Na današnji dan

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 27. jul

Na današnji dan, 27. jul

916. Umro je slovenski prosvetitelj Kliment Ohridski, najpoznatiji učenik braće Ćirila i Metodija i njihov saradnik u širenju slovenske pismenosti i književnosti.

1189. Veliki župan Stefan Nemanja ugostio je u Nišu nemačkog cara Fridriha I Barbarosu na njegovom proputovanju kroz Srbiju u Trećem krstaškom ratu, i ponudio mu savez protiv Vizantije.

1540. Pod optužbom za veleizdaju, pogubljen je Tomas Kromvel, glavni savetnik engleskog kralja Henrija VIII.

1675. U bici kod Sazbaha, u Holandskom ratu, poginuo je francuski vojskovođa Anri Tiren, komandant francuske vojske u Tridesetogodišnjem ratu.

1789. Kongres SAD osnovao je Odeljenje za spoljne poslove, koje je kasnije postalo Stejt department.

1830. U Francuskoj je izbila trodnevna "Julska revolucija" izazvana odlukom kralja Šarla X Burbonskog da ukine slobodu štampe, raspusti tek izabranu skupštinu i promeni izborni zakon. Kralj je abdicirao i emigrirao u Škotsku.

1832. Rođen je Đura Jakšić, najveći liričar srpskog romantizma i jedan od najdarovitijih srpskih slikara XIX veka. Pored poezije, koja je najvrednija u njegovom književnom opusu, pisao je pripovetke i herojske poeme ("Na Liparu", "Ponoć", "Padajte braćo", "Otadžbina", "Seobe Srbalja", "Stanoje Glavaš").

1835. Rođen je Đozue Karduči, najveći italijanski pesnik u prvim decenijama posle ujedinjenja Italije, profesor italijanske književnosti Univerziteta u Bolonji. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1906. ("Jambi i epode", "Nove rime", "Varvarske ode").

1839. Počeo je Opijumski rat Kine i Velike Britanije kada su kineske vlasti u luci u Kantonu zaplenile i uništile 20.000 sanduka opijuma.

1841. U dvoboju je poginuo ruski pisac Mihail Jurjevič Ljermontov, pesnik kavkaskih pejsaža i romantičnog buntovništva, jedan od najznačajnijih pesnika i prozaista ruske književnosti XIX veka ("Junak našeg doba", "Demon", "Pesma o trgovcu Kalašnikovu").

1844. Umro je engleski hemičar i fizičar Džon Dalton, jedan od osnivača atomske teorije materije ("Novi sistem filozofije hemije"). Proučavao je anomaliju neprepoznavanja boja, koja je po njemu nazvana daltonizam.

1872. Rođen je srpski kompozitor i dirigent Stanislav Binički, autor prve izvedene srpske opere "Na uranku" (na tekst B. Nušića) i "Marša na Drinu". Osnovao je Beogradski vojni orkestar (1899), a sa Stevanom Mokranjcem Srpsku muzičku školu, koja je kasnije dobila ime "Mokranjac".

1874. U Kragujevcu je pokrenut list "Glas javnosti", glasilo socijalista Svetozara Markovića.

1905. U Ljubotinju, u Crnoj Gori, rođen je Petar Lubarda, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih slikara XX veka. Izlagao je na mnogim izložbama u zemlji i inostranstvu i dobitnik je mnogobrojnih nagrada. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1917. Umro je švajcarski hirurg Emil Teodor Koher, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1909. Ispitivao je funkciju štitne žlezde i znatno doprineo razvoju savremene hirurgije.

1921. Kanadski lekari Frederik Grant Benting i Čarls Best izolovali su insulin, što je ubrzo omogućilo efikasno lečenje dotad smrtonosne šećerne bolesti.

1953. U Panmundžomu je potpisan sporazum o primirju u Korejskom ratu, čime je okončan trogodišnji rat u kojem je poginulo 1,6 miliona Korejaca i Kineza i preko 118.000 pripadnika trupa UN.

1954. Velika Britanija i Egipat postigli su sporazum o okončanju 72-godišnje britanske kontrole nad Sueckim kanalom.

1955. Austrija je obnovila državni suverenitet pošto su zemlju nakon 17 godina napustile strane trupe - nemačke po završetku Drugog svetskog rata, a savezničke 10 godina kasnije.

1967. Umro je srpski pisac Veljko Petrović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, predsednik Matice srpske u Novom Sadu, Srpske književne zadruge u Beogradu i upravnik beogradskog Narodnog muzeja ("Rodoljubive pesme", zbirke pripovedaka "Bunja i drugi u Ravangradu", "Pomerene savesti", "Prepelica u ruci").

1970. Umro je portugalski diktator Antonio de Oliveira Salazar. Postao je premijer 1932. i vladao uz pomoć vojske i tajne policije do 1968, kada se zbog bolesti povukao sa vlasti.

1980. U izbeglištvu u Kairu umro je bivši iranski šah Mohamed Reza Pahlavi. Na vlast je došao 1941, a zbačen je u Islamskoj revoluciji ajatolaha Homeinija 1979.

1984. Umro je britanski filmski i pozorišni glumac Džejms Mejson, koji je u dugačkoj filmskoj karijeri snimio više od 80 filmova ("Požar nad Engleskom", Čovek u sivom", "Pustinjski lisac", "Julije Cezar").

1985. U državnom udaru u Ugandi svrgnut je predsednik Milton Apolo Obote, koji je bio šef države od 1966. do 1971, kada ga je oborio Idi Amin Dada. Drugi put je postao predsednik 1979.

1989. Krister Peterson proglašen je krivim i osuđen na doživotnu robiju zbog ubistva švedskog premijera Olofa Palmea 1986. On je kasnije oslobođen, a ubistvo je ostalo nerazjašnjeno.

1990. Belorusija je proglasila nezavisnost od tadašnjeg SSSR-a.

1996. Tokom Olimpijskih igara u Atlanti eksplodirala je bomba u zabavnom parku. Poginulo je dvoje i ranjeno 110 ljudi.

1998. Bivša stažistikinja u Beloj kući, Monika Luinski, dala je prvu izjavu istražiteljima i time prekinula šestomesečnu ćutnju u vezi sa ljubavnom aferom sa američkim predsednikom Bilom Klintonom.

2001. SAD su produžile sankcije Iranu i Libiji na još pet godina.

2003. Umro je slavni američki komičar Bob Houp, koji je tokom 70-godišnje karijere igrao u vodviljima, radio dramama, pozorištu, filmu i televiziji.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 28. jul

Na današnji dan, 28. jul

1330. Srpski kralj Stefan Dečanski potukao je u bici kod Velbužda vojsku bugarskog cara Mihajla Šišmana, koji je poginuo u toj bici.

1586. Tomas Heriot je iz Kolumbije doneo prve krompire u Englesku. Krajem XVI veka krompir je prenet i u Španiju. U početku se gajio kao ukrasna biljka, ali se zbog porasta stanovništva, ratova i gladi, širom Evrope počeo koristiti za ishranu.

