ZEMNI OSTACI NEKADAŠNjEG GOSPODARA ZETE BEZ ZNANjA JAVNOSTI INHUMIRANI U CRKVI NA ĆIPURU
Ivana Crnojevića sahranili ilegalno
Izvor: Dan 13-11-2010
Istoričar i publicista Jovan Markuš ocijenio je juče da je Radna grupa, odnosno Vlada Crne Gore, na Cetinju obavila tajnu i ilegalnu inhumaciju zemnih ostataka Ivana Crnojevića, vladara i osnivača Cetinja. On je kazao da se država još 1986. godine zvanično obavezala, o čemu postoji i zvanični zapisnik, da će inhumacija biti obavljena uz crkveni čin.
Iz Vlade je saopšteno da je inhumacija obavljena juče u crnogorskoj prestonici, u Dvorskoj crkvi na Ćipuru. Zemni ostaci Ivana Crnojevića vraćeni su iz Narodnog muzeja Crne Gore u Dvorsku crkvu na Ćipuru, odakle su bili ekshumirani prije 24 godine, tokom arheoloških iskopavanja na ovom lokalitetu.
Inhumacija je, kako je saopšteno iz Radne grupe, obavljena u godini u kojoj se obilježava 520 godina od smrti Ivana Crnojevića, u okviru programa Vlade Crne Gore „Cetinje–grad kulture 2010-2013". Zemni ostaci Ivana Crnojevića inhumirani su u posebno sagrađen mermerni sarkofag u Dvorskoj crkvi na Ćipuru, koji je dio planiranih restauratorsko-konzervatorskih radova, koji su u toku.
Čin prenosa obavljen je uz vojne počasti i u prisustvu Radne grupe Vlade Crne Gore za inhumaciju zemnih ostataka Ivana Crnojevića, u kojoj su dr Igor Lukšić, potpredsjednik Vlade i ministar finansija, koji je rukovodio Radnom grupom, profesor Branislav Mićunović, ministar kulture, Milovan Janković, predsjednik prestonice Cetinje, Mirjana Lipovina, savjetnik u Skupštini prestonice, profesor doktor Đorđije Borozan, istoričar, i mr Branislav Radulović, pravnik.
Istoričar Jovan Markuš, koji je bio predsjednik Odbora za ekshumaciju ostataka 1986. godine, u izjavi za naš list je rekao da je slučajno saznao za jučerašnju inhumaciju, i to tako što je prolazio pored Ćipura.
- Po mom mišljenju, taj čin je obavljen nedostojno i ilegalno, kao što sve i rade ilegalno. Sramno je to što su uradili, jer se radi o prvom gospodaru Crne Gore i zadnjem gospodaru Zete. Očigledno je ko je imao koristi od toga, a to su jedino oni što su uzeli pare, koji su napravili sarkofag - rekao je Markuš.
On je dodao da je upravo zbog te činjenice ovo bila samo "privatna zabava".
- Trebalo je i moralo da se obavi inhumacija u prisustvu sveštenstva. Postoji zapis koji je sačinjen i u kojem se država obavezala da se to obavi na takav način. Zapisnik o tome 1986. godine potpisali su vladika Danilo Dajković, a u komisiji je bio zamjenik šefa države, potpredsjednik Vlade Božina Ivanović, Svetozar Jovićević, Miodrag Lekić, ministar kulture, direktor Zavoda Čedomir Marković, Slobodan Đurović, predsjednik opštine, i ja kao predsjednik Upravnog odbora - rekao je on.
Prema njegovim riječima, bilo je više razloga zbog kojih je trebalo da se ispoštuje taj dogovor.
- U Istoriji 1911. godine, autora Marko Dragovića, objavljeno je da postoje sve indicije da se Ivan Crnojević zamonašio i postao moanhijol. Takođe je kao ktitor hrama imao pravo da bude sahranjen ispred ikone Hrista spasitelja. Sahranjen je sa krstom, što je ipak znak da je to neka osoba sa vjerskim atributom. Sve te činjenice ukazuju da se inhumacija morala obaviti na dostojanstven način, a ne krijući - zaključio je Markuš.
