- Učlanjen(a)
- 04.10.2009
- Poruka
- 5.207
Postupak stavljanja pod optužbu u krivičnom postupku BiH
1. UVOD
Od kolikog značaja je reforma u krivičnopravnoj oblasti u Bosni i Hercegovini, njenim entitetima i Brčko Distriktu? Da li je istim reformama olakšan položaj osumnjičenog, odnosno optuženog i osuđenog lica i da li su uvođenjem sporazuma o priznanju krivnje kao novog instituta olakšane procedure optuživanja? Hipotezu da je ovaj institut uveden u korist optuženog neki pravni teoretičari i stručnjaci krivičnog procesnog prava pokušali su opovignuti, dok je drugi sa sigurnošću potvrđuju.
Poznato je da je zakonodavna reforma u krivičnopravoj oblasti u Bosni i Hercegovini završena donošenjem i stupanjem na snagu Zakona o krivičnom postupku, Krivičnog zakona i Zakona o zaštiti svjedoka pod prijetnjom i ugroženih svjedoka. Navedeni zakoni su stupili na snagu i primjenjuju se od 01. marta 2003. godine. Brčko Distrikt Bosne i Hercegovine, Federacija Bosne i Hercegovine i Republika Srpska istovremeno su krenuli u postupak usaglašavanja, harmonizacije svog krivičnog zakonodavstva sa zakonodavstvom Bosne i Hercegovine. U Bosni i
Hercegovini, entitetima i Brčko Distriktu ovaj postupak je završen donošenjem Zakona o krivičnom postupku ( u daljem tekstu:" ZKPBiH, ZKP FBiH, ZKP RS I ZKPBDBiH), Krivičnog zakona i Zakona o zaštiti svjedoka pod prijetnjom i ugroženih svjedoka, koji su stupili na snagu i primjenjuju se od 01. jula 2003. godine. Centralno mjesto završne zakonodavne reforme pripada Zakonu o krivičnom postupku BiH, FBiH, RS i BD BiH, jer su najznačajnije promjene učinjene u krivičnoprocesnoj oblasti, preuzeta su i proširena neka zakonska rješenja iz ranijeg Zakona o krivičnom postupku koja se prvi put uvode na ovim prostorima: istraga tužioca, direktno i unakrsno ispitivanje, potvrđivanje optužnice, izjašnjenje o krivnji, sporazum o priznanju krivnje, prethodni prigovori, postupak izdavanja kaznenog naloga, održavanje glavnih pretresa i donošenje odluka pred drugostepenim sudom bez mogućnosti vraćanja predmeta na ponovni prvostepeni postupak, ali uvedene su i potpuno nove procesne ustanove: imunitet svjedoka, posebne istražne radnje tužioca, vremensko ograničenje pritvora kroz sve faze krivičnog postupka, ispitivanje prvostepenih presuda samo u granicama žalbenih navoda i sužavanje vanrednih pravnih lijekova samo na ponavljanje postupka, postupak protiv pravnih lica...
Praktično, usaglašeni Zakon o krivičnom postupku predstavlja specifičnu varijantu Zakona o krivičnom postupku BiH, po kojoj su osnovna načela, osnovni pojmovi, faze krivičnog postupka, osnovni krivičnoprocesni institute, drugostepeni i posebni postupci, riješeni na identičan način. Komparativna analiza druge faze prethodnog postupka, postupka optuživanja, pokazuje da su svi krivičnoprocesni zakoni, pa i Zakon o krivičnom postupku BiH, prihvatili i na identičan način riješili tri krivičnoprocesne ustanove: priznanje krivnje, sporazum o priznanju krivnje i kazneni nalog. Pomenute krivičnoprocesne ustanove predstavljaju najefikasnije i najekonomičnije modele završavanja krivičnih postupaka bez održavanja glavnog pretresa.