistaknutiji deo Atlantske obale Južne Amerike. Granice Brazila se protežu u dužini od 23.137 km od čega 7.407 km otpada na obalu Atlantskog okeana a 15.730 km čini kopnenu granicu.
- 3 -
[FONT="]
[/FONT]
Fizičko-geografske karakteristike
Prirodna slika Brazila ogleda se u tri velike oblasti: dolina reke Amazon
na severu; Brazilska visoravan zauzima centralni i južni deo a Brazilsko primorije zauzima istočni deo Brazila. Ali ima i dosta manjih oblasti koje popunjavaju taj živopisan mozaik. Na primer na severu su južni ogranci Gvajanskih planina, zatim u centralnom delu sa granicom sa Paragvajem je Pantal koja predstavlja močvarnu oblast.
Postanak reljefa. Najveći delovi Brazila su od pramase. Pramasa se sastoji od najstarijih stena vulkanskog porekla i metamorfnog je porekla. Osnova pramase su graniti, kvarc, različiti škriljci... Zbog toga se zaključuje da su oni delovi Gondvane. Znači teritorija današnjeg Brazila je u dalekoj prošlosti sa današnjom Afrikom, Australijom i Antartikom činili jedinstveno kopno na južnoj hemisferi. Na delovima pramase u Brazilu razvijen je reljef plasina. To su masivni blokovi međusobno izdvojeni. Ovaj oblik reljefa je u potpunoj suprotnosti od susednih planinskih venaca Kordiljera, mnogo viših i mlađih Andskih planina. Plasina je zastupljena u oblasti Gvajanskih planina i Brazilske visoravni.
Gvajanske planine nazvane po državi Gvajani, iako su najveći delovi ovih planina u Venecueli. Međutim, samo jedan južni deo ovih planina pripada severnom delu Brazila. U sklopu ovih planina treba razlikovati zapadnu skupinu visokih vrhova i strmina dok sa istočne strane brdsko-brežuljkaste i dolinske obike reljefa. Između njih se nalazi reka Rio Branko koja ujedno i sjedinjuje ta dva dela i povezuje ih prirodno preko Rio Negra sa Amazonom. Sa zapadne strane Rio Branka teren se naglo uzdiže i čini granicu sa Venecuelom. Tu je takođe i najviši vrh Brazila, Pico da Noblina (Magloviti vrh) visok 3.014 m.
- 4 -
Južno od Gvajanskih planina nalazi se dolina reke Amazon. Na tom mestu u geološkoj prošlosti postojao je veliki morski zaliv. Izdizanjem i nabiranjem Anda prekinuta je veza sa Velikim okeanom i od tada započinje stvaranje rečne mreže Amazona sa današnjim smerom oticanja prema Atlanskom okeanu. Amazon kao i brojne pritoke nataložili su tokom vremena, u razdoblju od 100 miliona godina, veliku količinu nanosa, tako da ovaj kraj Brazila je pod velikim prostranstvom prašuma. Amazonske prašume su najveće na svetu i one zahvataju površinu od 6.000.000 km². Ove prašume se takođe nalaze i u nekim susednim državama kao u Boliviji, Kolumbiji, ali najveći deo se nalazi u Brazilu. U toj oblasti nema većih gradova sem Manausa. Ima takođe i indijanskih sela koja su podignuta na obalama Amazona. Ovaj prostor je prebogat rudama ali je veoma nepristupačan i zbog toga nedovoljno ispitan i istražen. Ovaj deo Brazila je veoma karakterističan i o njemu će biti reči kasnije kada se govori o hidrografiji.
Brazilska visoravan zauzima centralni i južni deo Brazila. Ima površinu koliku Evropa bez Rusije. Ovde se nalaze najveće količine pramase u Brazilu. Pramasu Brazilske visoravni karakteriše reljefno dva dela. Jedan deo čine gromadne planine sa ravnicama koje su duboko usečene dolinama reka. One prema zapadu prelaze u pošumljene padine. Drugi deo se nalazi istočno od reke Rio Parane. Za ove delove su karakteristični vulkanski ostaci u obliku velikih bazalnih ploča. Uz pomoć tih stena, odnosno njihovim sitnjenjem, u suptropskoj klimi nastaje crveno tlo. Dok je u okolini Sao Paola takva ista zemlja ljubičaste boje i čini odlično tlo za gajenje kafe.
U centralnom delu Brazilske visoravni nalazi se Centralna visoravan koja je na visini od 800 m do 1.100 m. Preovladavajuća biljna vrsta tih delova Brazilske visoravni su kamposi. To su travnjaci slični pampama u Argentini,
prerijama u Severnoj Americi. Meštani ovih područja razlikuju više vrsta kamposa, ali bezobzira na vrstu, kamposi predstavljaju vrlo kvalitetne pašnjake. Na njima se razvija stočarstvo. Takodje jedan deo Centralne visoravni zauzima i Mato Grosso. Njegov južni deo zauzima močvarnu, specifičnu dolinu Pantal. Taj deom bio je povezan sa Sao Paolom još 1914. godine, tako da je i tada bio dosta naseljen u odnosu na severni deo. Severni deo Mato Grosso zauzima veći i širi deo visoravni koji se dolinskim krajevima spušta u dolinu reze Amazon.
- 5 -
Treći deo, takodje veoma veliki deo Brazila je primorje koje obuhvata obalni prostor Atlanskog okeana od Urugvaja do Surinama. Na severu se nalazi velika delta reke Amazon i taj deo je pun močvara i prašuma. Dok za razliku od njega nešto južnije gde se nalazi deo nazvan Nordeste (severoistok), kraj koji je veoma plodan i veoma naseljen. On je bio prvi na udaaru kolonista a njegovo plodno tlo i ravničarsko zemljište u blizini mora omogćili su uzgoj velikog broja kultura. Ovaj deo je do druge polovine prošlog veka bio najgušće naseljen. Južnije od njega nalazi se primorski deo Brailske visoravni koja ujedno čini najveći deo primorja Brazila. Najslikovitiji deo reljefa čine »Serras«. To su vrlo izdužena uzvišenja asimetričnih oblika. Razlikujemo duž obala Atlanskog okeana
Serra da Mantiquera gde u podnožju te planine se nalazi živopisan pogled prema Atlanskom okeanu i zaliv na kome se nalazi grad Rio de Janeiro. Nešto južnije je planina Serra do Mar koja je poznata po svojim »crnim vrhovima«, koji sostižu visinu i do 2.787 m. Ovaj deo čini ujedno i najuži deo primorja dok na krajnjem jugu se nalazi već nešto više ravijen deo primorja. Primorje Brazila je u celini, bez obzira na razlike, najdinamičniji deo i najgušće naseljen deo Brazila.
Klima je pretežno tropska i ekvatorijalna sa sredjom temperaturom 25 - 28ºC i velike količine padavina. U regiji Amazona preovladjuje prašumska klima. Znači karakteristične su velike količine padavina (2-3 mm godišnje) i vrlo visoke temperature (prosečna mesečna temperatura je 25ºC) tokom cele godine.
U jugoistočnom i južnom delu Brazila vlada suptropska i umerena klima gde je grad Rio de Janeiro sa srednjom godišnjom temperaturom od 22,5ºC. Tako u glavom gradu Brazila, Braziliji, u julu prosečna temperatura 18ºC a u januaru 22ºC; dok godišnja količina padavine iznosi 1.800 mm.
Hidrografija je razvijena. Najveća reka je Amazon. Tu su i njene veće pritoke kao Rio Negro, Rio Branko, Madeira... Imaju veliki hidrografski i saobraćani značaj. Amaon predstvlja reku sa najvećom količinom vode na svetu. Po njemu mogu bez poteškoća da plove i veliki prekookeanski brodovi i pristanu do luke Manaus, dok oni nešto manji i do luke Ikitos u Peruu. On u okean donosi svakog sata prosečno 650 milijardi litara vode. To je više nego što mora Evrope prime od svojih reka zajedno. Hidrografska mreža vrlo je gusta na tom području. Bezbroj reka, većih ili manjih sa jezercima podsećaju na veliko unutrašnje more. Stanovnici doline reke Amazon razlikuju reke prema boji. Tako po njima postoje crne-negros, bele-brankos reke i one po tome i dobijaju imena. Rečna mreža Amazona pravi je rečni lavirint. Sa severnog dela veće pritoke kao Rio Branko i Rio Negro donose vodu sa Gvajanskih planina. Rio Madeira i Rio Tokantus su sa južne strane i oni donose veliku količinu vode u Amazon.
- 6 -
Izvorište Amazona je daleko od granica Brazila. Na prostoru Perua među visokim vrhovima uvek zaleđenih Anda izviru Rio Moranon i Rio Ukajali. Obe reke teku po strmovitim predelima Anda tako da imaju karakteristike planinskih brzaka. Njihove doline su uske i duboko usečene. Spuštajući se u niže predele, one naglo menjaju smerove oticanja, sve dok se ne spoje na visoravni visine 106m i sačine reku Amazon. U daljem toku reka ima sve karakteristike nizijske reke nizijske reke čija brzina varira. Medjutim, njena srednja brzina u proseku iznosi oko 2,5 km/h, što je dosta za jednu nizijsku reku. Vodostaj raste redovno a pogotovu u prvom kvartalu godine. Osobito je visok kod ušća Rio Maranona. Od nastanka Amazona pa do ulaska u okean, Amazon ima veoma veliku moć i energiju tako da on transportuje veliku količinu materijala duž celog svog toka.
Pored Amazona u Brazilu većih reka ima u srednjem delu Brazilske visoravni gde se reke dele u dva sliva. Jedne idu u Amazon a druge se ulivaju u reku
Rio de la Plate.
- 7 -
Stanovništvo i naselja
Po broju stanovništva Brazil je prvi u Južnoj Americi. Prema izborima iz 1985.g. u Brazilu je živelo oko 125 miliona stanovnika. U Južnoj Americi, Brazil zauzima 48% površine a od ukupnog broja stanovnika na kontinentu, u Brazilu živi 50% stanovnika. Tako da je gotovo svaki drugi Južnoamerikanac ustvari Brazilac. Od ukupnog broja stanovnika 67,1% otpada na belce, 11% na crnce i 2% na Indijance. Mešanci čine preko 1/4 Brazilskog stanovništva (tačnije 26,5%) gde su mulati dva puta brojniji od mestika. Oni čine glavni deo seoskog stanovništva. Ritam rasta broja stanovnika u prvoj polovini ovoga veka je bio 3,1% godišnje, da bi ipak početkom sedme decenije ovoga veka opao na 2,8% godišnje. Ako bi stopa rasta ostala ista Brazil bi svoje stanovništvo udvostručio tek za 25 godina. Takođe na veliki broj stanovnika utiče i to da su od 1885. do 1970.g. doselio gotovo 6 miliona stanovnika pretežno Italijana, Portugalaca, Španaca, Nemaca... U Brazilu ima i dosta Rusa, Čeha, Jugoslovena, Mađara...
Brazilci su veoma mlad narod jer prema poslednjim popisima ustanovljeno je da 52,7% stanovnika ima manje od 19 godina. Brazil spada u zemlje sa najvećim prirodnim priraštajem stanovnika na svetu. Međutim, stanovnici su neravnomerno raspoređeni. Tako u severnim delovima Mato Grosso relativna gustina naseljenosti iznosi manje od 1 stanovnika na km². Takođe unutrašnjost oblasti Amazonasa je veoma retko naseljen tako da ima manje od 2 stanovnika na km². Za razliku od tih predela, primorje Brazila je veoma gusto naseljeno tako da gustina naseljenosti u celoj zemlji iznosi 15 stanovnika na km².
- 8 -
Prvi stanovnici Južne Amerike pa i Brazila jesu Indijanci. Tako su ih nazvali Kolumbo i ostali moreplovci 1500. jer su bili uvereni da su doplovili u Indiju. Ime im se sačuvalo do dana današnjeg. Naseljavanje Brazila započelo je 1530. godine i vršilo se u etapama. Od doseljenika najviše je bilo Portugalaca i Španaca. Bilo je i drugih naroda Evrope ali u dosta manjem broju. Od Portugalaca koji su naseljavali Brazil bili su mahom trgovci koji su trgovali crvenim drvetom koje je postajalo primamljivo za Evropu a posebno za Francuze. Osnivali su luke radi brže trgovine, dok su Španci bili konfiskadori tj. osvajači i vojnici koji su tragali za zlatom najviše u severnim Andima. Na tim mestima su i bili podizani i prvi gradovi španskog kolonijalnog carstva. Ova podela podrućja u Latinskoj Americi ostala je i do danas. Portugalci su zauzimali područje Brazila pa se tu priča i danas portugalski a u drugim delovima Latinske Amerike španski.
Stanovništvo se u većini stacionirala u gradovima. To su polazeći od severa prema jugu: [FONT="]Fortaleza[/FONT] – glavni grad i luka u državi Seara u severoističnom delu Brazila, gde ima preko 1,6 miliona stanovnika; [FONT="]Salvador[/FONT] – ranije nazvan Baija, glavni je grad savezne države Baija u istočnom delu Brazila i broji oko 1,8 miliona stanovnika; [FONT="]Rio de Janeiro[/FONT] - glavni je grad istoimene savezne države na jugoistočnom delu Brazilskog primorja i ima oko 10 miliona stanovnika; [FONT="]Sao Paolo[/FONT] – glavni je grad savezne države Sao Paolo i broji čak 15 miliona stanovnika;
[FONT="]Porto Alegre[/FONT] - glavni grad i luka najjužnije Brazilske savezne države Rio Grande du Su i koji broji oko 1,2 miliona stanovnika. Pored ovih velikih primorskih mesta, unutar kopna su se razvila isto neka veća mesta [FONT="]Belo Horizonte[/FONT] što u prevodu znači lep pogled. Taj grad je ujedno i glavni grad veoma značajne savezne države Minas Gerais u istočnom delu Brazila koji broji oko 10 miliona stanovnika. Veoma karakterističan grad unutar Brazila, koji je ujedno i glavni grad Brazila jeste [FONT="]Brazilija[/FONT]. To je potpuno moderan i nov grad osnovan tek 1955. godine a proglašen za glavni grad od 1961. Broji oko 1,2 miliona stanovnika. Spada u najmodernije svetske gradove. Ovaj grad je bio podignut s težnjom da počne da se naseljava unutrašnjost Brazila i da bi se sprečilo gomilanje stanovnika na primorju.
- 9 -
Unutrašnje društveno-političko uredjenje
Brazil je federativna republika koja se sastoji od 22 sjedinjene države, 4 savezne države i distrakta glavnog grada Brazilije. Sistem vladavine je predsednički. Brazilska zastava je zelena, sa žutim rombom i nebesko plavom kuglom u sredini sa određenim brojem zvezda preko koje piše Ordem E Progresso (red i napredak).
Šef države: predsednik Republike koji se bira svakih pet godina.
Zakonodavno uredjenje: Nacionalni kongres i dvodomni parlament (sastavljen od Federalnog senata i Delegatske komore).
- 10 -
Prirodna bogastva su velika. Međutim, sve je to nedovoljno iskorišćeno. Prirodna nalazišta i njihova eksploatacija se oslanja na primorskom delu gde je naseljena većina stanovnika. U poslednjih nekoliko decenija javlja se porast u preradi nafte, porast zabeležava i poljoprivredna proizvodnja gde se javlja određena ali nedovoljna automatizacija.
Poljoprivreda i stočarstvo. Od početka naseljavanja Portugalaca počela je da se razvija intenzivno poljoprivreda. Ali zasluge ipak pripadaju drugim narodima kao što su Nemci i Italijani koji su naseljavali južne krajeve Brazila. Oni su dosta izmenili prvobitan izgled tog mesta. Nemci su postigli visoke prinose u proizvodnji žitarica, krompira, soje, duvana, pamuka kao i drugih značajnih kultura. Takođe tu je i uzgoj hmelja, gde su Nemci uz pomoć njega pravili svoje karakteristično pivo. Italijani su se bavili ipak ratarstvom, gde su uglavnom gajili vinovu lozu. Znatne površine pod šumama su pretvarali u vinograde.Dok na jugu preovlađuju manja gazdinstva na jugoistoku i severoistoku preovlađuju velike plantaže. Izrazito je razvijeno mesno au gradskim mlečno stočarstvo. U centralnim delovima se na krajevima gaji riža a novodošlo stanovništvo bavi se intenzivno uzgojem goveda. Na području Kamposa se vrši uzgoj stočarstva nomadskog tipa gde preovlađuju goveda a ima i ovaca.Kulturu šećerne trske obeležilo je prvo razdoblje trgovačkog gospodarstva na velikim imanjima Brazilskog severoistoka.
Sredinom 17. veka Brazil je bio čak prvi u prizvodnji šećera u svetu. Širenjem plantažnih kultura postala je sve veća potražnja za radnom snagom. Pošto domaćeg stanovništva nije bilo dovoljno, dovođeni su crnci kao roblje iz Afrike. Trgovina robljem je trajala od 1532. do 1822.god. kada je ukinuto ropstvo u Brazilu. Brazil je takođe bio veliki proizvođač kaučuka i veliki izvoznik. U Amazonasu je l893. skupljeno čak 61% proizvedenog kaučuka u svetu. Kafa je nesumnjivo Brazilska najznačajnija plantažna kultura. Potiče iz Etiopije gde je u Brazil došla u 18. veku kao ukrasna biljka a danas se gaji na milijarde gromova kafe što dovodi Brazil na prvo mesto po proizvodnji kafe. Ona najbolje uspeva u regiji Minas Gerais u Sao Paolu gde je takozvana “ljubičasta zemlja” koja najviše odgovara kafi.
- 11 -
Kafa je 1880. bila čak 2/3 ukupnog izvoza i tako je okolne obalske gradove razvila u svetski poznate gradove i luke. Danas kafa Brazilu donosi samo 11% ukupnog izvoza. Proizvodnja je opala zbog konkurencije u Africi i zbog povećane proizvodnje šećera i soje u Brazilu. Ranije je Brazil mogao da podmiri čak sve svetske potrebe za kafom ali sada se zadovoljava sa samo 30%, ali je ipak najveći proizvođač kafe u svetu.
I pored samo 4% obradive površine Brazila, ovde se gaje i izvoze mnoge kvalitetne kulture kao: kakao, pamuk, pirinač, kukuruz, soja, limun, pomorandže i banane.
Od stočarstva, koje je u razvoju, izvoze se: goveda, konji, svinje, koze. Takođe razvijen je i pomorski ribolov ali je to nedovoljno u odnosu na potencijale Brazila.