- Učlanjen(a)
- 25.08.2009
- Poruka
- 39.026
Slava i novac glavni aduti
Suzana Bijelić |28. jun 2010. 10:41 | Večernje novosti
Mediji u velikoj meri oblikuju vrednosni sistem mladih, određuju način ponašanja i razmišljanja srednjoškolaca
Na koga bi srednjoškolci u Srbiji voleli da liče? Čije bi čekovne kartice voleli da poseduju? Čije uspehe da dostignu? Imaju li naši tinejdžeri uopšte uzore? Na ova i još mnoga druga pitanja nastojali su da odgovore stručnjaci sa Instituta za psihologiju, koji su na inicijativu ministarstva omladine i sporta pre dve godine uradili projekat "Svakodnevica mladih u Srbiji", odnosno istraživanje o tome kako srednjoškolci provode slobodno vreme. U istraživanju je učestvovalo 2.426 učenika iz 26 srednjih škola, kako iz gimnazija, tako i iz četvorogodišnjih i trogodišnjih stručnih.
Kada je reč o uzorima, odnosno o ličnostima iz privatnog života na koje se srednjoškolci ugledaju, roditelji su neprikosnoveni. Majku je kao uzor navela gotovo trećina od onih učesnika koji su uopšte naveli uzor iz privatnog života. Kao razloge za to izdvojili su najpre njihovu dobrotu i plemenitost, pa podršku, razumevanje i ljubav koju pružaju, požrtvovanost... Očevima se divi nešto manje učenika, a najviše zbog toga što su vredni i zarađuju za porodicu.
Za najveći broj đaka rođena sestra je uzor zato što je uspešno okončala školovanje i našla dobar posao, a slično je i sa braćom, s tom razlikom što su sestre "uzornije". Među rođacima kao uzori najčešće su navođene bake, deke, tetke i ujaci. Divljenje zavređuju jer su imali uspešan život. Uzori su i prijatelji i vršnjaci, i to zbog njihovog dobrog uspeha u školi. Neke devojke kao uzor navele su i svog dečka, jer - dobro izgleda, uspešan je, uporan.
Nastavnike su navela samo 33 učenika, uglavnom zbog njihove inteligencije.
- Zatrpani smo i paparaco emisijama i paparaco časopisima. To je ono što nam se stalno servira, tako da su neke tradicionalne vrednosti izgubile na značaju. U radu smo ukazali na to da ni oni činioci koji oblikuju proces socijalizacije i utiču na usvajanja određenih vrednosti, kao što su škola ili sama porodica, nisu izvor idola iz oblasti elitne kulture, odnosno onoga što se odnosi na velike naučnike, pisce i ličnosti iz sveta kulture. Pomalo i škola i porodica gube korak sa tim, ali to je problem svuda u svetu, a ne samo u Srbiji - kaže Ivana Stepanović, istraživač Instituta za psihologiju i koordinator ovog istraživačkog projekta.
Broj stranih i domaćih javnih ličnosti, odnosno idola navedenih u istraživanju, gotovo je jednak, a preovlađuju savremenici (91 odsto) nad ličnostima iz prošlosti. Iako su se odgovori učenika raspršili na veliki broj ličnosti, najviše ispitanika (71) je kao idola navelo Anđelinu Džoli, uglavnom zbog lepote, slave i humanosti, ali i života sa Bredom Pitom.
Druga najpopularnija ličnost iz javnog života kojoj se dive srednjoškolci u Srbiji je Svetlana Ražnatović. Uzor je za 56 mladih zato što je, kako je navedeno, slavna, bogata, svi je vole i dobro izgleda. Na trećem mestu je Ana Ivanović (sa 54 glasa), na četvrtom Novak Đoković (38), na petom Vlade Divac (31). Slede Ronaldinjo (24), Isidora Bjelica (22), Džesika Alba (22), pa Tjeri Anri i Ronaldo koje je navelo po 17 učenika.
- U poređenju sa istraživanjima iz 2000. i 2004. godine, najveće promene dogodile su se u kategoriji estrade. Porastao je broj estradnih ličnosti kojima se učenici dive, ali i broj sportista, čemu su, smatram, doprineli uspesi naših tenisera. Prethodna dva istraživanja rađena su u vreme sankcija, kada naši sportisti nisu mogli da se probiju i vide. Zatim, opao je broj političara, ali ne previše. Mora se, ipak, imati u vidu i to da su dva istraživanja sa kojima smo poredili naše, rađena samo na gimnazijalcima. Naš uzorak je nešto bolji, jer je zahvatio veliki broj mladih i to iz različitih krajeva Srbije, tako da je slika uravnoteženija – kaže Ivana Stepanović.
