22. Naselja
Naselja u Srbiji se razlikuju po trajanju naseljenosti, broju stanovnika, izgledu, funkcijama, genezi i drugim odlikama.
Po trajanju naseljenosti naselja se dele na stalna i privremena.
Stalna naselja
Stalna naselja su naseljena tokom cele godine, više godina, decenija, vekova, ...
Ona se prema broju stanovnika, izgledu i funkcijama dele na seoska ili ruralna, mešovita i gradska ili urbana.
Najviše naselje u Srbiji je Kopaonik koji se nalazi na visini od 1680 m do 1770 m.
Seoska naselja su najstarija i najbrojnija naselja u Srbiji. Posle II svetskog rata ona beleže negativan razvoj.
Mnoga naselja su poslednjih decenija spontano raseljena.
Mnoga naselja na Kosovu i Metohiji u kojima su vekovima ćiveli Srbi nasilno ili prinudno naseljena krajem 20. i 21. veka.
Po izgledu, rasporedu i njihovom prostiranju kuća, u Srbiji ima dva tipa sela:
1. zbijeni
2. razbijeni
Kada su kuće i objekti seoske ekonomije ( štale, živinarnici, ambari, ... ) gusto koncentrisani, onda su ta sela zbijenog tipa.
Takva sela se mogu naći u Vojvodini, Mačvi, Pomoravlju i u kotlinama.
Sela razbijenog tipa obuhvataju više manjih celina. Kuću, voćnjake, pašnjake, oranice, šume i druge poljoprivredne površine.
U nekim krajevima Srbije takva sela se prepoznaju prema malama ( mahalama ), krajevima, zaselcima, kumlijama, .....
Takva sela se skoro uvek mogu naći u brdima i planinama.
Mešovita naselja nastaju pretapanjem sela u gradove.
Imaju elemente i gradova i sela.
Mogu biti administrativni centri i manja industrijska sedišta.
Gradska naselja su po pravilu i najveća i najznačajnija ljudska naselja.
Najvažnija odlika gradskih naselja je to da se u gradu bar 50% bavi industriju.
Tako gradskim naseljima pripada Bosliegrad sa 2 700 stanovnika, a i glavni grad Beograd sa 1 120 000.
Privremena naselja
Privremena ili sezonska se koriste samo u nekim delovima godine.
Po aktivnosti takva naselja možemo da podelimo na ratarska, vinogradarska, stočarska, ribarska,...
Mogu se podeliti i na vikend ( weekend ) naselja i kamp ( camp ) naselja.
Geneza stanovništva
Mogu se podeliti na spontano formirana, naselja nastala nekom intervencijom vlasti i planski osnovana naselja.
Najveći broj naselja su nastala spontano tokom razvoja ljudske rase. Presudan uticaj su imale prirodne odlike terena.
Izvestan broj naselja su nastala intervencijom neke vlasti. Takva su neka naselja nastala u Pomoravlju koje su Obrenovići napravili zbog opasnosti od Turaka.
Oni mogu biti i čitluci ili čifluci što na turskom znači tursko imanje.
Planska naselja su nastala nekim planom. Takvih ima u Vojvodini koje su nastala tokom austrijske kolonizacije. Isto tako ih ima i na Kosovu i Metohiji i u centralnoj Srbiji.
Naselja u Srbiji se razlikuju po trajanju naseljenosti, broju stanovnika, izgledu, funkcijama, genezi i drugim odlikama.
Po trajanju naseljenosti naselja se dele na stalna i privremena.
Stalna naselja
Stalna naselja su naseljena tokom cele godine, više godina, decenija, vekova, ...
Ona se prema broju stanovnika, izgledu i funkcijama dele na seoska ili ruralna, mešovita i gradska ili urbana.
Najviše naselje u Srbiji je Kopaonik koji se nalazi na visini od 1680 m do 1770 m.
Seoska naselja su najstarija i najbrojnija naselja u Srbiji. Posle II svetskog rata ona beleže negativan razvoj.
Mnoga naselja su poslednjih decenija spontano raseljena.
Mnoga naselja na Kosovu i Metohiji u kojima su vekovima ćiveli Srbi nasilno ili prinudno naseljena krajem 20. i 21. veka.
Po izgledu, rasporedu i njihovom prostiranju kuća, u Srbiji ima dva tipa sela:
1. zbijeni
2. razbijeni
Kada su kuće i objekti seoske ekonomije ( štale, živinarnici, ambari, ... ) gusto koncentrisani, onda su ta sela zbijenog tipa.
Takva sela se mogu naći u Vojvodini, Mačvi, Pomoravlju i u kotlinama.
Sela razbijenog tipa obuhvataju više manjih celina. Kuću, voćnjake, pašnjake, oranice, šume i druge poljoprivredne površine.
U nekim krajevima Srbije takva sela se prepoznaju prema malama ( mahalama ), krajevima, zaselcima, kumlijama, .....
Takva sela se skoro uvek mogu naći u brdima i planinama.
Mešovita naselja nastaju pretapanjem sela u gradove.
Imaju elemente i gradova i sela.
Mogu biti administrativni centri i manja industrijska sedišta.
Gradska naselja su po pravilu i najveća i najznačajnija ljudska naselja.
Najvažnija odlika gradskih naselja je to da se u gradu bar 50% bavi industriju.
Tako gradskim naseljima pripada Bosliegrad sa 2 700 stanovnika, a i glavni grad Beograd sa 1 120 000.
Privremena naselja
Privremena ili sezonska se koriste samo u nekim delovima godine.
Po aktivnosti takva naselja možemo da podelimo na ratarska, vinogradarska, stočarska, ribarska,...
Mogu se podeliti i na vikend ( weekend ) naselja i kamp ( camp ) naselja.
Geneza stanovništva
Mogu se podeliti na spontano formirana, naselja nastala nekom intervencijom vlasti i planski osnovana naselja.
Najveći broj naselja su nastala spontano tokom razvoja ljudske rase. Presudan uticaj su imale prirodne odlike terena.
Izvestan broj naselja su nastala intervencijom neke vlasti. Takva su neka naselja nastala u Pomoravlju koje su Obrenovići napravili zbog opasnosti od Turaka.
Oni mogu biti i čitluci ili čifluci što na turskom znači tursko imanje.
Planska naselja su nastala nekim planom. Takvih ima u Vojvodini koje su nastala tokom austrijske kolonizacije. Isto tako ih ima i na Kosovu i Metohiji i u centralnoj Srbiji.