Iz Vlade Crne Gore je saopšteno da su sveobuhvatni restauratorsko-konzervatorski radovi na crkvi na Ćipuru, zaštićenom kulturnom dobru prve kategorije, planirani Vladinim programom „Cetinje–grad kulture 2010-2013" započeti su prije pet mjeseci.
Mjere zaštite planom predviđaju saniranje kupole i zaštitu od vlage, ukupan konzervatorski tretman, sanaciju oštećenog trotoara oko crkve i vidljivih oštećenja u unutrašnjosti crkve.
Posebna oštećenja su, dodaju iz Radne grupe, na ikonostasu, pravljenog u Petrogradu krajem DžIDž vijeka.
- S obzirom na to da su u crkvi na Ćipuru i grobna mjesta posljednjeg crnogorskog kraljevskog para, kralja Nikole i kraljice Milene, stručnjaci Zavoda za zaštitu spomenika kulture sa Cetinja sprovode sveobuhvatne restauratorsko-konzervatorske radove, kojima će Dvorska crkva na Ćipuru biti trajno zaštićena, pa do završetka ovih radova crkva neće biti otvorena - saopšteno je iz Vlade.
Radna grupa se zahvalila svima koji su dali svoj doprinos da se čin inhumacije obavi, među kojima i Mitropoliji crnogorsko-primorskoj i tzv. CPC.
M.V.RAKČEVIĆ
D.ŽIVKOVIĆ
Vučinić na Cetinju
Inhumaciji su prisustvovali i ministar odbrane Boro Vučinić, direktor Republičkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture Đorđije Vušurović i direktor Narodnog muzeja Crne Gore profesor Pavle Pejović.
U čast osnivača Cetinja, sinoć je u Vladinom domu na Cetinju održana Svečana akademija „Gospodar Ivan Crnojević", u organizaciji Vladinog Koordinacionog tima za sprovođenje programa „Cetinje–grad kulture 2010-2013".
Mitropolija: Zastiđe Crne Gore
Povodom saopštenja za javnost Radne grupe za inhumaciju zemnih ostataka gospodara Ivana Crnojevića, obavljene juče na Cetinju uz državni protokol, nažalost bez crkvenog obreda kakav pripada ktitoru Cetinjskog manastira, izražavamo svoje najdublje neslaganje i žaljenje zbog, slobodno se može reći, nečuvenog sadržaja pomenutog saopštenja, rečeno je iz Mitropolije crnogorsko-primorske.
Radna grupa se u saopštenju zahvalila ovoj mitropoliji i, kako se kaže, njenom poglavaru, ali iz nekog razloga je imala potrebu da se u isto vrijeme zahvali i pseudoreligioznoj ideološkoj organizaciji tzv. CPC i crkvenom prestupniku, isključenom iz crkvene zajednice, bivšem i lažnom svešteniku, njenom predvodniku.
- Zar se poslije više sastanaka u Mitropoliji i na Ćipuru, i drugih dogovora i prepiski mitropolita i njegovih saradnika sa predsjednikom države Vujanovićem, potpredsjednikom Vlade Lukšićem, ministrom kulture Mićunovićem, gradonačelnikom Cetinja Jankovićem, direktorom Narodnog muzeja Pejovićem, direktorom Zavoda za zaštitu spomenika Vušurovićem, izjednačava uloga Pravoslavne crkve sa jednom ideološkom nacionalističko-šovinističkom organizacijom?
U čemu se sastoji doprinos tzv. CPC i raspopa Dedeića? Da li u tome što nijesu i danas, po svom već poznatom običaju, pokušavali nasilno da uđu u hram Božiji, stvarajući nered, pozivajući na prolivanje bratske krvi izazivajući diobe u napaćenom narodu Crne Gore? Ili možda zato što nijesu doveli, sebi slične, probisvijete i crkvene prestupnike iz drugih zemalja, da s njima skrnave grob i spomen Ivana Crnojevića, donoseći samo sramotu i prokletstvo na Crnu Goru - piše u saopštenju.
Nerazumno je, kako se dodaje, ponašanje onog ili onih crnogorskih zvaničnika koji su dopustili unošenje ovakve formulacije u saopštenje Radne grupe. To nije samo unižavanje dostojanstva Pravoslavne crkve, kojoj je svim srcem pripadao i Ivan Crnojević, a koja je pretrpjela mnoge nenavidnike Božije riječi i Evanđelja, već i zastiđe Crne Gore pred prošlošću i pred budućnošću.
Istorijska dužnost
Vraćanjem zemnih ostataka Ivana Crnojevića iz Narodnog muzeja u crkvu na Ćipuru današnja generacija Crnogoraca je ispunila istorijsku dužnost i obavezu prema jednom od najznačajnijih crnogorskih istorijskih ličnosti, smatra član državne Komisije za inhumaciju posmrtnih ostataka Branislav Radulović.
- Na taj način je, uz najviše državne i vojne počasti, država Crna Gora ispunila svoju obavezu prema jednom od najznačajnijih ličnosti iz crnogorske državne istorije - rekao je Radulović agenciji Mina.
On je podsjetio da je to treći put, za posljednjih 520 godina, da se Ivan Crnojević vraća na Ćipur.
Radulović je objasnio da je Ivan Crnojević prvi put vraćen nakon njegove smrti 1490. godine, kada su ga Crnogorci sklonili 1693. godine usljed turske invazije.
Drugi put je bio 1893. godine, kada je Ivan Crnojević, nakon izgradnje nove crkve na Ćipuru kralj Nikola položio na svoje staro mjesto.
Prvi gospodar
Ivan Crnojević vladao je od 1465-1490. godine i prvi je veliki predstavnik Crnojevića. Oni su igrali veliku ulogu u Zeti od polovine DžV do prve polovine DžVI vijeka.
Poslije smrti Stefanice 1465. godine gospodar Zete postaje njegov sin Ivan, koji je još poznat pod imenom Ivan-beg. Na početku svoje vladavine, u proljeće 1465. godine, Ivan-beg predvodi svoju vojsku ujedinjenu sa Grbljanima i Paštrovićima na Kotor, poslije čega slijede mnogi krvavi sukobi. Ovim činom on napušta politiku svoga oca, koja se zasnivala na dobrim odnosima sa Mlečanima.
Vidjeći neprijatelja u novom crnogorskom gospodaru, Venecija ucjenjuje Ivan-begovu glavu sa 10.000 dukata i prekida odnose sa svim podanicima porodice Crnojevića. Nije zabilježeno da je bio i jedan jedini pravi interesent za dobijanje ove izuzetno visoke nagrade za Ivan-begovu glavu.
Da bi Ivana čvršće vezala za svoje interese Mletačka Republika u februaru 1474. je dala svoje plemstvo i Ivanu i njegovoj djeci.
Osmanlijsko carstvo u usponu pokrenulo je 1474. veliki napad na Skadar, koji je tada bio kontrolisan od strane Mlečana. U tim borbama učestvovale su i Ivan-begove snage. Iste godine ova turska ofanziva je slomljena. Međutim, Ivan-beg osjeća da njegova prestonica na isturenom Žabljaku više nije sigurna, jer se Turci utvrđuju s lijeve strane Morače i obnavljaju Podgoricu, i već 1475. počinje gradnju Riječkog Grada na Obodu. Ovo mjesto je još za Ivanovog života ime Obod promijenilo u ime Rijeka Crnojevića. Spremajući se da po drugi put napadnu Skadar, Turci stalno napadaju Ivanove teritorije s desne strane Morače i u okolini Skadarskog jezera.
Poslije pada Skadra Turci započinju ofanzivu na Ivan-bega i nakon teških okršaja potiskuju ga tako da je Ivan prinuđen da napusti Crnu Goru. On, dakle, 1479. preko Kotora odlazi sa porodicom i dvorskom vlastelom u izgnanstvo u Mletke, kod svojih saveznika u Italiju. Ubrzo zatim, maja 1481. godine, umire sultan Mehmed II i u previranjima oko nasljedstva prestola nastaju mnogi sukobi, kako u samoj Turskoj tako i po balkanskim teritorijama koje su Turci osvojili.
U takvim okolnostima Ivan-beg se vraća u Crnu Goru i veoma brzo uspijeva da vrati svoje prethodne teritorije, a time i da povrati vlast. Novi turski sultan Bajazit II se miri sa nastalom situacijom i krajem 1481. ili početkom 1482. prihvata Ivan-bega kao gospodara Crne Gore. S druge strane, Mlečani i dalje prihvataju Ivana kao svog vojvodu. Taj dvojni status se zadržava do kraja Ivan-begove vlasti.
Ivana Crnojevića sahranili ilegalno
Izvor: Dan 13-11-2010
Istoričar i publicista Jovan Markuš ocijenio je juče da je Radna grupa, odnosno Vlada Crne Gore, na Cetinju obavila tajnu i ilegalnu inhumaciju zemnih ostataka Ivana Crnojevića, vladara i osnivača Cetinja. On je kazao da se država još 1986. godine zvanično obavezala, o čemu postoji i zvanični zapisnik, da će inhumacija biti obavljena uz crkveni čin.
Iz Vlade je saopšteno da je inhumacija obavljena juče u crnogorskoj prestonici, u Dvorskoj crkvi na Ćipuru. Zemni ostaci Ivana Crnojevića vraćeni su iz Narodnog muzeja Crne Gore u Dvorsku crkvu na Ćipuru, odakle su bili ekshumirani prije 24 godine, tokom arheoloških iskopavanja na ovom lokalitetu.
Inhumacija je, kako je saopšteno iz Radne grupe, obavljena u godini u kojoj se obilježava 520 godina od smrti Ivana Crnojevića, u okviru programa Vlade Crne Gore „Cetinje–grad kulture 2010-2013". Zemni ostaci Ivana Crnojevića inhumirani su u posebno sagrađen mermerni sarkofag u Dvorskoj crkvi na Ćipuru, koji je dio planiranih restauratorsko-konzervatorskih radova, koji su u toku.
Čin prenosa obavljen je uz vojne počasti i u prisustvu Radne grupe Vlade Crne Gore za inhumaciju zemnih ostataka Ivana Crnojevića, u kojoj su dr Igor Lukšić, potpredsjednik Vlade i ministar finansija, koji je rukovodio Radnom grupom, profesor Branislav Mićunović, ministar kulture, Milovan Janković, predsjednik prestonice Cetinje, Mirjana Lipovina, savjetnik u Skupštini prestonice, profesor doktor Đorđije Borozan, istoričar, i mr Branislav Radulović, pravnik.
Istoričar Jovan Markuš, koji je bio predsjednik Odbora za ekshumaciju ostataka 1986. godine, u izjavi za naš list je rekao da je slučajno saznao za jučerašnju inhumaciju, i to tako što je prolazio pored Ćipura.
- Po mom mišljenju, taj čin je obavljen nedostojno i ilegalno, kao što sve i rade ilegalno. Sramno je to što su uradili, jer se radi o prvom gospodaru Crne Gore i zadnjem gospodaru Zete. Očigledno je ko je imao koristi od toga, a to su jedino oni što su uzeli pare, koji su napravili sarkofag - rekao je Markuš.
On je dodao da je upravo zbog te činjenice ovo bila samo "privatna zabava".
- Trebalo je i moralo da se obavi inhumacija u prisustvu sveštenstva. Postoji zapis koji je sačinjen i u kojem se država obavezala da se to obavi na takav način. Zapisnik o tome 1986. godine potpisali su vladika Danilo Dajković, a u komisiji je bio zamjenik šefa države, potpredsjednik Vlade Božina Ivanović, Svetozar Jovićević, Miodrag Lekić, ministar kulture, direktor Zavoda Čedomir Marković, Slobodan Đurović, predsjednik opštine, i ja kao predsjednik Upravnog odbora - rekao je on.
Prema njegovim riječima, bilo je više razloga zbog kojih je trebalo da se ispoštuje taj dogovor.
- U Istoriji 1911. godine, autora Marko Dragovića, objavljeno je da postoje sve indicije da se Ivan Crnojević zamonašio i postao moanhijol. Takođe je kao ktitor hrama imao pravo da bude sahranjen ispred ikone Hrista spasitelja. Sahranjen je sa krstom, što je ipak znak da je to neka osoba sa vjerskim atributom. Sve te činjenice ukazuju da se inhumacija morala obaviti na dostojanstven način, a ne krijući - zaključio je Markuš.
Iz Vlade Crne Gore je saopšteno da su sveobuhvatni restauratorsko-konzervatorski radovi na crkvi na Ćipuru, zaštićenom kulturnom dobru prve kategorije, planirani Vladinim programom „Cetinje–grad kulture 2010-2013" započeti su prije pet mjeseci.
Mjere zaštite planom predviđaju saniranje kupole i zaštitu od vlage, ukupan konzervatorski tretman, sanaciju oštećenog trotoara oko crkve i vidljivih oštećenja u unutrašnjosti crkve.
Posebna oštećenja su, dodaju iz Radne grupe, na ikonostasu, pravljenog u Petrogradu krajem DžIDž vijeka.
- S obzirom na to da su u crkvi na Ćipuru i grobna mjesta posljednjeg crnogorskog kraljevskog para, kralja Nikole i kraljice Milene, stručnjaci Zavoda za zaštitu spomenika kulture sa Cetinja sprovode sveobuhvatne restauratorsko-konzervatorske radove, kojima će Dvorska crkva na Ćipuru biti trajno zaštićena, pa do završetka ovih radova crkva neće biti otvorena - saopšteno je iz Vlade.
Radna grupa se zahvalila svima koji su dali svoj doprinos da se čin inhumacije obavi, među kojima i Mitropoliji crnogorsko-primorskoj i tzv. CPC.
M.V.RAKČEVIĆ
D.ŽIVKOVIĆ
Vučinić na Cetinju
Inhumaciji su prisustvovali i ministar odbrane Boro Vučinić, direktor Republičkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture Đorđije Vušurović i direktor Narodnog muzeja Crne Gore profesor Pavle Pejović.
U čast osnivača Cetinja, sinoć je u Vladinom domu na Cetinju održana Svečana akademija „Gospodar Ivan Crnojević", u organizaciji Vladinog Koordinacionog tima za sprovođenje programa „Cetinje–grad kulture 2010-2013".
Mitropolija: Zastiđe Crne Gore
Povodom saopštenja za javnost Radne grupe za inhumaciju zemnih ostataka gospodara Ivana Crnojevića, obavljene juče na Cetinju uz državni protokol, nažalost bez crkvenog obreda kakav pripada ktitoru Cetinjskog manastira, izražavamo svoje najdublje neslaganje i žaljenje zbog, slobodno se može reći, nečuvenog sadržaja pomenutog saopštenja, rečeno je iz Mitropolije crnogorsko-primorske.
Radna grupa se u saopštenju zahvalila ovoj mitropoliji i, kako se kaže, njenom poglavaru, ali iz nekog razloga je imala potrebu da se u isto vrijeme zahvali i pseudoreligioznoj ideološkoj organizaciji tzv. CPC i crkvenom prestupniku, isključenom iz crkvene zajednice, bivšem i lažnom svešteniku, njenom predvodniku.
- Zar se poslije više sastanaka u Mitropoliji i na Ćipuru, i drugih dogovora i prepiski mitropolita i njegovih saradnika sa predsjednikom države Vujanovićem, potpredsjednikom Vlade Lukšićem, ministrom kulture Mićunovićem, gradonačelnikom Cetinja Jankovićem, direktorom Narodnog muzeja Pejovićem, direktorom Zavoda za zaštitu spomenika Vušurovićem, izjednačava uloga Pravoslavne crkve sa jednom ideološkom nacionalističko-šovinističkom organizacijom?
U čemu se sastoji doprinos tzv. CPC i raspopa Dedeića? Da li u tome što nijesu i danas, po svom već poznatom običaju, pokušavali nasilno da uđu u hram Božiji, stvarajući nered, pozivajući na prolivanje bratske krvi izazivajući diobe u napaćenom narodu Crne Gore? Ili možda zato što nijesu doveli, sebi slične, probisvijete i crkvene prestupnike iz drugih zemalja, da s njima skrnave grob i spomen Ivana Crnojevića, donoseći samo sramotu i prokletstvo na Crnu Goru - piše u saopštenju.
Nerazumno je, kako se dodaje, ponašanje onog ili onih crnogorskih zvaničnika koji su dopustili unošenje ovakve formulacije u saopštenje Radne grupe. To nije samo unižavanje dostojanstva Pravoslavne crkve, kojoj je svim srcem pripadao i Ivan Crnojević, a koja je pretrpjela mnoge nenavidnike Božije riječi i Evanđelja, već i zastiđe Crne Gore pred prošlošću i pred budućnošću.
Istorijska dužnost
Vraćanjem zemnih ostataka Ivana Crnojevića iz Narodnog muzeja u crkvu na Ćipuru današnja generacija Crnogoraca je ispunila istorijsku dužnost i obavezu prema jednom od najznačajnijih crnogorskih istorijskih ličnosti, smatra član državne Komisije za inhumaciju posmrtnih ostataka Branislav Radulović.
- Na taj način je, uz najviše državne i vojne počasti, država Crna Gora ispunila svoju obavezu prema jednom od najznačajnijih ličnosti iz crnogorske državne istorije - rekao je Radulović agenciji Mina.
On je podsjetio da je to treći put, za posljednjih 520 godina, da se Ivan Crnojević vraća na Ćipur.
Radulović je objasnio da je Ivan Crnojević prvi put vraćen nakon njegove smrti 1490. godine, kada su ga Crnogorci sklonili 1693. godine usljed turske invazije.
Drugi put je bio 1893. godine, kada je Ivan Crnojević, nakon izgradnje nove crkve na Ćipuru kralj Nikola položio na svoje staro mjesto.
Prvi gospodar
Ivan Crnojević vladao je od 1465-1490. godine i prvi je veliki predstavnik Crnojevića. Oni su igrali veliku ulogu u Zeti od polovine DžV do prve polovine DžVI vijeka.
Poslije smrti Stefanice 1465. godine gospodar Zete postaje njegov sin Ivan, koji je još poznat pod imenom Ivan-beg. Na početku svoje vladavine, u proljeće 1465. godine, Ivan-beg predvodi svoju vojsku ujedinjenu sa Grbljanima i Paštrovićima na Kotor, poslije čega slijede mnogi krvavi sukobi. Ovim činom on napušta politiku svoga oca, koja se zasnivala na dobrim odnosima sa Mlečanima.
Vidjeći neprijatelja u novom crnogorskom gospodaru, Venecija ucjenjuje Ivan-begovu glavu sa 10.000 dukata i prekida odnose sa svim podanicima porodice Crnojevića. Nije zabilježeno da je bio i jedan jedini pravi interesent za dobijanje ove izuzetno visoke nagrade za Ivan-begovu glavu.
Da bi Ivana čvršće vezala za svoje interese Mletačka Republika u februaru 1474. je dala svoje plemstvo i Ivanu i njegovoj djeci.
Osmanlijsko carstvo u usponu pokrenulo je 1474. veliki napad na Skadar, koji je tada bio kontrolisan od strane Mlečana. U tim borbama učestvovale su i Ivan-begove snage. Iste godine ova turska ofanziva je slomljena. Međutim, Ivan-beg osjeća da njegova prestonica na isturenom Žabljaku više nije sigurna, jer se Turci utvrđuju s lijeve strane Morače i obnavljaju Podgoricu, i već 1475. počinje gradnju Riječkog Grada na Obodu. Ovo mjesto je još za Ivanovog života ime Obod promijenilo u ime Rijeka Crnojevića. Spremajući se da po drugi put napadnu Skadar, Turci stalno napadaju Ivanove teritorije s desne strane Morače i u okolini Skadarskog jezera.
Poslije pada Skadra Turci započinju ofanzivu na Ivan-bega i nakon teških okršaja potiskuju ga tako da je Ivan prinuđen da napusti Crnu Goru. On, dakle, 1479. preko Kotora odlazi sa porodicom i dvorskom vlastelom u izgnanstvo u Mletke, kod svojih saveznika u Italiju. Ubrzo zatim, maja 1481. godine, umire sultan Mehmed II i u previranjima oko nasljedstva prestola nastaju mnogi sukobi, kako u samoj Turskoj tako i po balkanskim teritorijama koje su Turci osvojili.
U takvim okolnostima Ivan-beg se vraća u Crnu Goru i veoma brzo uspijeva da vrati svoje prethodne teritorije, a time i da povrati vlast. Novi turski sultan Bajazit II se miri sa nastalom situacijom i krajem 1481. ili početkom 1482. prihvata Ivan-bega kao gospodara Crne Gore. S druge strane, Mlečani i dalje prihvataju Ivana kao svog vojvodu. Taj dvojni status se zadržava do kraja Ivan-begove vlasti.