U okviru estrade pojavila se potkategorija TV lica, u koju su svrstani TV voditelji i manekeni. Interesantno je to da je Isidora Bjelica navođena kao voditeljka, a ne kao književnica. Učenici je pominju kao uzor zbog njene otresitosti, inteligencije, elokvencije i načina života.
- Ona je najčešće navođeno TV lice, ali i nju pominje relativno mali broj učenika. Od voditelja navedeni su i Sanja Marinković, Milan Kalinić, zatim Jelena Bačić-Alimpić. Po neko se prisetio i Jovana Memedovića i Nataše Miljković. Ne samo TV i novine, nego je i Internet sve više prisutan u životima mladih, tako da ono što je aktuelno određuje način ponašanja i razmišljanja srednjoškolaca.
- U ovom istraživanju analizirali smo i obrascekako mladi provode slobodno vreme i jedan od tih obrazaca bio je - okrenutost ka svetu zabave. Primetili su to i autori u regionu. Okrenutost zabavi je globalni trend. Naravno, ima i mladih koji drugačije razmišljaju, a to zavisi od obrazovnog i socijalnog miljea iz kojeg učenik dolazi, od tipa škole, obrazovanja roditelja, socio-ekonomskog statusa porodice... – ističe naša sagovornica.
Broj političara idola u odnosu na prethodna istraživanja je manji za oko 10 odsto. Možda je zbog produžene društvene krize, ali i vremenskog udaljavanja od ratova, došlo do smanjenja interesovanja za politiku i do pada ugleda političara. Jedini iz ove kategorije, čije je ime napisalo više od deset učenika, je Zoran Đinđić, uz objašnjenje da je bio uspešan političar, da je vodio Srbiju pravim putem i bio pametan i obrazovan.
- Pad popularnosti političara pojasnili smo time da su i mediji malo skrenuli pažnju s ratova i stvari koje su bile dominantne u istraživanjima koja smo poredili, a i ljudi su se generalno umorili od politike. Političke afere postale su svakodnevica. Mladi ljudi su se od toga distancirali, što može biti poruka političarima da ne vode dovoljno računa o njima i da im ništa ne nude.
Osobe iz javnog života koje su mladi navodili kao svoje uzore klasifikovane su u nekoliko grupa, kao što su: muzičari, glumci, sportisti, osobe koje se često pojavljuju u medijima, političari, naučnici, književnici, umetnici, istorijske ličnosti, izmišljene ličnosti. Pomenuto je 55 domaćih i 57 stranih muzičara. Posle Svetlane Ražnatović, najpopularniji u ovoj kategoriji su Rijana, Viktorija Bekam, Zdravko Čolić, Avril Lavinj, Dženifer Lopes, Šakira, Bijonse, i to baš tim redom. Kao razloge mladi su najčešće navodili da su to slavne, uspešne, bogate osobe, koje uživaju u luksuzu i svi ih vole, a neki cene njihov izgled, dobar glas i način oblačenja.
U kategoriji glume, posle najčešće navođene Anđeline, solidan broj glasova dobili su Džesika Alba i Bred Pit, a od domaćih ličnosti najviše učenika opredelilo se za Mirku Vasiljević.
Evo nas sada u svetu sporta... Ana Ivanović je najčešći uzor mladih, jer je mlada, uspešna, poznata širom sveta a i, kako se navodi, zaradila je mnogo novca. Slični razlozi navode se i za Novaka Đokovića, nekoliko mladih pominje i to da je on pametan, da ima sjajan mentalni sklop i ponašanje na terenu, da je veseo i da ima smisao za humor. Vlade Divac je treći po popularnosti sportista, uz čije se ime najčešće vezuje ostvarena karijera u inostranstvu i humanitarni rad, te da je on veliki sportista i veliki čovek. Od domaćih, tu su još i košarkaš Saša Đorđević i teniserka Jelena Janković. Pomenimo da odmah za ličnostima iz estrade, koje je navelo više od polovine učenika koji imaju idole, po popularnosti slede upravo sportisti – oni su idoli trećini učenika. Iz ovoga se vidi da je sport jedina kategorija u kojoj su domaće ličnosti nešto brojnije od stranih. Od stranih sportista, kao idoli pominju se fudbaleri - brazilski Ronaldinjo, portugalski Ronaldo, francuski Tjeri Anri, engleski Dejvid Bekam. Razlozi za to su novac, slava i njihove sportske veštine.
TEK PONEKO POMINJE NAUČNIKE, PISCE...