1655. Umro je francuski pisac Sirano de Beržerak, poznat po delu "Drugi svet", u kojem je spojio političku satiru i naučnu fantastiku. Edmon Rostan ga je uzeo za glavnog junaka popularne komedije "Sirano de Beržerak".

1741. Umro je italijanski kompozitor i virtuoz na violini Antonio Vivaldi, jedan od najznačajnijih predstavnika baroka i prethodnika novog doba klasike. Iz njegovog obimnog stvaralačkog opusa najčuveniji je koncert za violinu i orkestar "Četiri godišnja doba".

1750. Umro je nemački kompozitor Johan Sebastijan Bah. Savremenici su ga više cenili kao orguljaša, a interes za njegovu muziku i svest o njegovom značaju u istoriji muzike pojavili su se tek početkom 19. veka, u doba muzičkog romantizma, naročito nakon Mendelsonovog izvođenja Bahovog remek-dela "Muke po Mateji" (1829).

1794. Na giljotini su pogubljeni jedan od glavnih vođa Francuske revolucije i vođa jakobinaca Maksimilijan Robespjer i njegovi sledbenici. To je bio kraj "jakobinske diktature", koja je zavedena u jesen 1793.

1821. Peru je proglasio nezavisnost od Španije.

1858. Prvi put je upotrebljen otisak prstiju kao znak identifikacije. Upotrebio ga je Vilijam Herčel u Indiji, kada je uzeo otisak od Radjadhara Konaija na poleđini jednog ugovora.

1868. Ratifikovan je 14. amandman Ustava SAD, kojim su Afroamerikanci dobili pravo na američko državljanstvo.

1876. U bici na Vučjem dolu Crnogorci su pobedili tursku vojsku pod komandom Muktar-paše i naneli joj teške gubitke - oko 4.000 mrtvih i ranjenih i 310 zarobljenih.

1899. Rođen je srpski književni i pozorišni kritičar Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1965. do 1971. Objavio je više dela iz oblasti književne i pozorišne kritike.

1914. Austro-Ugarska je objavila rat Srbiji, mesec dana posle atentata na prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu. Dalji tok događaja doveo je do Prvog svetskog rata.

1919. U Amsterdamu je počeo Međunarodni sindikalni kongres, na kojem je osnovan Internacionalni savez sindikata, poznatiji pod nazivom Amsterdamska sindikalna internacionala.

1937. Japanci su u kinesko-japanskom ratu zauzeli Peking.

1940. Britanci su u Drugom svetskom ratu odbili nemački napad na mediteransko ostrvo Maltu.

1941. U odmazdi za požare u nemačkim garažama, Nemci su u Beogradu u Drugom svetskom ratu streljali više od 120 ljudi, mahom Jevreja, komunista i njihovih simpatizera.

1942. Umro je britanski arheolog Vilijam Pitri, koji je 1880. počeo prva naučna arheološka iskopavanja u Egiptu i vodio ih gotovo pola veka. Osnovao je Britansku arheološku školu u Egiptu (1906).

1945. Američki bombarder B-25 je u gustoj magli udario u "Empajer stejt bilding" u Njujorku, tada najvišu zgradu u svetu. Poginulo je 14 ljudi.

1968. Umro je nemački hemičar i nuklearni fizičar Oto Han, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1944. Jedan je od inicijatora i potpisnika Getingenškog apela (1957) protiv atomskog naoružanja.

1976. U zemljotresu u kojem je potpuno razoren kineski grad Tangšan poginulo je najmanje 242.000, a ranjeno 164.000 ljudi.

1984. Predsednik SAD Ronald Regan otvorio je Olimpijske igre u Los Anđelesu, koje su bojkotovali SSSR i još neke zemlje tadašnjeg sovjetskog bloka kao revanš za američki bojkot Olimpijskih igara u Moskvi 1980.

1999. Evropski sud za ljudska prava proglasio je francusku državu krivom za torturu nad uhapšenikom osumnjičenim za rasturanje droge. To je bila prva presuda ovog suda jednoj evropskoj zemlji.

2000. Mirovne trupe UN-a ušle su u delove graničnog područja između Libana i Izraela. Izrael je 24. maja, posle 22 godine, povukao svoje trupe iz okupacione zone od 15 kilometara.

2001. Alehandro Toledo preuzeo je dužnost predsednika Perua. On je prvi predsednik indijskog porekla u istoriji te zemlje.

2005. Irska republikanska armija (IRA) zvanično je proglasila kraj svoje oružane kampanje protiv britanske vlasti u Severnoj Irskoj, koja je trajala 35 godina i saopštila da će se za svoje ciljeve boriti političkim sredstvima.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 29.jul

Na današnji dan, 29.jul

1526. U pohodu na Ugarsku, turska vojska, posle tronedeljne opsade, zauzela Petrovaradin. Turci zatim osvojili susedne gradove u Sremu i kod Osijeka izgradili most na reci Dravi, prešli u Ugarsku i 29. avgusta, kod Mohača, potukli vojsku kralja Ljudevita II.

1588. Britanska flota pod komandom lorda Hauarda i Fransisa Drejka porazila špansku Nepobedivu armadu od oko 125 brodova, koju je u invaziju na Englesku poslao španski kralj Filip II.

1805. Rođen francuski istoričar i političar Aleksis de Tokvil. Njegovo delo imalo značajan uticaj na razvoj građanske demokratije.

1856. Umro nemački kompozitor Robert Šuman, jedan od najznačajnijih i najuticajnijih predstavnika muzičkog romantizma.

1878. Počela austrougarska okupacija Bosne i Hercegovine, na osnovu dogovora evropskih sila na Berlinskom kongresu.

1883. Rođen italijanski diktator i fašista Benito Musolini. Vladao Italijom od 1922. do 1943. i uveo Italiju u II svetski rat, na strani Nemačke, 1940. Italijanski partizani uhvatili ga 1945. pri pokušaju bekstva iz zemlje i streljali.

1890. Umro holandski slikar Vinsent van Gog, dva dana pošto je pokušao samoubistvo. Jedan od najcenjenijih umetnika, čije je delo presudno uticalo na evropsko slikarstvo u traženju novog likovnog izraza, za života prodao jednu sliku.

1900. Anarhista Gaetano Breši u Monci ubio italijanskog kralja Umberta I. Atentator 1901. izvršio samoubistvo.

1905. Rođen švedski političar Dag Hamaršeld, generalni sekretar Ujedinjenih nacija od 1953. do 1961, kada je poginuo u avionskoj nesreći u Africi, na jednom od mirovnih putovanja. Posthumno mu dodeljena Nobelova nagrada za mir.

1937. Japanske trupe okupirale, u Kinesko-japanskom ratu, kineski grad Tjencin.

1940. Počela vazdušna ofanziva Nemačke na Veliku Britaniju, u II svetskom ratu.

1941. Višijevska Francuska i Japan potpisali sporazum o zajedničkom protektoratu nad Indokinom. Francuska nastavila upravljanje Indokinom, Japan poslao trupe.

1946. U Parizu počela mirovna konferencija zemalja-pobednica u II svetskom ratu. Mirovni ugovori, usaglašeni tokom zasedanja konferencije do 16. oktobra, potpisani 10. februara 1947.

