Livije Andronik

[sendi]

Livije Andronik

Lucije Livije Andronik (lat. Lucius Livius Andronīcus, rođen oko 284. p. n. e., umro 204. p. n. e.) smatra se prvim rimskim književnikom.​

Andronik je po poreklu bio Grk iz grada Terenta u južnoj Italiji, a u Rim je došao kao ratni zarobljenik i rob nakon što je grad pao ruke Rimljana 272. p. n. e. Prema jednoj drugoj antičkoj tradiciji, koja je malo verovatna, u Rim je došao tek 209. p. n. e., nakon što su Rimljani osvojili grad tokom drugog punskog rata. Pretpostavlja se da je nedugo po dolasku u Rim postao učitelj u porodici konzula Livija Salinatora, od koga je uzeo i ime kada je bio oslobođen.​

Livije Andronik se smatra začetnikom rimske književnosti. Prvo njegovo delo jeste prevod, zapravo prepev Homerove Odiseje na latinski jezik u italskom saturnijskom stihu, nazvan Odyssia. Delo je počinjalo stihom: Virum mihi, Camēna, insĕce versūtum (»Muža mi, Kameno, kazuj okretnoga«). Ovaj je prevod ostao temeljnom latinskom lektirom u rimskim školama tokom više od dva naredna veka: još je Horacije u 1. veku p. n. e. morao da Livijevu Odiseju uči napamet. Danas nam je od ovog epa sačuvano ukupno 46 stihova.​

Odyssia je Livija učinila prilično slavnim, i kada su 240. godine p. n. e., po završetku prvog punskog rata, u Rimu organizivane dramske predstave tokom rimskih igara (ludi Romāni), naručili su edili od Livija da za njih napiše jednu tragediju i jednu komediju. Livije je to i uradio, prevevši obe drame s grčkog, ali koje su to drame bile nije nam poznato. Nesigurno je i to da li je u Rimu bilo drama i pre 240. godine p. n. e. Rimske igre su se održavale još od polovine 4. veka p. n. e., a Rimljani su se s grčkim dramskim prikazivanjima mogli i ranije upoznati u južnoitalskim i sicilijskim gradovima. Tit Livije kaže je da Andronik prvi uveo zaplet u rimske dramske predstave koje do tada nisu imale zapleta već su se sastojale uglavnom od plesanja i pevanja. Poznati su nam naslovi deset Andronikovih tragedija, od kojih su devet imena mitskih ličnosti: Achilles, Aegisthus, Aiax, Andromeda, Antiopa, Danae, Hermiona, Ino, Tereus, te Equos Troiānos (Trojanski konj). Znamo i dva naslova njegovih komedija: Gladiolus (Mali mač) i Ludius (Komedijaš). Od svih drama sačuvani su samo sasvim neznatni fragmenti.​

Godine 207. p. n. e. po državnom je nalogu Livije sastavio jednu kultnu pesmu koju su u ophodu pevale mlade devojke u čast boginje Junone i koja je trebalo da od Rima odbije opasnost u tom trenutku drugog punskog rata. Od pesme nam ništa nije sačuvano, a Tit Livije tvrdi da su reči pesme »previše neprijatne i bez gracioznosti« da bi ih citirao, premda su morale biti dobre za doba u kojem su nastale, što vidimo po uspehu koji je pesma polučila, jer je nakon ophoda senat dozvolio da se u Rimu osnuje društvo pisaca i glumaca (collegium scribārum histrionumque), koje se otada okupljalo u Minervinom hramu na brežuljku Aventinu.​

Ciceron nije cenio Livija Andronika (Liviānae fabŭlae non satis dignae quae itĕrum legantur = »Livijeve drame nisu dovoljno vredne da bi se dva puta pročitale«), ali ovaj književnik ima veliku istorijsku vrednost jer je iz grčke u rimsku književnost uveo ep, dramu i liriku.​

( Vikipedija )