Tek poneki učenik izjasnio se da je njegov uzor neko iz elitne kulture – naučnik ili umetnik, što je poražavajuće. To ukazuje na neuspeh škole da posreduje u izgrađivanju vrednosti koje se smatraju ključnim agensom socijalizacije i govori o bledom uticaju škole na vrednosni sistem mladih. U ranijim istraživanjima, primera radi, gotovo četvrtina učenika imala je idole iz ove sfere. Samo dva pisca – Momo Kapor i Džoana K. Rouling, dobili su po dva "glasa", a po jedan učenik dosetio se Mike Antića, Danila Kiša, Disa... kao nekoga čiji bi primer valjalo slediti. Istovremeno, u kategoriji umetnika, jedino je arhitekta Antonio Gaudi uzor dvojici učenika.
Naučnici gotovo da nikome nisu idoli, izuzmemo li Nikolu Teslu, koga nekoliko učenika smatra uzorom zbog njegove genijalnosti, doprinosa razvoju čovečanstva i pripadnosti srpskom narodu. I istorijske ličnosti nisu modeli na koje se mladi u Srbiji ugledaju - pet učenika je navelo Dražu Mihailovića kao uzor, po troje je glasalo za Če Gevaru i Tita...
TREĆINA NEMA UZORE
Trećina ispitanika nije navela uzore ni iz privatnog niti javnog života. Međutim, Ivana Stepanović kaže da ni tu naši srednjoškolci nisu izuzetak.
- I u svetu postoji solidan broj onih koji nemaju ni uzore ni idole. Trebalo bi videti šta je razlog tome i da li su to oni učenici koji smatraju da im ne treba uzor jer su sami sebi dovoljni i imaju sopstveni sistem vrednosti. Ako je to u pitanju, to nije zabrinjavajuće. Ali, bilo bi veoma opasno ako bi se ustanovilo da su to mladi ljudi koji ne vide nikoga na koga bi mogli da se ugledaju, pogotovo u svojoj okolini. Smatram da je neophodno reformisati nastavne programe, tako da znanje bude prepoznato kao ulaznica za budućnost. To se ovde još ne potencira dovoljno. Škola je ostala rigidna institucija koja ne prati ni društvo, ni vreme – ističe Ivana Stepanović.
Najpopularnije javne ličnosti su Anđelina Džoli, Svetlana Ražnatović, Ana Ivanović, Novak Đoković i Vlade Divac.
Suzana Bijelić |28. jun 2010. 10:41 | Večernje novosti
Mediji u velikoj meri oblikuju vrednosni sistem mladih, određuju način ponašanja i razmišljanja srednjoškolaca
Na koga bi srednjoškolci u Srbiji voleli da liče? Čije bi čekovne kartice voleli da poseduju? Čije uspehe da dostignu? Imaju li naši tinejdžeri uopšte uzore? Na ova i još mnoga druga pitanja nastojali su da odgovore stručnjaci sa Instituta za psihologiju, koji su na inicijativu ministarstva omladine i sporta pre dve godine uradili projekat "Svakodnevica mladih u Srbiji", odnosno istraživanje o tome kako srednjoškolci provode slobodno vreme. U istraživanju je učestvovalo 2.426 učenika iz 26 srednjih škola, kako iz gimnazija, tako i iz četvorogodišnjih i trogodišnjih stručnih.
Kada je reč o uzorima, odnosno o ličnostima iz privatnog života na koje se srednjoškolci ugledaju, roditelji su neprikosnoveni. Majku je kao uzor navela gotovo trećina od onih učesnika koji su uopšte naveli uzor iz privatnog života. Kao razloge za to izdvojili su najpre njihovu dobrotu i plemenitost, pa podršku, razumevanje i ljubav koju pružaju, požrtvovanost... Očevima se divi nešto manje učenika, a najviše zbog toga što su vredni i zarađuju za porodicu.
Za najveći broj đaka rođena sestra je uzor zato što je uspešno okončala školovanje i našla dobar posao, a slično je i sa braćom, s tom razlikom što su sestre "uzornije". Među rođacima kao uzori najčešće su navođene bake, deke, tetke i ujaci. Divljenje zavređuju jer su imali uspešan život. Uzori su i prijatelji i vršnjaci, i to zbog njihovog dobrog uspeha u školi. Neke devojke kao uzor navele su i svog dečka, jer - dobro izgleda, uspešan je, uporan.
Nastavnike su navela samo 33 učenika, uglavnom zbog njihove inteligencije.