1948. Na stadionu Vembli u Londonu otvorene prve Olimpijske igre posle II svetskog rata.

1967. U Vijetnamskom ratu, u požaru oštećen američki nosač aviona Forestal. Poginulo 130 osoba.

1981. U katedrali Svetog Pavla u Londonu venčali se naslednik britanskog prestola, princ od Velsa Čarls, i Dajana Spenser.

1983. Umro britanski pozorišni i filmski glumac Dejvid Niven, dobitnik Oskara 1958. za film "Odvojeni stolovi".

1983. Umro španski filmski režiser Luis Bunjuel, jedan od najvećih reditelja u svetskoj kinematografiji, poznat po nadrealističkim filmskim ostvarenjima.

1985. Alan Garsija inaugurisan je za predsednika Perua, s 36 godina postao najmlađi šef države na svetu.

1992. Bivši istočnonemački komunistički lider Erih Honeker došao u Berlin posle osam meseci provedenih u Ambasadi Čilea u Moskvi, da se suoči sa optužnicom za smrt mnogih nemačkih građana koji su preko Berlinskog zida pokušali da pobegnu u Zapadni Berlin.

1994. Bivši premijer Italije Betino Kraksi osuđen na osam i po godina zatvora zbog optužbi za prevaru. Kraksi presudu dočekao u izbeglištvu u Tunisu, gde je i umro.

1996. Kina izvela nuklearnu probu na Lop Noru, potom obećala da će se pridržavati moratorijuma na nuklearne probe.

1999. U Sarajevu počeo samit Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu. Delegacije 39 zemalja i predstavnici 17 međunarodnih organizacija 30. jula usvojili deklaraciju o demokratizaciji i ekonomskoj obnovi Balkana. Srbiji, koja nije pozvana na samit, poručeno da može da se priključi Paktu kada prihvati demokratske promene.

2001. Umro bivši lider poljske komunističke partije Edvard Gjerek.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 30. jul

Na današnji dan, 30. jul

1419. Husiti, sledbenici pogubljenog češkog verskog reformatora Jana Husa, isprovocirani bacanjem kamenja na njihovu procesiju, upali u Gradsku većnicu u Pragu i kroz prozor izbacili katoličke članove gradske uprave i gradonačelnika. Početak Husitskih ratova.

1511. Rođen italijanski slikar i arhitekta Đorđo Vazari, autor dela "Životi slikara, vajara i arhitekata", koje je prvi put objavljeno 1550. Smatra se najznačajnijim izvorom za proučavanje italijanske renesansne umetnosti.

1771. Umro engleski pesnik Tomas Grej, autor pesme "Elegija napisana na seoskom groblju", koja se smatra jednom od najlepših pesama na engleskom jeziku.

1784. Umro francuski filozof Deni Didro, predstavnik slobodarskog duha revolucionarne buržoazije XVIII veka, jedan od pokretača i najznačajnijih autora velike francuske "Enciklopedije".

1818. Rođena engleska književnica irskog porekla Emili Bronte. Proslavila se romanom "Orkanski visovi".

1898. Umro nemački državnik Oto fon Bizmark-Šenhauzen. Prvi kancelar ujedinjenog nemačkog carstva, "gvozdeni kancelar". Bio premijer 28 godina, do 1890, kada je na zahtev cara Vilhelma II podneo ostavku.

1898. Rođen Henri Mur, jedan od najvećih britanskih i svetskih vajara XX veka. Njegove skulpture su na mnogim javnim mestima, kao što su zgrada UNESKO-a u Parizu i Centar Linkoln u Njujorku.

1912. Umro japanski car Mucuhito. Tokom vladavine, od 1867, ukinuo šogunate, uspostavio centralnu vlast i transformisao Japan u modernu državu.

1930. Urugvaj u Montevideu, pobedivši u finalu prvog Svetskog fudbalskog prvenstva Argentinu 4:2, postao svetski šampion u fudbalu.

1935. U Velikoj Britaniji objavljena prva džepna knjiga, prema ideji Alena Lejna da napravi knjigu koja će imati cenu kao 10 cigareta. Prva knjiga bila "Arijel" Andrea Moroa.

1945. Japanska podmornica u II svetskom ratu potopila krstaricu SAD Indijanapolis. Poginulo 800 ljudi.

1971. Američki vasionski brod Apolo 15 s kosmonautima Dejvidom Skotom i Džemsom Irvinom spustio se na Mesec.

1971. U sudaru japanskog borbenog i putničkog aviona boing 727 poginule 162 osobe.

1974. Turska, Grčka i Velika Britanija potpisale sporazum o prekidu vatre na Kipru.

1975. U Helsinkiju počela Konferencija o evropskoj bezbednosti i saradnji, uz učešće državnika iz 35 zemalja, uključujući lidere SSSR-a i SAD Leonida Brežnjeva i Džeralda Forda. Delegaciju SFRJ predvodio Josip Broz Tito. KEBS kasnije transformisan u Organizaciju za evropsku bezbednost i saradnju.

1980. Pacifički arhipelag Novi Hebridi stekao nezavisnost pod nazivom Republika Vanuatu, posle 74 godine britansko-francuske uprave.

1989. Radikalni članovi sovjetskog parlamenta formirali grupu za pritisak za brže reforme. Grupu vodili Boris Jeljcin i Andrej Zaharov.

1993. Lideri Bošnjaka, Srba i Hrvata u Bosni i Hercegovini na mirovnim pregovorima u Ženevi postigli dogovor o ustavnom uređenju BiH kao saveza Republike Srpske, Herceg-Bosne i Republike Bosne. I pored dogovora, rat u Bosni nastavljen i trajao do novembra 1995, kada je u Dejtonu, SAD, potpisan mirovni sporazum.

1996. Na Barbadosu u 92. godini umrla Klodet Kolber, zvezda holivudskih komedija tridesetih godina.

1997. U eksplozijama bombi arapskih bombaša-samoubica na prepunoj jerusalimskoj pijaci poginulo 18, povređeno 170 ljudi.

1999. Napuštajući obale Panamskog kanala, posle gotovo jednog veka, SAD zvanično zatvorile Panamsku operaciju.

2001. Kanada prva država na svetu koja je, uprkos velikim protestima lekara, dozvolila teškim bolesnicima da uzgajaju marihuanu i koriste je za lečenje.

2002. Predsednici Demokratske Republike Kongo i Ruande Džozef Kabila i Pol Kagame potpisali mirovni ugovor u cilju okončanja građanskog rata koji je počeo 1998. Tokom rata od gladi ili nedostatka medicinske nege umrlo više od 2,5 miliona ljudi, uglavnom civila.

2005. Na Svetskom prvenstvu u Montrealu vaterpolo reprezentacija Srbije i Crne Gore postala prvak. Srebrnu medalju osvojila Mađarska, bronzanu Grčka.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 31. jul

Na današnji dan, 31. jul

1489. Španski moreplovac Kristifor Kolumbo je na trećem putovanju u Novi svet otkrio ostrvo koje je nazvao Trinidad.

1556. Umro je Ignasio de Lojola, osnivač katoličkog jezuitskog reda 1534, španski oficir i sveštenik. Sastavio je ustav jezuitskog reda i priručnik pod nazivom "Duhovne vežbe za vladavinu nad samim sobom".

1648. U borbi s Turcima poginuo je proslavljeni srpski junak iz Ravnih Kotara Vuk Mandušić, uz Stojana Jankovića i Iliju Smiljanića najomiljeniji junak narodne uskočke epike.

1658. Veliki mogul Aurangzeb proglasio se carem u Indiji.

1789. Ruske i austrijske trupe, pod komandom grofa Aleksandra Suvorova i vojvode od Koburga, pobedile su tursku vojsku kod Fokšanija u Rumuniji.

1849. U bici kod Šegešvara poginuo je veliki mađarski pesnik i revolucionar Šandor Petefi, jedan od vođa nacionalnog pokreta 1848. Otac mu je bio Srbin Stevan Petrović, a Šandorovo kršteno ime bilo je Aleksandar. Smatra se najtalentovanijim i najboljim mađarskim lirskim pesnikom 19. veka i snažno je uticao na južnoslovenske pesnike, posebno na Đuru Jakšića i Jovana Jovanovića Zmaja ("Petefijeve pesme", "Apostol", "Vitez Janoš").

1886. Umro je mađarski kompozitor, pijanista i dirigent Franc List, muzičar romantizma, pijanistički virtuoz koji je izgradio modernu klavirsku tehniku i znatno uticao na razvoj evropske muzike 19. veka ("Sonata h-mol", simfonije "Faust", "Dante", "Mađarske rapsodije").

1912. Rođen je američki ekonomista Milton Fridman, dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju 1976. Stvorio je novu kvantitativnu teoriju novca i bio pobornik ideje da je čvrsta monetarna politika osnova stabilne ekonomije.

1914. Ubijen je francuski političar i istoričar Žan Žores, jedan od osnivača Francuske socijalističke partije (1902) i osnivač i urednik "Imanitea", kasnije lista francuskih komunista.

1919. U Nemačkoj je donet Vajmarski ustav, kojim je ukinuta carevina i uspostavljena republika. Nemački car Vilhelm II abdicirao je u novembru 1918, nakon kapitulacije Nemačke u Prvom svetskom ratu.

1941. Nemački maršal Herman Gering dao je pismenu direktivu šefu policije Rajnhardu Hajdrihu da sačini nacrt plana za istrebljenje evropskih Jevreja ("konačno rešenje").

1944. Kao pilot savezničkog aviona u Drugom svetskom ratu nad Mediteranom je poginuo francuski pisac Antoan de Sent Egziperi, autor "Malog princa", jedne od najčitanijih knjiga u svetu.

1954. Italijanska ekspedicija koju je predvodio Ardito Desio, prva je osvojila vrh Godvin Ostin, poznat kao K2, na Karakorumu, drugi najviši planinski vrh na svetu (8611 m).

1964. Američki vasionski brod bez ljudske posade "Rendžer 7" emitovao je prve snimke tamne strane Meseca.

1965. Rođena je škotska književnica Džoan Rouling, autorka bestselera o dečaku Hariju Poteru, koji su prevedeni na 31 jezik i prodati u desetinama miliona primeraka.

1969. Papa Pavle VI stigao je u Ugandu, u prvu papsku posetu Africi.

1971. Američki astronauti Dejvid Skot i Džejms Irvin, članovi misije "Apolo 15", drugog dana boravka na Mesecu proveli su više od šest časova u vožnji lunarnim vozilom ("moon buggy"). To je bila prva vožnja po tlu Meseca.

1991. Predsednici SSSR-a i SAD Mihail Sergejevič Gorbačov i Džordž Buš potpisali su u Moskvi sporazum o ograničenju nuklearnog oružja velikog dometa (START).

1993. Napadom Izraela na jug Libana, tokom kojeg je ubijeno 140 ljudi, a 500.000 izbeglo prema severu zemlje, prekinuto je jednonedeljno primirje na Bliskom istoku.

1994. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odobrio je upotrebu sile u Haitiju, čime je dozvoljena vojna intervencija, koju su protiv vojnog režima predvodile SAD, i omogućen povratak na vlast izbeglog predsednika Žana Bertrana Aristida.

1997. Umro je bivši vijetnamski car Bao Daj, poslednji monarh Vijetnama, koji je kao marioneta vladao zemljom pod francuskom kolonijalnom upravom. Posle četiri decenije u izbeglištvu, umro je u vojnoj bolnici u Parizu u 83. godini.

2001. Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je Stevana Todorovića na 10 godina zatvora zbog zločina nad Muslimanima i Hrvatima u Bosanskom Šamcu tokom rata u BiH (1992-1995).

2001. Umro je bivši portugalski predsednik Francisko Kosta Gomes (87). Gomesa je na funkciju predsednika postavila revolucionarna hunta, pet meseci nakon aprilske pobune 1974, kojom je okončana 50-godišnja desničarska diktatura.

2002. Na osnovu sporazuma vlada BiH i Hrvatske u Karlovcu je osuđen bivši lider cazinskih Muslimana Fikret Abdić na 20 godina zatvora, za ratne zločine u periodu 1993-1995, u tadašnjoj Autonomnoj Pokrajini Zapadna Bosna.

2003. Ministar odbrane Srbije i Crne Gore Boris Tadić doputovao u Izrael. To je prva poseta ministra odbrane u istoriji dve zemlje.

2003. Haški tribunal osudio je bosanskog Srbina Milomira Stakića na doživotni zatvor zbog zločina protiv čovečnosti nad nesrbima u Prijedoru i okolini 1992. On je prvi optuženik kome je taj sud izrekao doživotni zatvor.

2003. Austrijanac Feliks Baumgartner prvi je padobranom preleteo Lamanš, padajući brzinom većom od 200 kilometara na sat.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 1. avgust

Na današnji dan, 1. avgust

10. p.n.e. Rođen rimski car i istoričar Klaudije. 41. nasledio Kaligulu. Tokom njegove vladavine južna Engleska postala rimska provincija, izgrađen veliki akvadukt, proširena luka Ostija. Vladao pod velikim uticajem svojih žena Mesaline i Agripine, koja ga je, prema predanju, otrovala pečurkama da bi obezbedila presto za svog sina iz prethodnog braka Nerona.

1291. Kantoni Uri, Untervalden i Švic sklopili savez za odbranu od Habzburgovaca. Osnova za stvaranje Švajcarske Konfederacije.

1560. Parlament Škotske ukinuo papsku jurisdikciju i odobrio kalvinističku veroispovest, osnovana Škotska crkva.

1714. Umrla engleska kraljica Ana, poslednji monarh iz dinastije Stjuart. Tokom njene vladavine ujedinjene Engleska i Škotska i stvorena Velika Britanija, 1707. nasledio je Džordž I iz hanoverske dinastije.

1774. Britanski hemičar Džozef Prisli otkrio gas koji je nazvao dephlogisticated air, kasnije poznat kao kiseonik.

1778. U nemačkom gradu Hamburgu otvorena prva štedionica na svetu.

1793. Francuska prva na svetu uvela metrički sistem mera.

1798. U bici kod Abukira, blizu Aleksandrije, britanska flota admirala Horacija Nelsona uništila francusku flotu pod komandom admirala Fransoa Brijesa. Posle tog poraza Napoleonova vojska u Egiptu ostala odsečena od Evrope.

1806. Na Mišarskom polju kod Šapca srpski ustanici pobedili Turke. Najveća pobeda Karađorđeve vojske u Prvom srpskom ustanku.

1810. Rođen italijanski državnik, grof Kamilo Benso Kavur, prvi predsednik ujedinjene Italije. Zaslužan za oslobođenje Italije od Austrije i njeno ujedinjenje pod Savojskom dinastijom.

1813. U Beču izašao prvi broj Novina serbskih, prvog srpskog dnevnog lista. List pokrenuli Dimitrije Davidović i Dimitrije Frušić. List ugašen 1822. zbog problema sa štamparijom.

1834. Ropstvo zabranjeno u celoj Britanskoj imperiji. U britanskim kolonijama oslobođeno više od 770.000 robova.

1860. Od povreda u atentatu u Kotoru, koji je izvršio emigrant Todor Kadić, umro crnogorski knez Danilo Petrović, naslednik vladike Njegoša i prvi svetovni vladar Crne Gore. Proslavio se pobedom nad Turcima u bici na Grahovu 1. maja 1858.

1894. Japan objavio rat Kini zbog spora oko Koreje.

1914. Četiri dana pošto je Austro-Ugarska objavila rat Srbiji, Nemačka objavila rat Rusiji, Francuska proglasila opštu mobilizaciju, Italija proklamovala neutralnost. Svetski rat postao neizbežan.

1921. Skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca donela Zakon o zaštiti države, zabranjen rad Komunističkoj partiji, a njenim poslanicima u Skupštini poništeni mandati.

1936. Adolf Hitler u Berlinu otvorio XI Olimpijske igre.

1944. U Varšavi izbio ustanak protiv nemačke okupacije. Posle dvomesečnih borbi Nemci savladali ustanike i veliki broj otpremili u koncentracione logore.

1952. Rođen Zoran Đinđić, predsednik Demokratske stranke i prvi premijer Srbije posle petooktobarskih promena 2000. Ubijen ispred zgrade Vlade Srbije 12. marta 2003.

1955. Umro srpski pisac Stanislav Vinaver, jedna od najistaknutijih ličnosti beogradskog modernističkog pokreta posle Prvog svetskog rata, autor Manifesta ekspresionizma.

1958. Jordanski kralj Husein poništio federaciju Jordana sa Irakom.

1960. Benin proglasio nezavisnost od Francuske.

1966. U Kini počeo XI plenum Komunističke partije. Doneta odluka o Kulturnoj revoluciji, koja je trajala narednih 10 godina.

1973. Umro nemački državnik Valter Ulbriht, prvi sekretar Jedinstvene radničke partije Nemačke. Od 1960. do 1971. bio predsednik Državnog saveta Istočne Nemačke.

1975. Državnici 35 zemalja, među njima predsednik SFRJ Josip Broz Tito, u Helsinkiju potpisali završni dokument Konferencije o evropskoj bezbednosti i saradnji.

1994. Predsednik Nemačke Roman Hercog izrazio žaljenje Poljacima zbog patnji tokom nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu.

2000. Ekstremisti u Kašmiru izvršili sedam napada, 90 ljudi ubijeno, više desetina ranjeno. Većina žrtava bili hinduski hodočasnici.

2001. Premijer Velike Britanije Toni Bler počeo zvaničnu posetu Argentini. Prva poseta nekog premijera Velike Britanije toj zemlji od Foklandskog rata 1982.

2004. U požaru u supermarketu u tržnom centru u Asunsionu, prestonici Paragvaja, poginulo više od 400 osoba, na stotine povređeno.

2005. Umro saudijski kralj Fahd. Vladao Saudijskom Arabijom od 1982. Za njegovog nasledika imenovan njegov polubrat, princ Abdulah.

2006. Predsednik Kube Fidel Kastro privremeno preneo vlast na brata Raula, zbog bolesti. Kastro na čelu Kube od revolucije, 1959.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 2. avgust

Na današnji dan, 2. avgust

1100. Engleski kralj Vilijam II, sin Vilijama I Osvajača, ubijen, strelom, u šumi, za vreme lova.

1552. Dogovorom u Pasauu poništen Augsburški Interim iz 1548, protestanti dobili slobodu veroispovesti u Nemačkoj. Odluka ozakonjena na saboru u Augsburgu, 25. septembra 1555.

1589. Zbog prelaska na stranu protestanata, francuskog kralja Anrija III ubio pristalica katoličke Svete lige, dominikanac Žak Kleman.

1788. Umro Tomas Genzboro, engleski portretista i pejsažista i jedan od osnivača britanske Kraljevske akademije umetnosti.

1799. Umro francuski izumitelj Žak Etjen Mongolfje. S bratom Žozefom Mišelom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon s pogonom na zagrejan vazduh.

1802. Napoleon Bonaparta proglašen doživotnim konzulom Francuske, što mu je dalo pravo da imenuje naslednika.

1830. Francuski kralj Šarl X Burbonski abdicirao pod pritiskom Julske revolucije u Parizu, koja je izbila zbog njegove odluke da ukine slobodu štampe, raspusti parlament i promeni izborni zakon.

1858. Britanski parlament usvojio zakon kojim je vlada u Indiji stavljena pod upravu britanske krune.

1876. Rođen srpski lingvista Aleksandar Belić, predsednik Srpske kraljevske akademije, posle II svetskog rata Srpske akademije nauka i umetnosti, od 1937. do smrti, 1960. Osnivač moderne dijalektologije, autor "Pravopisa srpskohrvatskog jezika".

1903. U Makedoniji počeo Ilindenski ustanak, za oslobođenje od turske vlasti. Tokom ustanka stvorena Kruševska Republika, koja se održala 11 dana. Ustanak krvavo ugušen.

1921. Umro italijanski operski tenor Enriko Karuzo, izvođač dela Verdija i Pučinija i italijanskih kancona. Jedan od prvih pevača koji je snimio gramofonsku ploču.

1922. Umro Aleksandar Grejem Bel, izumitelj telefona.

1928. Italija potpisala dvadesetogodišnji ugovor o prijateljstvu sa Etiopijom.

1934. Umro nemački predsednik Paul fon Hindenburg. Adolf Hitlerje se proglasio za firera i preuzeo apsolutnu vlast.

1935. Velika Britanija donela zakon o reformi sistema uprave u Indiji, Burma i Aden odvojeni od Indije, garantovana veća lokalna samouprava u provincijama i formirano centralno zakonodavstvo u Nju Delhiju.

1936. Umro francuski inženjer i pilot Luj Blerio. 1909. prvi avionom preleteo Lamanš.

1939. Albert Ajnštajn upozorio predsednika SAD Teodora Ruzvelta da nemački naučnici rade na proizvodnji bombe sa uranijumom. Potom u SAD počeli, početkom 1940, istraživački radovi za proizvodnju atomske bombe.

1945. Završena Potsdamska konferencija na kojoj su vođe SSSR-a, SAD i Velike Britanije postigli dogovor o demilitarizaciji i denacifikaciji Nemačke i njenoj podeli na okupacione zone posle II svetskog rata.

1970. Britanski vojnici u Severnoj Irskoj prvi put potrebili gumene metke radi smirivanja nereda.

1980. U eksploziji na železničkoj stanici u Bolonji poginulo 85 i povređeno 200 osoba. Najteži teroristički napad u Evropi posle II svetskog rata, izazvao talas masovnih protesta širom Italije.

1990. Iračka vojska napala Kuvajt i okupirala ga za jedan dan. Slanjem trupa u Kuvajt predsednik Iraka Sadam Husein pokrenuo događaje koji su doveli do Zalivskog rata i stacioniranja trupa SAD u regionu.

1992. Alžirske snage bezbednosti uhapsile 50 naoružanih islamskih ekstremista i otkrile njihovo skladište oružja sa 150 bombi.

1994. Pod pretnjom pooštravanja međunarodnih sankcija Jugoslaviji, Vlada Srbije pozvala lidere bosanskih Srba da prihvate mirovni plan Kontakt grupe za Bosnu i Hercegovinu i upozorila ih da će u suprotnom biti odgovorni za zločin protiv svog naroda.

1997. Vođa najjače liberijske gerilske frakcije Čarls Tejlor proglašen za predsednika Liberije, posle sedam godina dugog građanskog rata okončana borba za vlast u zemlji.

1999. U sudaru dva voza u istočnoj Indiji poginulo 285, povređeno 300 osoba.

2001. Bosanski Srbin, general Radislav Krstić, osuđen u Hagu na 46 godina zatvora zbog masakra nad bosanskim muslimanima u Srebrenici 1995. Žalbeno veće Haškog tribunala 19. aprila 2004. prvosnažno osudilo Krstića za pomaganje i podržavanje genocida umanjivši mu kaznu na 35 godina zatvora.

2002. Snage UNITA zvanično rasformirane, generali ostali bez činova i integrisani u vojsku Angole.

2004. Umro francuski fotograf Anri Kartije Breson.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 3. avgust

Na današnji dan, 3. avgust

216. p.n.e. Kartaginski vojskovođa Hanibal u Drugom punskom ratu kod Kane, u jugoistočnoj Italiji, naneo najteži poraz Rimljanima u istoriji Rimskog carstva. Rim zahvatila panika, zapamćena po izreci "Hanibal ante portas", "Hanibal pred vratima".

1347. Engleski kralj Edvard III zauzeo, u Stogodišnjem ratu, francuski grad Kale, koji je ostao pod engleskom vlašću do 1558.

1460. Škotskog kralja Džejmsa II, kog su savremenici nazivali Džejms Gnevnog Lica, ubili Englezi tokom opsade zamka Roksburg.

1492. Španski moreplovac Kristofer Kolumbo isplovio na brodu "Santa Marija" iz španske luke Palos de la Frontera na prvo putovanje prema zapadu. Na tom putovanju otkrio Ameriku.

1571. Turci, posle jedanaestomesečne opsade, zauzeli grad Famagustu na Kipru i izvršili masakr stanovništva.

1675. Francuzi pobedili holandsku i špansku flotu kod Palerma i zauzeli Siciliju.

1770. Rođen Fridrih Vilijem III, pruski kralj od 1797. do 1840. Izgubivši rat protiv Napoleonove vojske prisiljen, Tilzitskim mirom, 1807, da Napoleonu preda gotovo pola države. Jedan od potpisnika saveza Sveta alijansa koji su, posle Napoleonovog pada, sklopile Rusija, Pruska i Austrija.

1778. U Milanu je otvorena operska kuća Skala, delo arhitekte Đuzepea Pjermarinija.

1858. Engleski istraživač Džon Spik otkrio jezero Viktorija, izvorište reke Nil.

1872. Rođen Hakon VII, norveški kralj od 1905. do smrti, 1957. Odbivši da abdicira podstakao narod na otpor nemačkoj okupaciji u Drugom svetskom ratu.

1881. Britanske trupe okupirale egipatski grad Suec, što je Velikoj Britaniji omogućilo, 1883. vlasništvo nad čitavom zonom Sueckog kanala.

1884. Završen Železnički most u Beogradu, na reci Savi. Narednog meseca puštena u saobraćaj pruga Zemun-Beograd. Most razaran u oba svetska rata i obnavljan.

1903. Rođen tunižanski državnik Habib Ben Ali Burgiba, vođa borbe za nezavisnost i prvi predsednik Tunisa, od 1957. Za doživotnog predsednika proglašen 1975, zbačen u državnom udaru 1987.

1904. Britanci napali Tibet i zauzeli glavni grad Lasu. Verski vođa Dalaj Lama pobegao u Urgu.

1904. Sa Volujice, brda iznad Bara, emitovani prvi radio talasi na Balkanskom poluostrvu. Puštanju u rad radio-telegrafske stanice prisustvovalo više hiljada gostiju i zvanica iz cele Crne Gore, među njima knjaz Nikola i Giljelmo Markoni, jedan od izumitelja bežične telegrafije.

1914. Nemačka objavila rat Francuskoj, Belgija odbacila zahtev Nemačke da njene trupe uđu u tu zemlju, a Velika Britanija upozorila Nemačku da bi invazija na Belgiju značila opšti rat u Evropi.

1924. Umro engleski pisac poljskog porekla Džozef Konrad.

1936. Američki atletičar Džesi Ovens skokom u dalj od 8,06 metara osvojio prvu od četiri zlatne medalje na Olimijskim igrama u Berlinu.

1940. Litvanija formalno postala deo SSSR-a pod nazivom Litvanska Sovjetska Socijalistička Republika.

1954. Umrla Gabrijel Kolet, jedna od najpopularnijih francuskih književnica 40-ih godina XX veka. Bila članica Akademije Gonkur i Belgijske kraljevske akademije, a 1953. postala oficir Legije časti.

1958. Američka atomska podmornica "Nautilus" pod komandom Vilijama Andersona prva prošla ispod ledenog pokrivača Severnog pola.

1977. Umro kiparski arhiepiskop Makarios, vođa pokreta za nezavisnost od Velike Britanije i prvi predsednik Kipra, od 1960. do smrti. Bio jedan od istaknutih lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1996. Ujedinjene nacije saopštile da je vojska plemena Tutsi u Burundiju pobila na hiljade civila Hutua u seriji pokolja od aprila do jula.

2001. U Beogradu ubijen bivši pripadnik Državne bezbednosti Momir Gavrilović, što je dovelo do najteže političke krize u Demokratskoj opoziciji Srbije od njenog dolaska na vlast u oktobru 2000, kada je na izborima srušila desetogodišnji režim Slobodana Miloševića.

2002. Premijer Srbije Zoran Đinđić u Pragu, u Češkoj, primio nagradu Fondacije Vaclav Polak za doprinos razvoju demokratije.

2008. Umro je ruski pisac, nobelovac i jedan od najpoznatijih sovjetskih disidenata Aleksandar Solženjicin. Zbog kritika Staljina i njegovog režima u svojim delima u kojima je pisao o zatvorima za sovjetske gradjane, gulazima, u bivšem Sovjetskom Savezu, 1974. mu je oduzeto državljanstvo, nakon četa je proteran iz zemlje. U Rusiju se vratio dvadeset godina kasnije, posle raspada SSSR. Najpoznatija su mu dela "Arhipelag GULAG", "Prvi krug", "Jedan danu u životu Ivana Denisoviča", "Odeljenje za rak", "Crveni točak" i "200 godina zajedno".

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 20. avgust

Na današnji dan, 20. avgust

1741. Ruski moreplovac danskog porekla Vitus Jonas Bering otkrio je Aljasku.

1854. Umro je nemački filozof Fridrih Vilhelm Šeling, jedan od tvoraca nemačkog idealizma ("Ideje za filozofiju prirode", "Filozofija mitologije", "Filozofija i religija").

1860. Rođen je francuski državnik Rejmon Poenkare, predsednik Francuske od 1913. do 1920, član Francuske akademije nauka. Bio je premijer i ministar inostranih poslova 1912-1913. i ponovo premijer 1922-1924 i 1926-1929.

1872. Prestao je da izlazi list "Danica", najznačajniji književni časopis srpskog romantizma, koji je od februara 1860. tri puta mesečno štampan u Novom Sadu. List, koji je okupljao mlade srpske pesnike romantičare - Jakova Ignjatovića, Đuru Jakšića, Jovana Jovanovića Zmaja, Lazu Kostića, pokrenuo je i uređivao pisac i pravnik Đorđe Popović.

1877. Rođen je srpski književni kritičar i istoričar književnosti Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske kraljevske akademije.

1884. Nakon četiri godine gradnje, svečano je otvorena zgrada Beogradske železničke stanice, sa koje je u narednim danima krenuo prvi voz tek izgrađenom prugom Beograd-Niš.

1901. Rođen je italijanski pesnik Salvatore Kvazimodo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1959. ("Vode i zemlje", "Dati i imati", "Miris eukaliptusa", "Život nije san").

1940. U Meksiko Sitiju smrtno je ranjen ruski revolucionar Lav Davidovič Bronštajn, poznat kao Lav Trocki, jedan od vođa Oktobarske revolucije. Ubistvo je planinarskim pijukom (cepinom) izvršio španski komunista Ramon Merkader, po Staljinovom nalogu. Trocki, koji je po dolasku Staljina na vlast bio njegov blizak saradnik, a potom žestok protivnik, podlegao je ranama narednog dana.

1941. U Požarevcu je rođen Slobodan Milošević, od 1997. do 2000. predsednik SR Jugoslavije. Bio je predsednik Srbije u vreme raspada bivše SFR Jugoslavije i krvavih ratova koje je taj raspad izazvao u Hrvatskoj i Bosni (1991-1995). Juna 2001. isporučen je Međunarodnom sudu za ratne zločine na prostoru bivše Jugoslavije u Hagu.

1944. Rođen je indijski državnik Radživ Gandi, premijer Indije od 1984. do novembra 1989, kada je izgubio na izborima. Ubijen je 21. maja 1991. u atentatu tokom predizborne kampanje, podelivši tako sudbinu majke Indire, koja je kao indijski premijer ubijena u atentatu 1984. godine.

1949. Mađarska skupština prihvatila je sovjetski model državnog uređenja i promenila naziv države u Narodna Republika Mađarska.

1968. Trupe SSSR-a i drugih članica Varšavskog pakta ušle su u Čehoslovačku da bi onemogućile sprovođenje reformi Aleksandra Dubčeka ("Praško proleće").

1975. SAD su lansirale iz Kejp Kanaverala vasionski brod "Viking I" na Mars, gde je stigao u julu 1976.

1980. Italijanski alpinista nemačkog porekla Rajnhold Mesner je prvi uspeo da se sam popne na najviši vrh sveta Mont Everest bez upotrebe kiseonika. Mesner je jedan od retkih alpinista koji je osvojio svih 14 vrhova viših od 8.000 metara, koliko ih ukupno ima na svetu.

1983. Umro je Aleksandar Ranković, nekadašnji potpredsednik SFRJ, šef službe Državne bezbednosti i član najvišeg državnog i partijskog rukovodstva. Ranković je do Brionskog plenuma (1. jula 1966), kada je smenjen sa svih funkcija, bio jedan od najbliskijih saradnika Josipa Broza Tita.

1988. U Titogradu (Podgorici) i Kolašinu počeli su masovni mitinzi protiv tadašnjeg komunističkog rukovodstva Crne Gore. Narednih meseci masovni protesti zahvatili su celu republiku, partijsko i republičko rukovodstvo podnelo je ostavke u januaru 1989, a na vlast su došli Momir Bulatović, Milo Đukanović i Svetozar Marović.

1988. Stupio je na snagu sporazum o prestanku osmogodišnjeg rata između Irana i Iraka, koji su posrednici UN postigli sa zaraćenim stranama 8. avgusta.

1991. U Moskvi je uveden policijski čas, Boris Jeljcin ukazom je preuzeo komandu nad oružanim snagama SSSR-a lociranim u Rusiji, nakon što su antireformske snage pokušale da u noći između 19. i 20. avgusta izvrše državni udar i obore s vlasti poslednjeg lidera SSSR-a Mihaila Gorbačova.

1991. Baltička republika Estonija proglasila je nezavisnost od SSSR-a.

1994. U Parizu je umro poznati jugoslovenski reditelj Aleksandar Saša Petrović (65) dobitnik specijalne nagrade Kanskog festivala 1967. za film "Skupljači perja". Sedamdesetih godina 20. veka pripadao je grupi umetnika "crnog talasa" koji su bili pod snažnim pritiskom tadašnjeg komunističkog režima.

1994. Na Palama, Republika Srpska i Republika Srpska Krajina proglasile su ujedinjenje i usvojile dokument o prisajedinjenju SR Jugoslaviji.

1996. Ruske trupe opkolile su Grozni, hiljade izbeglica napustile su glavni grad Čečenije. Rat u Čečeniji počeo je u decembru 1994, kada je Boris Jeljcin poslao trupe da uguše pokret za nezavisnost te bivše sovjetske republike.

1996. U udesu transportnog aviona "Iljušin 76" ruske kompanije "Sper erlajnz" blizu piste beogradskog aerodroma u Surčinu, poginulo je svih 12 ljudi u letelici. Prethodno je avion, koji je iz Beograda poleteo ka Malti, zbog otkazivanja navigacione opreme i sistema radio-veza, kružio nad gradom oko tri sata, pokušavajući da se oslobodi goriva, ali je prilikom prinudnog sletanja promašio pistu.

1998. SAD su bombardovale jednu fabriku u Sudanu i nekoliko poligona za vojnu obuku u Avganistanu, tvrdeći da su mete povezane sa terorističkim napadima na ambasade SAD u Keniji i Tanzaniji 13 dana ranije, u kojima je poginulo najmanje 226 ljudi.

