Nepenthes, ćupasta biljka mesožderka

[Nostradamus]

[h=2]Nepenthes, ćupasta biljka mesožderka[/h]

Nepenthes, poreklom iz jugoistočne Azije i Australije, imaju karakterističan oblik ćupa (vrča) koji visi sa stabla. Njegov oblik je sličan severnoameričkoj vrsti biljaka, po tome što pomoću sopstvenog soka hvata plen. Ima najneobičniji list koji u početku izgleda sasvim obično, zatim razvija rašljiku na svom vrhu, a potom se vrh rašljike razvija u neverovatan ćup. Do sada je otkriveno oko 90 vrsta koje zauzimaju tropska staništa Australije, Madagaskara, Papua Nove Gvineje, Sejšela, jugoistočne Azije i Šri Lanke.

U zavisnosti gde žive, Nepenthes delimo na Highland, biljke koje rastu iznad 3000 m nadmorske visine i Lowland, biljke koje rastu ispod 3000 m nadmorske visine. Highland vole niže temperature, i danju i noću. Lowland biljkama je potrebno više sunca, pa tako i veća temperatura. Zahvaljujući kiši, magli i prirodnim izvorima vode, njihova staništa su jako vlažna. Zemljište u kojem rastu može biti različito, u zavisnosti od vrste mesožderke. Mogu biti nastanjene u krošnjama drveta ili u peskovitom tlu.

One privlače insekte mirisom svog biljnog soka. Kada insekt upadne u zamku biljke, tada postaje bespomoćan. Lepljivi vosak, koji se nalazi u unutrašnjosti biljke, otežava insektu da se izbavi iz zamke. Borba insekta da se izvuče podstiče kod mesožderke žlezdu koja stimuliše varenje i tako ispušta kiselinu. Ova kiselina je toliko jaka da insekt nestaje u roku od sat vremena. Najveće žrtve koje ova biljka može da svari su mali rakovi.

Najveća biljka mesožderka ove vrste, Nepenthes rajah, u stanju je da svari miša! Najveći primerci na svetu mogu se videti u Kinabalu, malezijskom nacionalnom parku, gde zapremina tečnosti u samo jednom listu dostiže i 2 l. Najpoznatija mesožderka je Dionaea muscipula

 

[Nostradamus]

[h=2]Dionaea muscipula najpoznatija mesožderka[/h]

Dionaea muscipula je najpoznatija biljka mesožderka na svetu. Nije egzotična biljka kao što mnogi misle, već raste u Sjedinjenim Državama u državi Karolina. Dionaea raste u močvarnim područjima gde je prisutnost vode konstanta, tako da, zbog nedostatka visoke vegetacije ima uvek puno direktnog sunčevog svetla. Zimi se temperature spuštaju blizu nule, ali retko kad se temperatura spušta ispod nule. Pošto zimi u prirodi nema onoliko kukaca koliko ih ima tokom leta, Dionaea zimi usporava svoj rast tako da uglavnom proizvodi listove koje rastu uz tlo. Brzina kojom se klopka zatvara u slučaju nadražaja je jako spora, pa biljka zahteva manje vode tokom hladnog perioda.

Dionaea muscipula privlači pažnju zbog svog specifičnog lista koji se nakon nadražaja zatvara munjevitom brzinom. Njen list se sastoji od dva glavna dela, izduženi deo i klopka sa sitnim dlačicama koje su osetljive na dodir.
Ono što je zanimljivo jeste da se klopka ne zatvara u potpunosti nakon prvog dodira, već nakon drugog. Često se uzgajatelji mesožderki šale na račun muholovke nazivajući je najpametnijom biljkom na svetu, jer zna da broji do dva. Objašnjenje za takvo ponašanje je jednostavno. Kada bi se klopka zatvarala u potpunosti nakon samo jednog nadražaj biljka bi utrošila jako puno energije, a ne bi imala nikakvu garanciju da je nešto ulovila. Na taj način kada kukac po prvi put nagazi na dlačicu, klopka se zatvara. Nakon što je sa svojim trepavicama onemogućila beg kukcu, počinje nekontrolisano da se kreće, kako bi pronašao izlaz i na taj način stimulira i ostale dlačice i signalizuje biljci da nastavi sa zatvaranjem. Kada se klopka u potpunosti zatvori, biljka započinje sa procesom probavljanja plena i izlučuje probavne enzime. Probavljanje kukca traje deset do petnaest dana nakon kojih se klopka otvara. U klopci ostaje probavljeni kukac, ukoliko biljka ne pojede celog kukca, već deo koji je razgradiv. Nakon prvog ulova sa istom klopkom isto će moći da ponovi još samo dva puta, a nakon trećeg ulova klopka će pocrniti i osušiti se. Stanice koje su zadužene za brzo zatvaranje klopke nisu obnovljive, pa odumiru nakon što se istroše.

Karakteristika klopke jeste da se njena unutrašnja strana leti boji u crveno, kako bi privukla pažnju kukaca. Na rubnom delu klopke koji završava izduženim trepavicama muholovka izlučuje sočni nektar koji je zajedno sa bojom jednostavno neodoljiv kukcima. U letnjem razdoblju listovi se uzdižu desetak centimetara iz središnjeg dela biljke, a klopke dostižu dužinu do 3 centimetra. U proleće muholovka cveta. Stabljika cveta uzdiže se i do 40 centimetara od biljke i na taj način omogućuje kukcu da na sigurnoj udaljenosti opraši cvet.

Posebna napomena: bez obzira na to što vas klopka muholovke fascinira, moraćete svoje prste držati na distanci, ne zato što bi mogla da Vas ugrize, već zato što ćete biljku nepotrebno izložiti stresu. Biljka svakim zatvaranjem klopke potroši veliku količinu energije koja očekuje da će joj se vratit kada ulovi plen.