- Zatrpani smo i paparaco emisijama i paparaco časopisima. To je ono što nam se stalno servira, tako da su neke tradicionalne vrednosti izgubile na značaju. U radu smo ukazali na to da ni oni činioci koji oblikuju proces socijalizacije i utiču na usvajanja određenih vrednosti, kao što su škola ili sama porodica, nisu izvor idola iz oblasti elitne kulture, odnosno onoga što se odnosi na velike naučnike, pisce i ličnosti iz sveta kulture. Pomalo i škola i porodica gube korak sa tim, ali to je problem svuda u svetu, a ne samo u Srbiji - kaže Ivana Stepanović, istraživač Instituta za psihologiju i koordinator ovog istraživačkog projekta.
Broj stranih i domaćih javnih ličnosti, odnosno idola navedenih u istraživanju, gotovo je jednak, a preovlađuju savremenici (91 odsto) nad ličnostima iz prošlosti. Iako su se odgovori učenika raspršili na veliki broj ličnosti, najviše ispitanika (71) je kao idola navelo Anđelinu Džoli, uglavnom zbog lepote, slave i humanosti, ali i života sa Bredom Pitom.
Druga najpopularnija ličnost iz javnog života kojoj se dive srednjoškolci u Srbiji je Svetlana Ražnatović. Uzor je za 56 mladih zato što je, kako je navedeno, slavna, bogata, svi je vole i dobro izgleda. Na trećem mestu je Ana Ivanović (sa 54 glasa), na četvrtom Novak Đoković (38), na petom Vlade Divac (31). Slede Ronaldinjo (24), Isidora Bjelica (22), Džesika Alba (22), pa Tjeri Anri i Ronaldo koje je navelo po 17 učenika.
- U poređenju sa istraživanjima iz 2000. i 2004. godine, najveće promene dogodile su se u kategoriji estrade. Porastao je broj estradnih ličnosti kojima se učenici dive, ali i broj sportista, čemu su, smatram, doprineli uspesi naših tenisera. Prethodna dva istraživanja rađena su u vreme sankcija, kada naši sportisti nisu mogli da se probiju i vide. Zatim, opao je broj političara, ali ne previše. Mora se, ipak, imati u vidu i to da su dva istraživanja sa kojima smo poredili naše, rađena samo na gimnazijalcima. Naš uzorak je nešto bolji, jer je zahvatio veliki broj mladih i to iz različitih krajeva Srbije, tako da je slika uravnoteženija – kaže Ivana Stepanović.
U okviru estrade pojavila se potkategorija TV lica, u koju su svrstani TV voditelji i manekeni. Interesantno je to da je Isidora Bjelica navođena kao voditeljka, a ne kao književnica. Učenici je pominju kao uzor zbog njene otresitosti, inteligencije, elokvencije i načina života.
- Ona je najčešće navođeno TV lice, ali i nju pominje relativno mali broj učenika. Od voditelja navedeni su i Sanja Marinković, Milan Kalinić, zatim Jelena Bačić-Alimpić. Po neko se prisetio i Jovana Memedovića i Nataše Miljković. Ne samo TV i novine, nego je i Internet sve više prisutan u životima mladih, tako da ono što je aktuelno određuje način ponašanja i razmišljanja srednjoškolaca.
- U ovom istraživanju analizirali smo i obrascekako mladi provode slobodno vreme i jedan od tih obrazaca bio je - okrenutost ka svetu zabave. Primetili su to i autori u regionu. Okrenutost zabavi je globalni trend. Naravno, ima i mladih koji drugačije razmišljaju, a to zavisi od obrazovnog i socijalnog miljea iz kojeg učenik dolazi, od tipa škole, obrazovanja roditelja, socio-ekonomskog statusa porodice... – ističe naša sagovornica.
Broj političara idola u odnosu na prethodna istraživanja je manji za oko 10 odsto. Možda je zbog produžene društvene krize, ali i vremenskog udaljavanja od ratova, došlo do smanjenja interesovanja za politiku i do pada ugleda političara. Jedini iz ove kategorije, čije je ime napisalo više od deset učenika, je Zoran Đinđić, uz objašnjenje da je bio uspešan političar, da je vodio Srbiju pravim putem i bio pametan i obrazovan.
- Pad popularnosti političara pojasnili smo time da su i mediji malo skrenuli pažnju s ratova i stvari koje su bile dominantne u istraživanjima koja smo poredili, a i ljudi su se generalno umorili od politike. Političke afere postale su svakodnevica. Mladi ljudi su se od toga distancirali, što može biti poruka političarima da ne vode dovoljno računa o njima i da im ništa ne nude.