1999. U bolnici u Minsteru, u nemačkoj pokrajini Severna Rajna-Vestfalija, umrla je Raisa Gorbačov, supruga poslednjeg lidera SSSR-a Mihaila Gorbačova.

2003. Argentinski senat poništio je amnestije vojnim oficirima koji su mučili i ubijali levičare u periodu od 1976-1983.

 

[BaneFromDaHood]

Na današnji dan, 25. avgust

Na današnji dan, 25. avgust

325. U Nikeji je završen Prvi vaseljenski crkveni sabor, koji je sazvao rimski car Konstantin Veliki. Nikejski sabor osudio je različite jeresi, posebno aleksandrijskog sveštenika Arija, uspostavio doktrinu o "svetom trojstvu" i reformisao Julijanski kalendar.

1270. Umro je francuski kralj Luj IX, koji je tokom vladavine od 1226. ojačao dotad slabu kraljevsku vlast i predvodio Šesti i Sedmi krstaški rat.

1530. Rođen je ruski car Ivan IV Vasiljevič, poznat kao Ivan Grozni. Nadimak Grozni dobio je zbog grubog načina na kojim je suzbijao samovolju boljara. Osnovao je grad Arhangelsk i pripojio Sibir Rusiji, a za njegove vladavine počela je da radi prva štamparija u Rusiji (1553).

1718. Francuski iseljenici u Americi, u Luizijani su osnovali grad Nju Orleans, po francuskom vojvodi od Orleana.

1744. Rođen je nemački pisac, filozof i protestantski teolog Johan Gotfrid von Herder. Svojim delom uticao je na nemački romantizam, posebno na mladog Getea i književni pokret "Šturm und drang". U zbirku "Glasovi naroda u pesmama" uvrstio je i četiri srpske narodne pesme među kojima je "Hasanaginica" u Geteovom prevodu.

1819. Rođen je američki detektiv škotskog porekla Alen Pinkerton, koji je 1850. osnovao Nacionalnu detektivsku organizaciju "Pinkerton".

1822. Umro je engleski astronom nemačkog porekla Vilijam Heršel. Otkrio je 1781. planetu Uran, što mu je obezbedilo članstvo, a potom i položaj predsednika u Londonskom kraljevskom društvu.

1825. Urugvaj je objavio nezavisnost od Španije.

1839. U Užicu je osnovana gimnazija. Tu gimnaziju pohađali su neki od prvaka socijalističkog pokreta u Srbiji krajem XIX i početkom XX veka, Radovan Dragović, Dimitrije Tucović i Dušan Popović i druge istaknute ličnosti kao što su Ljubomir Davidović i Milan Predić.

1842. U Kragujevcu su ustavobranitelji predvođeni TomomVučićem Perišićem podigli bunu seljaka nezadovoljnih povećanjem poreza i oborili sa vlasti kneza Mihaila Obrenovića. Vučić je potom, kao "predvoditelj naroda", u Beogradu za kneza proglasio Aleksandra Karađorđevića. Mihailo Obrenović ponovo je bio knez Srbije od 1860. do 1868, kada je ubijen u Košutnjaku.

1867. Umro je engleski fizičar i hemičar Majkl Faradej, koji je 1831. otkrio zakon elektromagnetske indukcije, a 1883. dva osnovna zakona elektrolize.

1875. Kapetan Metju Veb je postao prvi čovek koji je preplivao kanal Lamanš.

1900. Umro je nemački filozof poljskog porekla Fridrih Niče. Otac nihilizma, filozofije života bez svrhe i značaja, umro je mentalno bolestan i paralizovan od sifilisa. Njegovo delo značajno je uticalo na filozofiju XIX i XX veka ("Tako je govorio Zaratustra", "S onu stranu dobra i zla", "Volja za moć", "Slučaj Vagner", "Sumrak idola", "Antihrist", "Ljudsko, odviše ljudsko").

1921. SAD su potpisale s poraženom Nemačkom mirovni ugovor, čime je formalno okončano ratno stanje dveju država u Prvom svetskom rata.

1930. Rođen je škotski filmski glumac Šon Koneri koji se proslavio filmovima o tajnom agentu Džejmsu Bondu snimanim prema pričama engleskog pisca Jana Fleminga.

1940. Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu bacilo prve bombe na Berlin. Do završetka rata 1945. na Berlin je palo oko 80.000 tona savezničkih bombi.

1944. Savezničke snage su oslobodile Pariz u Drugom svetskom ratu.

1961. Predsednik Brazila Žanio Kvardos je posle samo sedam meseci na tom položaju neočekivano podneo ostavku, navodeći kao razlog neidentifikovane "okultne snage".

1964. Kenet Kaunda je postao prvi predsednik Zambije.

1965. Snežna lavina koja se sručila s glečera u švajcarskim Alpima zatrpala je 108 ljudi.

1972. Kina je prvi put upotrebila veto u Savetu bezbednosti UN i usprotivila se prijemu Bangladeša u svetsku organizaciju.

1989. Posle 12 godina i šest milijardi pređenih kilometara,američki vasionski brod bez ljudske posade "Vojadžer 2" dospeo je do planete Neptun i njenog satelita Triton i poslao na Zemlju snimke tih nebeskih tela.

1999. Na osnovu tajne optužnice Haškog tribunala za zločine protiv čovečnosti, u Beču je uhapšen načelnik Generalštaba Vojske Republike Srpske general-pukovnik Momir Talić. Uhapšen je u sali u kojoj je u toku bio seminar o vojnoj doktrini.

2000. U Beogradu je nestao Ivan Stambolić, bivši predsednik Predsedništva Srbije, blizak prijatelj predsednika Srbije i SR Jugoslavije Slobodana Miloševića krajem osamdesetih kada je Milošević počinjao svoju političku karijeru, a potom jedan od njegovih najvećih kritičara. Telo ubijenog Stambolića pronađeno je 28. marta 2003. godine na Fruškoj Gori.

2001. Mete-Marit Tjesem Hojbi, samohrana majka i bivša kelnerica, udala se u Oslu za norveškog prestolonaslednika, princa Hakona.

2003. U Ruandi su održani prvi višestranački predsednički izbori od sticanja nezavisnosti 1962. i skoro deset godina od genocida u toj zemlji u kojem je život izgubilo više stotina hiljada ljudi. Na tim izborima pobedio je dotadašnji predsednik Ruande Pol Kagame (bivši vođa pobune plemena Tutsi).

2003. U eksploziji dva automobila bombe u Bombaju, finansijskom centru Indije, poginulo je 52, a povređeno najmanje 150 osoba.

2004. Južnoafrička policija uhapsila je Marka Tačera, sina bivše britanske premijerke Margaret Tačer, zbog sumnje da je umešan u puč u Ekvatorijalnoj Gvineji. U dogovoru sa tužiocima Tačer je priznao krivicu, nakon čega je osuđen na četiri godine uslovno i 500.000 dolara kazne, čime je izbegao zatvor.