Član
- Učlanjen(a)
- 30.11.2011
- Poruka
- 1.872
Kruševac: Zdravstvena pomagala iz razboja
Izvor: Novosti
Muzej iz grada na Rasini ponosan na bisere iz jedinstvene etnološke zbirke. Pored estetske, ručno rađeni pojasevi imali i preventivnu, zdravstvenu funkciju
Viši kustos Zorica Simić na radnom mestu
KRUŠEVAC - Gotovo 200 originalnih tkanica iz kruševačkog kraja čuva se u dragocenoj etnološkoj zbirci ovdašnjeg muzeja, a poseban raritet je činjenica da među tolikim blagom ne postoje dve iste!
Inače, čuvari srpske tradicije - bezmalo pola veka - predano su sakupljali ručno rađene pojaseve, pa su se, tako, u posebnoj kolekciji i pod budnim okom stručnjaka, našli najlepši primerci iz Temnića, Levča, Župe, sa Kopaonika i Jastrepca, iz moravskih sela... Jer, narod oko najduže srpske reke i danas veruje u magiju tkanica, koje su svojevremeno redovno nosili i odrasli, i deca, čak i mlade devojke pred udaju, te viđenije seoske gazde, frulaši, kosci...
- Malo je poznato da su tkanice, isprva, imale prvenstveno zdravstvenu i praktičnu ulogu: da učvrste stomak, kako bi se lakše obavljali teški fizički poljoprivredni poslovi - objašnjava viši kustos Zorica Simić, koja brine o ovim kruševačkim eksponatima. - Nošene su, dakle, kao potpašaj, da se ne bi stvorio bruh. Inače, žene su za tkanice, dok su prele, zadevale preslicu, baš kao što su čobani činili sa frulama, a kosci sa brusom.
Iako nijedan muškarac koji je držao do ugleda nije u javnost izlazio bez tkanice, majstori za njihovu izradu bile su - žene. One su same, u porodičnoj zadruzi, izrađivale sirovine, prele, tkale, vezle, šile... zanat su učile već do sedme godine, a do dvanaeste nije bilo devojčice u kruševačkom kraju koja nije znala da izveze tkanicu. Jer, kada bi su udavale, u spremi su - pored ćilimova, čaršava, košulja, čarapa, rukavica... - morale da imaju i veliki broj ovih šarenih pojaseva.
Ali, moda se menjala, pa novotarije nisu zaobišle ni tkanice. Najjednostavnije su bile prugaste, koje u selu Tekija nazivaju "čibukare". Stari Kruševljani tkanicu znaju pod imenom "kanica" i one starije bile su mirnijih boja: crna, teget, crvena i crna, dok su noviji primerci bogatijeg kolorita - bele, žute, roze, plave, narandžaste i zelene). Sve do Drugog svetskog rata, kakve god bile, farbane su isključivo biljnim bojama. Na kraju, jedino su dimenzije ostale iste - dužina 250, a širina deset centimetara.
POKOJNICI I PERNATA ŽIVINA
STARIJI ljudi u kruševačkom kraju sahranjivani su u narodnoj nošnji, sa sve tkanicom, a i kada bi pokopavali kojeg mladića, smatralo se grehom da "na onaj svet" ode neopasan...
Opet, na Ignjatov dan - koji se obeležavao i kao kokošinji Božić - da bi zaštitila kuću i pernatu živinu, u Stopanji je žena rano ustajala i od tkanice pravila krug, u čiji centar se stavljala varnica i pepeljara sa žarom. Ko prvi dođe, zvao se položajnik i imao je zaduženje da malo prodžara po vatri i kaže: "Koliko žara, toliko jaja i pilića". Na kraju, domaćica bi ga darivala - uverena kako upravo od tog obavljenog čina zavise zdravlje i nosivost kokošaka!
AMAJLIJE
U BOGATOJ zbirci Narodnog muzeja nalaze se i tkanice sa amajlijama. Jer, kada su polazili u rat, momcima su - sa unutrašnje strane pojasa - ušivali kakav znak, da ih čuva od metka! Najviše pod uticajem mode iz Šumadije, tkanice su se vremenom izgubile, mada se i danas, verovatno najviše u Srbiji, mogu videti upravo po kruševačkim selima.
Izvor: Novosti
Muzej iz grada na Rasini ponosan na bisere iz jedinstvene etnološke zbirke. Pored estetske, ručno rađeni pojasevi imali i preventivnu, zdravstvenu funkciju
Viši kustos Zorica Simić na radnom mestu
KRUŠEVAC - Gotovo 200 originalnih tkanica iz kruševačkog kraja čuva se u dragocenoj etnološkoj zbirci ovdašnjeg muzeja, a poseban raritet je činjenica da među tolikim blagom ne postoje dve iste!
Inače, čuvari srpske tradicije - bezmalo pola veka - predano su sakupljali ručno rađene pojaseve, pa su se, tako, u posebnoj kolekciji i pod budnim okom stručnjaka, našli najlepši primerci iz Temnića, Levča, Župe, sa Kopaonika i Jastrepca, iz moravskih sela... Jer, narod oko najduže srpske reke i danas veruje u magiju tkanica, koje su svojevremeno redovno nosili i odrasli, i deca, čak i mlade devojke pred udaju, te viđenije seoske gazde, frulaši, kosci...
- Malo je poznato da su tkanice, isprva, imale prvenstveno zdravstvenu i praktičnu ulogu: da učvrste stomak, kako bi se lakše obavljali teški fizički poljoprivredni poslovi - objašnjava viši kustos Zorica Simić, koja brine o ovim kruševačkim eksponatima. - Nošene su, dakle, kao potpašaj, da se ne bi stvorio bruh. Inače, žene su za tkanice, dok su prele, zadevale preslicu, baš kao što su čobani činili sa frulama, a kosci sa brusom.
Iako nijedan muškarac koji je držao do ugleda nije u javnost izlazio bez tkanice, majstori za njihovu izradu bile su - žene. One su same, u porodičnoj zadruzi, izrađivale sirovine, prele, tkale, vezle, šile... zanat su učile već do sedme godine, a do dvanaeste nije bilo devojčice u kruševačkom kraju koja nije znala da izveze tkanicu. Jer, kada bi su udavale, u spremi su - pored ćilimova, čaršava, košulja, čarapa, rukavica... - morale da imaju i veliki broj ovih šarenih pojaseva.
Ali, moda se menjala, pa novotarije nisu zaobišle ni tkanice. Najjednostavnije su bile prugaste, koje u selu Tekija nazivaju "čibukare". Stari Kruševljani tkanicu znaju pod imenom "kanica" i one starije bile su mirnijih boja: crna, teget, crvena i crna, dok su noviji primerci bogatijeg kolorita - bele, žute, roze, plave, narandžaste i zelene). Sve do Drugog svetskog rata, kakve god bile, farbane su isključivo biljnim bojama. Na kraju, jedino su dimenzije ostale iste - dužina 250, a širina deset centimetara.
POKOJNICI I PERNATA ŽIVINA
STARIJI ljudi u kruševačkom kraju sahranjivani su u narodnoj nošnji, sa sve tkanicom, a i kada bi pokopavali kojeg mladića, smatralo se grehom da "na onaj svet" ode neopasan...
Opet, na Ignjatov dan - koji se obeležavao i kao kokošinji Božić - da bi zaštitila kuću i pernatu živinu, u Stopanji je žena rano ustajala i od tkanice pravila krug, u čiji centar se stavljala varnica i pepeljara sa žarom. Ko prvi dođe, zvao se položajnik i imao je zaduženje da malo prodžara po vatri i kaže: "Koliko žara, toliko jaja i pilića". Na kraju, domaćica bi ga darivala - uverena kako upravo od tog obavljenog čina zavise zdravlje i nosivost kokošaka!
AMAJLIJE
U BOGATOJ zbirci Narodnog muzeja nalaze se i tkanice sa amajlijama. Jer, kada su polazili u rat, momcima su - sa unutrašnje strane pojasa - ušivali kakav znak, da ih čuva od metka! Najviše pod uticajem mode iz Šumadije, tkanice su se vremenom izgubile, mada se i danas, verovatno najviše u Srbiji, mogu videti upravo po kruševačkim selima.