Osobe iz javnog života koje su mladi navodili kao svoje uzore klasifikovane su u nekoliko grupa, kao što su: muzičari, glumci, sportisti, osobe koje se često pojavljuju u medijima, političari, naučnici, književnici, umetnici, istorijske ličnosti, izmišljene ličnosti. Pomenuto je 55 domaćih i 57 stranih muzičara. Posle Svetlane Ražnatović, najpopularniji u ovoj kategoriji su Rijana, Viktorija Bekam, Zdravko Čolić, Avril Lavinj, Dženifer Lopes, Šakira, Bijonse, i to baš tim redom. Kao razloge mladi su najčešće navodili da su to slavne, uspešne, bogate osobe, koje uživaju u luksuzu i svi ih vole, a neki cene njihov izgled, dobar glas i način oblačenja.
U kategoriji glume, posle najčešće navođene Anđeline, solidan broj glasova dobili su Džesika Alba i Bred Pit, a od domaćih ličnosti najviše učenika opredelilo se za Mirku Vasiljević.
Evo nas sada u svetu sporta... Ana Ivanović je najčešći uzor mladih, jer je mlada, uspešna, poznata širom sveta a i, kako se navodi, zaradila je mnogo novca. Slični razlozi navode se i za Novaka Đokovića, nekoliko mladih pominje i to da je on pametan, da ima sjajan mentalni sklop i ponašanje na terenu, da je veseo i da ima smisao za humor. Vlade Divac je treći po popularnosti sportista, uz čije se ime najčešće vezuje ostvarena karijera u inostranstvu i humanitarni rad, te da je on veliki sportista i veliki čovek. Od domaćih, tu su još i košarkaš Saša Đorđević i teniserka Jelena Janković. Pomenimo da odmah za ličnostima iz estrade, koje je navelo više od polovine učenika koji imaju idole, po popularnosti slede upravo sportisti – oni su idoli trećini učenika. Iz ovoga se vidi da je sport jedina kategorija u kojoj su domaće ličnosti nešto brojnije od stranih. Od stranih sportista, kao idoli pominju se fudbaleri - brazilski Ronaldinjo, portugalski Ronaldo, francuski Tjeri Anri, engleski Dejvid Bekam. Razlozi za to su novac, slava i njihove sportske veštine.
TEK PONEKO POMINJE NAUČNIKE, PISCE...
Tek poneki učenik izjasnio se da je njegov uzor neko iz elitne kulture – naučnik ili umetnik, što je poražavajuće. To ukazuje na neuspeh škole da posreduje u izgrađivanju vrednosti koje se smatraju ključnim agensom socijalizacije i govori o bledom uticaju škole na vrednosni sistem mladih. U ranijim istraživanjima, primera radi, gotovo četvrtina učenika imala je idole iz ove sfere. Samo dva pisca – Momo Kapor i Džoana K. Rouling, dobili su po dva "glasa", a po jedan učenik dosetio se Mike Antića, Danila Kiša, Disa... kao nekoga čiji bi primer valjalo slediti. Istovremeno, u kategoriji umetnika, jedino je arhitekta Antonio Gaudi uzor dvojici učenika.
Naučnici gotovo da nikome nisu idoli, izuzmemo li Nikolu Teslu, koga nekoliko učenika smatra uzorom zbog njegove genijalnosti, doprinosa razvoju čovečanstva i pripadnosti srpskom narodu. I istorijske ličnosti nisu modeli na koje se mladi u Srbiji ugledaju - pet učenika je navelo Dražu Mihailovića kao uzor, po troje je glasalo za Če Gevaru i Tita...
TREĆINA NEMA UZORE
Trećina ispitanika nije navela uzore ni iz privatnog niti javnog života. Međutim, Ivana Stepanović kaže da ni tu naši srednjoškolci nisu izuzetak.
- I u svetu postoji solidan broj onih koji nemaju ni uzore ni idole. Trebalo bi videti šta je razlog tome i da li su to oni učenici koji smatraju da im ne treba uzor jer su sami sebi dovoljni i imaju sopstveni sistem vrednosti. Ako je to u pitanju, to nije zabrinjavajuće. Ali, bilo bi veoma opasno ako bi se ustanovilo da su to mladi ljudi koji ne vide nikoga na koga bi mogli da se ugledaju, pogotovo u svojoj okolini. Smatram da je neophodno reformisati nastavne programe, tako da znanje bude prepoznato kao ulaznica za budućnost. To se ovde još ne potencira dovoljno. Škola je ostala rigidna institucija koja ne prati ni društvo, ni vreme – ističe Ivana Stepanović.
Najpopularnije javne ličnosti su Anđelina Džoli, Svetlana Ražnatović, Ana Ivanović, Novak Đoković i Vlade Divac.
Poslednja izmena: